Unai Zubeldia
Donostiar bakoitza hari mutur fin bati tiraka hasten da danborradaren festa noiz eta nola sortu zen azaltzen saiatzen denean. 24 orduko festa eztabaida iturri ere izan da sarritan, baina, historiaren orrietan bila hasita, Iñaki Egaña idazle eta historialaria (Donostia, 1958) oinarri-oinarrira joan da Gipuzkoako hiriburuaren garai bateko errealitatearen argazkia ateratzeko: "Hiria harresiz inguratuta egon izan da betidanik, eta, mugatik gertu egonik, militar asko egon izan dira beti". Historialariaren hitzetan, gerra garaian-eta moztu egiten zuten ur hornidura, eta, halakoetan, harresitik kanpo edukitzen zuten iturria. "Orduko datuen arabera, Morlansetik eramaten zuten ura Donostiako gainerako lekuetara, eta gazteluaren inguruan beste hiruzpalau iturri ere izaten zituzten".