Iaz, hondakinen %26,5 biltzen zuten gaika Zestoan. Bada, udalak eta Urola Erdiko Mankomunitateak jakinarazi dutenez, egun %82,26 biltzen dute. Zestoan, ekainaren 30ean jarri zuten martxan hondakinak jasotzeko sistema berria; sistema komunitarioarekinn...

Kantauri itsasoko haizearen freskotasunak mahatsondoak ferekatzen ditu Aiako bazterretan. Eguzkiaren, euriaren eta lurraren arteko harreman horretatik jaio da Uhin Berdea txakolina: ardo zuri freskoa, gaztea eta kalitatezkoa. K5 upategien esperientziatik sortutako txakolin berriena.

Egunotan hasi dira upategiko langileak mahatsa biltzen, eta asteburu honetan dira amaitzekoak. Eskuz aukeratzen da mahatsa, horretarako K5 upategiak Aian dituen lursailetako enbor gazteenak erabilita. Horren ostean, hainbat hilabetez onduko dute muztioa tenperatura kontrolatuan, altzairu herdoilgaitzezko biltegietan eta horretarako propio aukeratutako legamia naturalekin. Horren guztiaren ondorioz, ardo "distiratsua, garbia eta intentsitate handikoa" lortzen da, adituen arabera.

Urteko ardoa izanagatik, oso egokia da hamaiketako nahiz otordu arinetarako, eta ezin hobeki uztar daiteke pintxoekin, sushiarekin, hamaiketako edo meriendatxo batekin. Euskal Herriko kostaldean, itsas mailatik 300 metroko garaieran landatutako Hondarribi zuri mahats barietatearekin egina dago oso-osorik, eta Getariako Txakolina sor-marka dauka.

Beraz, Euskal Herrian sortutako eta errotutako ardoa da Uhin Berdea txakolina, baina hasia da mundu zabalera jauzi egiten. Adibidez, ardo berriaren zilarrezko domina irabazi zuen aurtengo Nuevo Vino International New Wine Awards sariketan.

Etorkizuneko haziak

Bost lagunek sortu zituzten K5 upategiak, orain dela hamarkada bat kasik. Karlos Argiñanok, Abel Agirrek, Julian Arruabarrenak, Iñaki Burutxagak eta Joanjo Landak 2005. urtean ekin zioten proiektuari, eta izen handiko txakolin marka baten haziak landatu. Lauren Rosillo enologo aditu eta berritzailearen laguntza ere izan dute, ardoen kalitatea bermatze aldera. Izan ere, hasiera-hasieratik hori izan da K5en helburu nagusia: txakolinari buruz existitzen ziren molde guztiak hautsi eta kalitate goreneko ardo bat ekoiztea, horretarako soil-soilik bertoko mahatsak erabilita. "Gure helburua ardo bikain bat egitea zen, kalitate handikoa, ordura arte txakolinaren munduan ez zegoena", laburbildu du Juanjo Landa K5en sortzaileetako batek. "Hemengo mahatsa Hondarribi zuri motakoa da, batez ere. Askoren iritziz, zapore ahulekoa da, Euskal Herriko klima dela-eta eguzki izpi gutxi hartzen dituelako urte osoan. Guk, ordea, uste genuen Hondarribi zuri barietatea soilik erabilita ardo on bat egin zitekeela, eta horri ekin genion". Horrelaxe sortu zen K5 Argiñano izeneko txakolina, eta denborak arrazoia eman die upategia sortu zuten bost lagunei. 2010ekoa izan zen lehenengo uzta, eta, ordutik, sari eta ohorezko aipamen ugari erdietsi ditu ardo zuri horrek. "Ardo gastronomikoa sortu genuen, kalitate itzelekoa eta mahaian dastatzeko aproposa. Bolumen handikoa, borobila eta glizerikoa".

