Gazteak eta indarkeria matxista. Zertan ari gara? Nola egin aurre? izenburupean, mahai ingurua antolatu du Azkoitiko eta Azpeitiko Hezkidetza Foroak. Astelehenean izango da, 19:00etan, Azpeitiko Sanagustin kulturgunean. Lorea Aizpuru ariko da moderatz...

Tourette sindromea gaixotasun arraro bat da, eta, gizartea sentsibilizatzeko helburuarekin, Irrien Lagunek eta Afestta gaixoen familien elkarteak jaialdi bat antolatu dute iganderako, Errenteriako Niessen aretoan. Dantza ikuskizuna egingo dute, hainba...

Dardoen munduan modu naturalean barneratu bazen ere, Europako txapelketa batean parte hartu eta taldekako sailkapenean laugarren geratu zenean erabaki zuen Joseba Unanuek (Orio, 1978) dardo jokalari gisa zerbait egin zezakeela. Gaur egun, kirol federazio batek egin beharreko lanak hartzen ditu bere gain.

Dardo jokalari izatera nola heldu zinen?

Berez, ostalaritzan lan egin dut 17 urteez geroztik, eta 2004an taberna propioa ireki nuen. Dardo makina bat jarri nuen, eta han hasi nintzen zaletzen. Dardoen munduak esku pilotakoak bezala funtzionatzen du, enpresaka. Eta neure tabernan hamar urte egin eta gero, Connection Darts enpresak Gipuzkoan arduradun berria jarri nahi zuen, eta nitaz oroitu ziren, munduko hiru txapelketatan parte hartua nintzelako eta lurralde mailan jendeak ezagutzen ninduelako. Hasiera batean, kolaboratzaile modura soilik hasi nintzen, baina alaba jaio zen, eta enpresari esan behar izan nion ziurrenik utzi egin beharko nuela kolaboratzaile lana; tabernakoa eta dena egiteko ez nintzen moldatzen bestela. Orduan, enpresak apur bat itxaroteko esan zidan, proposamen bat egingo zidatela; eta, nire sorpresarako, halaxe izan da: lana eskaini didate.

Eta zer esan nahi du enpresa horren Gipuzkoako arduraduna izateak?

Ba, federazio batek egingo lukeen lana egitea: Gipuzkoa mailan jokalarien fitxak, taldekako inskripzioak eta abar koordinatzea. Makinen mantentzeaz ere arduratzen naiz, eta dardo jokalariek material eta ekipazio aldetik dituzten beharrak asetzea ere niri dagokit. Horrez gain, lau hilabetetik behin, lehiaketa nazional bat egoten da; eta ni arduratzen naiz jokalarien ostatuez eta inskripzioaz, besteak beste.

Noiz erabaki zenuen dardoen munduan serio sartzea?

Lehen aldiz Europako txapelketa batean parte hartzera joan ginenean, ezjakin modura joan eta laugarren postuan geratu ginen taldekako sailkapenean. Nik uste handik datorkidala afizioa, orduan pentsatu bainuen dardoen mundua gustatzen zitzaidala eta zerbait egin nezakeela.

Ingurukoek zer esaten dizute, friki bat zarela?

Batzuei arrantza gustatzen zaie, eta kapaz dira gau oso bat hotzez arrantzan pasatzeko, beste batzuei billarra gustatzen zaie... Niri dardoak, besterik gabe.

Las Vegasen (AEB) izan zara orain gutxi, munduko lehiaketan parte hartzen.

Bai, lehenik, Gipuzkoako txapelketan, Espainiako txapelketarako lekua irabazi behar izan nuen. Eta gero, Espainiako txapelketan garaile suertatuz gero, posible da munduko lehian parte hartzea. Nire laugarren munduko txapelketa izan da Las Vegaskoa; bi aldiz egon naiz Chicagon [AEB], eta beste behin Tokion [Japonia]. Munduko txapelketak gogorrak izaten dira, han gauden guztiok zerbaitegatik gaudelako, geure herrialdeko onenak garelako. Ez da egunero izaten aukera halako maila duten jokalarien aurka jokatzeko, eta esperientzia polita izaten da. Gu, gainera, ez gara profesionalak; dardotan hiru maila daude: profesionalak, masterrak —nire maila izango litzateke— eta amateurrak. Gure intentzioa etorkizun batean profesionaletara igarotzea da, baina, oraingoz, ekonomikoki ez da posible.

Las Vegasen hamaseigarren postuan geratu zinen, eta zure aurreikuspenak hobetu zenituen, ezta?

