Danel Agirre

Joan den kanpainako eslogan antagonikoek ez zaitzatela tronpatu: familiarteko intimitatean, Iñigo Urkullu eta Arnaldo Otegi alderdikide dira. Africa Baetari pasealdi banatan aitortu berri diotenez, Fairy korronte progresistako militante ditugu biak, espartzuaren eta xaboi-burbuilen apologetak. Intimitatera biltzen direnean, horixe omen dute erlaxamendu ariketa gogokoen: harrikoa egitea. Urkulluren kasuan bizioagatik gainera, etxean ontzi garbigailua badaukatelako.

Ez zait zailegia egiten liderrok sukaldeko baretasunean imajinatzea. Alkandora urdina ukondoraino jasota EAJkoa, mantala eta gomazko eskularruekin, Fairy alferrik ez xahutzeaz arduratuta, harraskatik at tantorik zipriztindu gabe. Trauskilago Bildukoa, bi metro Silestone blai, marka zuriko detergentea zurrustaka erabiliz, txistuka kantari. Bi argazkiak ditut gustuko. Urkulluk eta Otegik egia badiote (bere burua modu atseginean aurkeztu nahi duten bi politikari profesional zergatik ez nituzke sinetsi beharko!), gizonezko ordezkari gorentzat bi tipo gizalegezko ditugulako. Lepo behar duten agendek ahalbidetzen duten bakoitzean, batere glamourrik gabeko eginbeharrak bere gain hartzen dituztenak.

Ni ez naiz Urkullu eta Otegi bezain fina esker txarreko zeregin horiekin guztiekin. Afaria prestatzea gustatzen zait, baina besteen aurrean neure burua luzitzeko aukera eskaintzen didalako bakarrik. Erosketetara ere pozarren noa egunero, auzo oso gaztean bizi naizelako eta supermerkatuan bista alaitzeko moduko dozenaka neska-mutil lerden topatzen ditudalako. Nire etxe paretik pasatzen bazara, ordea, nekez topatuko nauzu leihoak garbitzen, adibidez. Gorroto dut ataza hori, nire bizitzan hiru bider bakarrik saiatu naiz. Eta hiru arratsalde osorik galdu nituen, trapua pasatzen nuen bakoitzean kristalak lehen baino zikinago geratzen zitzaizkidalako ernegatuta.

Malekoian nire alboan txokolatea txurroekin meriendatzen ari zen amona bati entzun nion behin, ni bezalakoengatik etxeak eta giza paisaia askoz narrasagoak ageri direla egun. Berdintasuna ezartzearekin estututa, gizonezkook emakumezkoak gu bezain gutxi egiteko konbentzitu ditugula zen haren teoria. Plantxa partekatu beharrean, inork plantxatu ez dezan erabaki dugula, eta arropak zimurrez beteta lotsarik gabe janztea. Alabaren etxera azkenekoz joandakoan topatu zuen kaosarekin asaldatu, eta, txukunketetan hasteagatik, suhiak errieta ere egin omen zion amonari.

Erakutsi berri dizkiguten Urkullu eta Otegiren adibideei esker, utzikeria olatuari kontra egiten hasteko moduan gaude, txurroak meriendatzen ari zen amonaren zorionerako. Africa Baeta elkarrizketa eske atarian agertuko ote zaidan beldur, Youtuben leihoak egoki garbitzen ikasteko ikastaro bat ikusten hasi naiz ni oraintxe, esaterako. Bi liderren lezio bikain honen irismena, gainera, askoz zabalagoa izango da, arlo guztietan antzeman arte. Izan ere, politikarien partetik sukalde lana falta dela deitoratzea klasiko bat da. Orain arte ez genekiena zen, ordea, Urkulluk eta Otegik zartagina baino gehiago harrikoa dutela gogoko. Sukalde lana eskatu beharrean, bi horiek Fairy potoarekin bakarrik utzi, eta gure etxea distiratsu utziko digute seguru.

Leire Narbaiza

Jon farmazian sartu da umeendako tiritak erostera: - Egun on, haurrentzako tiritarik?

- Mutila edo neska da?

- ????

