June Romatet Ibarguren
Azken urteotan ezagun egin dira sare sozialetan edukiak sortzetik bizi diren youtuber, streamer nahiz tiktokerrak, baita gipuzkoarrak ere, baina gehienek euskara ez den beste hizkuntza batzuetan hitz egiten dute “ikusgarritasuna” lortzeko. Ingelesa eta gaztelania dira nagusi plataforma horietan, baina badira errealitate horri buelta bat eman, Interneteko eduki sortzaile moduan lanean hastea erabaki, eta eduki guztiak euskaraz argitaratzen dituztenak ere.
Euskara lehenesten zutenak gutxi ziren hasieran, eta horientzat zaila izaten zen bisita ugari lortzea. Gaur egun, ordea, sortzaile berriak agertzen ari dira pixkanaka, eta, kopurua areagotzearekin batera, ikusgarritasuna lortzen ari dira euskarazko zenbait eduki. Andrea Gonzalez bergararra, Julen Portillo zarauztarra eta Maddi Etxeberria andoaindarra dira Interneten edukiak euskaraz sortzea erabaki duten gipuzkoarretako hiru.
Zarautz, 27 urte
Sare sozialetan edukiak sortzea da Julen Portillo 27 urteko zarauztarraren gaur egungo lana: Tiktok aplikazioan eta Instagramen aritzen da jardunean, euskaraz. Hainbat eduki eskaintzen du batean eta bestean, baina, batez ere, umorez sortzen ditu bideo laburrak. Duela urte eta erdi inguru erabaki zuen aurretik zuen lana uztea eta buru-belarri sare sozialetan edukiak sortzen hastea. Ordutik, “egunero edo ia egunero” euskarazko bideoak zein argazkiak jartzen ditu sarean.
Erabakia duela urte eta erdi hartu zuen arren, lehenago ere Youtube plataforman bideoak egiten zituela esan du Portillok: “Duela sei edo zazpi urte hasi nintzen bideoak jartzen; kantuen parodiak egiten nituen, garai bakoitzean gertatzen ziren gauzekin edo bururatzen zitzaidanarekin”. Lagun batzuekin gitarra jotzen ikasten eta abesten hasi zen gero, eta pixkanaka joan zen parodiak sortuz. Ekarpena egin zezakeela ikusita, horiek ezerezean utzi beharrean, grabatu eta Youtuben jartzen hasi zen. Euskaraz grabatzen zituen beti bideoak. “Argi nuen, egiten nuena egiten nuela, nire hizkuntzan, euskaraz hitz egingo nuela”.
Youtube alde batera utzi zuen geroago, eta gaur egun hain modan dagoen Tiktok aplikazioa deskargatu zuen konfinamendu garaian, 2020ko martxo-apiriletan. Bertan edukia sor zezakeela iruditu zitzaion Portillori; beraz, berriz ere umorea ardatz hartuta, eta euskara ahoan zuela, bideo laburrak sortzen hasi zen. Pixkanaka konturatu zen jendeak gustuko zituela bere bideoak, eta aurrera egiteko indarra eman zion horrek. “Hasieran, erreparo handiarekin sortzen nituen edukiak; batzuetan, atzera eginarazten zidan ingurukoek zer esan zezaketen”. Baina, gaur egun, ez zaio gertatzen halakorik: “Ia 28 urte ditut nik, ez naiz haur bat eta ez zait inporta jendeak zer pentsa dezakeen”.
Hasieran umorea besterik ez zuela egiten aitortu du, baina gaur egun haren bideo batzuk ez dira halakoak. Eguneroko kontuak izaten ditu hizketagai batzuetan, eta barruan duen hori, sentitzen duena kontatzen du beste batzuetan… “Beti ez naiz pozik egoten, eta iruditzen zait ezin dela beti umorea egin; beraz, hori ere aldatu egin dut pixkanaka”.
Ia egunero sortzen du edukiren bat Portillok, baina, haren ustez, lan hori ez da hainbeste baloratzen alor profesionalean: “Ikusleak baditugu, baina beste askok diote ez dagoela edukirik euskaraz. Badago, bagaude, baina bilatu egin behar da, eta batzuek ez dute bilatu ere egin nahi izaten”. Bestalde, azaldu du lan baldintzak askotan ez direla onak. “Euskaraz sortzen dugun sortzaileok baldintza okerragoak jasan behar izan ditugu, euskara prekarioa dela esaten dutelako”. Horregatik, eta euskarari ikusgarritasun handiagoa emateko asmoz, edukiak euskaraz sortzen jarraituko du zarauztarrak.
Bergara, 23 urte
Andrea Gonzalez 23 urteko bergararra duela urtebete hasi zen Youtube plataforman bideoak jartzen. Haren orrian errezetak eta blog moduko bideoak ikus daitezke, batik bat. “Poztasunez” lantzen ditu beti bideoak eta “alaitasuna transmititzen” saiatzen da eduki denetan. Kazetaritza ikasketak egin zituen, eta esan du orduan ikasi zuela gaur egungo gizartearen egoera: “Gizartean zer behar dauden eta gaur egun nola dagoen ikasi dut, eta, horri tiraka, ahal dudana egiten saiatzen naiz beti”.
