BoluntarioakEsklerosi anizkoitzaz kontzientziatzeko tresna garrantzitsua da Busti zaitez kanpaina, antolatzaileen ustez. Dena ongi joan dadin, beharrezkoa izango da hainbat jenderen laguntza, eta Gipuzkoan, jadanik, 90 boluntario prest dituzte lanerako.

1995ean ireki zutenetik, ikasle asko igaro da Donostiako AET Arte Eszenikoen Tailerretik. Horietako asko ibilbide oparoa ari dira osatzen. Besteak beste, Gorka Otxoa, Kepa Errasti, Aitziber Garmendia eta Miriam Cabeza. Baita Asier Oruesagasti ere (Don...

Arte eszenikoen sektorea aspaldidanik ari da eskatzen Arte Eszenikoen Goi Mailako Eskola bat irekitzeko Euskal Herrian. Urteetan hainbat elkartek eta profesionalek egindako eskaerei erantzunez, Eusko Jaurlaritzak 2010ean aurkeztu zuen eskola ofizial baten proiektua. Hain zuzen ere, asmoa zuen 2012-2013ko ikasturtean martxan jartzeko Eszenika izeneko eskola ofiziala. Arte dramatikoko eta dantzako bost gradu eskainiko zituzten Bilbon. 2012-2013ko ikasturtea joan zen, 2013-2014koa ere bai. "Apurka" urratsak egiten ari dira, baina datorren ikasturtean ere ez ditu irekiko ateak Eszenikak. Bitartean, eskola ez ofizialak datorren ikasturtea prestatzen ari dira, goi mailako eskolari buruzko berrien zain, baina haien zereginetan arretarik galdu gabe. Horietako bat da Donostiako AET Arte Eszenikoen Tailerra. AETk 20 urte beteko ditu hurrengo urtean.

AET 1995ean jarri zuten martxan. Ana Perez (Irun, 1959) bertako irakasle eta koordinatzaile pedagogikoak azaldu duenez, Antzerti eskola desagertu zenean, orduko profesionalek "hutsune handia" ikusi zuten sektorean. Hori dela eta, AET irekitzea erabaki zuten. Geroztik, urtez urte garatzen joan da proiektua, eta 400 lagunetik gora igaro dira eskolatik. Egun ezagunak diren aktore bat baino gehiago hezi dituzte bertan.

Perez eta tailerraren zuzendaritzako gainontzeko kideak datorren ikasturtea antolatzen ari dira egun hauetan. Eskola kontseilua duela astebete bildu zen, eta orain posta elektronikoaren bidez ari dira azken xehetasunak lotzen. Uztailaren erdia baino lehen bilduko dira berriz, datorren ikasturteko programa ixteko.

Beste eskola edo elkarte askori bezala, AETri ere alderdi ekonomikoak eragiten dio buruhauste gehien. "Badakigu zein den egungo egoera ekonomikoa. Sektore guztietan eragiten du krisiak, eta gu ere ez gaude horretatik salbu". Donostiako eskolak hiru bidetatik jasotzen ditu diru laguntzak: Gipuzkoako Foru Aldunditik, Eusko Jaurlaritzaren Kultura Sailetik eta Donostiako Euskara Patronatutik. Laguntza ekonomikoa emateaz gain, azpiegiturekin ere laguntzen die udalak. Egiako Kultur Etxeko hiru gela uzten dizkiete, programa aurrera eramateko. Perezek dioenez, ez dira "garairik onenak" diru laguntzak jasotzeko, "are gutxiago" kulturaren sektorearentzat.

Eskolaren aurrekontuaren beste alderdia ikasleek matrikulatzean ordaintzen duten diru kopurua da —1.275 euro ordaintzen dute—. Horretan ere ez die batere mesederik egin krisiak: "Krisiak familia gehienei eragin die. Ondorioz, ia familia guztiek nahi dute euren seme-alabek unibertsitate ikasketa formalak egitea". Perezek azaldu duenez, matrikulazio garaian igarri dute hori. Ikasleek izena emateko ahalegin handiagoa egin behar dute: "Krisialdian inoiz baino gehiago konbentzitu behar dugu jendea antzerkigintza ikastea denei datorkiela ondo". Familia batzuek dituzten zailtasun ekonomikoen jakitun, "erraztasunak" ematen saiatzen da eskola, ordainketa egiteko epea ikasturte osora zabalduz.

