Hamabost urte diskorik kaleratu gabe egon ondoren, Kashbad taldeak bere azken lana aurkeztu zuen aurtengo maiatzean: Arrakala. Geroztik, abendura arte iraungo duen kontzertu biran dabil Errenteriko banda, eta gaur Andoaingo gaztetxean joko du. Taldear...

Eibarreko zaleek ez dute erraz ahaztuko 2014ko maiatzaren 25a. Data hori talde armaginaren jarraitzaileen buruetan geratu da gordeta. Egun hartan Eibarrek balentria historikoa lortu zuen, Alavesi 1-0 irabazi eta Lehen Mailarako txartela lortuta. 28.00...

Euskal gatazkak orban sakonak utzi ditu Errenterian, azken lau hamarkadetan, eta hamaika saio egin dira horren lekukotza jasotzeko. Iaz, adibidez, Eraikiz giza eskubideei buruzko zinema zikloa egin zuten, udalean ordezkaritza duten alderdien atxikimenduarekin.

Ideia horretatik abiatuta, Iñaki Gomez Irusoin ekoiztetxeko kideak eta Ixiar Garcia artistak —biak dira errenteriarrak— antzeko proiektu bat sortu nahi dute herriko 18 eta 23 urte arteko gazteekin zein Oiartzualdeko gainontzeko udalerrietakoekin, Nik Mash Up egitasmoaren barruan.

Gomezek adierazi duenez, antzeko esperientzia bat gauzatu zuten iaz Donostian: "Ubiqa eta Irusoinek, Donostiako Udalarekin batera, proiektu bat jarri zuten martxan, San Telmo museoan". Bertan, tailerrak egin zituzten, eta gazte talde batzuei hainbat gai proposatu zizkieten. Aditu batzuen laguntzarekin, gaiaren inguruko gogoetak egin zituzten: bakea eta elkarbizitza izan zituzten ardatz.

Orduan, gaia landu zuten hainbat tailerretan, Gomezek azaldu duenez, eta ondoren kalera irteten ziren sakelako telefonoekin. "Galderak planteatzen dizkiote edozeini, identitateari, elkarbizitzari eta abarri buruz", zehaztu du. Grabatutakoa bere horretan kargatzen dute Ubiqarama plataformara. "Agian pixka bat editatuta", onartu du Irusoingo kideak. Plataforma horretan elkarrizketak geolokalizatuak daude, eta hainbat galbahe daude sexuaren edota adinaren arabera elkarrizketak aukeratzeko.

Ixiar Garcia artista izango da proiektua aurrera eramateko baldintzak erraztu eta sortzeko arduraduna. Errenteriako kasuan, trantsiziotik gaur egunera arte egondako egoera gatazkatsuak jaso eta horren gaineko hausnarketa egingo dutela adierazi du Garciak: "Prozesu bat prestatu dugu gazte talde horrekin lantzeko, elkarbizitzaren, memoriaren, nortasunaren eta gatazkaren inguruan hausnarketa egiteko. Garciaren arabera, sorkuntzaren inguruan "lanketa handia" egingo dute. "Gazte hauentzat garrantzitsua da baldintzak zaintzea prozesu horretan euren iritziak parteka ditzaten eta beren sentimenduak landu ditzaten". Hori izango da Garciaren eginbehar nagusia.

Hiru asteburu iraungo du prozesuak —ikus taula—. Bihar izango da lehen saioa, Torrekuan. "Bi asteburutan tailerrak izango dira, Geuz taldean gatazkak konpontzen aritu diren adituekin. Horrez gain, sakelakoarekin enkoadraketak egiten, zein motatako galderak planteatu eta abar ikasiko dute, hirugarren asteburuan kalera ateratzeko", azaldu du Gomezek. Gainera, ariketa mentalak eta fisikoak egingo dituztela jakinarazi du Garciak. Prozesu hori guztia grabatuko dute, eta dokumentalerako errekurtsoak hartzeko beste hiruzpalau egun solte hartuko dituzte. Alaitz Arenzana arduratuko da gazteek egiten duten guztia filmatzeaz. Dokumental hori herriz herri erakutsi nahi dutela adierazi dute proiektuko kideek.

