Unai Zubeldia

Etxetik jaso zuen kirolarekiko pasioa; Donostiako Santo Tomas lizeoak lehenengo, eta Oiartzunek gero, sartu zioten futbolaren harra barru-barruraino; eta Realak eman dio aukera futbolaren profesionalizazioa bertatik bertara ezagutzeko. Tarte batez irakasle lanak alboratuta, Realeko kirol zuzendari lanetan dabil Garbiñe Etxeberria (Hernani, 1967). Gaur egun Espainiako Lehen Mailan gipuzkoarrekin soilik lehiatzea “ezinezkoa” dela azpimarratu du.

Bizitzak ba al dauka zentzurik baloirik gabe?

Baloirik gabe, ez dakit; baina kirolik gabe, ez. Telebistan, irratian… egunerokotasunean asko betetzen nau kirolak, eta ez futbolak bakarrik; eskubaloiak, atletismoak, txirrindularitzak, arraunak, saskibaloiak… Gaur egun, puri-purian daukagu, gainera, emakumezkoen kirola. Ezer gutxi egiten dut, nahiz eta neure burua zaintzen saiatzen naizen, baina asko gustatzen zait ikustea.

Etxetik al datorkizu kirolarekiko maitasun hori?

Bai… Sei anai-arreba gara, eta bosgarrena naiz ni. Kirola egindakoak dira gehienak, baina ez elite mailan; afizioz. Gurasoek, ordea, beti eduki izan dute kirolarekiko gertutasun hori; amak, batez ere. Mendian asko ibilitakoak dira, futbola jarraitzen du, pilota ere bai, erremontea… Aitak ere badu zaletasuna, baina amak betidanik izan du lotura berezia kirolarekin.

Gogoan al dauzkazu baloiari emandako lehen ostikoak?

Kaleko oroitzapenak dauzkat; anaia txikiarekin ibiltzen nintzen, lehengusuekin… Umetan, amonaren baserrira joaten ginen beti, eta baloia tartean izaten genuen gehienean. Zuhaitzekin eta metekin-eta ateak egin, eta hantxe ibiltzen ginen.

Donostiako Santo Tomas lizeoan egin zenituen ikasketak. Zer zinen, matematikako klaseetan jolastokira begira egoten zen horietakoa?

[Barrez] Bai, bai. Jolastokira begira ez dakit, baina orduari begira egoten nintzen beti. Guretzat zoragarria izaten zen eguerdiko tartea. Luzeegia dela eta ekintza osagarriak egin behar direla esaten dute orain, baina gu korrika joaten ginen bazkaltzera, ahalik eta azkarren bukatu eta jolasteko. Futbolean, zibekin, txapekin, dolarrean destornilladore bat belarretara edo lokatzetara botatzen…

Beste garai batzuk ziren haiek, baina zein pauso eman zenituen futbolean goi mailara bidean?

Hondartzako futbolerako taldea osatu genuen 13-14 urte geneuzkanean. Lehiaketa bat antolatzen zuten Donostiako Aste Nagusian, eta areto futbolarekin uztartzen genuen guk. Belar hockeyan eta boleibolean jokatzen zuten gehienek Santo Tomas lizeoan, baina futbolerako taldetxo polit bat osatu genuen guk. Ana Ruiz zen atezaina; tamalez, istripuz hil zen gero. Oso ona zen; bera izan zen Gipuzkoatik Espainiako selekziora joan zen lehen atezaina. Egun batean, Oiartzungo entrenatzailea azaldu zen hondartzan, Ana fitxatzeko helburuarekin, eta haren atzetik joan ginen beste lau taldekide. Ez dakit aukera eskaini ziguten ere, baina apuntatu egin ginen gu, lotsa gutxirekin. Gerora, hogei urte egin nituen Oiartzunen; jokalari, entrenatzaile, umeen eta nagusien arduradun… Oso oroitzapen onak dauzkat.

Zer izan zen Oiartzun?

