Leire Narbaiza

Egunero zerbaiten nazioarteko eguna izaten da. Ia beti laguntza beharrean edo arriskuan dauden kausen aldekoa. Hala da gure hizkuntza arraro eta gutxituarekin, gaur da bere nazioarteko eguna, Txinan hilzorian zegoen Xabierrek ingurukoek ulertu ezin zituzten berba batzuk egin zituelako. Sukar-ametsak eragindako hizkera zentzugabea izan zitekeen, baina mintzaira misteriotsua zela erabaki zuten, euskara alegia. Hara, data jartzeko aitzakia aurkituta.

Eta 1995etik gabiltza gaurko egunez “euskararen garbiketa” jasaten, edo gure euskal erdiko agintariek esan gurago luketen legez basque whashing-a sufritzen; hau da, urtean zehar ezer gutxi egiten duten horiek itxurakeriatan euskararen aldeko diskurtsoak jaurtitzen, argazkietan agertzen, eta inoiz baino euskaldunagoak direla esaten. Baina hilaren 5erako dena ahaztuta (4an salbuetsita, prentsan zenbat bider azaldu diren kontatu behar dutelako). Zein nekagarria!

Halere, benetan sinisten dugunok gure hizkuntzaren etorkizunean, abenduaren 3koan ekintzak egiten segitzen dugu. Ezinbestean. Aurten ere, jardun(go) dugu.

Lan egiten dudan udalerriko euskara zerbitzuak Zeu zara euskara izeneko ekimena jarri du martxan: nerabe eta gazteei proposatu die kontatzea ea nolakoa litzatekeen egun bat euskara balira. Zer sentituko luketen. Eta euskaltegietakook gauza guztietara apuntatzen garenez, klasera eroan nuen proposamena ea zer zetorkien burura ikusteko, gero testuren bat edo egin zezaten. Eta ikasle batek horrela bota zidan: “Jipoituta sentituko nintzateke”. Labur baina biribil jaurti zuen. Harritu ninduen, bat-batean esan zuelako, eta ez nuelako hain erantzun argia espero.

Niri galdetuko balidate euskara banintz zer sentituko nukeen, ez dut uste “jipoituta” litzatekeenik lehenengo erantzuna. Ziur nago “nekatuta” esango nukeela. Erabat kantsatuta. Eta ez txikiegia edo zaharregia naizelako izan ere, euskara izan banaiz, euskara izatea akigarria delako oso baizik.

Euskara izatea, zein euskaldun izatea. Euskaldun kontzientziaduna, jakina. Sisiforen lanak eskatzen zaizkigulako: harria lepoan hartuta maldan gora egin, mendi puntaraino. Baina tontorra ikusi orduko, ilusioa piztu bezain laster, harria jausi egiten zaigu beheraino. Jaso, eta atzera ere bideari ekin behar diogu, etengabe. Pot egin arte. Era berean, ezin amore eman, osterantzean gure akabua dator, eta jakitun gara.

Ofizialtasunak —Euskal Herri erdian baino ez bazen ere— babestuko gintuela uste genuen; ez da hala izan, ordea. Pentsatu genuen irakaskuntza euskaldunduta, umeak euskaldun oso bihurtuko zirela, baina ez. Hizkuntza eskakizunak martxan jartzeak zerbitzuak euskaraz jasotzeko aukera emango zigula sinisten genuen; 30 urteren buruan ez da hala izan, eta, gainera, eskakizunok sendotuta zeudela iruditu arren, auzitegi batek auzitan jarri ditu. Teknologia gure hizkuntzan erabiltzeko modua izan denean, ahots bidez kontrolatzeko gailuak asmatu dituzte; berriro ere ilaran gaude grabazioak egiten Commonvoice-n. Unagarria.

Angela Davisek Euskal Herria bisitatu zuenean esan zuen militanteak ere deskantsatu behar duela. Gelditu, indarrak hartu, berriro ere borrokari ekiteko. Hizkuntzaren hautuan gaitza delakoan nago, egunero kontu txikietan gabiltzalako Sisiforena egiten, aurpegia eta gorputza jartzen, nekatuta. Harria, gutxienez, jausiko ez balitzaigu!