G izartearen begietan oraindik estu dirauten bendak kendu eta ezkutuan diren errealitateen berri ematea dute helburu hainbat elkartek. Haien artean dira gizarte eredu jakin batetik kanpo gertu direnei laguntza ematen dietenak. Baita behar bereziak dituzten haur eta familiekin hartu-eman zuzenak dituztenak ere. Talde horiei babesa eta elkartasuna agertzeko, Irrien Lagunak Gizartegintza Elkarteak (ILGE) Bizipoza jaialdia antolatu du iganderako, Arrasaten. Guztira, hainbat esparrutako 23 elkartek osatzen dute ILGE, eta, hain zuzen ere, elkarte horiek ikusaraztea izango da etzi ospatuko den jaiaren xedeetako bat. Gizarteari begietako benda kendu eta askori ezezagun zaizkien errealitateak begi bistan jartzea, alegia. Irrien lagunek antolatzen dituzten ekintzetan jendetza bildu ohi denez, elkarteek aukera ona izango dute standen bitartez jendearengana hurbiltzeko.

“Kontuan hartu gaituztelako egongo gara han, eta hori jada oso garrantzitsua da”, dio Pausoka elkarteko kide Maiteder Requejok. Behar bereziak dituzten haurren gurasoek osatzen dute Pausoka, eta haurren beharrei arreta jartzea eta haien bizi-kalitatea hobetzea du helburu. Baita familiarena ere. “Senideek ere behar dute laguntza eta orientazioa. Kafetxo bat hartu, beraiekin barre egin, negar egin…”. Hori guztia ezagutarazteko, Requejo Arrasaten izango da igandean. “Garrantzitsua da han izatea. Beharrezkoa dugu gure umeak beste umeekin batera dantzan eta kantuan aritzea eta haiekin batera gozatzen ikustea”.

Iritzi berekoa da Ume Alai elkarteko Josu Ariztegi ere, eta eskertzen du Irrien Lagunak bezalako mugimendu sozial “indartsu” batek mobilizatzen duen “jendetza”. “Gu bezalako elkarte xume batentzat lagungarria da ahalik eta jenderik gehien biltzea, aukera izango dugulako gure existentziaren berri emateko. Hau da, adopzio prozesuan diren familiei informazioa emateko: adibidez, zein herrialdetan adopta daitekeen, zer-nolako traba juridikoak dauden, tramiteek zenbat iraun dezaketen…”.

Ume Alai adopzio familien elkartea da, eta adopzio prozesuan familiak orientatu, informatu, formatu eta aholkatzea da elkartearen helburu nagusia, bai eta haur adoptatuei integratzen eta euren identitatea eraikitzen laguntzea ere. “Adopzioan hartutako umeek motxila bat ekartzen dute eurekin. Azken finean, gurasoek utzitako haurrak dira, eta haur biologiko batek ez dituen arazoak izan ohi dituzte, batik bat nerabezaroan”, dio Ariztegik. Horregatik, arazo horiei aurre egiteko garrantzitsutzat jotzen du eskura lanabesak izatea. Adibidez, psikologian eta hezkuntzan adituak diren profesionalen aholkularitza. Horregatik, familiei ahalik eta formakuntzarik onena emateko Ume Alaik urtean bederatzi jardunaldi antolatzen ditu, sektorean lan egiten duten profesional eta adituekin.

Tabuak eraitsi

Jendearengana hurbildu eta oraindik gizartean erroturik dauden zenbait tabu eraitsi nahi ditu Nekane Lekuonak, Aspanogi Haur Minbizidunen Guraso Elkarteko kideak: “Minbizia tabua da gaur egun ere. Maiz gertatu izan zait kaletik joan eta entzutea: ‘Baina haur batek izan dezake minbizia?’ Bai, noski, izan dezake. Horregatik, errealitate hau ezagutarazi nahi dugu, eta Bizipoza jaialdiak laguntzen du minbiziaren arazoa gizarteratzen”.

Aspanogi 1998an hasi zen lanean, lau familiari esker, eta geroztik haziz joan da. Gaur egun bulego bat ere badu Donostiako ospitalean. Hasiera-hasieratik izan da elkartearen zeregin nagusia minbizia duten adingabeei eta familiei lagundu eta haien bizi-maila hobetzea. Lekuonaren hitzetan, lorpen handiak egin dira ospitalean: “Gure goiburua da zaintzailea zaintzea. Badakigu zaintzaileak 24 orduz egoten direla haurraren gelan. Ia ahaztu egiten dira jateaz ere. Lortu dugu zaintzaileek doako bazkari txartel bana izatea. Horrela, gutxienez, kafetegitik plater bero bat eramaten diete bazkaritarako”.

Horretaz gain, familiek gela bat dute eskura, hozkailu eta mikrouhin labe batekin, eta badira jolasak, tabletak eta ordenagailuak haurrek erabil ditzaten, Lekuonaren ustez “ezinbestekoa” baita umeek lagun eta inguruarekin kontaktuan jarraitzea.

