Abenduan kaleratuko du Baleuko ekoiztetxeak Olentzeroren inguruko bosgarren pelikula, eta berritasun nabarmenak izango ditu. Batetik, istorioa ospitale batean gertatuko da, eta ez landa eremuan. Bestetik, pelikulak apenas egingo dien erreferentziarik Gabonei. Salto horren arrazoiak eta pelikularen inguruko beste hainbat xehetasun argitu ditu Txetxu Altolagirrek (Legazpi, 1969). Bera da istorioa idazteaz arduratu den gidoilaria.
Zer du berritik Olentzeroren inguruko bosgarren filmak?
Esaldi batean laburtuta, galdera honi erantzungo lioke pelikulak: “Non dago Olentzero Gabonak ez direnean?”. Diseinu aldetik ere marrazkiak oso ezberdinak dira; teknika berriak erabili dituzte.
Zergatik erabaki duzue salto hori ematea?
Gaur egun ere Olentzero existitzen delako. Lehen ematen zuen istorio hori sinisgarria izateko gugandik urruti kokatu behar genuela, mendian, zehaztu gabeko garai batean… Bosgarren pelikula izanda, zerbait desberdina egiteko garaia zela pentsatu genuen, eta horrela erabaki genuen saltoa ematea. Ekoiztetxearen hausnarketa prozesu baten emaitza izan da.
Labur azalduta, zein da argumentua?
Istorioa ospitale batean kokatzen da. Hainbat haur daude ospitale horretan, gaixo: batek minbizia du, beste batek osteogenesi ez-perfektua du —kristalezko hezurrak—, eta, azkenik, Amila dago, pertsonaia nagusia. Amila ospitalean dago, baina inork ez daki zer gertatzen zaion; frogak egiten ari zaizkio. Olentzero, berriz, ospitaleko mantentze lanak egiten dituen gizona da: Lorentzo.
Olentzero agertu arren, Gabonen inguruan ez kokatzea erabaki duzue.
Ez, Gabonei ez zaie erreferentziarik egiten. Bukaera-bukaeran bakarrik, Olentzero ospitaletik ateratzen denean, Gabonak prestatzera. Horrek bi abantaila ditu. Batetik, pelikula aproposa izango da urte guztian ikusi ahal izateko. Bestetik, Euskal Herritik kanpo bizi den eta Olentzero ezagutzen ez duen edonork ulertu ahal izango du istorioa.
Hori da asmoa, pelikula Euskal Herritik kanpora zabaltzea?
Bai. Olentzeroren pelikulak, harrigarria badirudi ere, asko saldu dira nazioartean: Asian, Errusian… Ez da hori helburu nagusia, baina aukera hori beti izaten dugu buruan, eta gidoia idaztean ere kontuan izaten dugu. Gaztelaniazko bertsioaren titulua, esaterako, El secreto de Amila izango da; Olentzero ez da aipatzen.
Zein da Amila?
Lamiaren eta gizakiaren arteko alaba da Amila. Kondairak esaten du Lamiaren eta gizakiaren alaba izanik adin jakin batera iristean aukeratu egin behar duela Lamia ala gizakia izan. Horretarako, mundu mitologikora pasatu behar du, Lamiaren orrazia laku batetik erreskatatzera. Orrazi horrek botere handia eskaintzen du.
Amilak, ordea, etsai bat izango du, ezta?
Mundu mitologikoan Tasuri dago. Tasuri gaiztoa da, eta Amilaren orrazia lortu nahi du, boterea lortu eta Mariren lekua hartzeko. Hortaz, esan daiteke gure munduaren eta mundu mitologikoaren artean saltoka dabilen istorio bat dela.
Eta Olentzerok zein rol jokatzen du istorioan?
Ospitaleko mantentze lanen mutila da; Amila arazoak izaten hasten denean, ordea, bere benetako izaera agertzen du, lagundu ahal izateko. Olentzerorekin batera, Amilaren lagunak mundu mitologikora pasatuko dira, Amilari laguntzera. Eta hainbat abentura izango dituzte han.
Zergatik kokatu duzue istorioa ospitale batean?