"Prozesu polita eta berezia izango dela uste dut. Dokumentu hori erreparatzailea izatea nahi dugu", adierazi du Garciak. Gomezek, berriz, "herrian, herritik eta herrirako" sortua izango dela iritzi dio: "Polita izan daiteke errenteriarrek beste herri batean ematea esperientziaren berri. Hainbat lekutan anima daitezke antzeko esperientziak abiatzera".

Izena emateko aukera

Garciak azaldu duenez, Don Boscoko hainbat ikaslek parte hartuko dute, "sentsibilitate askotakoek". Gazte horiek gatazkarekiko "distantzia handiagoa" dute, "nahiz eta badauden batzuk zuzenean jo dituztenak". Gazteek eurek jakinarazi diote Garciari gaur egun erraztasun handiagoak dituztela "sentsibilitate ezberdinekoekin" lan egiteko. "Beste gaitasun eta baldintza batzuk dituzte. Momentua bera berezia da; pausoak ari gara ematen". Izena eman nahi dutenek badute oraindik aukera. Mezu bat bidali beharko dute ixi@nikmashup.org helbidera, edo webgunean dagoen eskaera bete ((www.nikmashup.org).

Tipulak begietan erre egiten du", diote ikasleek, begiak igurtziz, tipula eta piper berdeak labanarekin txikitzen ari diren bitartean. Azpeitiko Ikasberri Ikastola Kooperatibako Lehen Hezkuntzako 5. mailakoak ari dira kozinatzen, ikastetxeko laborategian prestatu duten sukaldean. Asteartetik gaur arte, Sukaldatu izeneko programan ariko dira ikastolako LHko 5. eta 6. mailetako 80 ikasle; asteazken arratsaldean, berriz, guraso talde batek jardun zuen.

Basque Culinary Centerrek, Eroskik eta Ikastolen Elkarteak elkarlanean sustatutako egitasmoa da Sukaldatu, sukaldaritza osasungarria sustatzeko asmoarekin sortua. Iaz, hamahiru ikastolak, 1.065 ikaslek eta 289 gurasok parte hartu zuten. Aurten, berriz, hamasei ikastolatako kideek jantziko dute mantala. Gipuzkoan, Azpeitiko Ikasberriz gainera, Oiartzungo Haurtzaro, Errenteriako Orereta, Villabonako Zubimusu, Irura-Anoetako ikastola, Oñatiko Txantxiku, Ibarrako Uzturpe eta Andoaingo Aita Larramendi ariko dira.

Gehienez hogei ikasleko taldeekin egiten dute saioa. Aurren-aurrena, 09:00etan elkartu eta prestatu behar duten menurako osagaiak erostera joan dira ikasleak supermerkatura. "Ikasleak osagai gehiago erosteko gogoarekin gelditu dira; nonbait gutxi iruditu zaie", dio ikastolako irakasleak. Ondoren, osagaiekin ikastolara joan, bertan aurreko mantala jantzi, eta lanerako prest jarri dira; hiru-lau laguneko taldeetan banatuta, euren bazkaria prestatuko dute.

Basque Culinary Centerretik ikastolara etorritako Jokin Zabala eta Iñigo Jauregi sukaldariek gidatuta ari dira lanean. "Pixka bat ikastolako egunerokotasuna hausten dugu saio hauekin, eta jolas moduan kozinatzen ariko gara", dio Zabalak.

Tipula eta piper berdeak txikitu dituztenean olioa berotzen zeukaten ontzira bota dituzte. Sua pixka bat altxatu, eta patatak zuritzeari ekin diote ikasleek. Zabalak azaldu die nola ebaki behar diren. Bitartean, elikagaien garrantziaz eta elikagai mota bakoitzak dituen propietateez jardun dute hizketan. Izan ere, programaren helburua familiarteko sukaldaritza sustatzearekin batera elikadura osasungarria bultzatzea baita. "Osasunaren alorrean, garrantzi handikoa da osasunari lotutako jarraibideak sartzea eguneko otorduak planifikatzean, baita produktu freskoak erabili eta sukaldaritzari denbora eskaintzea ere", diote Sukaldatu programaren arduradunek.