Gipuzkoako Kirol Egokituen Federazioa ere gainontzeko 22 elkarterekin batera izango da igandean. Zailtasunen bat duten lagunei kirola egiten laguntzeko sortu zen federazioa, duela hamabi urte, eta, Amaia Elizondo kidearen ustez, oraindik bada lana egiteko, bai kontzientziazioa zabaltzeko eta bai urritasuna duten pertsonak integratuta sentiarazteko. Bide horretan, GKEFk sentsibilizazio saio bat antolatu du iganderako, Arrasateko Biteri plazan. Bertara joaten direnek urritasuna hurbiletik ezagutu ahal izango dute, gurpil aulkiekin hainbat kirol praktikatzeko aukera izango baitute. “Pozgarria da aurrerapausoak ematea. Kirol egokituan parte hartzea gero eta handiagoa da. Uste dut etxetik ateratzeko pauso hori eman dela”.

Eguneroko zailtasunak

Bizipoza jaialdiaren gisako ekintzek babes handia ematen badie ere, ILGEko elkarteek oztopo ugariri aurre egin behar izaten diete egunerokoan. “Askotan gutxien iruditzen zaizkigun gauzak traba izaten dira”, dio Elizondok, GKEFko kideak. Gogoratu du , oraindik ere, eraikin eta kiroldegi askotan sartzeko zailtasunak izaten dituztela gurpil aulkian ibiltzen direnek, eta salatu du pertsona itsuentzako eta gorrentzako seinale gutxi egin ohi direla. “Oraindik gizarteratzeko bidean lana egin beharra dago. Adibidez, Eskola Kirola programaren barruan haur asko kanpoan geratzen dira, entrenatzaileek talde oso handiak kontrolatu behar izaten dituztelako. Kirola oso garrantzitsua da urritasuna duten pertsonentzat, bai harremanak izateko eta bai autonomia lortzeko ere”.

Pausokako Requejok ere lan luzea ikusten du aurretik. “Gure arazo nagusiak gure umeen ezintasunak dira; errehabilitatu egin behar dira. Bestela, bizi-kalitate eta bizi-esperantza murritza geratzen zaie. Baina hortik haratago, gure umeen egoera normalizatu beharra dago. Kaletik doan jendeak gure haurrak normal ikustea nahi dugu”. Egunerokoan ere oztopo andana aurkitzen du Requejok: egokitu gabeko parkeak, hegazkinean bidaiatzeko zailtasunak, hezkuntza publikoan guztiak integratzeko zailtasunak, gastuak… “Errehabilitazioaren gastuak murrizteko, Pausokan kuotak murritzak izan behar zirela ikusi genuen. Egunero fisioarengana jo behar baduzu, hilero mila euro gasta ditzakezu; Pausokako fisioarekin, berriz, 400”.

Aspanogi elkartean pozik daude Donostia ospitalean minbizia duten haurren bizi-kalitatea hobetzeko egin diren lorpenekin; besteak beste, presio positiboa duten gelak ahalbidetzea, kanpoko birusak sar ez daitezen. Baina, era berean, Lekuona kexu da ospitalean ez dagoelako psikologorik. “Beharrezkoa da psikologo bat haurren eta familiaren gainean egotea, behar emozional handiak izaten dituztelako. Aspanogi elkarteak psikologo baten zerbitzuak eskaintzen ditu, baina astean behin bakarrik etortzen da ospitalera. Horregatik, Osakidetzari eskatzen diogu ezinbestekoa dela zerbitzu hori beraiek ematea, azkenean prozesu luzeak, zailak eta gogorrak izaten direlako”.

Bestalde, Lekuonak nabarmendu du sentsibilizazio lan handia dagoela egiteko, baina ez bakarrik herritarrei zuzenduta, baita pediatrei ere: “Guraso asko joaten dira pediatrarengana umeak sintomatologiaren bat duelako, eta askotan pediatrek ez diete garrantzirik ematen. Umeak buruko mina izaten duelako, botagurarekin ibiltzen delako… Askotan ez diete probarik egiten, eta horren atzean minbizia kasuak egon daitezke. Gertatu izan da”. Zailtasun horien aurrean, elkarteek, maiz, beste elkarteen sostengua ere izaten dute. Elkarlanean ibilitako denboran esperientzia aberasgarriak bizi izan dituztela aitortu du Ariztegik: “Elkarte batzuk itxuran oso ezberdinak gara. Baina, gure kasuan, badugu harreman estuagoa Beroa edo Chernobilen Lagunak bezalako elkarteekin. Horrek aukera ematen digu elkarrekin ekimenak antolatzeko. Adibidez, zineforum bat. Deialdia elkarrekin eginez gero, jende gehiagorengana iristeko aukera izango dugu. Asko ikas daiteke elkarlanean”.

Igandean ospatuko den jaialdian elkarte bakoitzak bere standa izango du, baina, bata bestearen ondoan kokatuta, elkarrekin zabaldu nahi duten mezua are eta ikuserrazagoa izango da.