- Neskentzat Peppa Pig, mutilentzat Bob Esponja (Bob Belakia).

Euskal Herriko farmazia batean gertatu da hau, eta nik Twitterren irakurri. Ahoa bete hortz laga nau txioak, eta hausnarketarako hainbat motibo.

Jakinekoa da kolore arrosa eta urdinaren bereizketarena. Aspaldi jardun dugu honetaz. Rol generoa arropa, kolore eta produktuetan, alegia. Ohikoa da printzesa/superheroi dikotomia; printzesak/munstroak aukeratu beharra haurrei opari bat egiteko orduan. Zerga arrosaz ere hitz egin da aspaldion, baita ama bezain polita, aita bezain azkarra leloak zeuzkaten kamisetez ere. Orain marrazki bizidunen txanda iritsi da, antza.

Ez dakit inoiz ikusi dituzuen zorioneko marrazki bizidun horiek. Peppa Pig-en txerri familia bat agertzen da. Marrazkiak oso infantilak dira, naifak ia. Koloretsuak, txerriak arrosak dira. Baina arrosa fuertea da. Beste koloreak ere halakoak dira. Istorioak nahiko domestikoak, ume txikien kontuak eta bihurrikeriak. Peppa, txerri protagonista neskatila da, nahiko zintzoa.

Bob Belakia, ordea, marrazki tradizionalagoa da marrazki bizidunen munduan, nire iritziz. Diseinua ez da hain infantila, eta koloreak ez dira hain indartsuak. Bob, mutila, belaki bat da itsasoan bizi dena, eta sukaldaria da. Istorioetan lagunekin gertatutako pasadizoak eta abenturak kontatzen dira.

Marrazki bizidun bi hauek ikusi izan ditudanean beti adinarekin lotu izan ditut. Peppa Pig txikiei gustatzen zaie, eta nagusitxoagoei Bob Belakia. Hala da nire inguruko umeen artean, behintzat. Garapenarekin edo heldutasunarekin lotuagoa. Hizkerak eta egoerek adinarekin dutelako zerikusia. Sekula ere ez nituzke erlazionatuko, baina, generoarekin! Burutik ere ez zait pasatu!

Pasadizo txiki honek zalantza bat piztu dit: nola iritsi dira pentsatzera Peppa Pig neskendako produktua dela? Zerk eragin die hori? Koloreak? Txerriak marrazkietan askotan dira arrosak. Koloreak ez nau kezkatzen —edo esan beharko nuke oraingoan ez dela nire kezka nagusia, kolore segregazioak beti ardura didalako—. Kontu sakonagoak estutzen nau, marrazki bakoitzaren atzean dagoenak, eta asoziazioa ahalbidetu duenak.

Eta zer ematen dute aditzera marrazki biek? Bada, Peppa Pig-enak umekeria, infantilismoa, familia giroa. Bob Belakiarenak, aldiz, lagun giroa, mutil nagusien abenturak, lan kontuak, ganberrokeriak.

Ai, ene! Zelako asoziazio mentalak! Berriro ere betikoan gaude. Betiko rolak betikotzen, eskuz esku, tiritaz tirita, transmititzen. Neskei dagozkie familia, etxea, heldutasunik gabeko kontuak. Mutilei, ostera, kalea, lagunak, mundua, abentura harrigarriak, familiarengandik aparte, bihurrikeriak… Neskak etxean txintxo. Mutilak drogan kalean.

Farmaziako langileak hori guztia izango zuen subkontzientean, jakin barik. Baina tiritaz estalitako zauri bakoitzeko esaten ari zaio ume bakoitzari zer espero duen berarengandik: familia zalea/lagun zalea, sinplea/konplexuagoa, etxerako/kalerako. Ez da gehiegikeria, ez zait burua joan, patriarkatuak zirrikiturik txikiena erabiltzen baitu ahalik eta gazteen geureganatu dezagun berari komeni zaiona. Urratu txikienetatik sar litezke bakteria kutsakorrenak ere, tiritaren bitartez.