Gaixo dauden haurren kasuan, askotan, ahaztu egiten dugu haurrak direla. Atentzio gehiago jartzen diogu gaixotasunari, haurrari berari baino. Ezin da ahaztu gaixotasuna hor dagoela, noski, baina haurrei kasu egin behar zaie. Hori transmititu nahi izan dugu.
Horrez gain, zein balio erakusten dizkie filmak haurrei?
Elkartasuna, adiskidetasuna… Adibidez, Tximasek, minbizia duen mutikoak, ez du adiskidetasunean sinesten. Ospitale askotatik pasatu da, eta uste du ospitale batean sortzen diren adiskidetasun harremanak behartuak direla. Aurrerago, ordea, konturatuko da beti ez dela hala izaten, eta bere inguruko jendea laguntzeko prest dagoela. Bestalde, uste dut generoaren aldetik ere lan polita egin dela. Protagonista ez da betiko mutil maskulinoa, neska bat baizik. Balio asko lantzen dira.
Ahots ezagunak ere bilatu dituzue.
Gorka Aginagaldek, Jon Plazaolak, Barbara Goenagak, Gorka Otxoak eta Miren Ibargurenek egin dituzte bikoizketak. Ahalegina egin nahi izan da pelikula erakargarriagoa egiteko, jendea zinemara joan dadin.
Haurrentzako pelikulak idazteko, haurren azalean sartu beharko duzu. Nola egiten duzu hori?
Kanpoan zer egiten den eta besteek zer egiten duten ikustea garrantzitsua da. Nik ere baditut haurrak, eta horrek ere lagunduko duela pentsatzen dut. Dena den, urte asko daramatzat haurrentzat idazten. Betizu saioko gidoilari izan nintzen, eta hau Olentzeroren inguruan idazten dudan hirugarren pelikula da. The Wish Fish [Desioen arraina] ere nik idatzi nuen, haurrak arraina jatera bultzatzeko pelikula bat. Haurrentzako bi ipuin ere idatzi ditut… Neure burua definitu beharko banu, haurrentzako edukien sortzailea naizela esango nuke. Nire makineria dagoeneko horretarako prestatuta dago. Lan handiagoa emango lidake orain helduentzako zerbait idazteak.
Zein osagai behar ditu haurrentzako eduki batek?
Ez dago errezeta magikorik. Baina argi izan behar da haurrentzako edukiak egitean helduentzako egiten dituzunean bezainbeste zaindu behar dituzula. Haurrek helduek adina kontrolatzen dituzte ikus-entzunezkoak. Haur bat ezin duzu engainatu, eta gakoa da edukiak seriotasunez egitea. Eta ez haurrak direlako bi tontakeriarekin konbentzituko direla pentsatzea.
Nola hasi zinen gidoilari?
Aktore lanetan hasi nintzen, eta gero telebistatik deitu zidaten, ETBko saio baten aurkezle izateko. Aurkezle nintzela, saio hartarako gidoiak idazten hasi nintzen. Saioa bukatu zenean, gidoilari bezala jarraitzeko aukera eman zidaten ekoiztetxe hartan. Orduan justu Betizu sortzen ari ziren, eta lantaldean sartu ninduten, gidoilari bezala. Kamera aurretik kamera atzera pasatu nintzen, hortaz. Zorte handia izan dut; izan ere, oso jende gutxi bizi da gidoiak idaztetik. Egoera txarra da, beste lanbide askotan bezala.
Paretei bizia ematea da asmoa, bizikidetzaren mesedetan jarri, kale artearen gaineko eztabaidarako euskarri bihurtu. Xede horrekin, Donostia 2016k artisten esku utzi ditu bost horma. Judas Arrieta da hautatutako bost horma horietako batean esku hartze…
Hiru urte pasatu zituen Socorro Romanok (Donostia, 1956), beste hainbat lagunekin, Donostiako Untzi Museoko proiektua egiten. Bertako zuzendaria da orain. “Denetik egitea tokatzen zait, zuzendari izan arren: bitrinak mugitu, aldundikoekin kontuak koo…
Asteburuan atseden hartuko du Gipuzkoako Bertsolari Txapelketak. Dagoeneko osatuta dago final-laurdenetan ariko diren bertsolarien zerrenda, eta hilaren 24an hasiko dute hurrengo fasea, Urretxu-Zumarragan. Guztira, bost saio jokatuko dituzte fase horretan; azaroaren 8an izango da azkena.