Selekzioak ziren orduko taldeak. Guregan sinistu zuten entrenatzaileek eta zuzendaritzako kideek, eta asko eman genuen guk ere. Belaunaldi ona egokitu zen; gauza politak bizi izan genituen.

Oiartzungo atzerritarrak hasi omen zineten Adidas eta markako arropak eramaten…

[Barrez] Zenbat aldiz deitu ote ziguten kapitaleko pijoak. Ni ez nintzen kapitalekoa, ikasi egiten nuen han, baina hirikoek bazeukaten markako arropak janzteko ohitura, bai; hiriburutik herrira joan ziren haiek. Baina nire etxean ez zegoen halakorik; anaiengandik jasotakoa izango zen nirea.

Whatsappa sutan ibiltzen omen duzue oraindik ere…

Bai, bai. Las vacas de Karla izena du taldeak [Karlaren behiak]. Karla Lekuona zen gure entrenatzailea, eta gure gorputzak ez ziren gaur egungoak; sendoak ginen. Norbaitek hala deitu zigun, ordea, egun batean, eta izen hori jarri genion taldeari. Gauza asko eman dizkit futbolak, lagun talde ona tartean.

Oraindik gordeta al daukazu orduko zamarra zuri hura?

Zenbat aipamen izan dituen zamarra zuri hark ere! Hotzez egoten nintzen beti, eta anaiaren batena izango zen zamarra hura ere; parean egokituko zitzaidan. Baina nahikoa adar jotze izaten zuten harekin ere. Momentu hartan ez nion garrantzirik ematen inguruak esaten zuenari, baina orain pentsatzen hasiz gero… Barre egiten genuen, baina…

Taldearen jokoa koordinatzea izaten zen zure lana jokalari garaian, eta hala jarraitzen duzu orain ere, bulegoko lanean.

Jokoan beti gustatzen zitzaidan ikusten ez den azken pase hori ematea; asko gozatzen nuen lerro arteko pase horiekin. Baina bulegoko lanean kosta egiten zait agintzea. Betidanik entzutekoa izan naiz gehiago, eta denborarekin ikasi dut hori.

Bueltan-bueltan, 2004an gorpuztu zen askoren ametsa: Realak emakumezkoen taldea sortzea. Nola bizi izan zenuen momentu hura?

Hainbat fase izan zituen prozesuak. 2000, 2001 eta 2002 inguruan plan estrategikoa egiten hasi zen Gipuzkoako futbola, eta hor sartu zen emakumezkoen futbola ere. Ikusten genuen zerbait bazetorrela, eta gaur egun Reala den horretara gerturatzen hasi ginen pixkanaka. Lidergoa hartzeko eskatu zitzaion Realari, baina zalantzak izan ziren, bere izaerari eutsi nahi ziolako klub bakoitzak: Oiartzunek, Añorgak, Eibarrek, Zarautzek… Proiektua gorpuztuta, ordea, denon onerako izan zela uste dut.

Berehala iritsi zineten Lehen Mailara, 2005-2006ko sasoian, Iñigo Dominguezen eskutik.

Hain maila ona zeukan Gipuzkoako futbolak, agian ez genuen gehiegi baloratu Lehen Mailara iritsi izana, baina ez zen hain erraza izan. Laino artean ibili ginen Lehen Mailako lehen urtean, baina gogorragoa izan zen bigarrena. Niri tokatu zitzaidan taldearen ardura hartzea. “Eta, orain, zer?”, galdetu genion geure buruari; ezin genuen atzera egin, baina zerbait gehiagoren bila joan beharra geneukan pixkanaka.

Zertan aldatu da lehen urte haietako Reala?

Gauza askotan. Nolabait esatearren, etxekoagoak ziren lehengo jokalariak, familia kutsu handiagoa zeukaten taldeek; gauza gehiago bizi izaten genituen elkarrekin. Lehiaketak berak beste zerbait eskatzen du orain. Asko igo da kalitatea eta exijentzia.

