Jose Miguel Ramirez kolonbiarra da. Tolosan da egunotan, eta estreinako aldia du Euskal Herrian. Bidaia lurraldea ezagutzeko eta Euskararen Gaitasun Agiria lortzeko baliatu nahi du. Izan ere, Kolonbiatik sekula irten ez arren, euskaraz hitz egiten du. 1998. urtean irrati batean entzun zuenetik egin zitzaion interesgarri, eta, pixkanaka, liburuen eta pelikulen bitartez eta Internet bidez egin dituen lagun euskaldunekin izandako elkarrizketatxoekin, euskara barneratuz joan da, menderatu arte.
Kolonbiako hizkuntza irakasle horren lekukotza eta gisa bereko beste hainbat pertsonarena jasoko ditu Euskara munduan besteen ahotan dokumentalak. Joan den urtean estreinatu zen lanaren lehen zatia, eta euskal herritarrak zituen oinarrian, Euskal Herrian jaio eta atzerrian bizi direnak. Salbuespen bat bazuen, ordea: euskal herritarrak izan gabe euskarara nola gerturatu ziren kontatzen zuten bi japoniarren kasua, hain justu.
Iñigo Asensio (Tolosa, 1985) dokumentalaren zuzendariak azaldu duenez, testigantza hura “oso interesgarria” iruditu zitzaion jende askori, eta, horregatik, euskara bereganatu duten atzerritarren testigantzek lehenengo zatia borobildu zezaketela pentsatu zuten.
Testigantza horien bila, Shanghain egin zuen lehen geldialdia. Antzuolako Elay enpresak han duen egoitzan, Huang Hui 25 urteko neska txinatarrak egiten du lan, eta harekin izan zen, duela urtebete hasi baitzen euskara ikasten. Handik Ameriketako Estatu Batuetara jo zuen. David Bieter eta Chris Bieterrekin izan zen, Boisen. Jatorri euskaldunekoa da David, bertako alkatea. Asensiok gogoratu du Euskal Herriko zazpi hiriburuetako alkateek euskaraz ez zekitela ere Estatu Batuetan bazela euskaraz zekien alkate bat. Chris, Daviden anaia, epailea da Boisen, eta euskaraz ederki egiten du. Ez zuten aitona-amonengandik jaso euskara, gazte hil baitziren; gerora euren gurasoekin Euskal Herrira etorri, eta horrela hasi ziren euskarara gerturatzen.
Lekukotza gehiago ere jaso ditu tolosarrak, David Romtvedt idazle eta musikari wyomingdarrarena, kasurako, baita Ipar Euskal Herrian euskara ikasitako quebectar batena ere, besteak beste.
Pertsona horiek euskararekiko duten militantziak harritu du Asensio, “batez ere, kontuan hartuta gurean zenbat kostatzen den jendea euskarara hurbiltzea”. Dokumentalaren lehengo zatian, jendeak euskara altxor baten moduan urteetan nola gorde duen ikusteak gogoetarako bidea ematen zuen, eta, bigarren zati honetan, gogoeta “are eta gordinagoa” dela uste du Asensiok: “Munduan sakabanatuta dauden euskal hiztunek euskarari ematen dioten garrantzia sentitzen duzu, eta, Euskal Herrian garrantzi berbera emateko zailtasunak daudela alderatzen duzunean, zer pentsa ematen du”. Egunotan Euskal Herrian den kolonbiarrak bizitzen ari denaz kontatutakoa jarri du adibide moduan: “Jose Miguel harrituta geratzen da hainbatetan, euskaraz hitz egiten hasi eta jendea euskaraz erantzuteko gai ez dela ikustean”.
Lehen zatiak bezala, bigarrenak ere osagai emozionala baduela dio tolosarrak: “Une hunkigarriak ere izango dira, pertsona hauek euskalduntasuna oso barruan sentitzen dutela nabaritzen delako”.
Bilboko Zinebi dokumental eta film laburren jaialdian estreinatuko dute lana, azaroaren 8an, eta, joan den urtean lehen zatiarekin egin bezala, ETBn ere ikusteko aukera izango da, Euskararen Egunean, abenduaren 3an. Egun berean, Bordelen aurkeztuko dute Euskara Munduan lanaren lehen zatia, frantseseko azpidatziekin; Argentinan, gaztelaniazkoekin; Boisen eta Sydneyn, ingelesezkoekin; eta Erroman, italierazkoekin —azken bi horiek konfirmatu gabe dituzte oraindik—. Bai Asensiorentzat, bai proiektu honetan buru belarri ari diren gainerako taldekideentzat oso pozgarria da hori, “lehen zatia oraindik bizirik dagoela erakusteaz gain, bidea ematen duelako euskarak guretzat duen garrantzia atzerrian erakusteko”.
Iganderoko bizikleta buelta “derrigorra” du Jose Angel Arrotaonandia Alberdik (Zarautz, 1972). Astea lasaiago pasatzen laguntzen dio. Baina, bakarrik ezin ibili, eta Josu anaia (Zarautz, 1973) du tandemeko gidari.”Jose Angelentzat, bizikletan ibiltze…
Abenduaz geroztik, Euskal Herrian eta, zehazki, Bizkaian sortutako ginebra berri bat dago merkatuan: Anubis. London Dry motako ginebra hori pixkanaka ari da bidea irekitzen, ekoizle eta marka handiekin lehiatu nahian. Sustatzaileak “oso pozik” daude harrerarekin. 3.000 litro jarri dituzte jada merkatuan, zuzeneko salmenta bidez gehienetan, eta nazioartetik ere iritsi zaizkie eskariak, besteak beste, Herrialde Katalanak, Belgika eta Italiatik.