Danel Agirre

Duela lauzpabost urte okintza irakasten duten lanbide eskolei buruz informazioa biltzen hasi nintzen sarean. Kazetariok —ere— sarri samar igaro ohi ditugun bokazio krisialdi horietako baten erdian nengoen. Hamarkada luzea neraman egunkarietan lanean, ez nuen besterik ezagutzen. Eta, erredakzioetatik ihesten hasita, erabakia nuen ofizioko hiru larrialdi irteera ohikoenak ez nituela erabiliko. Irakasle izateko prestatzea zen bat, eta aspaldi frogatu nion neure buruari oso irakasle kaskarra naizela. Ke salmentan aritzen diren komunikazio agentzietan curriculuma botatzea izaten da bigarrena, baina katalogo, panfleto edo triptiko txatxu horietako bat diseinatu edo idatzi beharra imajinatzeak bakarrik hotzikarak eragiten zizkidan. Baina, batez ere, hirugarren larrialdi irteera da oso urrun mantendu nahi nuena: politikarekin zerikusirik duen jardun profesionalik ez nuke sekula izan nahi. Aurretik kazetari moduan egindakoak zerbait balio izan badu, nire izena alderdi batekin nahastearekin guztiz baliogabetuta geratuko litzatekeela sinetsita bizi izan naizelako.

Diputatu, alkate, zinegotzi edo hautagaien prentsa bulegoetako behargin izatera pasa diren lankide ohi andana dut. Elkarrekin ari ginenean, gehienek bere eguneroko jardunean ni baino bokazio gehiago azaltzen zutela iruditzen zitzaidan. Kasta batere gabeko kazetaria nintzen haien aldean, alferrontzia eta kemenik gabea. Eta, nire munduan, horrek bihurtzen zuen are ulergaitzago geroago hartzen zuten erabakia.

Ziur aski, kazetaritzatik politikara aldatze hori begirada zinikoegiarekin aztertu ohi nuen nik, berriemailea alderdi baten kamiseta janzteko prest badago, lehenago bere kroniketan estuegi ere ez zuela hartu izango ondorioztatzeko joera bainuen. Irakurketa baikorragoa egitea ere posible da ordea, lagun batek kontu honek barrenak jaten dizkidala aitortu nionean erantzun zidan moduan. Gizarteari eta erakundeei buruzko balio handiko informazio mordoa bildutako norbait ere izan daitekeelako erreportari hori, ariketa zintzo baten ondoren landu dituen sektoreetan ahal den modu zuzenenean eragin nahi duena. Lankideak izandakoei diedan estimuagatik, azalpen horrekin geratzen saiatuko naiz ni ere aurrerantzean.

Kapuscinskik idatzita utzi zuen zinikook ez dugula ofizio honetarako balio, pertsonak mugitzen dituzten indarrak benetan ulertzeko begirada puru bat ezinbestekoa dela. Kazetaritzatik politikara salto egite horretan printzipioz ezer txarrik ez dagoela pentsatzeko birprogramatu nahi dut neure burua, halakorik egiterik badago. Mundua maltzurkeria filtrorik gabe behatuz gero, edo laser batekin gaiztakeriaren miopia zatar hori ezabatuz gero, lanbidea aukeratu nuenean aurreikusten nuen eta sekula sentitu ez dudan garra ere topatuko nuke beharbada. Baina pasio hori eskuratu eta bokazio krisialdirik gehiago ez badut, Zarautzek okin bikain bat galduko du.

Leire Narbaiza
Pasa den astean Mercadona supermerkatua zabaldu zuten Eibarren. Denda handia, aparkaleku pila batekin. Ez dakit zer esango duten gure herrian denda txikiak dauzkaten dendariek, baina ez dut uste oso pozik egongo direnik; izan ere, superm...

Danel Agirre

Badut nire adineko lagun bat, bizitza osoan Euskal Herritik behin bakarrik irten dena. Burgoseraino izan zen txangoa, kuadrillako baten ezkondu aurreko parrandara. Bidaiatzeak estresa baino eragiten ez zionaz jabeturik, oporretan etxetik gehiago mugitzeari uko egindako beste bat ere ezagutzen dut. Donostiako Tourist go home, refugees welcome afixa bietako batek zintzilikatu ote zuen galdetu behar diet, Zarautzen topo egindakoan. Ezezkoan nago hala eta guztiz ere. Nire susmoa da Aste Santuan Korsikara eta udan Patagoniara motxila hartuta joaten den horietako baten ateraldia izan zela kartel ditxosoa. Beste kasta batekoa, benetako abenturazalea dela sinetsita dagoen norbaitena.

