Aretxabaletan, mendi ingurune eder batean dago Etxezuri baserria. Ardiak eta behiak dituzte bertan. Idiazabalgo gazta egiten dute, eta, orain, behi gazta egiten hasi dira. Haragitarako behiak ere badituzte. Euskal kulturaren ikur garrantzitsu izan diren milaka baserri txikiren adibide bat besterik ez da. Baserri horietako nekazari eta abeltzainen behar eta eskakizunei erantzuten dihardu EHNE sindikatuak urte askoan. Dena den, gaur egun hainbat arazo dituzte sindikatuaren barnean, batez ere, Gipuzkoan. Eredu aldaketa eta Euskal Herri mailako egitura izango duen sindikatua aldarrikatzen dute hainbat kidek. Etxezuri baserriko Jon Murgiondo da horietako bat. Zuzendaritzako kide izan da, duela gutxi dimisioa eman duen arte: "Azken urteetan, espezializaziorako eta ekoizpen handietarako joera egon da, eta, ondorioz, sindikatuan ere botereguneak sortu dira". Interesen arteko talka dagoela gaineratu du. "Boteregune" horiek amaitu, eta "baserritar txiki askoren eredua" sortu nahi dute.

Murgiondok ez ezik, zuzendaritzako beste bost kidek ere dimititu dute azken hilabeteetan. Egun, 11 kidetik lau gelditzen dira zuzendaritzan, batek ez baitu parte hartzen. Lau kideren artean, zuzendaritzan erabakiak hartzeko quorumik ez dago. Hori dela eta, lehenbailehen Gipuzkoa mailako kongresua egitea eskatu du Murgiondok, baita sindikatuaren egungo ildoarekin ados ez dauden beste hainbat kidek ere. Horien artean daude Maite Aristegi EHNEko idazkari ohia, eta Iñaki Lazarobaster eta Marije Intxausti EHNEko Gipuzkoako presidente izandakoak. Joxi Azpillaga da eredu aldaketa eskatzen duten horietako beste bat; sindikatuaren barnean hausnarketa sakona behar dela adierazi du: "Horretan, nekazari guztiek parte hartu ahal izango dute".

Desadostasunak

Murgiondok azaldu du arazoaren oinarrian nekazaritza eta sindikatu ereduari buruzko "desadostasunak" daudela: "Oso zaila zen sindikatuaren egunerokotasunarekin jarraitzea, barneko giroa oso txarra zelako. Azaroan egin behar zen kongresua, baina, arazoari konponbidea bilatzeko, sei hilabete atzeratzea erabaki zen. Tarte hori pasatu da, eta ez da ezer egin; kongresua egiteko borondaterik ere ez dago. Baina ni ez nengoen prest egoera kaotiko horretan jarraitzeko; hori mozteagatik eman nuen dimisioa zuzendaritzan". Halere, bai Azpillagak eta bai Murgiondok ere garbi dute beren helburua ez dela sindikatua zatitzea. "Bi ikuspegi daude; biak mahai gainean jarri, eta EHNEko kideek erabakitzea nahi dugu. Pertsonen arteko arazoak daudela diote batzuek, baina hori ez da horrela. Gatazka ez da oraingoa, aspalditik dator".

Duela bost urte sartu zen Murgiondo EHNEn. "Baserrian gelditzea erabaki nuenean sartu nintzen sindikatuan, eta zuzendaritzako kide izatea egokitu zitzaidan". 2008an zuzendaritzan jende gazte eta berria jarri zuten, sindikatuarekin harreman gutxi izan zuena; "arazo pertsonalak" gainditu eta sindikatuak aurrera egitea zen helburua. "Jende berria jarri arren, azkenean, aurretik zeuden arazo horiek azaleratu egin dira".

Azken urteetan administrazioak ere "espezializazioa" eta "ekoizpen handiak" bultzatu dituela uste du Murgiondok: "Ekoizpen kostuak handitu egin dira; beraz, etekinetarako tarteak ere txikitu egin dira. Etekinak lortzeko ekoizpen handietara jo da. Ondorioz, iraunkorrak ez diren ereduak sortu dira; batzuek hortik onurak atera dituzte, baina besteek horren ondorio txarrak jasan dituzte".

