Iazko ekainaz geroztik da Artzai-Gazta elkarteko lehendakari Puy Arrieta Prosa (Araia, Araba, 1978), eta aldaketarik ez bada, ardura horixe izango du 2014. urtera arte. “Badakizu, demokrazian bezala”, esan du irribarrez. Elkartea 1980ko hamarkadaren erdialdean sortu zen, eta Araba, Bizkai, Gipuzkoa eta Nafarroako 115 artzain eta gaztagile biltzen ditu gaur egun. Hasierako urte haietan sektorearen eta produkzioaren profesionalizazioa indartzen jarri zituzten indarrak. 25 urte geroago, urrats berria egin dute: “Artzainok gure etxeetan egindako gazta” nazioarteko merkatuetan saltzeko ahaleginean ari dira.

AEB Amerikako Estatu Batuetara mila kilo gazta baino gehiago bidaltzeko kaxak prestatzen ari zarete. Urrats kualitatibotzat jo al daiteke?

Bai, neurri batean bai. Udaberrian ehun kilo inguruko eskari bat bidali genuen, baina esan liteke hauxe izan dela lehen eskari handia. Orain arte sektorearen profesionalizazioan jarri dugu indar gehien, eta aurten, urte hasieran, esportazioan sakondu behar zela erabaki genuen.

AEBetara bai, baina esan al daiteke nora bidaliko duzuen zehazki?

Kalitatezko produktuak eta produktu bereziak saltzen dituzten dendetan banatuko dira gaztak. AEBetan produktu ekologikoak kontsumitzeko joera duen jendea dago, kultura hori badago.

Nazioarteko merkatuetara zabaltzeko erabaki hori zeren ondorio da?

Hausnarketa oso sakon baten ondorioa izan da. Datozen lau-bost urteetarako plan bat diseinatu dugu. Helburu handiak jarri dizkiogu geure buruari, betiere gure mugak zeintzuk diren aintzat hartuta. Momentu honetan Japoniarekin eta AEBekin ari gara lanean. Logistika aldetik genituen mugak gainditzen ari gara, erregistroekin zeuden arazo batzuk ere bai. Kontua da produkzio kopuru jakin batetik aurrerako gaztak gure inguruan saltzeko ezina ikusten genuela, eta horri buelta eman nahi izan diogu.

Pentsa liteke, beraz, gaztaren salmentak gurean goia jo duela?

Ez, ez da zehazki hori. 25 urteotan gazta egiteko prozesua profesionalizatu dugu, osasun baldintzak betetzen dituzten gaztandegiak dauzkagu, eta, horren ondorioz, kalitate oso oneko gazta bat daukagu esku artean. Urteen poderioz konturatu gara ezin dugula ekoizten dugun guztia saldu.

Zuek, bestela, etxe inguruan salduko duzue ekoizpenaren zatirik handiena, ezta?

Nire ustez, eta hau nire iritzia da, ekoizpenaren zatirik handiena hemen saldu beharko genuke, baina elkarteko bazkideak izan dira merkatua zabaltzeko bideak irekitzeko eskatu digutenak. Artzain bakoitzak bere bezeroak ditu, eta gure ingurune naturalean Artzai-Gaztako gaztak saltzeko ahaleginak egiten hastea kontraesankorra izan zitekeela ikusi genuen. Elkarri konpetentzia egiten hasteko arriskua ikusten genuen, eta horregatik jo dugu kanpora. Gure produktuak kanpoan lekurik baduen ikusi nahi izan dugu, eta, printzipioz, emaitzak nahiko onak izan dira.

Apustua egin duzue, baina horrek giza baliabideetan ere apustua egitea eskatuko zuen…

Lankide bat ari da bai lan horretan, Luisa Villegas gure koordinatzailearekin elkarlanean. Martxoan Miamin [AEB] izan zen Villegas, eta han egin zituen lehen kontaktuak. Egia esan, nahi baino motelago joan ziren udaberria eta uda, eta orain badirudi martxan jarri dela.

Zer moduzko harrera du Artzai-Gaztak nazioartean?

Artzai-Gazta oso ezaguna da kanpoan, agian hemen baino gehiago. World Cheese Awards nazioarteko lehiaketan emaitza oso onak lortu izan ditugu, eta beste lehiaketa batzuetan ere bai. Egia esan, nazioartean kolektibo serio eta profesionaltzat gauzkate.

Ekonomia krisiak izan al du eraginik zuen hausnarketan?

Gu ere jo gaitu krisiak, baina aurrera jarraitu behar dugu. Apustu hau ez da soilik kanpoan gehiago saltzeko, edo krisiari aurre egiteko: gure lana eta gure produktua balioesteko ahalegina ere bada.

San Sebastian-Gastronomika jardunaldian ere parte hartu berri duzue. Zer balio dute zuentzat halakoek?

Balioa badute, hori ez dago ukatzerik. Harremanak egiteko oso baliagarriak dira, baita merkatuaren joerak aztertzeko ere. Brasilgo jendeari, esaterako, asko interesatu zaio gure gazta.

Etiketa beltza duen gazta da zuen produktu gorena. Zer du gazta horrek besteek ez dutenik?

Lehenik eta behin, esan behar dut Artzai-Gaztaren barruan gauden 115 gaztagileok artisau eran egiten dugula gazta. Artaldea gure etxekoa da, guk jezten dugu esnea, eta gazta geuk egiten dugu. Gazta horiek guztiek gure logotipoa daramate. Artzai-Gaztaren barruan badago talde bat kalitate goreneko gazta lantzen duena, Zumitz izenekoa. Gaztagileek elkartera ekartzen dituzte haien ustez gaztarik onenak direnak, eta Idiazabal sor-markako dastatze batzordeak dastatzen ditu. Haiek erabakitzen dute kalitate goreneko gaztak diren ala ez.

Eta zer irizpide bete behar ditu?

Zortzi parametrotan notarik altuena lortu behar dute Latxa-Gazta etiketa beltza lortzeko: itxura, azala, orearen kolorea, begiak, egitura, usaina, zaporea eta dastatu ondorengo kutsua. Horietako batean notarik altuena ez lortzea nahikoa da etiketa beltza ez lortzeko. Hala ere, horrek ez du esan nahi gazta horiek onak ez direnik. Gorenak ez direnei Zumitz etiketa berdea jartzen diegu.

Gatzagi naturalak norainoko eragina du gaztaren kalitatean?

Esan dezakedana da gatzagi naturalak bestelako zapore bat ematen diola gaztari, beste gustu bat.