Imanol Larzabal kantaria hil zeneko hamargarren urteurrena bete da aurten, eta, hura gogoratzeko, hainbat ekitaldi antolatu dituzte Imanol Oroituz elkarteak eta Donostia Kulturak. Gainera, aurtengo aldia izango da jardunaldi hauen azkena, eta horrek are bereziago bihurtzen ditu datozen egunetako ekitaldiak.

Berez, atzo hasi ziren jardunaldiak, Imanol Larzabali buruzko erakusketaren inaugurazioarekin. Bertan jaso dira Imanolen argazkiak, objektu pertsonalak eta haren bizitzarekin eta lanarekin zerikusia duten beste hainbat elementu. Hilaren 16ra arte egongo da zabalik, Lugaritz kultur etxean. Imanol, 10 urteko ausentzia dokumentala ere aurkeztu zuten atzo Lugaritz kultur etxean.

Biharko, berriz, 19:00etan, Imanol In Memoriam kontzertu berezia antolatu dute. Honako hauek dira parte hartuko duten kantari, musikari zein bertsolariak: Ainhara Ortega, Amaia Zubiria, Andoni Egaña, Arantza Irazusta, Karlos Jimenez, Mikel Andueza, Niko Etxart, Pascal Gaigne, Txema Garces eta Xabier Euzkitze. Aurkezle lanetan Arantxa Urretabizkaia arituko da. Amaitzeko, eta kontzertuaren ondoren, ohiko lagun arteko afaria egingo da Txirain elkartean. Imanol Oroituz elkartea arduratu da afariaren antolaketaz, eta bertaratu nahi duenak haiekin jarri beharko du harremanetan. Afarirako txartela eskuratzen duen orok kontzertuaz gozatzeko doako gonbidapena jasoko du.

'Imanol Oroituz'

Bihar, 19:00etan, Lugaritzen.

Umetan eskolara bidean usaintzen zuen txokolateak piztu zion pasioa Koldo Salinas txokolategileari (Irun, 1949). Aitaren gozotegian ibiltzen zen txiki-txikitatik, eta 1983an bonboiak eskuz bainatzen ikasi zuenetik, ez da gelditu ere egin, eta lantalde...

Oinkari dantza taldeak eta Hika antzerki taldeak elkarlanean ondutako ikuskizuna da Itsasoaren emazteak. Euskal dantza tradizionala oinarri hartuta, Euskal Herriko kostaldeko arrantzaleen emazteen bizipenak kontatzen ditu. Hirurogei dantzari, lau musi...

Ura da planetari edaten ematen dion elementu garrantzitsuena. Urak berdatzen ditu basoak, eta urez osatuta daude ozeanoak. Urak eratzen du, halaber, gizakion barruaren gehiengoa. Baina nahikoa al dakigu urari buruz? Iñaki Albisua informatikaria da ikasketaz (Urretxu, 1975), eta gizakiaren ongizate fisikoaren zein emozionalaren gaineko kezkak Onuraren sortzaile taldeko kide egin du. Onura Euskal Herrian ekoizten den lehenengo ur egituratua eta finkatua da. Camerosko mendilerroko San Millan iturburuan (Errioxa) jasotako ura da, hain zuzen, Onuraren jatorria eta oinarria.

Zein prozesu betetzen duzue ura egituratzeko?

Prozesu fisiko bat da. Ur molekulek taldeak osatzeko joera dute. Talde horien tamaina aldakorra da, bost molekulatik seiehun molekularaino. Aldakortasun horrek zuzenean eragiten die urak organismo bizidunetan —giza gorputza, bestelako bizidunak, landareak...— betetzen dituen funtzioei. Izan ere, molekula talde horiek asko luzatzen badira, urari zailago egingo zaio gure organismoetako zelulen mintza iragatea.

Ura egituratzeko, tresneria jakin bat erabiltzen dugu, hain zuzen: altzairu herdoilgaitza, 24 kilateko urre plaka eta kuartzo kristal ezberdinez eginiko tresneria. Horien bitartez, zurrunbilo destrogiroa edo erloju orratzen norabide bereko zurrunbiloa eragiten dugu. Zurrunbiloa baita naturak ur energia sortu eta ura purifikatzeko zein bizkortzeko erabiltzen duen tresna nagusia.