Ekoizle handien "indarra"

Sindikatuaren barnean sektore batzuek indar handiagoa dutela ere azaldu du Murgiondok. "Horiek boterea hartzen dute. Azkenean, 1.200 kideren ordezkaria da sindikatua, baina indarra dutenen interesak hartzen dira kontuan". Azpillagak uste du ekoizle handiek izan dutela leku gehien Gipuzkoako EHNEn, batez ere sektore zehatzek: esnea, haragia eta basoak aipatu ditu. "Ahalmena dutelako eta oso espezializatuta daudelako, horiek egin dute indarra sindikatuan. Aurrera begira hori aldatu behar dela ikusten dugu, gizartea eta sektorea ere aldatzen ari direlako".

EHNEren egitura zaharkitua gelditu dela pentsatzen du Azpillagak. "Sektorean bilakaera ematen ari da, eta EHNEk ez du asmatu egoera berrira egokitzen; egitura zaharkitua gelditu da". Egungo krisi ekonomiko eta identitarioaren ondorioz bide berriak irekitzen ari direla dio. "Elikadura burujabetzaz eta kontsumo lokalaz hitz egiten da; sektorea erakargarri bihurtzen ari da hiriko jendearentzat. Baina ekoizpen modu berriei lekua egitea kostatzen ari zaio sindikatuari".

EHNEko kideek garbi dute nekazaritza "burujabea" eta "menpekotasunik gabea" nahi dutela. Ekoizpenean eta salmentetan menpekoak bihurtu direla azaldu du Murgiondok: "Ez gara gai izan ekoizten dugun hori zuzenean saltzeko; arlo horretan lan egiten saiatu gara EHNEn azkenaldian. Saltzeko beste bide batzuk garatu dira. Esaterako, kontsumo taldeak bultzatu ditugu". Murgiondok azoketan eta baserrian saltzen du gazta. Harategi eta denda txiki batzuekin ere lan egiten du. Horrez gain, Aretxabaletako kontsumo talde batean ere badago. Harategi txikiekin lan egitea kontsumitzailearengana iristeko bide laburra dela uste du, nahiz eta salmenta zuzena ez izan. "Bestela, banatzaile handiek kontrolatzen dute merkatua, eta horiek ezartzen dituzte prezioak; ekoizleontzat etekin tarte txikia geratzen da, eta kontsumitzaileentzat, prezio altuak. Ahalik eta salmenta zuzenenarekin, bitartekariak kendu eta kostuak jaisten dira".

Azpillagak adierazi du nekazaria agroindustriaren menpe dagoela: "Nekazariok ez gara gai izan produktuei prezioa jartzeko, eta langile soil bihurtu gara. Horrek etsipena ekarri du, irabazi txikiak eta baserri asko ixtea azken 30 urteetan. Horren aurrean, nekazariak autonomia berreskuratu behar du".

Euskal Herrira begira

Nekazaritza ereduaz gain, sindikatuaren beraren egitura aldatzeko premia ere aldarrikatu dute Azpillagak eta Murgiondok. "Boteregune" eta "sektorialismo handiak" daudenez, herrialde bakoitzean boteregune horiek galtzeko "beldurra" dagoela dio Murgiondok. "Denok ados gaude Euskal Herri mailako sindikatua nahi dugula. Lehenengo Gipuzkoa barneko gatazka konpondu behar dela diote batzuek. Gure ustez, berriz, Gipuzkoako EHNE agortuta dago, egungo egoeran baserritarren beharrei ez baitie erantzunik ematen; gatazka gainditzeko bidea Euskal Herri mailako egitura sortzea da, probintzialismoa gaindituz".

