Iragan den azaroaren 1ean ireki zuten estreinakoz Arrasateko Bibliotekan Itsaspeko bihotzak, Galtzagorri elkartearen areto literario berria. Aitziber Alonsok, Mireia Delgadok eta Miren Guillok diseinatu eta zuzendutako areto horrek, irakurtzeko zaleta...

Hogeita hamargarren urtemuga ate-joka du Iturri kontserba lantegiak. 1985ean sortu zen, eta, egun, tradizioz beteriko familiarteko enpresa da, Arroitzen kokatua, Lizarran (Nafarroa). Askotariko kontserba produktuak saltzen dituzte bertan: barazki menestrak, lekak, porruak, txanpiñoiak, zerbak, karduak, borrajak... Baina hiru produktu dira Angel Iturri saltokiko arduradunak besteen gainetik nabarmentzen dituenak: zainzuriak, alkatxofak eta pikillo piperrak. "Gure produktu izarrak dira, jendeak gehien erosten dituenak".

Erosle horiek Euskal Herri osotik etorritakoak direla esan du Iturrik, Arroitzera "turismo gastronomikoa" egitera iristen direnak. "Jende asko etortzen da inguru honetara asteburua pasatzera, eta gure saltokira etortzen badira, beti eramaten dute zerbait. Erabiltzen dugun materiala freskoa da, hemen gertukoa, Lizarrakoa. Ia den-dena Nafarroan ekoitzia da. Badira barazki menestrak erostera etortzen direnak, baina %80k zainzuriak, alkatxofak eta pikillo piperrak erosten dituzte. Neurri ezberdineko poteak aurki ditzake hona etortzen denak".

Izan ere, Iturrik azaldu duenez, zainzuriek harreman estua dute Arroizko herriarekin. Gaur egun bezala, 1980ko hamarkadako erdialdean ere bolo-bolo zebilen krisi hitza, eta Arroizko Udalak herriko hainbat lursail langabezian zeuden herritarrei utzi zizkien, batik bat zainzuriak landatzeko. Kantitate handiak ekoitzi ziren urte haietan, eta Iturrik kontserba lantegi bat sortzeko aukera ikusi zuen. "Zainzuria betidanik izan da etxe-etxekoa, baina urteekin bestelako produktuak ere ekoitzi ditugu".

Egun, produktu ekologikoekin ere aritzen dira lanean. Besteak beste, artoa, ilarrak, zainzuriak eta perretxikoak. "Hasieran, zalantza egiten nuen, baina, lagun batzuek aholkatuta, aurrerapausoa ematea erabaki nuen. Askotariko produktu ekologikoak probatu ditugu, eta ikusi dugu gutxika-gutxika gero eta arrakasta handiagoa izaten ari direla. Uste dut garai ona dela produktu ekologikoen aldeko apustua egiteko. Oraindik bide luzea geratzen da aurretik, ohiko produktuen salmenta kopuruetatik oso urruti direlako ekologikoak, baina uste dut diferentzia horiek murriztuz joan daitezkeela".

Kontserba produktuei esker, gainera, sasoiz kanpoko jakiak fresko kontsumi daitezke, modu eroso eta errazean. Idealena produktu freskoak kontsumitzea dela dio Iturrik, baina nabarmendu du produktu horiek hamabost-hogei bat egun irauten dutela. "Produktu freskoak dira onenak, zalantzarik gabe. Baina urteko gainontzeko egunetan modu eroso eta osasungarrian jateko, kontserba produktuak oso lagungarriak dira. Jendeak gero eta gehiago erosten ditu, batik bat ekologikoak".

Egosketa puntua

Teknologiarik aurreratuenaz baliatzen da Iturri kontserba lantegia esterilizazio prozesuak "modurik fidagarrienean" gauzatzeko. Horretarako, San Adriango (Nafarroa) Ebro laborategian erabiltzen dituzten jarraibideak hartzen ditu aintzat Iturrik. "Laborategian eredu batzuk erakusten dizkidate, fidagarritasun berme bat izateko. Hortik aurrera, produktu bakoitzarekin saioak egin izan ditut, bakoitzari bere puntua aurkitzeko. Izan ere, produktu bakoitzak bere egosketa puntua dauka. Azkenean, probak eginda, neure fitxa teknikoa osatuz joan naiz, hasierako jarraibideari ukitu txiki batzuk emanda. Betiere, berme horrekin".

Iturriren esanetan, esterilizazio prozesu horretan produktuak beti galduko ditu propietateak, nahiz eta egindako saioen eraginez galera hori txikia den: "Esterilizazio prozesuek, oro har, produktua zigortu egiten dute. Horregatik, probak eginez ahalik eta kalitaterik handiena duen produktua ekoizten saiatzen gara".