Final-zortzirenen ondoren, 23 bertsolarik lortu dute final-laurdenetara sailkatzea, horietako seik saioa irabazita: Jon Maiak, Arkaitz Oiartzabal Xamoa-k, Beñat Lizasok, Manu Goioganak, Felix Zubiak eta Jokin Urangak —hura da, gainera, fase guztian puntuazio altuena lortu duena, 457,5 punturekin—. Puntuazioaren arabera pasatu direnen artean, berriz, Ane Labaka izan da onena: bigarrena izan zen bere saioan, Beasainen, eta hirugarrena da sailkapen orokorrean (444 puntu). Azken sailkatuak, Mikel Artolak, 415 punturekin egin du aurrera.
Faseko 23 sailkatuei beste zazpi bertsolari batuko zaizkie final-laurdenetan. Horiek zuzenean sartuko dira datorren fasean, 2011ko Gipuzkoako txapelketan lortu zuten postuari esker: Agin Laburu, Jexux Mari Irazu, Beñat Gaztelumendi, Jon Martin, Alaia Martin, Iñaki Apalategi eta Unai Agirre.
Saio bakoitzeko irabazlea zuzenean igaroko da finalaurrekoetara, eta puntu gehien biltzen duten hamahiru bertsolariekin osatuko da lehia.
Finalaurrekoak
Final-laurdenak azaroaren 8an bukatuko dira, eta azaroaren 22an hasiko dira finalaurrekoak. Hiru saio izango dira: Zarautzen, lehena; Tolosan, azaroaren 29an; eta Eibarren, abenduaren 6an. Aurreko fasetik sailkatzen diren hemezortzi bertsolariak ariko dira: sei bertsolariz osatutako hiru talde egingo dituzte, eta saio bakarrera lehiatuko dira.
Aurreko faseetan bezala, finalaurreko bakoitzeko irabazlea zuzenean pasatuko da finalera, eta puntu gehien batzen duten bost bertsolariekin osatuko da finaleko zortzikotea.
Abenduaren 20an izango da finala, Donostian, Illunben, 17:00etan. Aitor Sarriegi egungo txapelduna ez da lehiara aurkeztu; beraz, buruz aldatuko da txapela.
Autoa toki ona da entrenatzeko. Anaiarekin puntuka aritzen da Mikel Artola. Bolantea hartuta Oihana Iguaran ere, bakarka eta ozen, erlojua parean duela. Lanean, Iñigo Gorostarzuk burutik kendu ezinda ibili ditu errimak eta doinuak. Imanol Irazustabarrenak puntukako saio bakarren bat egina du aitarekin, eta Unai Mendizabalen azkenetariko bertsoak haren anaiak entzun ditu: “Sasi-garbitzeko makina pasatzen ari nintzen, bertsotan; geratu, eta anaiak, ondotik: ‘Ederra huan!'”. Tolosaldeko bost bertsolariak Zizurkilgo Iriarte jatetxean bildu dira astearte arratsaldez; entrenamendu saioa egin aurretik, Gipuzkoako txapelketarako prestaketez hitz egin dute.
Obsesioa. Hitz hori darabilte azken egunetakoa definitzeko. Artolak dioenez, ia ez du “beste ezertan” pentsatzen lehian dabilen bitartean. Iguaran ere bat dator: “Zeure burua errimak egiten harrapatzen duzu”. Whatsappean duten taldean honako hau izan da azken bi asteetan gehien errepikatu den mezua: “Bidali bakarkako gaiak”.
Bakarkako lanketa, hala ere, ez da bereziki jorratu duten zerbait, Artolaren arabera: “Denetik dago, baina guk gutxiago egiten duguna etxeko lan pertsonala da. Elkartu asko, aritu asko, serio, baina etxeko lanak gutxi”. Prestaketaren hasieran Andoni Egañarekin elkartu ziren, klabe batzuk jasotzeko. Oinarrizko gako batzuk badituzte: etxean landu beharreko garrantzitsuena errimak dira, eta bakarkakoa.