Lurralde bakoitzak bere ezaugarriak izan arren, Murgiondoren hitzetan, batak bestearen beharra du. "Araban zereala dago, eta guk hori behar dugu animalientzat; Arabako eta hemengo baserriak desberdinak dira, baina ikuspegi global batetik begiratuta, batera funtzionatu behar dugu". Izan ere, askotan kanpoko lehengaiak erosten dira bertakoak baino merkeagoak direlako, bertakoei konpetentzia eginez. "Bertakoen artean aliantzak eta elkarlana behar dira. Ekoizle txiki askoren ereduaren alde gaude gu; ez ditugu nahi herrialde bakoitzean bi ekoizle handi". Arazoa Gipuzkoan azaleratu den arren, eztabaida beste herrialdeetan ere eman behar dela pentsatzen du.

Krisia, aldaketarako unea

Krisi garaia aldaketarako unea dela gaineratu du Murgiondok: "Sistema honek porrot egin du, baina ez baserrietan bakarrik, eraikuntzan, bankuetan, enpresetan… Gipuzkoako EHNEn egin beharreko hausnarketaz ari gara, baina gizartean ere egin beharko litzateke. Beste eredu batzuk abian jartzeko garaia da".

Gizartearen krisi identitarioarekin nekazaritza sektorea jendea erakartzen ari dela adierazi du Azpillagak, baina "egitura txikietara" doa jendea: "Orain arte egin den ekonomia ez da erreala izan. Erreala dena da elikagaiak ekoiztea. Gizarte batek burujabe izan nahi badu, eta herri bezala funtzionatu, beharrezkoa da elikagaien ekoizpena lehentasunezkoa izatea. Orain arteko sisteman, hori ez da lehentasunezkoa izan. Krisi honek eramango gaitu errealistak izatera eta nekazariei behar besteko balioa ematera".

Gaur Musikaren Nazioarteko Eguna dela eta, hainbat kontzertu antolatu dituzte biharko Donostian, Loiola kalean. Napoka Iria, Los Coronas, Airbag eta Codigo Bushido taldeak ariko dira jotzen; lehen taldeak 13:00ean emango du kontzertua, eta gainerakoek...

• Hondakinak atez ate biltzen dituzten herriak. Aste honetan Anoeta, Alegia, Irura eta Zizurkilen hasi dira hondakinak atez ate biltzen. Gipuzkoan hamahiru herrik dute sistema hori.

Nekazaritzan eta abeltzaintzan lan egiten duten 1.200 bazkide daude gaur egun Gipuzkoako EHNEn. Joxi Azpillagaren arabera, horietatik ehun inguru dira kide aktiboak: "Nekazaritza indartsuago zegoen garaian, mila ziren".

BERRIAren jaia

Andoain

Apirilaren 12an BERRIAk hasitako ospakizun bira amaierara iritsiko da bihar. Bi hilabete pasatxo eman ditu Euskal Herri osoko hainbat herri eta hiritan, eta, hamaika ekitaldi eskaintzearekin batera, ehunka lagunen babesa jaso du. Biharkoa festa biribiltzeko eguna izango da: goizetik arratsaldera bitarte, askotariko jarduerak izango dira Andoainen, Martin Ugalde kultur parkean. Bira osoan bezala, antzerkia, musika, bertsoak eta beste izango dira egun osoan. Ekitaldiak ez ezik, txosna, ogitartekoak eta pintxoak ere ez dira faltako.

Irrien Lagunak klubaren Kanta eta dantza ikuskizunarekin hasiko da eguna, 11:00etan. Ordu berean, eta ordu eta erdiz, BERRIA barrutik ezagutzeko aukera izango dute parkera biltzen direnek. 12:00etatik 13:00era, sagardo dastatzea prestatu dute, eta, tartean, bertsolarien saioa izango da: Arrate Illaro, Odei Barroso eta Beñat Gaztelumendi bertsolariek bat egingo dute festarekin.

Kontzertuak arratsaldean

Eguneko ekitaldi nagusia 13:30ean izango da. Horretan, Beatriz Zabalondo BERRIA Taldeko lehendakariak eta Iban Arregi kontseilari ordezkariak hartuko dute hitza. Hainbat sorpresa ere iragarri dituzte. Ekitaldiaren ondoren, bazkaria egingo dute.