Onuraren beste ezaugarri bat da finkatutako ura dela. Baina nola finkatzen da ura?

Urak memoria dauka. Homeopatiak, esaterako, uraren ezaugarri horretan du oinarria. Uraren memoriari buruz luze idatzi dute nazioarteko zientifiko askok. Horietako bat da, adibidez, Masaru Emoto japoniarra. Emotok hainbat lan publikatu ditu non sustantzia ezberdinek urean duten eragina azaldu duen; areago, soinuek nahiz pentsamenduek urari eragiten diotela ondorioztatu du. Finkatzea, horrenbestez, Onuraren prozesuko atalik sotilena da.

Ura finkatzean, aurretik ekar ditzakeen memoria zaharrak garbitu eta frekuentzia puruak gehitzen dizkiogu. Zurrunbiloak, urreak, mineralek eta preseski sortutako soinuek ura kontsumitu arte eraginik gabe gordetzeko aukera ematen digu.

Zergatik da garrantzitsua ura egituratzea eta finkatzea ?

Gizakia neurri handi batean ura da. Neurri hori aldatu egiten da hainbat faktoreren arabera; esate baterako, adina.

Ura funtsezkoa da bizia egon dadin. Eta guretzat funtsezkoa da, ondorioz, uraren garrantziaren kontzientzia berriro hartzea. Gure ustez, uraren funtzioak gogoratu beharrean gaude.

Zerrendatuko al zenituzke uraren funtzio horietako batzuk?

Urak funtzio ugari betetzen ditu, eta nik hainbat nabarmenduko nituzke. Esate baterako, urak garraio funtzioak egiten ditu gure gorputzaren barruan. Hain zuzen, funtzio horri esker elikagaiak jaso eta hondakinak botatzen ditugu zeluletako mintzen bitartez; sakabanatu ere egiten dira odolaren, linfaren eta bizigarriaren bidez. Urak egiturazko funtzioa dauka, substantziak hidratatzen baititu molekula mailan; horri esker, substantzia horiek egonkortu eta egituratu egiten dira. Zelula mailan, bestalde, urak trinkotu egiten ditu zelulak, ehunak eta organoak. Horrez gain, urak barruko tenperatura erregulatzen digu; barruko likidoek oreka zaintzen dute, eta izerdiak hoztu egiten gaitu.

Urak nabarmentzeko moduko beste funtzio bat ere badauka; izan ere, artikulazioetako likido sinobialak hezurren arteko marruskadura gutxitzen du, eta garuneko likidoa gerta litezkeen kolpeak arintzeko dago hor, besteak beste.

Nolatan ekin zenioten Onuraren abenturari?

Bizitzan gertatu ohi den bezala, bide hau hainbat kausalitateri esker hartu genuen. Lantaldeko kide guztiok interesa dugu ongizate fisiko, emozional eta mentalarekin lotutako gaietan.

Interes hori abiapuntu hartuta, bat egin eta elkarrekin hartu dugu uraren bidea. Beste bide batzuk egon badaude, baina guk urarena aukeratu dugu.

Zergatik?

Behin uraren garrantziaz jabetuta, ez zegoen atzerabiderik. Egiten dugun horren inguruan sentitzen dugun pasioak egin du gainerakoa.

Ur honen ezaugarriak jakinda, Onura izenak oso egokia dirudi.

Euskarazko izena nahi genuen, eta, aldi berean, atzerrian proiekzioa izan dezakeena. Asmatu dugulakoan gaude, esanahiagatik —on ura— eta izena euskaraz izanagatik mundu zabalean ez delako arrotzegia egingo.

Ur egituratuak eta finkatuak egin al du jadanik biderik atzerrian?

Bai. Amerikako Estatu Batuetan, esaterako, saltzen da.

Nola banatzen duzue Onura?

