Neguko tenperatura baxuetatik babesteaz gain, etxegabeei entzutea eta babesa ematea da programaren helburua. Boluntarioei esker, lan hori errazagoa da, eta, gauero, bi edo hiru lagun gaua pasatzera joaten dira.

Zurrumurruek min handia egin dezakete, hainbatetan errepikatuta egia izatearen itxura hartzen dutelako askotan gizartean. Kristina Morales Tolosaldea Garatzen elkarteko Migrazio eta Aniztasun teknikariak azaldu duenez, "krisi garaian areagotu egiten d...

Gipuzkoan bizi diren etorkin batzuen osasun eskubideak urratzen ari direla salatu dute Jatorri anitz, herri bat taldeko kideek. Pertsona batzuk osasun txartelik gabe daude "ukatu egin dietelako, hura lortzeko zailtasunak jarri dizkietelako edo biderat...

Amara Berritik abiatuta, Parte Zaharrerantz doaz Leon eta Kastillo. Prim eta Urbietako kale kantoian Arte Ederrak eraikinarekin egin dute topo.

—1914an altxatu zuten; beraz, datorren urtean, ehun urte —informatu du Leonek—. Seguruena ez da mendeurrena ospatzera iritsiko, ordea. Izan ere, udalak murriztu dio orain arteko babesa. Horrela, jabeak, Sade enpresak, aspaldiko proiektu bat gauzatu ahal izango du: eraikina bota eta bertan hotel bat paratu. Ekainean bertan botatzeko asmoa omen dute.

—Horrela bada, ez da ondare galera makala izango —erantzun du Kastillok—. Seguru asko Donostian zinematograforako propio sortutako lehen eraikina da, eta ezbairik gabe zinema gela aitzindari haietatik zutik geratzen den bakarra. Donostian zinemaren inguruko kultura handia dago, edo hori diogu, behintzat, harrotasun puntu batekin, gainera. Beraz, harrigarria ere bada urte hauetan guztietan Arte Ederrak nola edo hala errekuperatzen saiatu ez izana, eta orain, berriz, botatzen uztea. Halaber, zabalgune erromantikoen kalitatea da Donostiaren edertasunaren giltzarri nagusietako bat. Bada, eraikin honek zabalgune horietako baten ertza biribiltzen du; beraz, ez da edozein eraikin.

—Zeharo hormazahartuta dago, baina —argudiatu du Leonek.

—Jakina! Hogeita hamar urtez abandonatuta egon da eta! Hori da lorontzi bati bultza egin, eta gero, "erori egin da" esatea bezalakoa!

—Jabeari ere eskubideren bat aitortu beharko zaio, ezta? —Leonek berriro, Kastilloren erantzunaren tonuak pixka bat suminduta—.

—Jabeak egin du jabe batengandik espero daitekeena. Orain dela urte batzuk hotela aurrera ateratzen saiatu zen. Ezin izan zuen, udaletxean kontua behar bezain garbi ez zegoelako, beste arrazoien artean herritar batzuen oposizioa handia izan zelako. Beraz, Sadek eraikina usteltzen utzi du, udalak botatzeko aukera ematea denbora kontua baino ez zela sinetsita. Estrategian bete-betean asmatu duela aitortu beharko da, baldin eta udalaren partetik azken uneko erabakirik ez badago.

—Egongo ote?

—Orain dela urte batzuk bezala, oraingoan ere herritarren presioa erabakigarria izan daiteke, baina urteak ez dira alferrik igaro, eta maniobra aukera are txikiagoa da. Zaila da azken unean hartzea urtetan hartu ez den erabakirik. Are gehiago eraikin pribatu baten gainean. Izan ere, ez da begi bistatik galdu behar udalak azken urteotan gupidagabe bota dituela izugarri eraikin publiko garrantzitsuak. Horra hor gas fabrika; horra hor San Martingo merkatua. Bere buruari ezarri ez dion zorroztasuna partikular bati ezarriko ote dio?

—Nolanahi ere, hotel berriak errespetatuko luke eraikin zaharraren itxura…

—Bai, beste pastixe bat. Egia esan, itxura gordetzea, itxurak egitea, beti izan da Donostia ofizialaren ezaugarrietako bat.

Urbietatik barrena jarraitu dute. Denda baten aurretik pasatzean, biak ala biak pausatu dute begirada eskaparateko pegatinan: "Donostia 2016"; kulturaren Europako hiriburua. Aurrera egin dute ezer esan gabe, horri buruzko edozein iruzkin agerikoegia iruditu zaie eta.

Elkarrizketan eta errespetuan oinarritutako aniztasunaren ideia gizarteratzea da gure asmoa. Gehienbat ideia horrek batzen gaitu hemen gauden eragile eta talde guztiak". Jatorri anitz, herri bat egitasmoko kide Xabat Laborderen hitzak dira. Euskal Her...

Caritasek Donostian dituen zentroen artean, aipatzekoa da Aterpe. Hiru otorduetan janaria banatzen dute, eta baita ogitartekoak ere. Janariaz gain, zerbitzu ugari jartzen dituzte etxegabeen eskura: garbitegia, dutxak, ile apaindegia, erizaintza eta le...

Gipuzkoako zaharren egoitzetako langileak bost eguneko grebara deitu dituzte aste honetan ELAk eta LABek, lan hitzarmen duin bat aldarrikatzeko. Hiru mila langile baino gehiago deitu dituzte lanuztera. Lehen greba egunean —irudian—, 800 lagunek egin zuten bat Donostian antolatutako manifestazioarekin, eta, Gipuzkoako hiriburuan ez ezik, hainbat egoitzatan ere egin zituzten protestak. Akordiorik ezean, greba mugagabera deitzeko asmoa du ELAk.