Eszenikaren "beharra"

Egungo zailtasunei aurre egiteko, Perezek "ezinbestekotzat" jo du Euskal Herrian "behingoz" goi mailako eskola ofizial bat sortzea. Hori dela eta, arloko beste hainbat talderekin eta profesionalekin batera lanean ari da AET, Eszenika sortzearen aldeko plataforman. Goi mailako eskola bat sortu nahi dute hezkuntza aldetik arte eszenikoei aitorpena egiteko, gainontzeko diziplina artistiko guztiei bezala; eta, horrez gain, arlo horretan goi mailako ikasketak egin nahi dituenak hemen egiteko aukera izan dezan nahi dute.

Ikasleek titulu ofizial bat lortu ahal izatea "garrantzitsutzat" du AETko koordinatzaileak: "Pentsa, nik 55 urte ditut, eta bizitza erdia daramat antzerkiaren inguruan lanean, titulazio bat ere izan gabe. Hala, edozein tituludun etor daiteke, eta ni paretik kendu. Ez dut inolako titulurik nire ikasketak eta esperientzia frogatzeko".

Eszenika martxan jartzeko prozesua "nahi baino gehiago" ari da atzeratzen, baina "pixkana" aurrera doala dio Perezek: "Badakit urtero diogula gauza bera, baina ea 2015-2016ko ikasturterako irekitzea lortzen dugun".

Hiru ikasturtetako eskola

Sektorean lan egiten duten profesional gehienak daude balizko goi mailako eskola horri begira. Eguneroko lana ahaztu gabe, ordea. Donostiako zein Euskal Herriko beste eskoletan buru-belarri jarraitzen dute aktoreak hezten.

Donostiako eskolak, adibidez, hiru ikasturte ditu. Hamalau irakasle guztira, eta dozena bat ikasle maila bakoitzean. Urritik ekainera bitartean ematen dituzte klaseak, astelehenetik ostegunera, arratsaldez eta lau ordu eta erdiz.

Lehen ikasturtean, "beldur eszenikoa" galtzea da helburua. Interpretazio jardunarekin kontaktuan jartzen dira askotariko jolas eta ariketen bidez. Bigarrenean, berriz, testuak lantzen dituzte ikasleek, eta agertokira begira jartzen dira gehiago. Hirugarren eta azken urtean, pauso bat gehiago ematen dute, eta muntatze bat egiten dute, lan bat eszenaratzean kontuan hartu beharreko alde guztiak aztertu eta ikasi ondoren.

Perezen esanetan, hiru urte horiek garrantzitsuak izan daitezke aktore izan nahi duen batentzat: "Ariketen bidez ikusten joan daiteke aktore izatea zer den". Aktoreentzat ez ezik, uste du komunikazioaren munduan lan egiten dutenentzat ere balio dezakeela Donostiako tailerrak. "Norbera ezagutzen erakusten dugu eskolan, ingurua entzuten, begiratzen, hitz egiten... Denentzat da baliagarria hori". Azaldu duenez, azken urteetan ikasleen soslaia aldatu egin da. Lehen, batik bat 20 urtetik gorako jendea matrikulatzen zen eskolan; egun, berriz, askok 16-17 urte dituzte.

Perezek zazpi urte daramatza irakasle gisa AETn, eta "gozatu" egiten du ikasle bakoitzaren bilakaera ikusita. "Lehen ikasturtean ikusten dituzu nola datozen, fresko-fresko haien gabezia guztiekin. Bigarren urtean ikusten duzu nola doazen heltzen eta baliabideak jasotzen. Hirugarren urtean, berriz, muntatzean pentsatzen duzu: 'Ai ama! Nola iritsi ziren eskolara lehen egunean, eta nola aterako diren'". Ikasle batzuek ibilbide oparoa hasten dute aktore gisa, eta beste batzuek ez. Hala ere, guztiek ikasten dute zerbait Donostiako aktore eskolan.