Errimetarako, margaritaren formula proposatu zien Egañak: lorearen erdian errima jarri, eta petaloak bukaera hori duten hitzekin osatzea. “Esan zigun txapelketara lasai joateko 70 bat egin behar zirela. Gu gabe ere lasai joan gara ba!”, dio Artolak, barre artean. Paperean egin ez arren, errimak buruan badituztela uste du Iguaranek: “Inkontzienteki, zuk badituzu 70 errima kaxoi buruan bertso bat osatzeko adina. Beste gauza bat da errima berberekin gabiltzala toki guztietan…”.
Errimak ez ezik, doinuak lantzea ere garrantzitsua da. Bakoitzak bere galbahea pasatzen du; hala ere, gustukoenekin entrenatu ohi dira. “Doinu berriak ateratzen ere saiatu gara, baina komeni da neurri bakoitzeko bizpahiru kontrolatuta edukitzea”, dio Gorostarzuk.
Taldeko lana
Tolosaldekoek ondo ezagutzen dute elkar. Badira hiru urte Harituz bertso eskolan elkarrekin dabiltzala, eta urte osoan, astean gutxienez behin elkartzen dira; asteazkenetan, normalean. Txapelketarako bereziki, martxotik dabiltza. Biltokia txandakatzen doaz: Amasan, Alegian, Zizurkilen… Lehia arrimatzen zihoan heinean, nahi duenak ia egunero izan du kideekin bertsotan egiteko aukera. Egindako entrenamendu saioen kopuruan ez ezik, intentsitatean ere badago aldea, Mendizabalek dioenez: “Besteetan kontu batzuk esan, lasai, ariketa gehiegi egin gabe… Txapelketa prestatzen ezberdina da. Bakoitzak txapelketako ariketa bana egiten du behintzat”. Taldea zatikatu ere egin izan dute; seiko taldetik hiruko bi osatu, bertsotan gehiago egiteko.
Bertsokera aldetik, norberak landu du berea, baina nabaritu dute entrenamenduetan elkarrekin aritu direla. Artolaren arabera, sailkapen fasean nabarmendu egiten zen elkarrekin arituta zeudela: “Kantatzeko moduak eta gaiei heltzeko moduek bazuten taju bat”. Horregatik ere betiko taldetik ateratzea aberasgarria da Mendizabalentzat, bertsotan egitera ohituta ez dagoen talde bat bilatzea: “Guk bertso eskolan elkarrekin egiten dugu, eta plaza gehienetan ere elkarrekin. Elkar harritzea oso zaila da”. Hernani eta Lasarte ingurukoekin elkartu dira, tarteka Iker Iriarte izan dute, Amaia Agirre, Felix Irazustabarrena… Ondo etorri zaie kantatuko ez zuen jendea ondoan izatea, ikuspuntu objektibo batetik begiratzeko. Hala dio Irazustabarrenak: “Gaiari heltzerakoan, gehienbat, esaten digute ‘hortik ez hartu, edo’… Kantaeran ere laguntzen gaituzte”. Ate irekiko saioak ere antolatu dituzte eskualdean, entrenamendu gisa, euren buruari “presio pixka bat jartzeko”.
Norberak bere ohitura edo trukoak ditu. Egañak kontatutakoak ekarri dituzte gogora: “Berak esaten zuen bazkaldu eta gero hobeto kantatzen zuela. Goizean saioa bazuen, goizeko lauretan jaikitzen zen, bederatzietan bazkaldu… Erritmo biologikoa berdina eramateko goizeko saio batera”. Horrelakorik egitera iritsi gabe, belar dendako lasaigarriak hartutakoa da Artola: “Lehen saiorako hartu nituen. Gero ia ez, eta hobe hartu izan banitu!”. Goizeko saioa tokatzen zaionean, Iguaranek garrantzi berezia ematen dio ahotsari: “Oso inportantea da ahotsa esna izatea; buruak baino gehiago larritzen nau ahotsa ondo izateak”.