Izan ere, ez duzu bere buruari turista deitzen dionik topatuko sekula, turistak beti dira bestea, norberaren bidaiatzeko modua beti da duina, jasangarria eta akatsik gabea. Guztia ilusio bat da ordea, etxetik irteteko ahalmena dugun guztiok garelako nahiko antzekoak. Marrakexko haurrek eta Habanako hitzontziek frogatzen dute hori, txanpon parea denoi eskatuta, yanki despistatuei eta gu bezalako ibiltari jantziei, inongo bereizketarik egin gabe.

Lepo dabiltzan Gipuzkoako kostako herrietan igogailuko kexu bilakatu da atzerritar izurritea, Menorcara edo Parisera goazenean bertan bizi direnek gutaz zein iritzi ote duten bost axola bazaigu ere. Donostiar edo zarauztarren kasuan, ez da hori inkoherentzia nabariena. Izan ere, igogailuan kexatzen garenok gara gure herriari fisionomia aldatu diogunak. Kostakoak garelako Airbnb-n eta etxe agentzietan libre ditugun etxebizitza eta logelak madrildar eta kataluniarrentzat alokairuan ipintzen ditugunak, hilabeteko hiru mila euroren truke. Udan dirutza azkar eta erosoa pilatu, eta epe luzerako aterpe horiek beharko lituzketen gazte, familia, etorkinei… bizkarra emanda.

Turistak beti bestea direna uste duenaren kasuan bezala, errua beste nonbait dagoela sinetsita bizi gintezke. Beti bezala diruari errua bota diezaiokegu, generikoki. Alkateei —Europako hainbat hiritan egin bezala— Airbnb debeka dezaten exijitzen ez badiegu, ordea, nekez saihestuko dugu kostako herriak neguan hustea. Etxebizitzak alokatzeko gutxieneko epea urtebetera igotzea lortu ezean, gazteek bizitzeko toki bila barnealdera egin beharreko exodoari buelta ematerik ez dugu lortuko. Udalek beltzean ordaindutako alokairuen isunekin TAOrekin darabilten zurruntasun berbera azaltzen ez badute, igogailuko kexuek bere hartan jarraituko dute. Aldi berean, oporretara goazenean Airbnb eta antzeko agentziak ez erabiltzea tokatuko litzaiguke, nola ez, kostako herrietan jasaten ari garen fenomeno berbera beste nonbait ez eragiteko. Enpatiaren izenean.

Azken paragrafo hau utopikoegia bada, hori bai, turistak geuretakoak direla onartu eta adeitasunez tratatzea baino ez zaigu geratzen. Enpatiaren izenean.

Leire Narbaiza
Konfirmatu da: azkenean Txillida Leku ez da publiko bihurtuko, Gipuzkoako Foru Aldundiak ez duelako museoa erosten parte hartuko; ezinezkoa omen zaiolako bere gain hartzea jarri behar zituen 50 milioi euroak.50 milioi euro. Kontxo! Zifra...

Danel Agirre
Goiz osoa eman dut Youtuberi begira eta kronikak irakurtzen, Jose Tomasek hain erromesaldi leialak nola eragiten ote dituen ulertu nahian. Zezenketak arrotzak zaizkit, eta, kontsultatu ditudan ABC-ko kazetariek lexiko oso bitxia darabilten...

Leire Narbaiza

Etxerako bidean libre izan nahi dut, ez ausarta!". Hala dio Iruñeko horma bateko pintaketak. Horrela izatea nahiko genuke emakume guztiok, etxerako bidean ez ezik, gure bizitzako momentu guztietan ere.

Pintada hau sinbolo bihur liteke, agertu den hiria bezala. Izan ere, San Fermin eguneko kontzentrazioak esango nuke inflexio puntu bat markatu duela eraso sexisten salaketa eta arbuiatze aldera. Hala sentitu nuen nik, behintzat. Sare sozialetan ere inpresio bera jaso zuen zenbaitek.