Kazetaritza ikasketak egin eta gero hasi zen sarean bideoak jartzen. Konfinamendu garaian, hasieran, “lagunekin entretenitzeko” sortzen zituen bideoak. “Egun bakoitzean munduko toki bat hautatzen genuen, eta han egongo bagina bezala aritzen ginen”, kontatu du. Aitortu du, gainera, lehenago ere gogoa bazuela Youtuberako bideoak egiteko, eta konfinamenduko bideo horiek aprobetxatuta eman zuen lehen pausoa. Lehenengo bideo horiek “modu pribatuan” jartzen zituen, eta lagunek bakarrik ikusten zituzten. Geroago, ordea, lagunei bideoak gustatzen zitzaizkiela konturatu zenean, herritar guztientzat lehen bideoa egin zuen.
Hasieran, “ingurukoen eta herritarren iritzien beldur” zela aitortu du Gonzalezek. Bideoak sortzen jarraitu zuen, ordea, eta “komunitate txiki bat” sortu eta gero, Instagramen ere lanean hastea erabaki zuen.
Gonzalezentzat Interneten edukiak sortzea ez da lan formal bat, ekonomikoki “zaila” delako hortik bizitzea. “Lana ematen du bideo bakoitzak, eta, batzuetan, normalean baino denbora gehiago eskaini behar izaten diet bideoei”. Baina egunerokoarekin uztartzea lortzen duela argitu du. “Ingurukoek badakite zertan nabilen, eta ulertzen dute. Horiek erraztu egiten didate lana; lagunengana beranduago joan behar badut, ez dira haserretzen”.
Bideo bakoitzari bere tartea eskaini behar izaten dion arren, tarteka bestelako aukera batzuk ere sortzen zaizkiola esan du. “Asko mugitu behar izaten da aukerak lortzeko, baina kolaborazioak-eta lortu izan ditut nik”. Horrez gain, Interneteko beste eduki sortzaile batzuekin kontaktuan egotea ere garrantzitsua dela uste du Gonzalezek. “Elkarri laguntzen diogu”.
Prozesu guztian, Gonzalezek euskara aukeratu du bideoak egiteko. “Natural” hartu zuen erabakia. Brigade Loco musika taldeari egin zion elkarrizketa batean konturatu zen ez zeukala beste aukerarik, bere hizkuntza euskara dela, eta, nahiz eta ikusgarritasun handiagoa lortuko zukeen beste hizkuntzaren batekin, euskarazko edukiak sortuko zituela berak. “Nire familiak gaztelaniaz hitz egiten du, batik bat, baina euskarazko harremanak ditut gainerakoan, eta beti saiatzen naiz hala izan dadin”. Euskal Herrikoa izanik, “aukera gisa” hartu du euskara. “Hizkuntzak bereizten gaitu beste eduki sortzaileengandik. Batzuetan jendeak aipatu izan dit nire bideoekin pixkanaka euskara ere lantzen duela”.
Andoain, 25 urte
“Dietista eta nutrizionista”. Maddi Etxeberria 25 urteko andoaindarrak horrela aurkezten zuen bere burua duela gutxira arte. Gaur egun, ordea, beste hainbat gauzaren artean aipatzen ditu ikasketa kontuak. Hori bai, aurkezpenetan kostatu egiten zaio eduki sortzailea dela aitortzea, bere ustez bertatik bizi direnak direlako eduki sortzaileak: “Ni ez naiz horretatik bizi, eta neure burua horregatik ez dut kokatzen hor. Baina, ondo pentsatuta, banaiz; hein batean bai, behintzat”.
2016. urte bukaeran hasi zen Etxeberria Instagramerako edukiak sortzen. Garai hartan erabaki zuen animalietatik eratorritako edozein produktu ez kontsumitzea, begano bihurtzea, eta, bide horretan laguntzeko, sarean gai hori lantzen zuten kontuak jarraitzen hasi zen. Orduan konturatu zen beganismoa eta nutrizioa lantzen zuten konturik ez zela euskaraz, eta berak ekin zion bideari. “Errezetak eta gomendioak jartzen hasi nintzen, eta, hasierako Maddi harekin alderatuta asko aldatu banaiz ere, gai berberak lantzen jarraitzen dut”. Iaz Instagramen egiten zuena Tiktoken ere egitea erabaki zuen eta bi kontuetan aritzen da lanean gaur egun.
Bideoak egunero jartzen saiatzen da Etxeberria, argi baitu sarean “maiztasun handiarekin” aritu behar dela. Baina aitortu du “lehen baino zailagoa” egiten ari zaiola orain bideoak argitaratzea: “Errutina bat nuen lehen, eta erraza zen errutina horretan bideoak txertatzea. Orain, ordea, kaotikoagoa da nire bizitza, denbora eskaini behar izaten zaie bideoei, eta zailagoa egiten zait”. Bideoei, gainera, azpidatziak gehitzen dizkie andoaindarrak. “Bideoak euskaraz direnez, gaztelaniaz azpidazten ditut”.
Etxeberriak ere hasieratik argi izan zuen edukiak euskaraz sortuko zituela. “Natural” atera zitzaion hasieran. “Baina gaur egun hautu politikoa da, eta ez daukat aldatzeko asmorik”. Hasieran, ingelesez eta gaztelaniaz jartzen zituen azpidatziak, baina ingelesa alde batera uztea erabaki zuen berehala: “Nire ama hizkuntza euskara da, eta inoiz ez daukat hori aldatzeko asmorik, nahiz eta hizkuntza aldatuta badakidan ikusle asko irabaz ditzakedala”.
Leave a Reply