Hizketaldiaren ondoren hasi da entrenamendua. Saiora batu zaie Haritz Mujika ere. Gaiak prest ekarri ditu Mendizabalek orri batean; normalean, pasatako txapelketetako gaiak aprobetxatzen dituzte. Mikrofonoarena egiteko, berriz, atril bat jarri dute mahai parean. Altxatzeko esan die Mendizabalek Iguaran eta Irazustabarrenari, eta ama-semeen rolean jarri ditu. Semeak arropa berri asko dakar azkenaldian, eta ama gaur konturatu da lapurreten aurkako gailuarekin dakartzala. “Poltsa hortan ez al dezu amantzat ezer ekarri?“, galdetu dio Iguaranek. Bertsoak entzun bitartean, errimak orrian apuntatzen ari da Mendizabal. Ariketa amaitzean, iritziak: “Oso ondo”; “bigarrena asko gustatu zait”… Horrela doa aurrera saioa, txapelketako ariketa guztiak egin arte.
Bederatzitik sei
Txapelketa “aspaldi” hasi zen haientzat. Hasierako Gipuzkoa Bertsotan fasean hasi ziren lehian, maiatzean. Bederatzi ordezkari ziren Tolosaldetik: sei horiez gain, Beñat Iguaran, Adur Gorostidi eta Txomin Azpiroz —eskualdeko Jexux Mari Irazu final-laurdenetan hasiko da lehian, hilaren 24an—.
Bederatziko taldea elkarrekin aritu da prestaketan, “beti ez batera, baina bai boladaka”. Lehian, berriz, bakantzen doaz pixkanaka: Gorostidi, Azpiroz eta Irazustabarrena Gipuzkoa Bertsotan fasean geratu ziren; datorren asteburuko saioen faltan, Oihana Iguaran eta Mendizabal final-laurdenetan dira dagoeneko, “Beñat ere ia seguru”; eta gainerako hirurek zail dute sailkatzea. “Nik behar dut milagro txiki bat… Handi xamarra”, dio Artolak, barrez. Asteburuko bi saioetako emaitzen zain egon beharko dute.
Lehenengo Gipuzkoako txapelketa dute Mendizabalek, Irazustabarrenak, Azpirozek eta Mujikak. Bigarrena da, berriz, Artola, Gorostidi eta Oihana Iguaranentzat, eta, hirugarrena Gorostarzu eta Beñat Iguaranentzat. Gustura daude orain artekoarekin. Mendizabalek, esaterako, helmuga jakinik gabe eman zuen izena, parte hartzeko intentzioz, eta hasierako fasea pasatzea eta orain final-laurdenetara pasatzea sekulakoa izan da harentzat. Eta ez pasatze hutsa bakarrik: “Maila horretan, izen handiko bertsolariak daude. Zeure burua horien pare ikustea eta haiekin bertsotan erritmoan zabiltzala ikustea gauza ederra da”.
Pertsonalki egiten dutenetik aparte, talde modura bizi dute txapelketa: “Txapelketak denei eman digu; prestaketa horretan, gure bertso maila koska bat igo da. Gure bertso eskolak urtebetean asko hobetu du”. Ados da Iguaran: batzuk atzean geratu dira, baina denek hobetu dute. Argi dute egun bateko aldagai askok erabaki dezaketela saioa hobea edo okerragoa izatea: gaiek, zorteak, bakoitzaren egoerak… “Ez da Tourrean bezala etapa pila bat dauzkazula; bat daukazu, eta hor huts egiten baduzu, geratu egiten zara”.
Hala ere, azkeneko astea edo egun parea urduri pasatzen duten arren, prestaketan aritu izanak lasaitasun pixka bat ere eman die. Segurtasuna. Duela lau urteko txapelketa ekarri du gogora Artolak: “Egunean bertan oso larri gogoratzen dut neure burua, trabatuko ginelako eta…”. Asko prestatzeak laguntzen duela konturatuta dago, aurrez pentsatzen zuenaren kontra: “Nik esaten nuen astean behin elkartuta nahikoa zela, gero ideia freskoagoekin egoteko… Baina ez. Gero eta gehiago aritu, gero eta hobeto”. Aurreko lan hori baliatuta, beste jarrera batekin doaz bertso saioetara, Iguaranek dioenez: “Ni orain saio batera noa, eta badaukat eskaintzeko, eta pentsatzen dut: ‘ea asmatzen dudan daukadana ematen’, eta ez ea huts egingo dudan. Oso ezberdina da jarrera”.