2014-2015eko sasoian ireki zenieten atea atzerritarrei, Cristina Pizarro Chini fitxatuta, eta sei dauzkazue orain: Pizarro, Paula Soldevilla, Nuria Mendoza, Bea Beltran, Marta Cardona eta Kiana Palacios. Hori da bidea?

Baina zer nahi dugu? Benetan hobetu nahi dugu kirol maila edo nahiago dugu etxekoarekin beti justu ibiltzea? Momentu honetan futbol maila ona dago Gipuzkoan, bai, baina beste abiadura bat dauka egungo lehiaketak. Gaur-gaurkoz, larri ibiliko ginateke gipuzkoarrekin bakarrik lehiatuta.

Klubak zer egin beharko luke aurreko denboraldiko azken jardunaldian Anoetan bizi izandakoa bitxikeria soila izan ez dadin?

Orain artekoa: gu babestu eta taldeak aurrera egin dezan baliabideak jarri. Jokalarien ordua dela uste dut; egunerokoan, zelaian, lehiaketan… Lehiakorra izanda errazagoa da zaleak erakartzea.

Joan den sasoian 80 milioi euroko aurrekontua aurkeztu zuen Realak, eta Iñigo Martinez eta Alvaro Odriozola saldu berri ditu. Benetako apustua egiten da emakumezkoen taldearen alde?

Bai. Bigarren taldea aterako dugu denboraldi honetan, eta bertako jendearen formazioan lan egin nahi dugu. Zer egingo dugu hiru milioi euro sartuta, PSGko atezaina fitxatu?

Profesionalizazioaren bidean pausoak eman litezke, bertako jokalarien baldintzak hobetu…

Bai… Beti egoten da hobetzeko aukera, baina jokalariak ondo zainduta daude gaur egun ere. Ulertzen dut guztiak diruari eta soldatari begira egotea, baina diruaz gain badaude beste gauza batzuk ere. Dirua ez da dena, eta oso baldintza onak dauzkate Realeko jokalariek: instalazioak, medikuak, bidaiatzeko modua… Klub handi batean gaude. Nahikari Garciak, adibidez, bi urterako kontratua sinatu zuen; momentua iristean klubak badaki zer egin behar duen. Jokalariek erabakitzen dute gero non jokatu nahi duten.

Urte batzuk beharko dira bigarren taldearen benetako fruituak jasotzeko, ezta?

Bai. Iritsi garen lekura iritsi gara orain arteko egiturarekin, baina beste estrategia batzuk behar genituela jabetu ginen. Lehen Mailara jauzia egiteko heldu gabe egoten dira jokalariak; hutsunea daukagu alde horretatik. Oso jokalari gazteak edukiko ditugu bigarren taldean, eta ea hazten diren bizpahiru urtean.

Lanean zorrotza zarela diote zure ondoan aritutakoek, izaera gogorra daukazula, baina inor gutxik ezagutzen duela Gipuzkoako futbola zuk bezain ondo.

Exijentea naiz neure buruarekin, eta jokalari berriei horraino iristea zenbat kostatu zaigun erakusten saiatzen naiz; nondik gatozen azaltzen. Gaur egun dena eskura daukate jokalariek.

2007-2008ko denboraldian entrenatzaile kargua hartu zenuen zuk, baina gizonezkoak izan dira gainerako entrenatzaileak. Iritsiko al da beste emakumezko bat Realaren aulkira?

Bai. Prozesu naturala izango da hori; iritsiko da.

Futbolarekin bakarrik lotuko zaituzte askok, baina itxita daukazu irakaskuntzaren atea?

Ez, ez; ezin dut itxi. Irakaskuntzan eszedentzia hartuta, urtebete egin dut futbolean buru-belarri sartuta, eta gogorra izan da urtea, denboraldiari ez geniolako oso ondo ekin. Gazteei lekua utzi behar zaie, jakin egin behar da albo batera pausoa noiz eman, eta ikusiko dugu zein bide hartuko dugun.