Leire Narbaiza

Gaueko bederatzi eta erdiak dira, eta azken trena hartzera zoaz. Leher eginda zaude, oraintxe bertan irten zarelako lantokitik, eta etxera ailegatzeko deseatzen zaude. Oraindik hamar minutu falta dira trena iristeko, traste asko daramatzazu, eta zain egoteko bankuan eseri zara geltokian bertan. Baina, ai, aulkia metalezkoa da. Ipurdia izoztu egingo zaizu, asko freskatu duelako, baina hain kantsatuta zaude, non jartzea erabaki duzun. Gora zistitisa!

Zoritxarrez, ipuintxoa ez da geltoki bakarrean gertatzen, ezagutzen ditudan Euskotreneko geltoki guztietan ipini dituzte metalezko bankuak. Nori bururatu ote zaio metalezko jesarlekuak ezartzea? Gainera, ez dira denak berdinak, hiru modelo badaude, gutxienez: metalezko barra urdinak dauzkana (kalean ere badaude halakoak); zulo laukiak dituzten jarleku baxuak; eta berrienak, egurrezkoak beharrean osorik metalezkoak direnak. Hiruretan ez dakit zein den okerrena, baina hiruretan metalaren hotza eta beroa sartzen da izter-ipurdian.

Jakina, eserleku hauek guztiauek geltokiko eraikinetik landa daude, beti nasetan; kanpoko aldean, beraz. Bertan hotzaren eta beroaren eragina askoz handiagoa izanda, okerrago. Nori bururatu ote zaio jesarlekuak kanpoan baino ez ezartzea? Tiketa erosita eser liteke, bestela ez.

Nioen moduan, geltoki barruko aldean ez dago non jesarri. Tira, inoiz leihoan eserita ikusten da jendea, ezinbestean. Neguan, eguraldi berdea denean, nonbait babestu behar; izan ere, nasetan dauden aterpetxoak Almerian erabilgarriak lirateke, baina Euskal Herri ozeanikoan estalpea benetakoa izan behar da, euriak eta haizeak gogor erasaten dutelako ezker-eskumatik. Nori bururatu ote zaio nasetan babesleku subtropikalak ezartzea? Beharbada, hegoalderagoko klima lehorragoetan ere ez lirateke aterpeok eraginkorrak, eguzkitik ere justuan babesten dutelako.

Baina merezi du artikulu oso bat Euskotreneko metalezko bankuei eskaintzea? Jakina, baiezkoan nago. Ez da bankuen kontra dudan amorrua, adibide zehatza baino ez da adierazten diguna espazio publikoak ez direla jendearendako pentsatzen. Eta garraio publikoan makinatxo bat adibide topa genitzake pixka bat erabiliz gero. Esate baterako, autobus geralekuetan, markesinetan, gero eta banku gutxiago dago. Batzuei eserleku deitzea ere asko esatea da, inklinatutako taula —egurrezkoa oraingoan— da, justuan ipurdia pausatzeko, ez jesartzeko. Nori bururatu ote zaio halako oholak ezartzea aulkien ordez?

Kalean ere agerikoa da gero eta banakako aulki gehiago dagoela, erdian besoa duten bankuak gero eta ugariagoak direla, eta iturri gutxiago daudela. Helburua? Inor ez dadila behar baino luzaroagoan egon, inor ez dadila egonean geratu, sustraiak bota izan balitu bezala. Espazio publikoa igarobidea izan dadin, tabernara joan gaitezen, dendetara. Problemarik eman ez dezagun, kontsumi dezagun. Pasokoak izan gaitezen. Nori bururatu ote zaio herri eredu hori ezartzea?

Erraza da: herrien planifikatzaileei, espazio publikoen diseinatzaileei, eta hiri altzariak erosten dituztenei. Arduradun horiek erabiltzaile berba darabilte gu izendatzeko. Ez gauzkate pertsonatzat; beraz, ez dugu egarririk, ez txizagurarik, ez gaude inoiz nekatuta. Gainera, horiek guztioriek ez dute garraio publikoa erabiltzen. Hor dago koska: inoiz ez dute probatu ipurdipean metalaren hoztasuna edo errea.