Aurrera pasatu edo ez, gustura daude taldean lortutakoarekin. Hasieran “espero baino gehiagok” egin dute aurrera. Apustuak ere egin zituzten euren artean: bederatzietatik erdiz atzera geratzen zirenek aurrean geratzen zirenei afaria pagatu beharra. Eguna jartzeko daukate oraindik.
Txapelketetan esperientziadunak dira Izar Etxeberria (Oiartzun, 1995) eta Aimar Odriozola (Ibarra, 2000) dantzariak. Oholtza ongi ezagutzen dute, urduritasuna beti hor badago ere.Zorionak bioi. Nola sentitzen zarete?IZAR ETXEBERRIA: Eskerrik asko! Ni …
1995az geroztik, Gipuzkoako eta Euskal Herriko bertsolari txapelketa guztietan parte hartu du Aitor Sarriegik, baina duela urtebete erabaki zuen aurtengo Gipuzkoako txapelketan ez parte hartzea. - Irakurri gehiago...
Baserri giroan kokatutako film luze bat egiteko ideia aspaldidanik dauka buruan Iker Azkoitiak, eta euskaraz grabatuko du. “Ez da Amama“, dio barrez. “Aktoreak zeintzuk diren ere badakit, baina urte batzuk beharko ditut proiektua aurrera ateratzeko”. Euskaraz bizi nahi dut film laburren lehiaketaren irabazlea da Azkoitia. Semeak lana saritu diote; bikote batek hizkuntzarekin dituen arazoak kontatzen ditu. Euskararen Gizarte Erakundearen Kontseiluak antolatu du lehiaketa, Donostiako Nazioarteko 63. Zinemaldiaren barruan, eta BERRIAren babesa ere izan du. Euskara gaitzat zuten lanak aurkeztu behar ziren.
Lan aukerak sortzeko hasi zen film laburrak ekoizten eta zuzentzen Azkoitia, aktore sentitzen baita zuzendari baino gehiago. “Oso zaila da mundu hau, eta ikuspegia zabaltzeko ongi etorriko zitzaidala pentsatu nuen”. Madrilen interpretazioa ikasitakoa da, eta hantxe bizi da egun. Hypnos ekoiztetxean aritzen da lanean, eta Donostiako Fantasia eta Beldurrezko Zinema Astean Film in San Sebastian saria lortu zuten iaz, Copygram lanarekin. Aktore gisa Goenkale-n ibilitakoa da, eta Píntame obra aurkezten ari da une honetan.
Semeak film laburrean etorkizunean izango dituzten haurren izenen inguruan hausnartzen du bikote batek. Horietako bat, ordea, arduratuta dago, bikotekideak euskaraz ez dakienez haurrak ezingo dituztelako berak nahi bezala hazi. Protagonistak dutxan istripu bat izan, eta berriz ere ikasi beharko du hitz egiten, eta espero gabeko zerbait gertatuko da orduan.
Istorioaren gaia gertukoa egiten zaio Azkoitiari. Aita euskalduna du, baina ama, madrildarra. Aretxabaletan (Gipuzkoa) jaioa da, baina 13 urterekin Malagara joan zen bizitzera familiarekin. Zortzi urte inguru daramatza Madrilen. “Goenkale-rako deitu zidatenenean euskara pixka bat galdua nuen. Behin baino gehiagotan galdetu diot neure buruari: haurrak izaten baditut zer egingo dut hizkuntzarekin? Hori da nire beldurretako bat”.
Moriarti ekoiztetxea du oso gustuko Azkoitiak. Iaz Loreak ikusi zuenetik, batez ere. “Moriartin aktore gisa lan egitea izango litzateke nire ametsetako bat”. Jon Garaño Loreak-eko zuzendaria egon da, hain zuzen, lehiaketako epaimahaikide —Maialen Beloki Zinemaldiko hautaketa batzordeko kidearekin eta Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiarekin batera—, eta horrek ilusioa areagotu dio Azkoitiari. Hizkuntza ikasteko “beste ikuspegi bat” azaltzen duela eta hainbat topiko hausten dituela nabarmendu dute epaimahaikideek.
