A. Vierbücher

Mari Carmen Urteagak oraindik gogoan du N-1 errepideak Idiazabalgo herria punta batetik bestera nola zeharkatzen zuen, eta nola herria bitan zatitzen zuen. 1983. urtean autobia eraiki zen arte, N-1ak Idiazabalentzat aberastasuna ekarri zuen, baina, batez ere, anekdota eta istorioz bete zuen herriko memoria. Besteak beste, taberna, jatetxe, pentsio, ile apaindegi, telefono zentralita eta gasolindegia ireki ziren, herriguneko bide horretatik pasatzen ziren milaka lagunen beharrei erantzuna emateko.

Gaiaren inguruan hausnarketa egiteko eta orduko istorioak biltzeko, herritarrek bilkura egin zuten apirilean, eta Urteagak ere bilkura haietan parte hartu zuen. Proiektu hori Euskadi Lagunkoia egitasmoaren barnean dago; Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak sustatzen du, hain zuzen.

Idiazabalen oraindik gogoan al duzue N-1 errepidea herrigunetik pasatzen zeneko irudia?

Bai noski. Zaila da ahaztea, nahiz eta dagoeneko urte asko igaro diren N-1 errepidea Idiazabalgo herrigunetik atera zutela. Gazteenek agian ez, baina adin batetik aurrerakoek oraindik oroimenean dituzte garai haiek.

Zein izan zen N-1 errepidea Idiazabalgo herrigunetik ateratzeko helburua nagusia?

Arrazoi nagusia trafikoa herrigunetik ateratzea zen. Istripu ugari zegoen, eta hildakoak aldiko egoten ziren. Istripuez gain, egunetik egunera trafikoa handiagoa zen, zarata, kutsadura… Egoera jasanezina zen.

Horretaz gain, eskola bera ere herriko beheko aldean zegoen; hau da, errepidearen alde batean. Hortaz, errepidea gurutzatu behar zuten egunero goiko aldean bizi zirenek, eskolara joateko. Espaloirik ere ez zegoen. Beti zegoen zerbait. Arriskua geroz eta handiagoa zen.

Zein eragin izan zuen Idiazabalen N-1 errepidea tokiz aldatzeak?

Onurak eta gauza txarrak ekarri zizkion herriari. Dendak, jatetxeak eta beste hainbat negozio desagertu ziren. Hala ere, ez diogu erru guztia errepidearen toki aldaketari botako; herritarren ohiturak ere urteen poderioz aldatuz joan baitira, eta ziurrenik horrek ere izan zuen eragin negatiboa kasu horretan.

Eta trafikoari dagokionez?

Ezin da konparatu! Ikaragarria zen kamioien joan-etorria, eta baita bestelako ibilgailuena ere; lanera edo oporretara joaten zen jende askorena, alegia. Horiek guztiak pasatzen ziren Idiazabal erditik. Jende asko gelditzen zen erosketak egitera, deskantsatzera edo zerbait jatera.

Hortaz, aldaketak lasaitasuna ere ekarri dio Idiazabali. Jada ez dago lehen zegoen kutsadurarik, ez zaratarik. Errepideak herria banatzen zuen, eta, hortaz, herriak bi zatitan funtzionatzen zuen; orain, berriz ere bat da. Herritarrak kalean askoz ere lasaiago ibil gaitezke orain.

Aldaketa fisikoak zeintzuk izan dira?

Pixkanaka-pixkanaka iritsi ziren aldaketak; espaloiak zabaldu, arbolak jarri, aparkatzeko tokiak jarri eta beste hainbat gauza gehiago. Idiazabal herri itxura hartuz joan zen poliki-poliki.

Gaur egun gelditzen al da N-1 errepidea Idiazabaldik pasatu zeneko aztarnarik?

Kale Nagusian, Beasaindik sartzen bazara, bada garai hartako puntu kilometrikoa; 416 kilometroa, hain zuzen, oroitzapen modura.