Emakume izateak, hizkuntza gutxitu bateko hiztuna izateak bezala, toki batean kokatzen zaitu gizartean. Espazio batzuetara heltzen zara, eta beste batzuetara ez”. Lorea Agirre Jakin aldizkariko zuzendaria mintzo da. Korrikaren Euskahaldun! leloa kontuan hartuta, Euskalgintza eta feminismoa: euskaldundu, euskahaldundu? gaiaren inguruan jardun zuten astelehenean Zarautzen Agirrek, Idurre Eskisabel antropologo eta EHUko kazetaritza irakasleak eta Onintza Irureta Argia-ko kazetariak. Gidari lanetan, berriz, Samara Velte BERRIAko kazetaria aritu zen. Zarauzko Sare Feministak eta AEK-k antolatu zuten ekitaldia Putzuzulon, eta berrogei bat lagun bildu zituen.

Eskisabeli konplikatuagoa zaio espazio batzuetan euskaldun izatea emakume izatea baino. “Esango nuke nire kasuan errazago boteretzen naizela emakume izan nahi ez duen emakume izateko, euskaldun izateko baino”. Harekin bat dator Agirre ere: haren inguruan feminismoaren gaia zabalduago dago. “Gaur egun, euskararen edo hizkuntzaren defentsan despiste gehiago daukagu, eta errazago sartzen digute ziria”.

Iruretak euskalduna eta euskaltzale militantea desberdindu ditu. “Nik uste dut euskaldun bezala erraza dela posizionatzea. Zestoan behintzat euskalduna izatea erraza da. Niri feminista bezala horri aurre egitea askoz zailagoa egiten zait, oraindik termino horrek dauzkan errezelo guztiekin”.

Berdintasun faltsua

Hizkuntza normalizaziorako politikek eta berdintasun politikak deserosoek izan behar dute, derrigor, hiruren iritziz. Hala dio Eskisabelek: “Eraldatzea baldin bada helburua, derrigorrean eragin behar dute deserosotasuna”. Agirreren ustez, hizkuntzarentzat “txapel oso orokorra” behar da, eta gero lekuan lekuko prozesuak. Politika propioa eta mikro politika propioak. Eskisabelen arabera, bi borrokek “berdintasun faltsuaren diskurtso” komuna dute. Iruretak gaineratu duenez, “normalizazio ajeak, bai alde batekoak bai bestekoak, oraindik oso bizi daude”. Bata eta bestea parez pare jarrita, Agirrek uste du euskalgintzak “askoz gehiago” duela ikasteko feminismotik, feminismoak euskalgintzatik baino.

Hala ere, gaur egun euskalgintza lanean ari da, Iruretaren arabera: “Euskalgintzako hainbat arlotan, barne mailan, horrelako ariketak egiten ari da, berdintasun teknikariekin eta”.

Hirurak bat datoz: euskalgintza pixka bat apalduta dago, eta feminismoa indarra hartzen ari da. Kazetari gisa, bi gai horiekin jarduteak erakutsi dio Iruretari; biak oso diferente aurkitu ditu: “Euskalgintzako jardunaldietan eta euskara elkarteetan horixe entzuten da: iparra falta dela. Aldiz, feminismoaren kasuan justu tonua kontrakoa iruditu zait. Bat oso apal, eta bestea gora dator”.

Eskisabelek euskalgintzarena “neketik” ikusten du: “Gatozen lekutik gatoz, gatazkak egur asko eman digu toki askotatik. Euskalgintzak badu nekearen zama hori, eta pixka bat pentsamendua berritzeko beharra”.

Agirreren arabera, azken hamarkadetan feminismoak mundu mailan begirada berriak ekarri ditu, eta Euskal Herriko feminisnoak ere hortik edan du. “Baina hizkuntzan, euskalgintzan, ez dakit erreferentziak non dauzkagun, ez dago paradigma orokorrik eta askotan ez dauka ispilu bat non begiratu. Gure tradizio eta intuizioei begiratu behar izan diegu. Feminismoak asmatu du nola egin; hori da pixka bat hiztunok kopiatu behar duguna”.

Eskubideen alorrera ekarri

Euskararen gaia eskubideen alorrera ekarri beharra nabarmendu du Agirrek: “Politizatu behar da. Batek izan behar du euskaldun nahi duelako; gaur egun, izatea baino gehiago, egitea da. Onartu beharra dugu eskubideak galdu eta irabazi egiten ditugula, edo kentzen dizkigutela”. Horrek aktibismo bat eta beste borroka batzuekin eskutik helduta jardutea eskatzen du, Agirreren ustez: “Euskaldun bezala leku batzuk debekatuta dauzkagu, eta baita emakume bezala ere. Feminismoak asko praktikatu du beste borroka batzuetan begia jartzen”.