Anubis ginebraren sustatzaileetako bat da Eduardo Fernandez Agirre, eta 15 urte baino gehiago eman ditu koktelgintzako eta ostalaritzako sektorean lanean. “Festa, koktel eta abarretarako, koktel egileak eta zerbitzari espezializatuak eramaten genituen; askotan, ginebra marka handientzako prestatutako festetan aritzen ginen lanean. Gin-tonicak nola prestatu erakusten genuen, eta ohartu ginen ez zegoela Bizkaiko ginebrarik; Euskal Herrikoak bai, Gipuzkoako bat eta Arabako beste bat, baina Bizkaikorik ez”. Hortxe piztu zen grina.
Linea klasikoko ginebra
Arabako Acha destilategian egiten dute Anubis. Fernandez Agirreren arabera, argi zuten nolako ginebra nahi zuten, baina, halere, bi urte behar izan zituzten formula egokia topatu arte. “Bagenekien zer nahi genuen, eta baita zer ez genuen nahi ere. Ginebra lehorra bilatzen genuen, apaingarririk gabea, lore eta fruitu zaporerik gabekoa. Linea klasikoko ginebra bat da, betiko ginebra kontsumitzaileari begira egindakoa”.
Bi urte eman zituzten formula egokiaren bila. “Hogei bat dasta antolatu genituen, bai Bilbon eta bai kanpoan”. Merkatuan dauden hainbat ginebra eta eurek egin asmo zutenaren prototipoa aurkezten zituzten itsuan egindako dastetara. “Horrek ideia bat eman zigun jendeak gustuko zuenari buruz, eta horrekin eta guk nahi genuena eta nahi ez genuena argi edukita, Anubis ginebraren formula topatu genuen”.
London Dry motako Premium ginebra bat da Anubis, %100ean destilatua. “Koloreztatzailerik eta esentziarik gabe egina dago, zaporea zuzenean fruituetatik hartzen du, eta %100 alanbikean destilatua dago. Horrek jada produktu on bat bermatzen du”, azaldu du Fernandez Agirrek. Baina horri elementu guztien arteko oreka gehitzen dio Anubis ginebrak. “Ginebra zaporea du, ez limoi zaporea, ez ipuru zaporea… ez dago besteen gainetik gailentzen den zaporerik. Anubis edaten duen jendeak ginebra goxoa eta leuna dela esaten du”.
Nerbioi ibaiko ura, bost aldiz destilatutako alkohola eta ipurua dira Anubis ginebraren oinarriak —ginebra batek %18-20an eraman behar du ipurua—, baina beste osagai ugari ere baditu, bakoitza bakarka destilatutakoa. Asentsio belarra, kardamomoa, kanela, izpilikua, martorria, curaçaoa, loto lorea, iris lorea, limoi azala eta azala, papiroa eta pomeloa. “Osagai batzuk exotikoak dira, besteak ohikoak, baina guztien arteko oreka lortu dugu”.
Merkaturatzea
Anubisaren merkaturatzearekin buru-belarri dabiltza. “Oraingoz, komertzializazioa guk egiten dugu, gehienetan bitartekorik gabe, eta hainbat delicatessen dendatan ere bagaude. Ostalaritzakoak dira gure bezeroak, eta oso eskertuta gaude ostalari txikiekin; gure bezero onenak dira. Tantaka sartu nahi dugu merkatuan, pixkanaka baina sendo, epe luzera irauteko asmoarekin”.
Ostalari txikiekin lan egiteak produktua ondo ezagutaraztearen abantaila ematen die Anubisekoei. “Produktua saltzeaz gain, bere ezaugarriak nabarmentzen dizkiegu, eta gin-tonic on bat nola prestatu erakusten diegu. Gin kopuruak berebiziko garrantzia du, eta ginebrari etekina ateratzeko ezinbestekoa da gin-tonic bat ondo egiten jakitea”.
Gin-tonica boladan dagoen edaria da, eta txanpa hori baliatu nahi dute. “Ginebra konbinatuetan edaten bat batez ere, baina ginebra on bat bakarrik ere edan daiteke. Eta garai onean dago orain ginebra; gelditzeko etorri den likore bat da”.
Jatorrietara itzuli nahi izan dute Anubis ginebrarekin, betiko ekoizpen moduetara. Eta horri zor dio izena ere. “Egipton egin ziren lehen destilatzeak, batez ere perfumegintzan, eta hortik dator izena. Anubis berpiztearen jainkoa da, eta guk jatorrizko ginebraren berpiztea irudikatu nahi izan dugu”. Bestalde, lauburu batek laguntzen dio Anubisen irudiari. “Hemengo ezaugarri bat sartu nahi genion; hemengo produktu bat da, Bizkaikoa, eta hori garrantzitsua da guretzat”.Ginebra kontsumitzaileei deia egiten die Fernandez Agirrek. Eman diezaiotela aukera bat Anubis ginebrari. “Ez dira damutuko”.
d
ESKAINTZAREN DATUAK
Ekoizlea. Anubis Gin.
Telefonoa. 634-94 72 34.
Eskaintza. Botila 25 euroan, irailaren 23ra arte.
Eskaintza. www.euskalherrikoplaza.com.