"Enpresa berrien sorrera eta, beraz, lanpostu berrien sorrera" sustatu nahi du Gipuzkoako Foru Aldundiak. Horretarako, 7,3 milioi euro bideratuko ditu aurten ekintzailetza programara, iaz baino % 62 gehiago. Aldundiaren aurreikuspenen arabera, egitasmoak 1.500 lanpostu inguru sor ditzake aurten —iaz 308 enpresaren eta 750 lanpostu sortzea bultzatu zuen—. Aste honetan onartu du diputatuen kontseiluak sail horretarako diru laguntzen zenbatekoa.

Programaren zati bat Txekin I eta Txekin II azpiprogrametara bideratuko da; aurtengo berrikuntzetako batzuk dira sail horiek. Lehenengoaren bitartez, aholkularitza eskaintzen zaie enpresa sortu aurretik bideragarritasun planak eta finantzaketa lortzeko bilaketak egiten dituzten ekintzaileei. Txekin II azpiprogramarekin, berriz, merkatuan gehienez bost urte daramatzaten enpresei marketin planak eta finantza azterketak eskaintzen zaizkie, besteak beste.

Aurretik martxan jarritako hainbat arlo ere bilduko ditu aurten programak. Indarrean jarraituko dute Txekintek egitasmoak —oinarri teknologikoa edo berritzailea duten enpresa berrien sustapena du helburu—, Barnetekin atalak —lanean dauden enpresetatik enpresa berriak sortzen laguntzeko—, eta Emekin programak —enpresen sorrera prozesuarekin konprometituta dauden emakumeei laguntzeko—.

• www.heinekenjazzaldia.com. Aurtengo jaialdiari eta bertan parte hartuko duten musikari guztiei buruzko informazioa dago webgune horretan. Kontzertuetarako sarrerak eta bonuak ere eros daitezke atari horretan. Bestela, Donostiako Viktoria Eugenia antzokiko lehiatilan eskura daitezke sarrerak.

Hondartzan egun-pasa egitea ez da normalean lan nekeza izaten, eguraldia petraltzen ez bada, behintzat. Bainujantzia eta toalla hartu, oinez edo gurpil gainean itsasertzera heldu, eta, behin hara iritsita, aukeren kutxa irekitzen da: eguzkipean etzanda geratu, bainua hartu, jolastu, inguruko haurrek altxatutako hondarrarekin zipriztindu... Horiek guztiak egitea, ordea, ez da horren erraza mugikortasun arazoren bat duten lagunentzat. Bada, hala ere, haiei horrelako egun batez gozatzeko aukera ematen dienik. Gipuzkoako Kirol Egokituen Federazioak zazpi urte daramatza Hondarribian Oztoporik gabeko bainua jarduera prestatzen; aurten, abuztuan egingo dute. Helburua: ezintasunen bat dutenei hondartza gerturatzea.

Taldeka zein banaka, edonork du egitasmoan parte hartzeko aukera; hainbat zentrotan dauden lagun askorekin jarduten dute. 11:00etatik 18:00etara aritzen dira begiraleak lanean, egunero, hondartzan prestatutako gune batean. Jose Luis Mujika egitasmoaren koordinatzailearen arabera, "Gipuzkoa osotik eta Gipuzkoa ez denetik" iristen zaizkie eskaerak. Haiek Donostia eta Hondarribia bitarteko zerbitzua ematen dute; furgonetarekin lagunak jaso, eta hondartzara eramaten dituzte —itzuliko bidea ere egiten dute arratsaldean—.

Jarduera martxan jarri aurretik egin beharreko lana ez da makala. Mujikak azaldu du lekua arranpa baten ondoan hartzen badute ere asko dela egokitu beharrekoa: moduluak muntatu, aldagelak jarri, lurra leundu, itzalguneak sortu... Hondarribiko hondartza aproposa da hori egin ahal izateko; aldeko beste aldagai bat ere badu: itsaso barea. Mujikaren arabera, erabiltzaileei segurtasuna ematearekin batera, horrek begiraleei ere erraztu egiten die euren egitekoa. Gozatzea ez ezik, erlaxatzea eta ariketak egitea ere bada egitasmoaren helburuetako bat. "Gauza asko lortzen ari gara, batzuetan euren zentroetan lor dezaketena baino gehiago". Badira ezindu asko urteak itsasoan bainua hartu gabe daramatzatenak; federazioaren egitasmoan parte hartzen dutenek, hala ere, ez dute zertan bainatu. "Bakoitzaren beharretara egokitzen saiatzen gara, bainatu nahi ez dutenentzat, esaterako, aulki anfibioak ditugu uretan sartzeko".

