Josune Zarandona

Bizitza errotik aldatu zitzaion Elordi Garcia Insaustiri (Lazkao, 1977) 2013. urtea amaitzear zegoela. Kazetaria da lanbidez, eta Gaztela-Mantxako telebista katean lanean ari zen orduan, Espainian. Goizeko saioa aurkezten zuen, eta urte amaierako kanpaiak zuzenean aurkeztekoa zen. Kanpaiak, baina, Madrilgo ospitale bateko bakartze gela batetik entzun behar izan zituen. Egun batzuk lehenago, leuzemia diagnostikatu zioten, eta, ordutik, ezer ez da berdina izan Garciaren bizitzan.

Leuzemia “gaixotasun gogorra eta izugarria” dela dio lazkaotarrak. Dena ondo joanda ere, sendatzeko prozesua “oso luzea eta gogorra” dela esan du. “Eta ia beti behar izaten da hezur muinaren transplantea”. Minbizia oraindik ere “tabua” dela dio, eta “gutxi” hitz egiten dela gaixotasunaz. Baina, “beste edozein gaixotasun bezala”, minbizia ere “normalizatu” egin beharra dagoela uste du. “Horretarako, beharrezkoa da gaixotasuna bera ikusaraztea”.

Ahalegin horretan, barrua hustu eta bere bizipenak jaso ditu Imparable hasta la médula liburuan (Hezur muineraino geldiezin). “Leuzemiaren gordintasunaz mintzo naiz liburuan, baina esperantza pizteko ere bada liburua; transmititu nahi dut honetatik ere atera daitekeela”, adierazi du. Irabazi guztiak Josep Carreras fundazioari ematen dizkio, “ikerketa bultzatzeko”. Hezur muinaren transplantearen gaiari “argi pixka bat emateko” ere idatzi du liburua, “gaiaren inguruan informazio gutxi eta ezjakintasun handia” baitago, haren iritziz. Horregatik, behin liburua argitaratuta, argi ikusi zuen gazteengana gerturatu beharra zeukala hezur muinaren transplantearen inguruan kontzientzia sortzeko. Batxilergoko eta goi mailako zikloetako ikasleei hitzaldiak ematen ari da orain Euskal Herrian. “Hezur muina zer den azaltzen diet, eta emaile izatearen garrantziaz ere aritzen naiz. Esaten diet bizitzak salbatzeko ez dagoela superheroia izan beharrik”.

Hezur muina “odoleko zelulak sortzen dituen fabrika” dela azaldu du Garciak. Gorputzeko hainbat hezurren barruan dago, eta “ehun malgu bat” da, “ez organo bat”. Hezur muinaren transplanteek odol transfusioen antza daukate, haren hitzetan; “odolean dauden zelula amen transfusio bat da”.

Emaile egitearen garrantzia

Hezur muinaren emaile izateko 18 eta 40 urte artekoa izan behar da; horregatik jo du Garciak gazteengana. Hezur muinaren emaileen erregistroan izena eman eta odol lagin bat atera, besterik ez da egin behar erregistratzeko. “Gipuzkoan, Donostia ospitalean egin daiteke”, azaldu du. Espainiako Estatuan, 1989an sortu zuen erregistroa Josep Carreras fundazioak, eta munduko gainerako erregistroei lotuta dago.

Garciaren esanetan, hezur muinaren transplanteetan “oso zaila” da emaile bateragarriak aurkitzea. “Horregatik, zenbat eta emaile gehiago egon, orduan eta aukera gehiago dago emaile bateragarriak lortzeko”. Garciari 2014an egin zioten transplantea. “Orduan, 24,5 milioi emaile zeuden mundu osoan erregistratuta, eta haietatik bakarra zen bateragarria nirekin”, kontatu du. Anai-arreben artean dago bateragarriak izateko aukera gehien, baina, halakoetan ere, “lautik hiruk” ez dute izaten hezur muin bateragarririk.

Garciak zehaztu du Espainiako Estatuan 6.000 leuzemia kasu baino gehiago antzematen dituztela urtean. “Eta 10.000 linfoma kasu baino gehiago izaten dira”. Transplanteak ez dira, gainera, minbizi kasuetan soilik beharrezkoak. “Hezur muinaren gaixotasun larri guztiek behar izaten dute. Leuzemiari dagokionez, gainera, azpimarratzekoa da haurren artean minbizirik ohikoena dela, eta horiek ere transplanteak behar izaten dituztela”.

Gaixotasuna gaindituta, bere burua ez du ikusten telebistan lanean; beste bide bat hartzeko eskatzen dio gorputzak: “Gizarteari bueltatu egin nahi diot nolabait niri eman zidana. Horregatik sortu nahi dut kontzientzia gazteengan”. Argi du inor ezin duela behartu emaile egitera. “Baina keinu txiki batek norbaiti bizitza salba diezaioke edozein lekutan”.