Nekez aurki daiteke Euskal Herrian hain isilik eta aldi berean kantuz eta doinuz hain beterik dagoen leku bat. 200.000 dokumentutik gorako ondarea biltzen du Eresbil musikaren euskal artxiboak, Errenterian. Ez da erraza guztiak banan-banan zenbatzea, ezta sailkatzea ere; asko izanda ere, ordena da nagusi haien inguruan. Materiala apaletan pilatua dute liburutegian, guztien begi bistan; eraikineko beste hainbat txokotan benetako altxorrak gordetzen dituzte, ezkutuago. Jon Bagues Eresbileko zuzendaria gidari, nahi adina denbora igarotzeko moduko materiala eta bitxikeriak topa daitezke artxiboaren pareten artean.

Euskal musikagileen ekoizpena bildu, gorde, babestu eta zabaltzea du xede artxiboak. Ez soilik musikagileenak, baita interpretazioan aritzen direnenak ere. Ez soilik klasikoak, baita pop-rock eta bestelako estilokoak ere. Euskal musikari dagozkion dokumentu guztiak biltzea da asmoa, azken finean. Han aurki daitezke eskuz idatzitako edo inprimatutako partiturak, grabaketak, liburuak, kantutegiak, diskoak, argazkiak, kartelak, dosierrak... Urteetan gero eta material gehiago biltzen joan diren arren, argi dute "barru-barruko muina Euskal Herriarekin zerikusia duen edozein dokumentu" dela.

Bitxia da ikustea nola norbanako baten ondarea guztien ondare bihurtzen den denbora gutxian, etxe edo denda batetik Eresbilera lekualdatuta. Getxoko ontzi buruzagi batek egindako ekarpena gogoan du Baguesek: "Musikazalea zen oso, eta mundu osoan bidaiatzen ari zela diskoak erosten zituen. Haren 3.000 disko ditugu orain". Hizpide du Donostian Diaz y Cia argitaletxeak ateak itxi zituenekoa ere. XIX. mendean sortutako argitaletxe horrek 7.000 partitura eraman zituen artxibora.

Hasieran euren ardura euskal musika bazen ere, urteekin zabaldu egin da eremu hori. Euskal musikarien bilduma zen hasieran, baina musikaren euskal artxibo bihurtu da Eresbil. Adibide gisa, Musikenen dauden atzerriko ikasleen piezak: haien arrastoei jarraitzen diete, Euskal Herrian jaiotakoak izan gabe ere musikaren bueltan herrialdean aritutakoak direlako.

Dantzari tartea

Musikarekin batera, dantzak ere badu bere tokia Eresbilen. "Dantza gune txiki bat" osatzen ari dira duela lau urtetik hona, beste Eresbil txiki bat. Liburuak, bideoak, dosierrak eta abar bildu dituzte oraingoz. Bi pianok babesten dituzte guztiak, eta, tarteka, dantzan jartzen dituzte partiturak probatzera gela hartara joaten diren bisitariek.

Bistan dagoena baino gehiago da, ordea, Eresbil. "Hiru zirkuitu daude: langileena, bezeroena eta dokumentuena; eta normalean ez dira gurutzatzen". Dokumentuak artxibora heltzerakoan sailkatu egin behar dira, egokiak ote diren erabaki, eta orduan hasten da jendearentzat eskuragarri jartzeko prozesua. Badira, baina, herritarren eskura egonda ere begien aurrean ez daudenak. Segurtasun neurri bereziak dituzte, hezetasuna eta tenperatura jakinak; ohiz kanpoko edozein mugimendu antzemateko tresnen babesean daude, beste solairu batean. Han dago gordeta, besteak beste, artxiboko dokumenturik zaharrena: XIII. mendeko pergamino bat. Baita euskarazko lehen dokumentua ere, 1705. urtekoa, eta musika euskarririk zaharrena, argizarizko zilindro bat.

Eresbil "libre" da. Libre sarrerarako, dokumentuak eramateko, eta libre irteerarako, nahi den guztia eskuratzeko. Ikerlari nahiz musikariak joan ohi dira gehien, musika munduan aritzen diren profesionalak. Kopiak egiten dituzte, norberak bere erabilerarako balia ditzan. Normalean partituren bila jotzen dute musikariek, eta euren tesia osatzeko informazio eske ikerlariek. Baina badira festarako Eresbilera biltzen direnak ere, inauteriak aitzakia: "Erromatar mozorroa jantziko dugu inauterietan; baduzue garai hartako musikarik?". Halako eskaerak jasotzea egokitu zaie. Nostalgiak bultzatuta ere iritsi da baten bat, gaztetako garaiak gogoratzeko doinu bila.

Sorrera, 1974an

Andra Mari abesbatzaren ekimenez sortu zen musikaren euskal artxiboa,1974an. Beharra ikusi zuten, Euskal Herri osoan euskal musikagileen lanak jasotzeko halako artxibategirik ez zegoelako. Hasieran, partiturekin hasi ziren batik bat. "Musika klasikoan egilearen ideia adierazten duen jatorrizko dokumentua" dela dio Baguesek. Liburuak eta grabaketak jasotzen hasi ziren ondoren; gero, funtsak heldu ziren —musikagile bat hiltzen denean emandako ondarea—.

Eresbilek, materiala biltzen jarraitzen duen bitartean, harreman estua du Euskal Herriko beste artxiboekin, "garrantzitsuena ondarea ondo gordeta eta eskuragarri dagoen jakitea" baita.