Arratsaldean musikak hartuko du Martin Ugalde kultur parkea. 16:00etatik aurrera, Napoka Iria, Petti eta Morau ariko dira kantuan. Haien ondotik helduko da Goseren kontzertua, 18:00etan.

BERRIAK HAMAR URTE: EGUN OSOKO JAIA, BIHAR

11:00etan. Irrien Lagunak, Kanta eta dantza.

11:00etatik 12:30era. BERRIA ezagutzeko aukera.

12:00etatik 12:30era. Bertsolarien saioa: Arrate Illaro, Odei Barroso eta Beñat Gaztelumendi.

12:00etatik 13:00era. Sagardo dastatzea.

13:30ean. Ekitaldi nagusia, hainbat sorpresarekin.

14:00etan. Bazkaria.

16:00etatik aurrera. Napoka Iria, Petti eta Morau.

18:00etan. Gose.

Teknologia digitalek gaur egungo komunikazioaren egitura eraldatu dute, eta baita gure egunerokotasuna ere. Sare sozialak eta bestelako komunikabide digitalak gure bizitzako edozein arlotan erabiltzen ditugu salbuespenik gabe: lanean, aisialdian, fami...

Indiako zazpigarren hiri handienean bizi da Mari Artano (Zestoa, 1987). Pune herrialdearen mendebaldean dago, eta bost milioi biztanle inguru ditu. "Bero asko, jende asko eta kontraste asko aurkitu ditut han, baina baita jende oso jatorra ere, beti la...

Azkeneko hamarkadan asko hazi da surfa egiteko zaletasuna Euskal Herrian, baita horretarako ohiturarik, tradiziorik edo baliabiderik ez duten eskualdeetan ere. Kirol hori olatuaren gailurrean da, geroz eta garaiago. Munduko zirkuituan surflari profesional ugari eman ditu Euskal Herriak. Haiek irekitako bidearekin animatuta, geroz eta zale gehiago joaten da hondartzetara.

Kostaldean ez ezik, Gipuzkoa barnealdean ere surfaren sugarra piztu da. Herrialde osoan daude ur kirol horren zaleak. Surfera joateko, ordea, barrualdeko herrietatik itsasorainoko distantzia aldaezina da, eta batzuetan deserosoa ere suertatzen zaie. Aldatzeko, oholak garraiatzeko edo neguan babesteko toki baten falta dute, esate baterako. Eragozpen horiek gainditzeko asmoz, ekainaren lehenetik martxan da Debagoieneko Surf Elkartea. Irabazi asmorik gabeko elkartea da, eta Bergarako, Arrasateko eta inguruko zaleek sortu dute. Elkarte gisa erregistroan sartzeko izen bat behar, eta Debagoienekoa ipini diote, eskualde horretatik erne delako hazia. Baina edozein tokitako surflarientzat irekita dago, bazkide kopurua bete arte, behintzat.

"Bere garaian Debagoieneko surflari talde bat hasi ginen autoa elkarrekin partekatzen, gastuak zatitu eta surfa egiteko zaletasuna merkeagoa izan zedin. Neguan, hala ere, eragozpena handia zen, aldatzeko-eta ez geneukalako tokirik. Kostaldeko herrietan ez ziguten lokalik uzten, bertan erroldatuta egon beharra zegoelako. Hala, gure kabuz lokal bat hartu dugu, eta elkartea eratu dugu, barrualdeko jendearentzat. Urte batzuk bageneramatzan ideia horrekin", esan du Miguel Rodriguez bergararrak, elkartearen bultzatzaileetako batek.

Gaur egun, 33 bazkide ditu Debagoieneko Surf Elkarteak, eta gehiagoren bila dabiltza. Gehienez, 80 lagunentzako tokia dute elkartean, errentan hartu duten lokalean ez baitago gehiagorentzako lekurik.

Gordailua eta aldatzeko tokia

Berez barrualdeko surflarientzat pentsatuta baldin badago ere, edonongo jendea hartuko dute, ez nahitaez eskualdekoa. "Gasteizko surflariak ere etorriko zaizkigu, baina baita Donostiakoak ere, eta Zarauzkoak bertakoak; herriaren barrualdean bizi den surflaria, adibidez, eta hondartzaren ertzean lokala edukitzea ondo datorkiona".

