Israel, Palestina, Errusia, Ukraina, Europaren eskuindartasuna, Patxi Ezkiaga… Ez ba. Ez gaur behintzat. Gaur, espazio honetan ematen didaten askatasuna baliatuz, duela 39 urteko oroitzapen bat kontatu nahi dizut, irakurle.
Zatoz 1985eko Azkoitira eta begiratu 22 urte dituen arren oraindik ere adingabea dirudien mutiko horri, Donostiarako autobusa hartzen, La Guipuzcoana konpainiakoa —herrian Usola izenez ezagunagoa—, Pazko astelehenez, goizeko zortziak hamar gutxitan. Urduri doa mutikoa, oso ezohikoa den konpromisoa daukalako. Duela gutxi euskarazko nobela bat argitaratu du, lehiaketa bat irabazi izanari lotutako sari moduan, eta Sarako Biltzarrera doa orain, antolatzaile batek telefono bidez liburua aurkeztera gonbidatuta.
Baionan du hitzordua antolatzailearekin, gero handik autoz joateko Sarara. Donostiatik bederatzietan ateratzen den autobusa hartuko du Baionara, hamarrak inguruan iristeko antolatzailearekin jarritako hitzordura.
Autobus geltokian jabetu da, ordea, gure mutiko urduria, ez duela kontuan hartu xehetasun bat: eskoletan opor garaia denez, ez dago Azkoititik Donostiara autobidetik joaten den autobusik. Beraz, bederatzi eta erdiak arte ez da Donostiako Pio XII. plazako autobus geltokira iritsiko. Ordurako Baionarako autobusa aterea izango da, eta eguerdira arte ez dago besterik.
Estu eta larri egin du Donostiarako bidaia, bere burua eta bereziki bere despisterako joera gogaikarria isilean eta alferrik madarikatzen.
Donostiara iritsitakoan, telefono kabina batetik deitu dio antolatzaileari —ez ahaztu 1985ean gaudela—, eta haserre eta purrusta arrasto txikiena ere gabe esan dio hark, antolatzaileak, ez kezkatzeko, gelditzeko autobus geltokian eta berehala izango dela han bera autoarekin, biak elkarrekin Sarara garaiz eta arazorik gabe iristeko.
Esan eta egin, laster da Donostian. Orduan ikusi du lehen aldiz mutikoak antolatzailea. Adin handi samarreko gizona da, berak duenarekin alderatuta behintzat, dotore jantzia, ez trajez eta gorbataz, baina bai ospe handiko akademia batean hizlari izateko moduan, berari, mutikoari, urrun eta arrotz gertatzen zaion janzkera.
Beti datorkit burura oroitzapen hori Erramun Baxoken izena prentsan edo irratian irakurri edo entzun orduko. Azkenekoz, haren heriotzaren berri izan nuenean, hil honen hasieran.
Ez dut beste ezer gogoan, ez dakit zertaz hitz egin genuen Erramun Baxok eta biok —Baxok baitzen antolatzailea, eta mutikoa, bistan da, neu— Donostiatik Sararako bidaia hartan, ezta zer liburu aurkeztu nuen gero, are gutxiago —zorionez, jakina— zer esan nuen… Gogoan dudan bakarra da beste izen bat ikasi nuela egun hartan, Erramun Baxokenaz gain, beste idazle —orduan— gazte batena: Ladix Arrosagarai. «Hara», pentsatu nuen neure artean, «hau ni han behean naizenaren pareko piztia arraro bat izango duk».
Beti datorkit burura oroitzapen hori Erramun Baxoken izena prentsan edo irratian irakurri edo entzun orduko. Azkenekoz, haren heriotzaren berri izan nuenean, hil honen hasieran.
Duela 39 urteko bidaiatxo haren ondotik ez ginen berriz elkartu Baxok eta biok, eta ez dut askorik jakin zertan ari zen bera. Berak ni zertan ari nintzen ere ez dut uste jakingo zuenik.
Ez nintzen ni orduan —eta gero ere apenas!— oso iaioa adierazi behar zaionari, merezi duenari, esker ona adierazten, eta ez daukat gogoan zer edo zer atseginik esan ote nion gizonari gure bidaiatxo trasnfrontalierra amaitu zenean. Nire bizitzako lehenengoetakoa, lehenengoa izan ez bazen.
Horregatik, uste dut zor niola oroitzapen xume honen kontaketa publikoa.