Eskozian euskaraz
Patxi Basaberen Lasterketa filmak irabazi du bigarren saria, lanak duen kalitate teknikoarengatik, eta Peru Galbeterentzat izan da hirugarren saria, Josuneren bidaia-rengatik.
Lehiaketara aurkeztutako film laburra Edinburgon grabatu zuen Galbetek, urtebeteko egonaldi batean. Hantxe ezagutu zuen Alan Hunter, film laburreko protagonista. Eskoziarra da Hunter, baina Tolosako neska-lagun ohiaren eraginez, euskaraz ikasi du. Edinburgoko lagunei euskararen inguruko azalpenak ematen agertzen da bideoan, eta abestu ere egiten du, musikaria baita Hunter. “Oso pertsona berezia iruditu zitzaidan, karisma handikoa”. Epaimahaiko kideen aburuz, ideia oso interesgarriak agertzen dira lanean, beste beste, komunitateko kide izateko hizkuntza jakitearen beharrarena.
Aurretik hainbat proiektutan jardundakoa da Galbete. Andoainen irudia eta Bilbon argazki zuzendaritza ikasketak eginak ditu, eta La Noche del Ratón filmean argazki zuzendari ibili zen. Hainbat jaialditan aurkeztu dute lana. Egun Sonko Film ekoiztetxea du Galbetek.
Amateurren atalean Mattin Zeberioren Nire eguneroko hautuak izan da garaile, eta bigarren saria Egoitz Albizuk eraman du, Balu eta balitz-ekin. Hirugarrena Ainhoa Merinoren Zentzu guztietan-entzat izan da.
Egin duen lehendabiziko film laburra izan da Albizurentzat, “abentura” bat, eta asko poztu da sariarekin. Hamarkada batzuk aurreratu, eta etorkizunera bidaiatzen du. Gizon baten ikuspegitik eta oroitzapenak tartekatuz, euskara galduta dagoen errealitate gris bat irudikatzen du. Epaimahaiak nabarmendu du filmak mezu interesgarria zabaltzen duela; erabaki egokiek baldintzatzen dutela hizkuntzaren egoera etorkizunean.
Albizu errealizazio ikasketak egiten ari da Andoainen, eta horregatik aurkeztu du lana amateurren atalera —norberak aukeratzen zuen nora bidali—.
Euskaraz sortzailea izatea
Euskal zinemaren egoeraz hitz egitean baikor agertu dira hiru gazteak. Sektorea garai onean dagoela uste du Azkoitiak. “Loreak Oscarretarako hautatu dutela ikusteak oso harro eta pozik sentiarazten nau”.
Galbeteren aburuz, lehiaketa hauek euskarazko ekoizpenak bultzatzeko balio dute. Urtetik urtera aurkeztutako lanen kopurua ugaritu egin dela dio. “Kalitate oneko lan asko aurkeztu dira aurten”. Proiektuak euskaraz egiten jarraitzeko asmoa du berak, ahal duen gehienetan. Hala ateratzen zaiola dio, euskaraz pentsatzen duelako, eta eguneroko bizitzaren zati handi bat euskaraz egiten duelako. “Barnetik sortzen zaizun proiektu bat, maitasuna jartzen duzun hori, zure hizkuntzan egitea iruditzen zait naturalena”.
Gainera, hizkuntza gutxitu batean jarduteak ez duela zertan baldintzatu uste du Galbetek. Lana kalitatezkoa bada ez du inolako arazorik ikusten zabaltzeko orduan. “Filmetan azpidatziak jar daitezke, eta ez dago inolako arazorik”.
Albizuren aburuz, hasiberriak ezagutzera emateko eta erakusleiho gisa aukera onak dira halako lehiaketak. “Egunerokoan euskaraz aritzen naiz, eta ez litzateke arraroa izango hurrengo proiektua ere euskaraz egitea”. Gaineratu du film labur dezente egiten direla euskaraz, baina komunikabideetan ez dutela hainbeste oihartzun lortzen. Ikusleengana iritsi aurretik galtzen dira. “Sektorean dabiltzan euskaldunek sare bat osatu beharko luketela iruditzen zait”.