Bueno, Tokioko kasuan, finala galdu, eta bigarren geratu nintzen. Baina bai, gure aurreikuspena lehen 32en artean sartzea izaten da, top 32-edo deitzen dioten horretan. Hor sartuz gero izena erregistratuta geratzen delako eta sailkapenetan izena agertzeak ilusioa egiten duelako. Nitaz aparte, Lasarteko Jon Merino eta Urnietako Rafa Mellado zeuden. Egia da Las Vegasen hamaseigarren geratu ginela, baina han ze maila zegoen ikusita, zapore gazi-gozoarekin itzuli ginen, maila onean geundelako eta une jakin bateko okerrak gauzak asko alda ditzakeelako.

Orain gutxi, berriz, Espainiako txapelketa jokatu da Galizian, eta zuri antolakuntzan aritzea egokitu zaizu.

Bai, epaile lanetan aritu naiz, talde arteko liskarrak baretzen eta funtzionatzen ez duten makinez arduratzen, besteak beste. Gipuzkoako jokalarien zalantzak, arazoak eta abar konpontzea ere nire lana izan da.

Dardo makinak tabernetan irudikatu ohi ditugu. Lehiaketetan, nolakoa da ingurunea?

Asko aldatzen da; bereziki, asko aldatu da azken urteetan. Tabernetan bertan ere aldaketak izan dira, lehen tabernetan erre egiten zelako eta gaur egun ez; hori aldaketa handia izan da jokalari askorentzat. Orain, Espainiako, Europako zein munduko txapelketak kiroldegietan egiten dira, tabernetako ingurune horretatik irten eta kirol kutsu gehiago izan dezaten. Aldaketarik nabarmenena, hala ere, geroz eta dardo elkarte gehiago sortzen ari direla da.

Gipuzkoan ere gora egin du zaletasunak, ezta?

Aurten, adibidez, Errenterian sortu dute Gipuzkoako bigarren dardo elkartea; lehenengoak hamar bat urte izango ditu, eta Urnietan dago. Esan daiteke nahiko osasuntsu gaudela Gipuzkoan, betiere kontuan izanda hemen nolako kopuruetan mugitzen garen. 30 bat dardo jokalari egongo gara hemen, baina Madrilen eta Bartzelonan ehunka daude. Norbait dardotan aritzera animatuko balitz, gurekin harremanetan jartzea baino ez luke egin beharko; 630 95 87 39 telefonora dei dezake horretarako.

Zer izan behar da kontuan dardotan jokatzeko orduan?

Gaitasuna eduki behar da lasai egoteko, eta irabazteko gosea ere oso inportantea da. Kontzentrazioa ere bai, noski: imajinatu goizeko hamarretan jokatu duzula partida bat eta hurrengoa hamaiketan duzula; hori jakinda, kontzentrazioari eustea beharrezkoa da.

Hainbat modalitatetan joka daiteke: banaka, binaka, taldeka.... Zuk zer duzu nahiago?

Modalitate zailena taldekakoa da, emaitza ez dagoelako zure gain bakarrik, beste hiruk egiten dutenak ere asko esan nahi duelako. Baina, hor irabaziz gero, poza banaka irabazita baino handiagoa izaten da.

Punteria berezko ezaugarria izaten da, edo landu egin behar da?

Egia esan, batzuek gaitasun naturala izaten dute, baina landu ere egin behar da. Edonola ere, dardo munduan beharrezkoa da plazagizona izatea, oso ezberdina baita zeure tabernan, zeure lagunekin jokatzea edo txapelketa batean jokatzea, kontuan izanda ehun lagunetik gora begira dituzula.

Eta dardoa botatzerakoan begi bat ixtea ezinbestekoa da?

Kar, kar... Hobe ez ixtea, biak zabalik izatea. Ni horretan saiatzen naiz beti.

Euskal Herrian zehar bira arrakastatsu bat egitea zuten amets, ehunka ikusle espero zituzten, txalo zaparradak entzuteko irrikan zeuden… Baina bakarrik geratu dira. Zirkua salgai jarri dute, eta azken emanaldia prestatuko dute. Ion Martinez (Donostia, 1980) eta Saioa Royo (Donostia 1975) aktoreek interpretatuko dute Azken eta Xorroxin pailazoen azken emanaldia, Usurbilen. Aldatzen Laguntzen konpainiako kideek zirku bihurtuko dute Aginagako eliza zaharra, Amets zirkoa salgai! obra aurkeztuko baitute han. 20:30ean hasiko da ikuskizuna.

Emakumeak dira gehienetan, eta gero eta gehiagotan, kanpotik etorriak. Haien kargu geratzen dira etxeko lanak eta adinekoen zein haurren zaintza. SOS Arrazakeriak etxeko langileak omenduko ditu hilaren 29an, Viktoria Eugenia antzokian, antolatu duen V...

Roberto White argentinarraren Ametsak 1 lana izango da ikusgai Titirijai jaialdiaren lehen egunean. Topic zentroan txotxongilolari profesionalei eskaintzen zaien egonaldien fruitua da emanaldia. Argentinarrak azaldu duenez, "oso gustura eta eroso" sen...