Beharbada, sentimendu hau ETBko albistegiak sortu zidan, pantailaren aurrean jarri nintzenean ez nuelako espero halako gaitzespen kontzentrazio handirik. ETB2ko Teleberria ikusteko telebista piztu, eta lehenengo titulua Iruñeko elkarretaratzea, kazetaria bertan eta zuzenean zela. Udaletxe plaza eta inguruak mukuru beteta, txupinazoan bezainbeste. Eta fondoko oihuak aho batez: "Ninguna agresión sin respuesta" (Erasorik ez, erantzunik gabe).

Tituluen ostean, berriro ere jo zuten bertara albistea garatzeko. Orduan beste oihu bat ere entzun zen: "Gora borroka feminista!". Ileak laztu zitzaizkidan, oilo ipurdia sortu zidan halako jendetza feminismoaren aldarria egiten entzuteak. Gizarteak norabidea alda lezakeela esango nuke, lehenengo mikro-urratsa izan litekeela. Asko esatea dela iritziko dio batek baino gehiagok. Baliteke, baina batutako pertsona kopuruak aldaketa adierazten digulakoan nago, Nahikoa da! ozen aldarrikatzeko beharra.

Dena dela, oraindik bidea luzea eta malkarra da. Hainbeste urtetako isiltasunari amaiera emateko lan egin beharko da gogoz. Lehenengo eta behin komunikabideetan, sexu erasoez informatzen dutenean nola egiten duten kontakizuna errebisatu beharra dago. Esate baterako, egunotan entzun eta entzun gabiltza "ustezko erasoa", "ustezko bortxaketa". EZ! Ustezkoak atxilotutako erasotzaileak dira, ez erasoak. Eraso sexualari ustezko hori erantsita biktimari sinesgarritasuna kentzen zaio, zalantzan jartzen da jasandako agresioa, sufritutako jazarpena. Kontuan hartuta sexu erasoei baino ez zaiela hitz hori eransten, areagotu egiten da susmoa. Izan ere, inori ez litzaioke bururatuko idaztea "ustezko lapurreta bat salatu du gizon batek", lapurretak sinistu egiten baitira; eraso sexualak ez, ostera. Hori adierazten baita "ustez/ustezko" gehituta.

Beste komunikabide batzuetan, ordea, ez dituzte zalantzan jarri salaketak. Baina askotan argazki desegokiak erabili dituzte albisteak ilustratzeko. Titiak erakusten dituzten neskenak esate baterako, edo lotan mozkor itxura duten emakumeenak. Subliminalki jaurtitzen duten mezua hauxe da: "Zer nahi duzue, bada, zeuen burua ez baduzue zaintzen, normala da erasoa". Kasu honetan, era inkontzientean, andrazkoei egozten zaie errua, ez erasotzaileari.

Adibide bi hauek zuzentzea erraz egin litekeelakoan nago. Lehenengo urratsak lirateke eraso matxistak zeharo deuseztatzeko bide luzean. Nahikoa da! esanda hasi dute bidaia Iruñean.

Hau idazten ari naizenean, sanferminak ez dira oraindik amaitu. Sexu eraso gehiago salatu dituzte hainbat emakumek. Ausartak izan direnek, baina libre izan nahiago zutenek! Libre izan gaitezen, ez ausart, denon aldarria ezinbestekoa da! Eraso matxista gehiagorik ez!

Danel Agirre
Demokrazia zuzena da dagoen demokraziarik okerrena. Ez da nik esandakoa, demokrazia kontuetan puntako bi adituri irakurria baizik. Rajoyk eta Sanchezek azterketa horixe plazaratu baitzuten brexit-a jazo zenean: arazoa ez omen zen galdeketa...

Leire Narbaiza
Gizon-emakume bikote bat, biluzik natura basatiaren erdian, hogeita bat egunez bizi iraun nahian". Horrela hasten da Aventura en pelotas (Abentura larrugorritan) saioa, zapatu gauetan TDTko Discovery Max kanalean ematen dutena. AEBetako ...