Gipuzkoako ondarea ezagutzeko aukera zabala dago asteburu honetan, Ondarearen Nazioarteko Eguna dela eta. Museoei dagokienez, hauek egongo dira zabalik: Ezkio-Itsasoko Igartubeiti baserri museoa eta XVI. mendeko eliza, Ormaiztegiko trenzubia eta eliza, Zumarragako Antio ermita, Beasaingo Igartza monumentu multzoa, Azkoitiko Iraurgiko San Martin ermita, Zestoako tren geltoki zaharra, Bergarako San Pedro elizaren bobeda, Laboratorium museo proiektua, Irungo Oiasso museoa eta Miazuri meategia, Hondarribiko Rameri jauregia, eta Oñatiko Arrikutz koba eta Sanctis Spiritus unibertsitateko kapera.

Gipuzkoako beste hainbat harribitxitako ateak ere zabalduko dituzte asteburuan. Batetik, Oñatiko Gipuzkoako Protokoloen Artxibo Historikorako bisita gidatua antolatu dute biharko, 11:00etan euskaraz eta 12:30ean gazteleraz. Bestetik, Tolosako Gipuzkoako Artxibo Orokorrerako bisita gidatua antolatu dute biharko, 11:00etan euskaraz eta 12:30ean gazteleraz.

Irungo Dendrokonologia laborategiak ere ateak irekiko ditu bihar. Josue Susperregik emango ditu azalpenak. Eta, azkenik, Zestoako Irikaitz aire zabaleko aztarnategira bisita egiteko aukera ere izango da bihar 11:00etan, Alvaro Arrizabalagaren laguntzaz.

Mende erdia bete du aurten Gipuzkoako Odol Emaileen Elkarteak. Bertako zuzendaria da Sabin Urzelai (Venezuela, 1955).Odol emailerik ez balego, zer?Orduan, operazio geletan eta larrialdietan ezin izango zatekeen lanik egin. Bi irtenbide daude: senide e...

Euskal kantagintza berriak eman dituen musikaririk emankor eta beteranoenetakoa da Benito Lertxundi, Euskal Herrian zein kanpoan miretsia eta laudatua. Oriotarraren abesti asko herri kantutegiko klasiko bihurtu dira; itzulerako bidea egin dute, herri ...

Bide berria urratzera goaz lelo gisara hartuta ari da Zarauzko Putzuzulo Amets Fabrika bederatzigarren urteurrena ospatzen. Bihar egingo dute urteurrenari lotutako azkenengo ekitaldia: Bertsio Gaua. Hodei Esteban (Zarautz, 1983) gaztetxeko kidearen es...

Asier Zabaletak bere herriarekin aurrez aurre jarri eta hainbat aitorpen egiteko beharretik sortutako lana da NAN; dantza garaikidea, testua, bideoa eta zuzeneko musika uztartuz nortasunaren eta nazionalitatearen mugetatik at eginiko bidaia eszenikoa. Iñar Sastre piano jotzailearen laguntzarekin, besteak beste herria, nazioa eta aberria kontzeptuen inguruan hausnartzeko gonbidapena egiten dute Ertza dantza taldeak eta Asier Zabaletak, koreografien bitartez.

Hamabi urte zituela, auto istripu larria izan zuen Iñaki Mikeok. Odol asko galdu zuen ezbeharrean, baina bizirik atera zen, besteak beste, ebakuntza egin ziotenean beste batek emandako odol poltsak zituztelako ospitalean. 2009tik hona, "zor hura bueltatzeko", urtean hiruzpalau aldiz ematen du odola Mikeok.

Hura bezalako jende altruista ugari joaten da, egunero-egunero, Gipuzkoako Odol Emaileen Elkartera, Donostiako Artzain Onaren plaza ondoan dagoen egoitzara. Kanpotik antzeman daiteke zein den egoitza, kristalaren kanpoan itsatsirik dagoen tanta gorriari esker. Mahai gainean, gutun azal batean gordeta, diploma sorta handi bat du gordea Koro Zinkunegi erizainak. Elkarteak mende erdia bete du aurten, eta urte hauetan odola gutxienez ehun aldiz eman dutenak omenduko dituzte. Larunbatean izango da omenaldia, Kursaalean, 17:30etik aurrera; luntx batean elkartuko dira esperientziak trukatzeko, eta Donostiako Orfeoiak kontzertua eskainiko du.

"Hainbeste diploma ikusita, pentsatu zenbat jendek ematen duen odola. Behin hona etortzen dena normalean berriz bueltatzen da", dio Zinkunegik. Goizetan, ordurik hartu gabe, nahi duen oro joan daiteke egoitzara. Hiru baldintza bete behar dira: 18 eta 65 urte bitarte izatea, 50 kilotik gora pisatzea eta osasuntsu egotea. Behin barrura sartuta, medikuek elkarrizketa bat egiten diote emaileari, tentsio arteriala hartu eta osasun egoera aztertu. Bost minuturen ostean prest da emailea odola ateratzeko.