Villa Soroan ikasiko duten neska-mutilakAzaroaren 15ean, eraikin berria aurkeztu zuen Donostiako Zurriola ikastolak: Villa Soroa. Udaleko, aldundiko eta Euskal Herriko Ikastolen Elkarteko ordezkariak bildu ziren inaugurazio ekitaldira. Ategorrieta kal...

Bihartik azaroaren 30era, txotxongiloen magiak harrapatuko du Tolosa. Titirijai jaialdiak 32. urtea du aurten, eta Tolosara bertaratuko diren taldeen kalitatea nabarmendu dute antolatzaileek. 11 konpainia izango dira orotara, eta 43 ikuskizun eskainik...

Astigarraga, Hernani, Lezo, Oiartzun, Pasaia eta Usurbilgo udalerriok hondakinak atez ate biltzeko erabakia hartu genuenetik, gure herrien birziklatze tasak %30etik %80ra igo ziren oso denbora gutxian. Baina, tamalez, erabaki hori ez zuen babestu San ...

Lagun batzuekin bazkaloste baten askotan egiten dugun txantxa bat aipatu genuen Euskaltzaindiak ergatiboa kenduko duela urte batzuk barru, eta guk ikusiko genuela; ez zirela, beraz, urte asko pasatuko. Nik beste forma batzuk ere gehitu nizkion abolituko omen zituztenen zerrendari: Nor-Nork (agian, maite zaitut lagako dute, arkaismo moduan eta Pirritx, Porrotx eta Marimototxi esker!), erlatiboa (nork esaten du, bada, gaur egun lagun bat dut medikua dena?), partitiboa (*Ez daukat sua da arruntena), galderetako ba- (*Daukazu sua? biak konbinatuta), geroaldia (Jolasten gara? egunero balitz bezala), eta esplikatiboa (*Etorri hona, berandu dela! azalpen barik, besteena errepikatuta!). Zerrenda hau hainbeste luza liteke…

Hala da, euskaraz dihardugunean badirudi gaztelaniazko formak dauzkagula buruan, eta horren gainean eraikitzen dugula esaldia eta, ondoren, diskurtsoa. Gailetak egiteko moldea balitz bezala: moldea gaztelaniazkoa litzateke, forma ematen diona, eta orea, gaileta-orea, euskarazko hitzak, hiztegian aurki ditzakegunak. Labean sartu ondoren, gaileton gustua euskarakoa izango da, baina arraroak egingo zaizkigu. Gailetagileak, ordea, pentsatuko du euskal gailetak egin dituela, euskaraz dabilela, alegia, hitza euskaldunak direlako.

A, baina ez dakigula burutik pasa gaztelaniaren itxura duten hitzez betetzea moldea, nahiz eta moldea euskararen egituraduna izan; inori ez dakiola bururatu bentana, zarratu, kozinatu eta halakoekin orea egitea; segituan esango diote-eta erdarakadaz betetzen duela jarduna, berba horiek Euskaltzaindiak berak Hiztegi Batuan jasoak baditu ere…

Zergatik hau guztiau? Ez naiz gai erantzun egokia emateko. Batzuetan, lotsa ere bada. Badakit inguru batzuetan ikusi zaitut bezalakoak erabiltzea pedantekeriatzat hartzen dela, irakasle kontua dela, eskolakoa; beraz, 31 eskutik blogean Maialen Berasategik Lau irri izeneko postean dioen moduan, lotsarazten gaituztela hainbat esaera jatorrek, jatorkeriak direlakoan (hitz hau ez du berak aipatzen), "normal" hitz egiteko eskatuko dute; hau da, akatsez.

Beharbada, gaztelaniaren presentzia etengabe eta betierekoa da arrazoia. Nonahi daukagu gaztelera, inguratuta gaude, edo hobeto esanda, irentsita gauzka, murgilduta, pentsamenduak eta berbaera inbadituta. Hiztegian garbizale gara; egituretan, ez. Agian, hiztegi kontuak errazago antzematen ditugulako, usaina errazago hartzen zaielako, begi bistakoak (edo belarri entzutekoak) direlako.

Hain barneratua dugu lotsarena, ezen zuzentzeak erreparoa ematen digun. Ezagutzen ditut irakasleak seme-alabei ia zuzentzen ez dietenak, nabarmendu ez daitezen, edo euskarari tirria izan ez diezaioten, erdaldun elebakarrek euren seme-alabei inoiz zuzenduko ez baliete bezala. Ai, ene!

Baliteke euskara ikasi eta zabaltzearena, berreuskalduntzearena alegia, hain bizkor egin izanagatik eta hausnarketa gehiegi gabe egiteagatik pagatu behar dugun ordain-saria izatea. Baliteke. Baina benetan merezi du hainbeste ordaintzea? Zalantzan jartzen dut.

Eta berreskuratuko duguna euskara izango da ala beste hizkuntza bat, kriolloa, hibridoa? Batek daki!