Hirurek amesten dute egunen batean Donostiako Zinemaldian film luzeren bat aurkeztearekin. Azkoitiak argi du iraupen luzeko lasterketa bat dela dena. “Burugogorra izanda lortzen dira gauzak. Ikasteko eta gozatzeko gaude, azkenean”.
@ Irabazleen film laburrak ikusi nahi izanez gero, bisitatu webgune hau: www.euskarazbizinahidut.org.
“Zinemazaleen eta industriako jendearen erreferentziazko eta euskarazko webgunea izan nahi dugu”, adierazi du Maialen Goñi Zinea.eus atariko kazetariak. Egiten ari diren ahalegina omendu du aurten Euskaraz bizi nahi dut film laburren lehiaketak. Paul Bilbaok sari banaketan azaldu zuenez, hizkuntza baten normalizaziorako, hiztunak sortzearekin batera, espazioak ere beharrezkoak dira. Bide horretan, Zinea.eus-ek zinemazale euskaldunentzat espazio birtuala sortzen egindako lana saritu nahi izan da.
Duela bi urte sortu zen ataria, zinemaren alorrean euskara hutseko webgune baten falta zegoela ikusita. “Euskaraz egindako lanei lehentasuna ematen diegu, baina zinemarekin lotura duen guztia saiatzen gara ekartzen atarira. Oscar sarien banaketaren inguruan ere idatziko dugu, adibidez, euskaldunak eta zinemazaleak garelako, baina atzerrikoa ere interesatzen zaigulako”, esan du Goñik.
Hainbat ataletan banatuta dago webgunea. Fokua atalean, esaterako, euskal industrian mugitzen diren profesionalei ikus-entzunezko elkarrizketak egiten dizkiete. “Asier Altuna eta Jon Garañorekin hitz egin dugu, baina saiatzen gara horren ezagunak ez direnak ere elkarrizketatzen”. Itzalpean lan egiten dutenei ere ematen diete ahotsa; teknikoak, makillatzaileak… Horrez gain, zinemaren inguruko albisteak, asteroko estreinaldiak, filmatzen ari diren lanak eta lehiaketak ere ematen dituzte atarian.
Datu basea
Ganbara proiektuaren oinarriak ari dira finkatzen etorkizunera begira. “Euskal Herrian eta, batez ere, euskaraz ekoitzi diren film luze eta laburren gordailu bat egin nahi dugu”. Datu base bat izango da, eta lan bakoitzaren inguruko informazioa aurkitzeko aukera egongo da. Gainera, film horien gidoiak digitalizatu, eta eskuragarri eta doan jarriko dituzte sarean.
Ikasle eta ikertzaileentzat zerbitzu oso erabilgarria izango dela azaldu du Goñik. “Filmategiak badauka oinarrizko datu base bat, baina ez dago erabat osatuta. Haiekin elkarlanean egingo dugu Ganbara”.
Euskal zinema loraldian dagoela uste du Goñik, baina urteetako lanaren emaitza dela dio. “Gu pozik gaude, badirudielako gure ataria ere loraldiarekin batera jaio dela. Jende askok esaten zigun ez genuela nahiko informaziorik izango webgunea elikatzeko, baina ez da hala. Informazioa soberan dago”.
Dantza egin nahi zuten. Dantzatu ziren, eta dantzatzen dira. Danborradan atera nahi zuten. Atera ziren, eta ateratzen dira. Pixkanaka eta aparteko gatazkarik gabe eman dute pausoa Donostiako Kresala elkarteak, Tolosako Udaberrik eta Zumarragako Irrintzik: emakumeek ere parte hartzen dute hasieran gizonezkoak bakarrik zebiltzan jaietako ekintzetan. Emandako pauso horrengatik, hain justu, Hondarribia Berdintasun Hiria saria jaso berri dute hirurek Jaizkibel konpainia parekidearen eskutik. Izaskun Larruskain konpainiako kapitaina ziur da eurak ere iritsiko direla horretara: "Beste toki batzuetan urratsak egiten ari dira: Leitzan, Beran... Eta guk ere badakigu lortuko dugula. Ez dugu plastiko beltzen hiria izan nahi, berdintasunaren hiria baizik". - Irakurri gehiago...
