Pablo Milanes abeslari kubatarrak kontzertua emango du datorren asteazkenean Donostiako Viktoria Eugenia antzokian. Zaleen artean ikusmina piztu du, iaz, gaixorik zegoelako, bertan behera utzi behar izan baitzituen Donostian eta Basaurin (Bizkaia) zituen saioak. Aurten Donostiakoa izango da Euskal Herrian emango duen kontzertu bakarra. 20:00etan izango da. Argazkian, artista bera, artxiboko irudi batean, kontzertu batean, Barañainen (Nafarroa).

Egunero zerbait berria ikasi nahi nuen, jende gehiago ezagutu... Asko erakartzen ninduen beste mundu bat esploratzeak". Duela bi urte, esperientzia berri horien bila abiatzeko garaia iritsi zela pentsatu zuen Koldo Aizpuruak (Azkoitia, 1987); jaioterr...

Maitagarri txikiak: Sorgintxo lagun berria ipuina 10 euroan dago salgai. Salmentatik ateratako dirua, Gipuzkoako Haur Minbizidunen Gurasoen Elkarteari, Aspanogiri emango dio Anduezak.Orain hiru hilabete hil zen Anduezaren aita, minbiziak jota. Eta bos...

Piano lehiaketaDonostiaMundu osoko pianisten topagunea izango da asteburu honetan Donostia: Donostia Hiria XVIII. Nazioarteko Piano Lehiaketa egingo da gaur, bihar eta etzi. Adin ia guztietako ikasleen topalekua da Donostia Kulturak antolatzen duen le...

Estatu Batuetako bigarren hezkuntzako irakasleen %60 ez daude ados eskoletan eboluzioaren teoria ematearekin. Eztarritik gora bihotzerrea eragiten zidan esaldia da. Papertxo batean dut idatzia, ordenagailuko letra lodiz, eta beti txamarrako poltsikoan...

Udara baino lehen. Epemuga jakin bat jarri dute Anoeta, Irura, Alegia, Villabona eta Zizurkilgo udal ordezkariek hondakinak atez ate biltzeko sistema ezartzen hasteko. Hil honetan bizilagunekin bilerak egiten hasiko dira, sistema zertan den esplikatzeko eta ekarpenak jasotzeko. Hartara, sistemari egin dakizkiokeen "egokitzapenak" aztertuko dituztela esplikatu dute. Asteartean agerraldi bat egin zuten udal horietako ordezkariek honen berri emateko, Orendainen.

Hondakinak biltzeko sistemarik merkeena hori dela argudiatu dute, eta iraunkorrena. Hain zuzen ere, era horretan hondakinen %80 birziklatzen direla azaldu dute, eta horretara heltzen den beste sistemarik ez dagoela. Tolosaldean hondakinak biltzeko sistema hori ezartzen aitzindari izango dira udalerriok. Izan ere, oraingoz Usurbilen, Hernanin, Oiartzunen eta Antzuolan bakarrik dago ezarrita atez atekoa. Nolanahi ere, litekeena da laster udalerri gehiago ere gehitzea; izan ere, orain urtebete Gipuzkoako 34 herritako alkateek atez ateko sistema ezarriko zutela agindu zuten. Udalerri horien artean zeuden, hain zuzen ere, Tolosaldeko lau herri horiek.

Datozen hilabeteetan atez atekoa ezartzekoak diren udalerrien artean daude Astigarraga, Legorreta, Lezo, Itsasondo, Oñati eta Zaldibia. Beste hainbat herritan, berriz, atariko urratsetan dabiltza udal agintariak. Zenbait tokitan bilketa eredu horren kontrako plataformak osatu dira; oihartzun handia lortu dute, eta horrek ez du batere erraztu prozesua. Legazpin, esate baterako, ozen altxatu du ahotsa plataforma horrek azkenaldi honetan, eta auziari buruzko erreferendum bat egingo duela iragarri du.

Birziklatzearen alde

Gipuzkoako Foru Aldundiak, berriz, aste honetan birziklatzea sustatzeko asmoen aldeko konpromisoa berretsi du berriro: milioi bat euro bideratuko du horietara. Diputazioko bozeramaile Larraitz Ugartek eman du aste honetan horien berri: 450.000 euro hiri hondakinen birziklatzea sustatzeko programentzat izango dira, eta 490.000, berriz, zaborren berrerabiltzea sustatu nahi duten komunikazio eta heziketa kanpainentzat. Lehenengo diru sail horretako laguntzak banatzeko orduan lehenetsi egingo ditu aldundiak hondakin organikoak tratatzeko urratsak eginak dituzten udal eta mankomunitateak.

Bilduk, nola udaletan hala aldundian ere, apustu irmoa egin du hondakinak biltzeko eta tratatzeko eredu berri baten alde, eta horren defentsan ari da. Eredu berri horren berri emateko, Ingurumen diputatu Iñaki Errazkin buru hartuta, Europako Parlamentuak gaiari buruz antolatutako mintegi batera joango da Gipuzkoako Foru Aldundiko ordezkaritza bat datorren astean.

"Eromena da!". Borja Arbelaitz (1976, Errenteria) Oarsoaldeko AEK-ko arduraduna da. Korrika askoren antolaketan parte hartzea egokitu zaio, eta lasterketaren atariko hilabeteak euskaltegian zurrunbilo bat izaten direla dio. "Batez ere, bigarren hiruhi...