Webgunearen bitartez ari gara: Onurawater.com. Poliki-poliki salmenta tokiak ugaritzen ari gara, Euskal Herrian zein kanpoan. Esate baterako, Galiziako sukaldari batek bere telebista saioan erabiltzen du, eta Bartzelonan [Katalunia] saltzen ari gara jada.

Ezaugarri horietako ura belar dendetan salduko da etorkizun hurbilean.

Elikadura osasuntsuari garrantzia ematen diotenak al dira, horrenbestez, Onuraren kontsumitzaile potentzialak?

Guk ahalik eta pertsona gehienengana iritsi nahi dugu, ura dastatu eta nork bere erara senti dezan. Ordea, errazago iritsiko gara elikadura osasuntsuaren eta ongizatearen gaineko kontzientzia dutenengana. Oraindik Onuraren bideari ekin baino ez diogu egin.

Azken urtebetean, oihartzun handia lortu du Imanol Epelderen Etxepare Rap proiektuak. Euskal literaturaren hainbat klasiko rap estilora moldatu ditu Epeldek, eta arrakasta handia erdietsi du sare sozialetan. Jendaurreko aurreneko emanaldiak Donostian ...

Zergatik aurkeztu da proposamena hauteskundeetarako hilabete gutxi falta direnean? Zergatik hartu dira Madril eta Bartzelonaren gisako hiri handiak eredu gisa? Zergatik banatu da hiria lau barrutitan, eta ez bitan, hirutan edo hamazazpitan? Zergatik eman barrutiei aurrekontuaren %5 eta ez %11, adibidez? Eta, batez ere: nork erabaki du hori guztia, bizilagunei galdetu gabe?".

Erantzunak bainoago, galderak topatu dituzte Donostiako auzo elkarteek, PSE-EE eta PP alderdiek aurkeztutako proposamena irakurtzean. Horrexegatik, proiektua behin-behinean atzera botatzea eta, horren ordez, "jendaurreko eztabaida serio eta lasaia antolatzea" eskatu zuten urriaren 11n. Handik hiru astera, proiektua aurkeztu, bozkatu eta onartu egin zuten oposizioko udal taldeek.

"Auzi honetan guztian, formak dira gutxien gustatu zaizkigunak", esan du Amarabai auzo elkarteko kide Sergio Beorlegik. Haren esanetan, "donostiarrei bizkarra emanda" egin da prozesu osoa: "Ez gaituzte aintzat hartu. Inork ez du auzo elkarteekin hitz egin, egitasmoa azaltzeko. Ez elkarteekin, ezta bizilagunekin ere. Egunkarietatik jaso behar izan dugu informazioa".

Egitasmoa lantzeko eta aurkezteko moduaz gainera, unearen egokitasuna ere zalantzan jarri du Beorlegik: "Odon Elorza alkate zen garaian, PPk antzeko proposamen bat egin zuen. Hor aukera izan zuen PSEk barrutien planteamendua ezartzeko, baina atzera bota zuten. Gaizki iruditu zitzaien".

Amarabaiko kideak onartu duenez, hiriko auzo elkarteen artean badira barrutiaren formatua begi onez ikusten dutenak ere —Altza, esate baterako—, baina "den-denek" argi daukate prozesua beste era batera bideratu beharko litzatekeela: "Erabakiak goitik behera hartu beharrean, modu horizontalean eztabaidatu behar dira gauzak".

Beorlegik gaineratu du auzoek tresna eraginkorrak behar dituztela administrazioarekin tratatzeko, baina ez du uste barrutien egitasmoak halako baliabideak emango dizkienik: "Amarabai elkartean aspaldi egin genuen hausnarketa hori. Elkarte nahiz hiritar soil gisa, erremintak behar ditugu udal politikan parte hartzeko. Gaur egun, adibidez, legeak debekatu egiten digu osoko bilkuretan eztabaidarako puntuak aurkeztea, alderdi politikoen udal taldeen bitartez ez bada. Bitartekari gehiago jarri beharrean, ezin al da parte hartze zuzena sustatzeko mekanismoren bat aktibatu?".