Garaikoa eta hemengoa

Arrain salda ere gehitu dute eltzera, eta, segidan, urraburua zatitzeari ekin diote haurrek. Urraburu marmitakoa ari dira prestatzen. "Garai bateko arrantzaleek garaiko arrainarekin eta barazkiekin prestatzen zuten marmitakoa", azaldu die Zabalak. Garaian garaiko eta hemengo produktuak kozinatzea ere bada programaren asmoa, "sukaldaritzaren aberastasuna hori baita", dio sukaldariak.

Honako hauek dira Ikasberriko ikasleek prestatu beharreko platerak: barrengorri gisatuak arrautza lorearekin, urraburu marmitakoa eta fruta mazedonia jogurtarekin. Ondoren, eurek prestatutakoa bazkalduko dute ikastolan bertan. Arrainarekin badute nahiko kezka neska-mutilek: "Hezur asko ditu; arraina moztean asko antzematen da hori eskuetan".

Gustura ari dira saltsan, labanarekin bat eta bestea moztu, koilararekin eltzekoari eragin, noizik eta behin prestatzen ari direna dastatu, eta gatz gehixeago bota. "Ikusten da aurreneko aldiz ari direla su gainean kozinatzen; aurreneko kontaktua dute sukaldaritzarekin, eta jolasean bezala ari dira. Hasiera-hasieratik, garbitasunaren garrantzia azpimarratu diegu, eta horrekin batera, gainera, elkarlana eta lan banaketa lantzen ari dira eurak konturatu ere egin gabe".

Urraburu marmitakorako barazkiak egosten ari diren bitartean, barrengorriak prestatzen hasi dira. Gosea piztu zaie, eta aurrean zatitzeko duten urdaiazpikoari kolpeka ere hasi dira. Gustura dabiltza eltze artean.

Buruntza eta Belkoain mendietako sasi eta belarrak kenduz, eta 36ko gerraren ondorio lazgarrienak pairatu zituzten lasartearren bizipenak bilduz, oroimen historikoa berreskuratzen ari da Islada Ezkutatuak elkartea. Testigantza ugari bildu dituzte Lasa...

ertzaintzak babestutako emakumeak Aste honetan talde feminista, sindikatu, alderdi eta eragileek gogora ekarri dute emakume asko direla bortizkeria pairatzen dutenak Euskal Herrian. Ertzaintzak 4.765i ematen die babesa, eta horietatik 1.103ri eman die...

Ezin du edonork bost pilotarekin malabarismorik egin, ezta monozikloa trebe maneiatu ere, edo akrobaziaren bat egin. Ipotx Zirkolosak, bai (Sara, 1978). 18 urte zituela, zirku munduan murgildu zen, eta geroago Baionako zirku eskolan hasi zen ikasten. Urtetan ibili da handik hona, Euskal Herriko malabaristekin elkartuz, zirku topaketetan parte hartuz. Duela bi urte, Sara utzi, eta Tolosara etorri zen bere ezagutzak zabaltzera. Egun, Txapi Txapo ikuskizunarekin dabil, eta tarteka zirkurako hastapen klaseak ere ematen ditu. Baina bere ametsa harago doa: zirku eskola bat ezarri nahi du eskualdean, Tolosan bertan.

Ez da egunero entzuten zirku eskola bat irekitzeko asmoaz. Nolatan burutazioa?