Aukera egokiena

Proiektua Hondarribian abiatu aurretik, hainbat aukera izan zituzten buruan, baina ez zuten hura baino egokiagorik topatu. "Donostian jarri nahi genuen, baina baldintzak ez ziren egokiak: Zurriolan ur-laster txikiak daude, Kontxan marea altuarekin hondartzarik gabe geratuko ginateke eta Ondarretan ia dena hartuta dago".

Oztoporik ez bainuan, baina bai antolatzeko orduan. Federazioak diru laguntzetan izandako murrizketen ondorioz, programa soilik abuztura mugatu dute aurten —bi hilabete izaten ziren orain arte—. "Babesle nagusiak, Kutxak, asko murriztu du bere laguntza, eta beste babesle batzuk lotu behar izan ditugu", azaldu du Mujikak. Hori horrela, begiraleen kopurua ere gutxitu egin behar izan dute; zazpi begirale eta gidari bat aritzen ziren lehen, eta bost dira orain. Zailtasunak zailtasun, zerbitzuak eskaria baduela ikusita, aurrera egitea erabaki dute. Iaz, esaterako, 1.260 erabiltzaileri eskaini zieten zerbitzua: "Horrek ez du esan nahi bainu kopurua hori izan zenik, batzuek bitan ere hartzen dutelako bainua". Aurten bakarrik hilabetez aritzeak erabiltzaileen kopurua murriztu dezake; eguraldiak ere badu zerikusia —2011n 650 erabiltzaile izan zituzten, eguraldi txarra zela medio—.

Haurrak jazz musikara hurbiltzeko helburuarekin, Txikijazz egitasmoa antolatu dute aurten lehenengo aldiz. Uztailaren 26an, esaterako, haurrentzako kontzertu didaktikoa izango da Zurriolako terrazako agertokian. Musikaren bidez, jazzaren historia kontatuko diete lau eta hamabi urte arteko haurrei; Musikanaiz elkarteak antolatu du. "Haurrek emanaldian parte hartuko dute, jolastuz, kantatuz eta inprobisatuz", azaldu du Musikanaizeko Sara Varasek. Hilaren 27an eta 28an, berriz, birziklatutako materialarekin musika tresnak nola sortu irakatsiko die Varasek hiru eta hamabi urte artekoei. "Danborrak, marakak, gitarrak eta abar egingo ditugu. Birziklatzea eta musika inprobisazioa ere landuko ditugu tailerrean".

Uztailak 26

• Kontzertu didaktikoa. 10:15ean eta 11:30ean, Zurriolako terrazan.

Uztailak 27 eta 28

• Dj Makalaren sorkuntza tailerra. 10:30ean eta 12:00etan, Frigo guneko agertokian.

• Crearte gunea. 11:00etatik 14:00etara, Zurriolako terrazan.

• Musika tresnak sortzeko tailerra. 11:00etatik 14:00etara, Frigo terrazan.

• Ipuin kontalaria. 12:00etan, Coca Cola gunean.

• Dj Loro. 12:00etan, Zurriolako terrazan.

Uztailaren 25etik 28ra

• Fnac Junior Kluba. Hamaika urte arteko haurrentzako tailerrak egingo dituzte, eguerdietan, Frigo gunean.

Jazz musikaren hedapenean egindako lanagatik, Juan Claudio Cifuentes kazetari espainiarra sarituko dute aurten Donostiako Jazzaldian. Lee Konitz saxofonista estatubatuarrak ere jasoko du Jazzaldia saria. Cool jazz korrontearen sortzaileetako bat izan ...

Atzera kontaketa hasi da. Astebete baino gutxiago falta da Donostiako Jazzaldirako. Antolatzaileak buru-belarri lanean dabiltza azken prestaketetan, eta azken momentuko ezusteei aurre egiten. Horrela azaldu du Miguel Martin Jazzaldiko zuzendariak: "Azken egunetan lan ugari izaten dugu, plan aldaketa txikiak ere izaten baitira. Baina hori urteroko kontua da. Dena aurreikusi bezala doa".