"Hilda jaio da proiektua"

PSEk, PPk eta EAJk babestutako egitasmoaren mamiari ere kritika gogorrak egin dizkiote auzo elkarteetako bozeramaileek. Beorlegiren ustez, hiriburu handietan aplikatzekoa zen proiektua imitatu besterik ez dute egin PSEk eta PPk: "Bilbo, Madril eta Bartzelonako kasuak aztertu ditugu, eta ikusi dugu horien kopia dela Donostiako barrutien egitasmoa, baina eredu horrek ez du hemen balio. Bartzelonako barruti bakoitza Donostia osoa baino handiagoa da". Auzo bakoitzak ezaugarri, populazio eta behar propioak ditu, gainera. "Erdialdea eta Parte Zaharra ez dira Martutene, baina barruti berean sartuko dituzte. Barruti bakoitzak, gainera, aurrekontu bat izango du proiektuak eta azpiegiturak finantzatzeko. Auzoen artean liskarrak eragin ditzake horrek".

Hala ere, egitasmoa baliogabeturik dagoela uste du Beorlegik, auzo elkarteek uko egin baitiote barrutietako batzordeetan parte hartzeari. "Diotenez, auzo elkarteetako kideak izango dira batzordeetan, baina elkarteok uko egin diogu jada aukera horri. Barrutiak hilda daude jaio aurretik ere".

Atzo abiatu zen Errenteria Hiria Film Laburren XIX. Jaialdia. Euskal Herrian egiten diren gisa honetako zinemaldien artean zaharrenetakoa da, eta, aurten ere, egitarau mardula prestatu dute. Atzoko saioan, bederatzi film labur eskaini zituzten; gaur e...

Beharrizan bereziak dituzten haurren gurasoen elkartea da Pausoka. Euren helburua umeen bizi-kalitatea hobetzea da. 2012ko martxoan sortu zuten elkartea hamabi familiak, beren haurrek zituzten beharrei erantzutean sumatzen zituzten hutsuneak bultzatuta.

Halakoetan elkartzeak ematen duen indarraz hasi ziren bidea egiten, eta egindako lehen urrats haietan Hernaniko Udalaren babesa lortu zuten. Egoitza eman eta egokitu die Hernaniko Udalak, eta han dute gaur egun Pausoka-ko kideek, egoitza ez ezik, haurrentzako errehabilitazio zentroa ere.

Mario Garcia eta Arantza Elosegi elkarteko sortzaileetako bi dira. Bien alaba Eiderrek zituen beharrei ahalik eta egokien erantzun nahian bildu ziren beste gurasoekin, eta, gaur egun, izugarri pozik dira egindako aukeraz. "Guretzat, elkartean gu bezalako beste gurasoekin elkartzea gauza handia izan da. Honetan bakarrik ez gaudela jakiteko balio digu, eta guretzat ere terapeutikoa izan da", aitortu dute.

Elkartea berria den arren, "oso positibotzat" dute izaten ari den harrera, eta horren erakusgarri epe laburrean izaten ari den bilakaera. "Hamabi familia hasi ginen honetan, eta gaur egun jada 50 inguru gara. Behar handia zegoen", dio Garciak.

Diziplina anitzeko zentroa

Elkartean batu diren haur gehienek terapia iraunkorrak behar dituzte, eta terapia horien gastuei aurre egin ahal izatea da elkartearen beste helburu garrantzitsuenetakoa. Izan ere, diru sarrera arruntak dituzten familientzat ez baita batere erraza halako terapiek ekartzen duten gastuari aurre egin ahal izatea.

Garciak eta Elosegik kontatu dutenez, horretarako hainbat profesionalen laguntza izan dute. Orain arte fisioterapeuta bat, logopeda bat eta terapia okupazionaletan aditu den profesional batekin ari dira lanean. Laster, baina, profesional gehiagoren bila hasiko direla iragarri du Garciak, "elkarteko haurren kopuruak gora egitearekin batera beharrak ere handitu direlako".