Freskotasuna helburu

Horren ostean, baina, txakolin arinago eta freskoagoa ekoiztea otu zitzaien, Hondarribi zuri mahats barietatea erabiliz. "Mahatsa ez da heltzen lursail guztietan modu homogeneoan; toki batzuetan gehiago jotzen du eguzkiak, lurrak beste ezaugarri batzuk ditu, edo landareak gazteak dira. Hortaz, fruituaren azukre maila ere ezberdina da", azaldu du K5eko kide Abel Agirrek. Hori baliatu dute, hain zuzen, K5 Argiñano txakolinaz gainera Uhin Berdea marka berria ere ekoizteko: ardo gazte eta freskoagoa, alkohol gutxiago duena, baina zaporetsua eta berezko txinparta duena.

"Hondarribi zuri mahats barietatea, biltze nahiz beratze sistema naturala, kalitatea... Hori guztia bere horretan mantentzen da K5 Argiñano eta Uhin Berdea txakolinen artean, baina bata ardo indartsua da, gastronomikoa, eta bestea, berriz, arinagoa, poteoan hartzeko aproposagoa", berretsi du Agirrek.

Azaroaren 30ean hondakinen bilketa sistema erabakitzeko herri galdeketa egingo dute Mutrikun. Erabakia, ordea, ez da galdeketara mugatuko. Mutrikuko Udalak galdeketaren aurretik parte hartze prozesu bat jarri du martxan. Prozesu horren helburua da herritarrei informazioa eskaintzea, gaiaren inguruan hausnartzea eta Mutrikurako egoki izan daitekeen bilketa eredua herritarrek berek proposatzea. Lehengo astean egin zuten lehen saioa, eta datorren asteartean dute hurrengo hitzordua.

Gipuzkoako beste herri askotan bezala, Mutrikun ere harrabots handia sortu du hondakinen auziak. Herrian giroa gaiztotzen ari zela ikusita, otsailean Bilduko udal gobernuak gainontzeko udal taldeei proposatu zien galdeketa egitea hondakinen bilketa erabakitzeko. Beste bi elementu ere jasotzen zituen proposamenak: Hondakinen Batzordea sortzea eta herritarrak informatzeko prozesua abiatzea. Bilduren proposamena martxoan onartu zuten beste taldeek —Bilduk zortzi zinegotzi ditu, EAJk lau eta Berdeak-Independenteak taldeak 1—.

Hondakinen Batzordean parte hartzen dute udaletxean ordezkaritza duten hiru alderdiek eta herrian gai horretan eragileak diren taldeek: Bosgarren Edukiontziaren Aldeko Plataformak, Zero Zabor taldeak eta Mutrikuko Natur Taldeak. Joseba Palenzuela Mutrikuko alkateak azaldu duenez, aurretik ere lan mahai bat osatu zuten, baina ez zuen biderik egin, "jarrerak muturretan baitzeuden": "Elkarren arteko errezeloak handiak ziren, eta beharrezko ikusi genuen kanpoko elementuren bat batzea prozesua kudeatu ahal izateko". Hori horrela, Aztiker enpresarekin ari dira elkarlanean.

Parte hartze prozesuaren bidez, nahi dute herritarrek birziklapenaren kultura barneratzea. Mutrikuk, gaur egun, %26,49ko birziklapen tasa dauka, eta Debabarrena eskualdeak %29,42koa. Palenzuelaren esanetan, %60ko tasara iristea da gutxieneko helburua: "Jendeak uste du birziklatzen dela, baina datuek erakusten dute ez gabiltzala ondo; gutxienekotik urrun gelditzen gara".

Udalak ez dizkio ateak ixten hondakinak biltzeko inongo sistemari: "%60ko birziklapen tasara iritsi nahi dugu, eredua edozein delarik; ez dira egokiak tasa horren azpitik geratzen diren ereduak". Eztabaida ez dute mugatu nahi atez ateko sistema edo bosgarren edukiontzia? galderara: "Guk ahalik eta eredu gehien erakutsi nahi dizkiegu herritarrei; izan dezatela sistema bakoitzaren abantaila eta desabantailen berri. Gero, denok batera ikusiko dugu zein den aukera egokiena gure herrirako".