Iparraldean aspalditik hasi ginen zirku trebakuntzarekin; iparraldean irekiagoak gara zentzu horretan. Alde batetik, hemen hutsune bat ikusten genuen, hau da, oraindik ez da zirkua asko ezagutu hegoaldean; Bilbon eta Gasteizen, adibidez, gehixeago ezagutzen da, baina Tolosaldean apenas ezagutzen dugu. Egon badaude zirku klaseak eskaintzen dituztenak, baina gazteleraz dira. Oro har, ez dago horrelako trebakuntzarik eskaintzen duenik… Hortik dator ideia.

Zirku artista izaten ere ikasi egin daiteke beraz.

Bai, ikas daiteke. Niretzat zirkuak gauza on asko ditu; horietako bat da ez duzula irabazten eta ez duzula galtzen. Zirkuan aritzeko hainbeste bide daude, denek topa dezakete gustuko zerbait; oso irekia da.

Horrelako egitasmo bat aurrera ateratzeko, trebea izango zara zirku ariketak egiten. Zein da zure espezialitatea?

Eskujokoak eta monozikloa —gurpil bakarreko bizikleta—. Baina askotan esaten dut zirkuan guztiontzako lekua dagoela. Adibidez, akrobazietan giza piramide bat egin nahi badut, klase guztia behar dut; norbait azkarra behar dut oinarrian, norbait mehea eta ttipia goian. Azken batean, zirkuan denok dugu gure tokia, eta hori oso garrantzitsua da. Fisikoki ere mota guztietako pertsonek dute lekua. Ez duzu zertan gorpuzkera jakin bat izan honetan aritzeko. Badut lagun bat, esaterako, kontorsioa egiten duena; ez da bereziki argala, eta beste edozeinek bezain ondo egiten du, edo agian hobeto.

Zer ikasiko du zuen eskolara jotzen duenak?

Ikasgai aldetik, denetarik probatzea da asmoa; izan ere, zer da zirkua? Teknika bat hartu eta beste batekin nahastu, probatzea da kontua. Gero eta gehiago probatu behar da; adibidez, dantza bat eta antzerki bat nahas daitezke. Eskola bera taldeka antolatu nahi dugu, 4 urtetik gorako umeetatik hasita. Taldeak 10-12 kidekoak izango lirateke, ezin baita 30 laguni batera klaserik eman. Eskolak urte osoan emateko asmoa genuke. Gainera, eskola Tolosan egin nahi dugu. Pentsatzen dut leku fisikoak badirela, baina oraindik ez dut topatu hori ixteko modua. Orain ari naiz harremanak egiten, baina oraindik ez dugu prozesua hasi.

Zer ezaugarri ditu gaur egungo zirkuak?

Bi zirku klase ditugu gaur egun. Horietako bat da animaliekin egiten duten zirkua. Ni horren kontra nago. Gainera, duela hilabete inguru Santanderko herri batean debekatu egin dituzte animaliekin diharduten zirkuak. Umeei askotan galdetzen diet: zer da zirkua? Eta beti lotzen dute animaliekin. Baina gero eta jende gehiago ohartzen da animalien egoera horretaz, eta espero dugu hemendik gutxira desagertzea. Eta beste zirku klasea da zirku berria. Nahasketa moduko bat da, antzerkia, dantza, musika... Arte mota guztiei irekia dago. Niri hori gustatzen zait, material desberdinak erabiltzea, espero ez duzun zerbaitekin mila gauza egin ditzakezulako; agian zerbait magikoa ateratzen da.

Eskujoko asko egin behar dira zirku eskola martxan jartzeko?

Ni jadanik nazkatu naiz paper kontuekin. Gogaikarria da zure ideia hori paperean jartzea; oso zaila da niretzat. Enpresak tarteko zailtasunak topatzen dira, eta zenbait oztopo topatu ditut. Askotan, gainera, kultur ekimenak antolatzerakoan badituzte ekintza finkoak, eta urtero errepikatu egiten dituzte.

Kanpotik etorrita, hori etsigarria da. Hala ere, nire asmoa, orain, proiektu hau ezagutaraztea da, eta pixkanaka aurrera egitea. Ea jendea honi buruz hitz egiten hasten den. Gainera, batzuek jada ezagutzen naute, kalean praktikatu izan baitut, Zerkausi inguruan. Publizitate onena ahoz ahokoa da. Bi urte daramatzat hemen, eta orain hasi naiz jendea ezagutzen; prozesua luzea izango da.