Pausoka elkartearen helburu nagusietakoa hemen inguruan ez dagoen disziplina anitzeko zentroa eraikitzea litzateke. Gertuena Galizian dago, baina hemen inguruan ez dago halako terapietarako nahikoa baldintzarik betetzen duen zentrorik. Horregatik, Pausoka-k proiektua esku artean du jada, eta berarekin aurrera egiteko laguntza bila hasiak dira elkartean.

Bien bitartean, baina, ez daude geldirik egoteko. Seme-alaben bizi-kalitatea hobetzeko badituzte hamaika behar, eta erronka txiki asko, egunerokoan funtsezkoak.

Kulunka egokituak

Beharrizan bereziak dituzten haurren integrazioa eta eskubideen defentsa bada ere Pausokaren lana, eta bide horretan ere hasiak dira urratsak egiten, kasu askotan arrakastarekin.

Urnietan, Hernanin eta Errenterian, esaterako, kulunka egokituak jartzea lortu dute, eta Andoainen ere jarriko dituzte aurki, guztiak Pausoka-ren eskariari erantzunez.

Luisma Diez Errenteriako Hirigintza eta Mantentze zinegotzia da. Azaldu duenez, Pausoka elkartea eurekin harremanetan jarri zen. "Elkarteko ordezkariekin aurkezpen bilera bat egin genuen, eta horrelako kulunkak jartzearena planteatu ziguten. Guk segituan eman genuen baiezkoa", adierazi du Diezek.

Udalari "interesgarria" iruditu zitzaion ideia, eta inbertitzea erabaki zuten: "Urritasuna dutenentzat eta ez dutenentzat balio dute kulunkek. Gure politiken filosofiarekin bat egin du haur guztiek gozatu ahal izateak". Irisgarritasuna, kaleetan, parkeetan eta beste zenbait tokitara eraman behar dela uste du zinegotziak.

Errenterian, oraingoz, hiru parketan jarri dituzte kulunka egokituak: Gabierrotako parkean, Kaputxinoetan eta zentroko parke batean —tximiniakoan—, baina pixkanaka kulunka gehiago jartzeko asmoa dutela iragarri du zinegotziak. "Hemendik aurrera, parkeak berritu edo berriak egin behar direnean, horrelako kulunkak jarriko ditugu", baietsi du Diezek. Gainera, Pausoka elkartearekin harremana "estuagoa" izango dela iragarri du.

Udalaren erabakia pozik hartu du Garcia-Elosegi sendiak. Hilabete eta erdi eskas pasatu da Errenterian kulunkak jarri dituztenetik; kontent dira alabak orain arte ezagutzen ez zituen parketan jolasteko aukera duelako. Izan ere, Eiderren amak ohartarazi duenez, parkean gainontzeko haurrekin jolastea, bere alabaren eskubidea da, eta ezinbestekoa, haurron integrazioa bultzatzeko.

The King's Consort taldeak, Robert Kingen zuzendaritzapean, kontzertua eskainiko du gaur Donostiako Kursaal auditoriumean. The King's Consort taldea da ingeles barrokoaren espezialista handienetako bat. Oraingo honetan errepertorio honetako harribitxi...

Sorkuntzarako ahalmena azalarazi nahi du Kukai dantza konpainiak, eta, horretarako, dantza sormenerako tailerra antolatu du azarorako. Dantza garaikideari begirako tailerra da, baina Nagore Martinez Kukai dantza konpainiako produkzio arduradunak azaldu du hartzaileek ez dutela zertan dantzariak izan: "Edonork parte har dezake sormen tailerrean; nahikoa da zaletasuna eta gorputza lantzeko gogoa izatea".

Lehenengo aldia da Kukaik dantza sormenerako tailerra antolatzen duena Errenterian, eta erabakiaren atzean Donostiako esperientzia dagoela azaldu du Martinezek. Viktoria Eugenia antzokiarekin elkarlanean ari da Kukai azken bi urtean, eta, bertan, formatu txikiko ikastaroak antolatzen ditu: "Arrakasta handia eta harrera ezin hobea dute jendearen artean ordukako tailerrek, baita astean behin antolatzen ditugun ikastaroek ere. Donostian egiten genuena Errenteriara ekartzea erabaki dugu orain".