Parte hartze prozesua lehengo astean hasi zuten, eta lehen saioaren inguruan balorazio "baikorra" egin du Palenzuelak: "Ehun herritar inguruk parte hartu zuten, oso jarrera irekiarekin, gainera". Lehen saio horretan, gaur egungo egoeraren azterketa egin zuten. Lehenik, mankomunitateak eman zituen azalpenak, eta, ondoren, talde txikitan banatu ziren bertaratutakoak. Egungo bilketa ereduaren indarguneak eta ahulguneak aztertu zituzten: "Jendeak parte hartzeko gogoa erakutsi zuen. Ikuspuntu orokor batetik, gainera, ez horrenbeste bakoitzaren jarrera defendatuz".

Datorren asteartean, berriz, Gipuzkoan martxan dauden hainbat herritako ereduak aurkeztuko dizkiete herritarrei: atez ateko sistema, bosgarren edukiontzia hobesten duen sistema eta pare bat eredu misto ere bai. Behin sistema horiek ezagututa, hurrengo saioetan Mutrikura begira jarriko dira, herrirako eredu egokia aurkitzeko asmoz. "Egokia eta bideragarria", zehaztu du alkateak: "Denok dakigu zein garaitan bizi garen, eta kostuei erreparatzea ere ezinbestekoa da".

Parte hartze prozesua amaitzean erabakiko dute azaroaren 30ean zer galdetu: "Galdeketa prozesuaren amaiera da; prozesuak berak erakutsiko digu herritarrei zer galdetu. Egokiena iruditzen zaigu galderak ere herritarrengandik ateratzea". Hala, Palenzuelak berebiziko garrantzia eman dio kultur etxean egingo dituzten hurrengo saioetan ahalik eta herritar gehienek parte hartzeari. Asteartean dute hurrengo hitzordua, 18:30ean.

DONOSTIA. Behobia-Donostian korrika egin ahal izango dute 14 eta 18 urte bitarteko gazteek. Lehen aldiz, Behobia Gaztea antolatu dute. Lasterketa nagusia bezala, azaroaren 9an egingo da, 09:30ean. Parte hartzaileek 4,4 kilometro egin beharko dituzte.

Ormaiztegiko tren zubia eraiki zutenetik 150 urte igaro dira —1864ko abuztuaren 15ean ireki zuten—. Zubia herriko ikur nagusietako bat bihurtu da geroztik, eta haren urteurrena ospatzeko hainbat ekintza antolatu dituzte, Ormaiztegiko Udalak eta Zumalakarregi museoak elkarlanean. Horien artean, Jose Mari Aleman artistaren enTRENvistas erakusketa, azaroaren 16ra arte ikusgai izango dena Zumalakarregi museoan bertan.

Zumarragakoa da Aleman eta ondo ezagutzen ditu zubia bera eta trenaren ibilbidea. Guztira, 24 margolan egin ditu proiekturako. Lan horiek artistak trenetik ikusi duena erakusten dute. Koadro koloretsuetan, trenbideen inguruan ohikoak diren elementuak eta eraikinak irudikatu ditu Alemanek, trenaren mugimenduak eragindako abiadura eta iragankortasuna ahaztu gabe.

Urteurrenaren harira, jada hainbat ekintza prestatu dituzte Ormaiztegin. Lehenik, argazki lehiaketa bat egin zuten, herritarren ikuspegia erakusteko tren zubiaren edo hura inguratzen duen ondarearen inguruan.

Irailaren 13rako egun osorako egitaraua antolatu zuten. Goizean, tirolina bat jarri zuten zubi zaharra eta berriaren artean, eta herritar ugarik bota zuten beren burua 50 metro luzeko kablean behera. Arratsaldean, berriz, gozogintza tailer bat egin zuten. Bertaratutako guztien artean zubiaren formako bizkotxo erraldoi bat prestatu eta dastatu zuten.

Urteurreneko egitaraua ez da amaituko erakusketarekin. Izan ere, azaroaren 16an, ikuskizun bat egin asmo dute musika, ikus-entzunezkoak zein bestelako sorkuntzak nahastuta. Aurrerago emango dute jaialdi horren berri.

