Leire Narbaiza

Apirilaren 14 guztietan Gora Republikia! idazten dut sare sozialetan. Eta urtero-urtero, baten bat(zu)ek —ia beti gizonezkoek— erantzuten dit/didate: baina Euskal Errepublika, zeren II. hori espainiarra izan zen, eta ez da gurea, eta tar, eta tar eta tar, tar, tar. Jakingo ez banu lez, bandera more-hori-gorria espainiarra dela, esaterako. Edo Alfonso XIII.a nongo erregea izan zen. Beti zerbait azaldu behar izatea ere! Baietz erantzuten diet, jakinaren gainean nagoela, eta nik ere Euskal Errepublika nahi dudala, lehenbailehen, baina jarraituko dudala Gora Republikia! esaten.

Aurreko larunbatean Jose Mari Pastorrek Eibarko tranpa izeneko artikulua argitaratu zuen BERRIAn. Bertan esaten du ez ote zen hobea izango Eibarren izan barik, Espainiako II. Errepublika Tordesillas, Tarazona edo Lucenan aldarrikatu izan balute. Ulertzen dut zer esan nahi duen, baina Eibarren izan zen, eta ez kasualitatez; bai nahastez, estreinakoz bandera errepublikanoa udaletxeko balkoian jarri zutenak konfunditu egin zirelako, uste zutelako herri gehiagotan ere aldarrikatu zutela. Patuaren amarruak. Baina kasualitatetik gutxi zuen, herrian ideia errepublikanoak eta sozialistak oso errotuta zeudelako. Datu bakarrarekin egiazta liteke herriko giroa: egun bi lehenago egindako hauteskundeetan sozialistek hamar zinegotzi lortu zituzten, zortzi errepublikanoek eta bat EAJk. Argiago ezin, ezta? Beraz, Gipuzkoa bazterreko herri honetan baino motibo gehiagorik, non?

Badakit errepublika sasoi hori idealizatuta daukagula, Eibarren mitifikatuta ere badagoela esango nuke. Beharbada, gure herriak egin duen —bizi baino askoz gehiago— gertakizun ikusgarriena izan zelako, eta sinbolo ere bihurtu delako udaletxearen argazkia. Eta ez dut ukatuko, izugarri gustatzen zaigu gure aurrekoek egin zuten ekintza gogoangarri hori kontatzea, guk geuk egin izan bagenu bezala. Herri guztiek dute euren epika, eta gurea hori da, gogor ordaindutakoa, gainera.

Bestalde, itsu geundeke ukatuko bagenu erregimen politiko horrek onura asko ekarri zizkigula euskal hiztunoi, batez ere. Aurreko zapatuko BERRIAn ere Hedoi Etxartek Gora apirilaren 14a! izeneko artikulua argitaratu zuen. Bertan, besteak beste, hau zioen: “(…) baina gerratik galtzaile atera ziren guztientzat (sozialista, abertzale, sindikalista, komunista, libertario) 31-37 zikloa izan zen ezagutu zuten eraldaketa gauzatzeko garairik nabarmenena (…)”. Sei urtean mendeetan egin gabe zegoena egiten ahalegindu ziren, eta horregatik ere ohoratu beharko genuke sasoi hori.

Pastorrek gehitzen duen beste kontu baten dio: “Eibarren Espainiako II. Errepublika aldarrikatu zutenean Frantziako III. Errepublikan bizi ziren beste aldeko haurrideak”. Egia da Iparraldea errepublika baten mende zegoela orduan, baina nik genero xehetasun bat gehituko nuke: Frantziako hiru errepublikek bestaldeko ahizpei ez zieten aitortu boto eskubiderik; 1945a etorri zitzaien. Hegoaldean, kostatuta, eskubide hori 1931n onartu zen errepublikan. Dibortzio Legea ere egin zuten, emakumeak lan munduan sartzea ere sustatu zuten… Emantzipazioa, berba baten. Emakumea naizelako defendatuko dut beti Espainiako II. Errepublika, batez ere guri eman zigulako askatasun gehien.

Eta horregatik baino ez balitz ere, mila urtean segituko nuke oihukatzen: Gora Republikia!.