Urtero legez nazioarteko jazz musikari entzutetsuak izango dira Donostian; hiriko erdigunean hainbat agertoki prestatuko dituzte kontzertuetarako. Zuzendaria "oso gustura" dago osatu duten egitarauarekin. "A priori zailtasun ugari izan beharko lituzkeen urte honetan, jaialdiaren historia guztiko programaziorik onenetako bat lortu dugu". Jendearen erantzuna ere maila berekoa izatea espero dute: "Hondartzan programatu ditugun kontzertuekin, aurten inoiz baino ikus-entzule gehiago izango ditugu, eguraldiak laguntzen badu, behintzat". Elvis Costello, Jamie Cullum, Belle & Sebastian, Capsula eta beste izango dira hurrengo egunetan Zurriolako agertokian. Aipagarriak dira Diana Krall, Lee Konitz, John Zorn, Pharoah Sanders eta beste hainbaten emanaldiak ere. Guzti horien artean, Euskal Herriko hainbat musikarik ere parte hartuko dute: Belako, Beñat Axiari, Igelaren Banda eta Mikel Azpiroz dira horietako batzuk.

Datozen egunetan, pixkanaka-pixkanaka atzerriko musikariak iristen joango dira. Horiek guztiak antolatzen izango dute lana antolatzaileek. Bestetik, kontzertuak prestatu eta kontzertuen guneak muntatu beharko dituzte: "Soinu tresneria guztia behar den bezala dagoela ere ziurtatu behar da", adierazi du Martinek. "Egun biziak eta lan askokoak izango dira; egun horietan, nik ezin dut planik egin, egunero aurreikusi gabeko makina bat zeregin berri sortzen baita. Antolaketa lan hori guztia gogoz hartzen dugu, baina jazzaldia urtero egiten denez, dagoeneko normal egiten dugu".

Tamaina horretako jaialdia antolatzeko, urtebete lehenago hasten dira dena prestatzen. "Jazzaldi bat amaitu orduko, hurrengoa antolatzen hasten gara". Dena den, urtea lau zatitan banatzen dute. Finantzaketa lortzea, programazioa, produkzioa eta hedapena. "Jazzaldiaren prestatzen hasten garenean, lehenengo finantzaketa lortu eta programazioa definitzen hasten gara. Otsail ingururako, bi arlo horiek nahiko itxita egoten dira. Data horretarako, guk badakigu agertoki bakoitzean zer kontzertu egongo diren; hortik aurrera, hedapenaren eta produkzioaren alorrek hartzen dute indar handiagoa".

Bertako taldeak, herena

Jazzaldian parte hartzen duten talde asko eta asko kanpokoak diren arren hemengo taldeei ere "leku handia" egiten saiatzen direla azaldu du Martinek: "Hemengo taldeen kontzertuak 35 dira; gutxienez, jaialdiaren herena izango da hori. Neurri handi batean, hori posible da Musikene gisako hezkuntza zentroak daudelako. Horietatik, etengabe musikari gazteak ateratzen dira, eta oso ondo prestatutakoak; euskal jazzean kalitate oso ona dago".

Euskal taldeek parte hartu ahal izateko, modu bat baino gehiago eskaintzen die Jazzaldiak. Hautaketa prozesu bat igaro ondoren joko dute Jazzaldian hamar euskal taldek. Hasiera batean, 40 talderen proposamenak jaso zituzten, eta horietatik hamabost hautatu zituzten. "Urtarriletik maiatzera, kontzertu ziklo bat egin dugu hamabost horiekin Donostian. Emanaldi horiek entzun ondoren, hamar aukeratu ditugu". Horiez gain, 2012an diskoa kaleratu zuten taldeen artean, beste bost euskal talde aukeratu dituzte: Jeronimo Martin seikotea, Iñaki Dieguez, Gregorio de Luxe, Satxa Soriazu & Jorge Abadias eta Belceblues. Azkenik, Musikenerekin ere hitzarmen bat dute; horren arabera, Euskal Herriko Goi Mailako Musika Ikastegiak bertako ikaslez osatutako taldeak aukeratzen ditu Jazzaldirako. Aurtengo jaialdian, Musikeneko Four Corner Quartet, Eladio Diaz & Natanael Ramos Quintet eta No Gueif Quartet taldeek hartuko dute parte.