Madril eta Paris lotzen dituen trenbidean eraikitako azken zatia izan zen Ormaiztegiko zubia. Alexander Lavalley ingeniari frantziarrak diseinatu zuen 1863an eta Parisko Batignolles lantegian eraiki zuten. Hain justu, lanik handiena eman zuen zatia izan zen, Zegamako tunelarekin batera. 2003an, Eusko Jaurlaritzak kultur intereseko monumentu izendatu zuen.

Arrasateko Emakume Txokoak eta Jabetze Eskolak aurtengo udazkenerako ere ikastaro eta tailer mordoa antolatu dute. Horietako zenbait datorren astean bertan jarriko dira martxan, eta gaur da azken eguna izena emateko, Emakume Txokoan.Emakume Txokoak bo...

Euskara, ikastola, Euskal Herria, Nafarroa, elkartasuna eta auzolana: kontzeptu horiek bilduko ditu Errenteriako Saretuz taldeak Nafarroa Oinez-Oinez. Elkartasun fruitua egitasmoan. Datozen bi asteetan dirua jasoko dute Zangozako ikastolaren alde —han egingo da Nafarroa Oinez, urriaren 19an—, eta Errenteria eta Zangoza arteko bidea oinez egingo dute, urriaren 17an, 20:00etan abiatuta. Diru bete motxila eramateko helburua dute Zangozako ikastolari laguntzeko.

Saretuz taldearen oinarrizko asmoa euskara indartzea da, eta Euskal Herriaren kohesioa eta nortasuna indartzea. Hori dela eta, Nafarroa Oinez-en inguruan zerbait egitea pentsatu zuten.

Haien arabera, Nafarroako ikastolen egoera "oso larria" da, eta laguntza ekonomikoa ematea da Zangozako ikastolari elkartasuna adierazteko modurik onena. Babes ekonomiko hori lortzeko bi aste dituzte. Lantegietara, ikastoletara, dendetara, elkarteetara... Ahalik eta leku gehienetara helarazi nahi dute mezua: "Motxila bete behar dugu". Diruaz gain, elkartasun mezuak ere sartuko dituzte motxilan, eta Zangozako ikastolako ordezkariei emango dizkiete ibilaldi amaieran.

Berriz ere Zangozara

Saretuz taldea duela urte eta erdi inguru jarri zuten martxan. Taldean dauden askok BERRIAlaguna kanpainan egin zuten topo, eta ikusi zuten egiteko asko zutela elkarrekin. Hori horrela, euskara eta Euskal Herria ardatz hartuta, taldetxo bat sortzea erabaki zuten. Egun, astero biltzen da talde eragilea, eta jadanik 1.200 kide baino gehiago ditu sareak.

Azken urte eta erdian askotariko proiektuetan parte hartu du Saretuz-ek: Herri Urratsen harira, ikastolen eta euskararen gaineko jardunaldiak antolatu zituen, Euskaraz bizi nahi dut lasterketa antolatzen parte hartu zuen, taldeari esker Nafarroako Erriberako produktu gehien saltzen duten herrietakoa da Errenteria, Saretuz eskola sortu dute...

Eta, hain justu, Zangozan egin zuen lehenengoetako egitasmoa. Iazko Korrika-n, hamar bat lagun hara joan ziren kilometro bat egitera. Hurrengo jomuga ere Zangozan dute, orduko balio berak indartzeko asmoz: euskara, Euskal Herria, elkartasuna...

Norberaren printzipioei zehatz-mehatz jarraitzen diena izan daiteke eredugarri, baina izan daiteke baita perilos edo gogaikarri ere. Inori gogaikarri suertatzeak ezerk baino gehiago izutzen nau ni, eta horregatik sarri-sarri nire printzipio titularrak aulkian uzten ditut ordezkoekin jokatzeko. Batzuetan, ordea, bizitzak nire printzipio titularrekin aritzera behartzen nau, nik horretarako gogorik batere ez dudanean ere. Bi pertsonarentzat gogoz kontra ustekabeko heroi nola bilakatu naizen kontatu nahi dizut.