Ohituraz eta gertutasunez Zarauzko hondartzara joan ohi ziren lehen ere Debagoieneko surflariak. Elkartearen kokalekua han izatea ez da harritzekoa, surferako baldintza egokiak baititu itsasoak. Zarauzko malekoian hartu dute lokala, Marina Txiki tabernaren azpian, Kantauri itsasoarekin parez pare.

Banakako aldagela sorta bat dago lokalean, kabinatan bereizita. Dutxak, gauzak uzteko tokia eta komunak ere baditu. Gizonezkoentzat eta emakumezkoentzat bereizitakoak dira zenbait dutxa. Oholak gordetzeko aukera ere badute surflariek, etxeraino eraman-ekarrian ibili gabe.

Bazkide egin ondoren, norberak nahi duenean erabil dezake lokala; bakoitzak bere giltza du. Erabilera araudi bat osatuko dute, lokaleko garbitasun eta funtzionamendu baldintzak finkatzeko.

Hilean hogei euroko kuota

Baldintza berezi bat ere "ez dago" surf elkarteko kide izateko. Bazkide sartzeko, sarrera gisa 50 euroko ekarpena egin behar da. Ondoren, hilero hogei euro ordaindu behar da, kuota modura. "Baina kuota hori oraingoa da, 33 bazkiderekin kalkulatutakoa, gastuak-eta estaltzeko. Bazkide gutxi gaude oraindik; gehiago biltzen garenean, kuota jaitsi egingo dugu", zehaztu du Rodriguezek. Banku bidez helbideratuta kobratuko dute hileroko kuota.

Izen-emate orri bat bete behar dute bazkide izan nahi dutenek —Interneten dago orria—. Datuak eta kontu korrontearen zenbakia eman, eta ordainketa egindakoan giltza emango diote surflari kideari. Ordutik aurrera, bazkide gisa erabili ahalko du Zarauzko malekoiko lokala.

Ez da kirol talde edo klub bat, elkartea baizik. Irabazi asmorik gabekoa dela nabarmendu du Rodriguezek. "Elkarte izaera emateko eskatu digute erregistratzerakoan, diru irabazirik gabeko elkarte gisa. Zarautzen ez ziguten uzten kirol talde bezala eratzen, beste bi badaudelako han lehendik".

Biltzen den dirua gastu arruntetarako bideratuko dute. "Horretarako bakarrik. Sartzen den diru guztia erabiltzeko da: lokalaren alokairua ordaintzeko, barruan berrikuntzaren bat egiteko, margotzeko...".

Harremanetarako hainbat bide dituzte. Facebook sare sozialean badute profila, baita webgune bat ere (www.debagoienast.es). Edozein zalantza argitzeko edo informazioa eskatzeko, helbide elektroniko bat ere badauka elkarteak (dgstsurf@gmail.com).

Surfa "modako" dagoela aitortu du Rodriguezek. "Gehiegi ere bai. Orain dela hamabost urte lau katu ibiltzen ginen hondartzan surfa egiten, eta gaur egun ikaragarri igo da. Denean igo da. Hala ere, merkatuan surf markak gutxitzen ari direla diote, etxe batzuk ixten ere bai. Baina hondartzan asko igo da zaletasuna". Itsasertzeko herrietatik barruraino iritsi da, gainera, surfaren aparra. "Gipuzkoa barrualdean zaletasuna badago, eta gorantz doa. Goierri aldekoak, Tolosaldekoak, Urola Erdikoak... Denetariko jendea ibiltzen da surfean. Baita Arabakoak ere. Denen zain gaude elkartean". Neguan elurretan snowboard-a egiten duten asko joaten da udan olatu gainean ibiltzera. Zaletasunaren igoera handia arlo horretatik sumatu dute.

Itsasoak bere lekuan jarraitzen duen arren, barrualdeko surflarientzat erosotasunean asko gerturatu da. Surfa egiteko hondartzan bertan dute txoko bat orain, kostaldeko nahiz barrualdekoek.