Zertarako izan daiteke baliagarria zirku mundura hurbiltzea?

Zirkua ez da kaleko gauza bat bakarrik; alderdi askotara eraman zaitzake. Zirkua ihesbide bat izan daiteke; niretzat, adibidez, terapia bat izan zen. Zeure buruan konfiantza izaten ikasten duzu. Urritasunen kasuan ere laguntzen du, bere mugan, baina gauza txikiak lortzen laguntzen du, gorputza eta burua lagunduz... Pixkanaka aurrera eginez.

Zer da funtsezkoa zirkuko artista on bat izateko?

Lan asko egitea, urte mordoan aritzea. Konpromiso ugari hartu behar dira, eta norbere buruarengan sinetsi eta norbere ametsarekin jarraitu behar da. Egin, egin eta egin, egunen batean lortuko duzula sinetsiz.

Nazioartera begira, badaude zirku ospetsu eta arrakastatsuak. Euskal Herrian, ordea, zirkua maite al dugu?

Nik baietz uste dut. Tolosan bertan egiten dira zirku inguruko gauzak. Zortea dugu Tolosan, Amarotzen zirku eta antzerki jaialdi bat egiten delako urtero. Eskualdean badago joera horrelako ekimenetarako. Batzuk etorri zaizkit esatera haurra apuntatuko luketela zirkuko ariketak egitera, baina ez daukagu oraindik lekurik.

Jendeak, oro har, zer-nolako aurreiritziak ditu zirkuarekiko? Inoiz zure lanbidea defenditu beharra izan duzu?

Nik uste dut jendeak begi onez ikusten duela zirkua; jendeak interesa agertzen du. Hala ere, batzuei kosta egiten zaie mundu honetatik bizi daitekeenik sinestea. Izan ere, oso zaila da, baina posible da. Nire kasuan, agian egia da beste batzuk baino gehiago zaindu behar izaten dudala, baina badakit enpresa batean lan egingo banu "zer egiten dut hemen?" galdetuko niokeela neure buruari. Nire lekua zirkua da.

Bihar hasiko da Xenpelar bertso eskolak eta Ereintza elkarteak antolatutako bertsolari gazteen txapelketari. Guztira, 26 urtez azpiko hamabi bertsolari lehiatuko dira Xenpelar sariko txapelaren bila. Lehen kanporaketa saioa bihar jokatuko dute, 18:00etatik aurrera, Errenteriako Xenpelar Etxean. Han izango dira Maider Arregi (Oñati), Asier Rubio (Luiaondo), Nerea Ibarzabal (Markina-Xemein), Amaia Iturriotz (Urretxu), Ane Labaka (Lasarte-Oria) eta Jon Gurrutxaga (Azpeitia). Bigarren kanporaketan Ane Zuazubiskar (Arrasate), Arnaitz Lasarte (Ereñotzu), Aitor Servier (Azkaine), Josu Sanjurjo (Lesaka), Aratz Igartzabal (Gabiria) eta Maddi Sarasuak (Itsasu) abestuko dute.

Xenpelar saria

Bihar, 18:00etan, Xenpelar Etxean, Errenterian.

Merkatari eta erosleen arteko hartu-emana etengabea da Ordiziako Plaza Nagusian azoka egunez. Hatzarekin seinalatu, galdetu, pisatu, erantzun, erosi eta saldu. Baina puntako ordua igaro eta kaleko salmenten zurrunbiloa baretuz joan ahala, azalean jarr...

Gipuzkoa, Bizkai eta Arabako erakunde publikoek eta administrazioek Beldur Barik izeneko egitasmoa ondu dute elkarlanean. Gazteentzako programa da, eta helburu nagusia da gazteekin batera hausnarketa eta eztabaida prozesuak sustatzea, gizarte eraldake...