Oporretara abiatu baino lehen, Renato etxekideak aditzera eman zidan bueltakoan bi lagun ekarriko zituela. Berlinen geratzeko asmoarekin omen zebiltzan biak ala biak, eta logela topatzen zuten bitartean, gehienez astebetez, gurean gera zitezkeen kontsultatu zidan -teknikoki, ni naiz maizterra etxean-. Batere hausnartu gabe erantzun nion baietz, epea inola ere beteko ez zen susmoarekin.

Laster asko genituen Liliana eta Kevin goizero-goizero dutxa okupatzen, sukaldean endredatzen, lehen ere bientzat eskas antzekoa zen espazioa ñimiño bihurtzen. Agudo edan zuten biek hiria tragora; batere presarik gabe itxi zituzten hamaika diskoteka.

Gehienak baino bizkorrago ausartu ziren hizkuntz eskolan ikasitakoak kalean estreinatzen, ordea. Eta orduak eta orduak eman zituzten zokomiran, ostatu bila, lasaikerian erori gabe. Renatok eta nik ederki genekien, hori bai, hitzartutako epea luzatzea saihetsezina zela.

"Zer moduz okupekin? Kostako zaizu horiek etxetik ateratzea; ederra daukazu. Gogor hartu behar dituzu, zuenean aspalditik eta oraindik bertan; ez dago eskubiderik!". Etxeko anabasak baino gehiago, lagunen diagnostikoek —ez dirudi haientzat solidaritatea printzipio titularra denik— puztu zuten nire barneko harra. Ahaztu elkartasuna: behin hilabete pasata, urrun nahi nituen bizkarroi siziliarrak. Lilianak bere irlako gutiziaz mukuru betetako bost kutxatzar jaso eta gurekin partekatzeak ere ez zuen nire bihotza bigundu.

Nire balizko printzipioei fidel banintz —hurkoa beti lagundu, auzolana, eta beste—, testuinguru deserosoa luzatu izana modu estoikoan nozitu izango nuen. Gabonak arte? Gabonak arte, behar dute eta. Baina Neckarstrasse 11tik gaztetxo parea harrikadaka bota ez izanaren atzean arrazoi bakarra dago. Tipo kakatia naiz zeharo, arazoen aurrean konponbidea topatu baino gehiago ostrukarena egin eta bakarrik ea konpontzen diren zain geratzen diren horietakoa. Rajoy konpletoa naiz, alegia, eta ez nuen Kevin eta Lillianari ezer esateko kuraiarik sekula bildu.

Patuak nire alde egin zuen beste behin, alabaina, eta iritsi zirenetik sei aste betetzearekin logela bana topatu zuten biek. Maletekin eskaileratan behera laguntzearekin, malko batean eskertu zuten nire eskuzabaltasuna. Gustura jaso nituen mimo zintzoak. Haiek ez zekitena da ni ez naizela urrezko printzipiodun heroi abegitsu bat, ordezko printzipio oportunistak atera eta egoista izateko ere koldarregia izan zen gizagaixo bat baino.

Tolosako Bonberenea gaztetxean indartsu ekingo diote urriari, gaurko eta biharko kontzertuak antolatu baitituzte. 22:30ean hasiko dira kontzertuak. Bi taldek joko dute egun bakoitzean.

Gaur, Han eta Ghetto taldeak igoko dira oholtza gainera. Han proiektu berria da, aurrez beste talde batzuetan (Mokaua, Yakuzi...) aritutako musikariek osatua. Ghetto 2007an sortu zuten eta bi disko ditu kalean —aurten, azkena—. Bihar, berriz, Brutal Calling taldeak joko du. Beasain eta Tolosa inguruetakoa da, eta punka eta rock estiloak lantzen ditu, batez ere. Ondoren, Algortako (Bizkaia) Mamut taldeak joko du.

Urritik ekainera bitartean, komunikazio ez-bortitza oinarri hartuta, guraso eskola egingo dute Gipuzkoako hainbat herritan. Nerea Mendizabalek (Zestoa, 1976) parte hartzaileen eskuetan jarriko ditu guraso eta seme-alaben arteko komunikazioa zaintzeko ...