Leire Narbaiza

Hiztegiak artefaktu zoragarriak dira, ikaragarri maite ditut. Eurei esker gaur berba berri bi ezagutu ditut, biak sinonimoak: ezunea eta ezaldia. Euskaltzaindiaren Hiztegi Batuak horrela definitzen du ezaldia: 1-Urritasun aldia, gabezia aldia. 2-Makalaldia, zoritxar aldia. Argi dago, ezaren denbora. Ez. Gure sasoi honetarako ba ote dago hitz egokiagorik? Ez zait iruditzen. Ezinaldia ere egokia litzateke, baina oraindik ez da hiztegian agertzen. Garai hau asko luzatzen bazaigu, dena den, baliteke laster hiztegiratzea. Edo ez.

Segitu dut aztarrika hiztegietan, eta ezurte berba topatu dut. Maitemindu egin naiz. Sare sozialetan idazten banenbil, begien lekuan bihotzak dituen emotikonoa jarriko nukeen hemen. Hitz egokiagorik aurtengoa bataiatzeko? Ezurtea: urritasun urtea dela dio hiztegiak. Uste dut 2020ak definizioa zertxobait modifikatuko duela, eta ezaren urtea ere badela adieraziko zaigula hurrengo edizioetan, marka guztiak ezeztatu baititu. Ezta?

Ezuneak blaitu gaitu zeharo. Eskasia (ezkasia?) zirrikitu guztietan agertu zaigu, eta inoizkorik gehien ernamuindu. Sekula baino gehiago igarri dugu zer falta dugun, gogoaren klaustrofobia moduko bat sumatu dugu, izpirituak arnasa hartzeko zailtasunak. Dena ezetz denean, dena ezin. Ez.

Kritikorik kritikoenak ere ziur nago Durangoko Azokaren falta igarri duela, gaizki esaka jarduteko baino ez bada ere. Zer esanik ez liburu feriaren fan sutsuok, abenduko erromeria barik geratu gara eta. Ziurgabetasuna dugu nagusi. Noiz ikusiko dugu berriro jendetza noraezean standen artean? Errepikatuko ote ditugu urteroko erromesaldia eta erritualak? Dena ezbaian dago. Ez dakigu. Oraingoz, ez.

Aurrekoan, bikotekiderik ez duen gizonezko batek esan zidan kokoteraino zegoela pandemiarekin, aspaldi ez zuelako harreman sexualik izan. Zehatz-mehatz “zunbatzeko” deseatzen zegoela, zunbatu, txortan egin. Baina dena zela ezina: aplikazioan begiratu baina ezin irten herritik; herrian topatuz gero, ezin elkar ukitu… saltseatu bai, baina besterik ez. Ez.

Inoren haragiaren falta igartzen da. Besteren azala ukitzea, miazkatzea girgiloak eta estriak ferekatzea. Musu, besarkada eta laztan eskasia dago, ukatu egiten ditugu osasunaren mesedetan. Bizikide ez den norbait lauskitu? Ezin da. Ez.

Negazionistek ere ezetza aldarrikatzen dute, eza delako ukazioaren oinarri. Ez dago gaixotasunik, ez da pandemiarik, ez jarri txertorik. Negazionistei zer esan? Ezari ezetz. Ez, ez, ez!

Baina pandemia aurretik ere izan zen 2020a. Ez dezagun atzendu otsaila, orduan hasi zelako ezaren festibala. Errefus (hartu hiztegiko lehenengo hiru adieretan) mendia amildu zenean Eitzagan, Zaldibar inguruko herrietakooi ezetza ematen hasi zitzaigunean: ez kezkatu, ez dago gai toxikorik, ez dago isurketa kaltegarririk… Eta oraindik ezetzean segitzen dute, azalpenik ez, barkamenik ez. Ezezkoa ikertzeari Legebiltzarrean. Eta Joaquin Beltranen gorpurik ere ez. Ez.

Aurten ere Leteren heriotzaren 10. urteurrena izan da: Ezaren gudaz baietza sortuz, ukazioa legetzat hartuz, beti aurrera joatea. Ezkorra ezkorrago agertuko ote zen ezurtean, ez?

Ez, ez, ez, ezurterik berriz ez!