Mikeoren esanetan, ez du lan handirik ematen odola ateratzeak. Ezta minik ere. "Hamar hamabi minutuko kontua da; ez da batere kostatzen urtean hiru-lau aldiz hona etorri eta odola ematea. Ni bizirik nago, hain justu ere, jendeak odola ematen duelako. Denok egin beharko genukeen zerbait da, oso baliotsua izan daitekeelako beste batentzat".

Arratsaldetan, aldiz, ordua hartuta daukaten emaileak joaten dira egoitzara, batik bat plasmaferesi, plaketoferesi eta osagai anitzeko aferesi emaileak direnak. Emaile horiei makina bati konektatuta ateratzen diete odola, eta prozedurak ordubete inguru irauten du. Metodo horren bidez, odolaren osagai bat edo batzuk bereizten dira: plaketak, plasma eta globulu gorriak. Plaketek minbizia, transplanteak eta odol gaixotasunak tratatzeko balio dute; plasmak, berriz, erredurak, koagulazio aldaketak, gibeleko gaitzak eta odol jario handiak tratatzeko; eta globulu gorriek, kirurgia, traumatologia eta anemiak tratatzeko. Hala, soilik plasma ateratzen zaion emailea plasmaferesi emailea izango da.

Kontzientzia altruista

Iñigo Campo, adibidez, plaketoferesi emailea da. Plaketen funtzio nagusia odolaren koagulazioa indartzea da. Duela hamar urte hasi zen odola ematen, eta urtero hiru-lau aldiz egiten du. Camporen kasuan, ez du sekula inoren odolik behar izan, ezta senide edo lagunek ere. "Duela hamar urte, kanpaina bat hasi zuten Donostiako auzoetan, eta ama eta anaiekin batera animatu nintzen. Bizpahiru urtez aritu nintzen odola ematen. Denbora bat egin gabe egon ostean, duela hiru urte berriz hasi nintzen. Eta azkenean, aferesi bidezko odol osagaien emateaz hitz egin zidatenean, prest agertu nintzen. Modu horretan odol ematea osoagoa da, eta jende gehiagori lagundu diezaiokezu,,denborari ordu eskas bat lapurtuta". Aferesi bidezko emanaldi bakarrean plaketen dosi oso bat lortzen da, eta ohiko odol emateen bidez dosi bera lortzeko bost zati batu behar dira. Makinara konektatuta ordubete egon arren, gustura egoten dela dio: "Profesional asko dituzu inguruan; ondo zaintzen zaituzte. Beraz, gustura egoten naiz. Hasierako ziztada txikia baino ez da. Laguntza eta esfortzu txikiarekin jende asko lagundu dezakezu".

Campok altruismoarekin kontzientziatuta dagoela dio. Orain dela bi urte, hezur muinaren emaile ere egin zen: "Hori ere laguntzeko beste modu bat da. Donazio banku batean sartzen zara, eta norbaitek Winsconsinen edo Errenterian hezur muin bat behar badu, minbizia arazoengatik, prest egongo nintzateke laguntzeko". Campo sarri saiatu izan da lagunak konbentzitzen. Emaztea ere odol emailea da. "Batek daki biharko egunean auto istripu bat izan eta inoren odola beharko duzun. Azkenean, helburua beharra duten pertsonei laguntzea da".

Mikeo ere ahalegintzen da odol emaile egiteko zalantzan dauden ingurukoei azken bultzada ematen: "Baten bat animatu izan da, baina beste batzuei, beldurragatik edo, azken pausoa ematea kostatzen zaie. Informazio falta ere izan daiteke, azkenean konturatzen zarelako oso esfortzu txikia egin behar duzula. Baina uste dut jende askok ematen duela odola. Agian ez dira hona etortzen, baina uste dut beren lantegitik-eta pasatzen direnean asko animatzen direla odola ateratzen". Izan ere, egoitza nagusia Donostian izan arren, unitate ibiltariek Donostia osoa zeharkatzen dute. Eta arratsaldero bi furgoneta ateratzen dira Gipuzkoako herrietatik, egunero tokiz aldatuz. Goiz batzuetan, astean hiru aldiz, enpresa, eskola eta unibertsitateetara ere iristen da Gipuzkoako Odol Emaileen Elkarteko furgoneta.

Odol ematea bukatu ostean, Mikeo eta Campo mahaiaren alde banatan eseri dira. Indarberritzeko, ura, tea eta mokadutxo txikiak dituzte. Ateratzerako, emakume bat sartu da barrura, emango duen odolarekin norbaiti lagunduko dion itxaropenarekin.

Musika eta dantza bidelagun hartuta, mundu osoko kulturak, hizkuntzak eta ohiturak ezagutzeko aukera eskainiko dute bihar Irrien Lagunak klubeko pertsonaiek: Largabista, Marikalanbre, Tiritatxo eta beste asko joango dira Anoetako frontoira, Irri herri...