Jazz emanaldi guzti horiez gain, aurtengo egitarauan bada berrikuntzarik ere: lehen aldiz, haurrentzako programazio berezi bat prestatu dute. "Erraza ematen duen arren, guretzat oso zaila izan da. Gauzak ondo egin nahi genituen, eta gaia serio landu nahi genuen. Arrazoi horiengatik guztiengatik, denbora asko behar izan dugu haurrentzako programazioa prestatu ahal izateko; 48 urte, hain zuzen. Zerbait duina egingo genuela ziur egon nahi genuen. Gure ikus-entzule guztiek merezi duten bezala, arreta, ardura eta zorroztasunarekin jokatu nahi dugu, baita gazteenekin ere".

Kontzertuen eta festaren egunak gerturatzen doazen heinean, sarreren salmenta ere goraka doa. Baina krisi garaia dela gogoan izan du zuzendariak: "Sarreren salmentak ez dira jaitsi, baina kontuz ibiltzeko garaia da. Arreta jarri eta kontu handiz jokatu dugu. Kontzertu asko doan izateaz gain, beste batzuk merke jartzen saiatu gara. Badakigu jende asko etorriko dela, baina horretarako lan handia egin dugu. Jaialdia asko sustatu dugu, eta krisi garaian jendeari sarrerak erosteko erraztasunak ematen saiatu gara". Ordaindu beharreko kontzertuen artean, hamar euro inguruan dabiltza sarrera merkeenak; garestiena, berriz, 67 eurokoa da. Kursaaleko entzulekuko kontzertuetarako, Trinitate plazarako edo San Telmo museorako bonuak erosteko aukera ere jarri dute.

Arratsalde osoa pasa dut bi emakumeren hizketaldi gogaikarri bat ekidin ezinik. Gogaikarria bai, baina nahita ere ezin kendu belarririk etengabeko hitz jario horretatik. Kaleko banku batean eseri naiz egunkaria irakurtzera, eta bi minutu baino lehen atzeko bankura norbait iritsi dela sentitu dut, inguruko hutsuneren bat betetzen denean konturatzen garen intuizio horrekin. Ahotsak dantzan hasi dira. Bi emakume. Atzean ditut, eta aurpegirik ez diet ikusi, baina liburu bat irakurtzen dugunean protagonistei aurpegia, gorputza eta begirada jartzen diegun moduan jarri diet hauei ere. Zenbat jolas egin daitekeen irudimenarekin!

Egunkariko berrietan kontzentratzen saiatzea alferrik da, behin eta berriz labaintzen naiz lerro lausoetatik nire gibeleko amildegira; diotenak grazia egiten didalako batetik, eta Torremolinosetik entzuteko moduan hitz egiten dutelako bestetik. Argaltzeko dietaz, otorduez eta elikagai debekatuez hitz egin dute; geroago deskubritu dut hauetako bat (nire irudimenean kaoba koloreko ile motza eta betaurrekoak dituena) dietetika eta nutrizioko kontsulta baten jabe dela.

Egunean bi litro ur edan behar dira, sekula ez otorduetan, beti aurretik edo ondoren. Hiru fruta pieza eta bi barazki errazio jan behar dira. Behi esnea txarra da; lehen soja esnea omen zen onena, baina orain almendra edo arroz esnea hobe omen da. Astean hirutan arrain urdina, eta bitan arrain zuria, eta haragi gorria astean behin bakarrik. Azukreak gizendu egiten du, eta sakarinak minbizia eragin dezake… Eta ni estresatu egin naiz! Eguerdiko hamabiak dira, eta ez dit denborarik emango bazkaldu aurretik litro bat ur edateko eta fruta pieza bat jateko, ez dit denborarik emango! Arraindegira astean pare bat aldiz joaten naiz gutxienez, gorputzak edo gutiziaren batek eskatzen didan arraina aukeratzen dut, eta kolorerik ez diot galdetzen sekula. Modak joan-etorrian dabiltza uneoro, bai jantzietan, bai haurren heziketan, bai haurdunaldietan eta baita elikaduran ere. Zenbaitetan pentsatzen dut erotzen ari garela. Entzundako orori kasu egiten badiogu dioten guztiari buruz asko jakingo dugula, baina gorputzak eskatzen duena entzuteko gaitasuna galduko dugula. Uste dut galtzen ari garela, edo galdu dugula… Lastima.