Dantza sentsibilizazioa

Gorputza ezagutu eta espresioa landuko dute aldi berean dantza sormenerako tailerrean parte hartzen duten lagunek; izan ere , "gorputz adierazpenean eta mugimendu sormenean oinarritutako ikastaroa" dela azaldu du Martinezek.

Errenteriako Udalak eta Kukai dantza konpainiak martxan jarritako Dantza Sentsibilizazio Programaren barruan antolatu dute tailer hori. 2008. urtean hasi zen Kukai Errenteriako Udalarekin elkarlanean sentsibilizazio programarekin, Errenterian sortutako taldea direlako eta bertan bizi direlako, eta ordundik hainbat tailer eta ikastaro egin dituzte. "Ekintza oso gutxirekin hasi ginen, baina, gaur egun, egitarau zabala eskaintzen dugu ikasturte osoan".

Horren adibide da Dantza Familian tailerra. Udazken honetan egin dute lehen aldiz tailer hori, eta "arrakasta handia" izan duela nabarmendu du Kukaiko produkzio arduradunak. Guraso eta haurrak batera aritu dira bertan dantzan Maria Martin eta Begoña Pregoren gidaritzapean.

Dantza Familian tailerrak izan duen erantzuna ikusita, bi hilean behin antolatzea pentsatu dutela zehaztu du Martinezek.

Abenduko oporretan, berriz, bostpasei eguneko ikastaroa antolatu nahi du Kukaik 16 urtetik gorako gazteei begira: "Tematikoa litzateke: egun batean dantza garaikidea landuko dugu, bestean tradizionala, hirugarrenean biak nahasturik...".

Eskoletan ere, lanean

Dantza sentsibilizazioa lortze aldera, ikastetxeetan ere lanean ari da ikasleekin Kukai. Horretarako, areto ikuskizunera eta kale ikuskizun batera gonbidatzen dituzte ikastetxeak, eta eskoletara ere jotzen dute bisita egitera eta ikasleei dantzaren mundua azaltzera.

Aurten estreinatu duten Gelajauziak kale ikuskizuna areto ikuskizun bihurtu nahi dute Kukaikoek, eta horretara gonbidatu nahi dituzte ikastetxeak: "Datorren urteko otsailean lanean ariko gara Gelajauziak aretora egokitzen, eta, hori aprobetxatuta, gonbidapena egingo diegu Errenteriako ikastetxe guztiei ikustera etortzeko".

Egiteko lan handia dagoela argi badu ere, azken urteetan asko aurreratu dela uste du Martinezek: "Ohartu gara dantza munduari begira egiten ditugun ekintzek harrera oso ona dutela. Gure esperientziari dagokionez, berriz, babes izugarria sumatzen dugu; herrian oso kuttun gaituzte, eta ikuskizunek harrera paregabea izaten dute".

Dantza sustatzea erabaki zutenean, lan zaila izango zutela pentsatu zuten Kukai konpainiako kideek, baina egin beharreko kontua iruditu zitzaien. "Jendea gerturatzen ari da dantzara; ez zaio hain arrotz egiten, eta jende berria hurbiltzen ari zaigu tailerretan parte hartzeko izena ematera. Hori izugarri positiboa da. Lan handia dago egiteko, baina bidea egiten ari gara, eta Errenteria eta Oarsoaldeko jendeari interesatzen zaio dantza".

Doakoa da Kukai dantza konpainiak antolatu duen dantza sormenerako tailerra, eta azaroko lau ostiraletan egingo dute, 20:00etatik 21:30era, Niessen kulturguneko dantza gelan. Irakasle lanetan Maider Oiartzabal ariko da. Tokiak mugatuak dira, 25 guztira, eta azaroaren 5a baino lehen eman behar dute izena interesdunek dantza@kukai.info helbidera idatzita.