Zulorik sakonenean argi izpia bezala egoerarik makurrenean ere irribarre bat topa daitekeela ondorioztatu du Metrokoadroka kolektiboak, eta, hortik abiatuta, antzezlan bat estreinatuko du datorren ostiralean —20:30ean— eta larunbatean —20:00etan—, Donostiako Lugaritz kultur etxean: Poza. Zergatik dantzatzen dute bosniarrek?. Lan hori edertasunaren bilaketaren emaitza izan da, eta, zehazki, poza landu nahi izan dutela azaldu dute proiektuaren sortzaile Oier Guillanek eta Idoia Beratarbidek. Errenteriarra da bat, oiartzuarra bestea. Taula gainean agertzen dira biak.

Errenteria bisitatu zuten hainbat lagun bosniarrek piztu zuten proiektuaren atzean daudenen harra, eta, era berean, haiek eman diote izena antzezlanari. Oier Guillanen arabera, irudi batetik abiatu zen dena. Afari bat egin zuten zenbait lagun bosniarrekin, eta parranda batean bukatu zuten. Irudia hau zen: jendea dantzatzen, kantatzen, mahaira igota... Guillanek gogoan du "sekulako talka" izan zela, pertsona horiek beste testuinguru batean ezagutu zituztelako, eta garai horretan kontatu zizkieten istorio zenbaitek asko hunkitu zituztelako. "Ikusten duzunean pertsona hori bera gero bizitza ospatzen modu horretan, esaten duzu: 'Ni zertan ari naiz eguneroko bizitzan'?".

Horrek edertasunaren eta pozaren oinarrian zer dagoen pentsarazi zien, eta horrekin zerikusia zuten zenbait testu topatu zituzten. Horietako bat esanguratsua egin zitzaion Guillani, Eusebio Calongeren liburu batekoa: "'Edertasunak itxaropena sortzen du, eta horregatik da arriskutsua, eta horregatik izaten da erasoa'". Ideia horretan sakontzen hasi ziren. "Gure alderik ilunenera joan gara, eta hor ere edertasuna topatu dugu, eta horrek sortzen digu itxaropena. Dena desastre bat denean gogoratzen dizu zergatik ari zaren borrokatzen", adierazi du Guillanek.

Testuetatik inprobisaziora

Kontzeptu hori oinarri hartuta, Guillanek berak zenbait testu idatzi zituen, eta horiek lantaldera eraman zituen. Testu horiek bakoitzari zein irudi iradokitzen zizkioten landu zuten lehenbizi, eta, gero, irudi horiek antzezten eta inprobisatzen hasi ziren. Proiektuan arte diziplina askotako lagunek parte hartu dutenez —pinturan, Beratarbide; musikan, Ander Fernandez; poesia eta literaturan, Guillan eta Asier Sarasola; antzerkian, Jabi Barandiaran—, bakoitzak bere dizi- plinaren araberako ekarpenak egin dituela azaldu du Beratarbidek.

Urteak daramatzate Metrokoadroka kolektiboko zenbait kidek arte diziplinak eszenan nola bat egin dezaketen ikertzen, eta antzerkia elkargune aproposa izan daitekeela bururatu zitzaien. Alde horretatik, arte diziplina jakin batean iaioa denak bere espezializatearekin lotutako ekarpena egin arren, "denek denetik" egin behar izan dutela gaineratu du Beratarbidek: "Nik, esaterako, marraztu eta antzezteaz gain, musika ere jotzen dut". Bere espezializatea izan ez arren, ez dagoela urduri azaldu du Beratarbidek, orain arte hainbat entsegu egin baitituzte, irekiak, gainera, eta jendearen feed back-a lortu dute. Azkena, Leioako Kultur Maratilan egindako aurrestreinaldia izan zen, Bizkaian. Lugaritzeko testuingurua antzekoa izango delakoan dago.

Artisten sarea

Talde lanean egin dute Poza, baina ez da bakarra izan, Metrokoadrokak bospasei lan aurkeztu baititu 2008tik. Urte batzuk lehenago hasi ziren askotariko diziplinetako zenbat lagun elkarlanean —gehienak Oarsoaldekoak—, eta urte horretan bertan estreinatu zuten Metro koadro bat lanetik bururatu zitzaien kolektiboa formalizatzea eta izen bat jartzea. "Ikuskizun horretako protagonistak metro koadro batean bizitzea erabakitzen zuen, eta, mundua desastre bat dela ikusita, bere mundu perfektua eraikitzea. Kontzeptu hori kontuan hartuta eman genion izena", gogora ekarri du Guillanek. Helburua harreman artistiko eta pertsonalen bitartez proiektuak egin ahal izatea dela esan du: "Nahiko eragozpen eta azpiegitura arazo izaten dira beste edozein proiektu aurrera ateratzeko gaur egun. Sare bat sortuta, askoz ere egingarriagoa dela uste dugu".

Libe Anduezak (Legazpi, 1972) haurrentzako bere lehenengo ipuina argitaratu berri du, Maitagarri txikiak: Sorgintxo lagun berria izenburupean. Andueza, dena dela, ez da idazlea ogibidez. Ingeniari teknikoa da, eta Mondragon Korporazio Kooperatiboan lan egiten du, diseinu mekanikoaren alorrean.

Ipuina egiteko ideia "egun batetik bestera" sortu zitzaiola aitortu du. Hala ere, beti izan du gustuko gauzak sortzea. Baina ez da ezerekin "gustura" sentitu, Maitagarri txikiak iritsi arte. Lehenengo liburua kalean da, baina proiektua ez da hemen amaitzen. Bigarren alea "ia amaituta" dauka, eta hirugarrena egiteko ideiak ere pentsatuak ditu dagoeneko.

Nola bururatzen zaio ingeniari tekniko bati haurrentzako ipuin bat egitea?

Egia esan, ia egun batetik bestera sortu zitzaidan ipuina egiteko ideia. Nirea den zerbait egiteko gogoa izan dut beti, baina orain arte ez dut jakin oso ondo zer. Gauza ezberdin asko egin dut, eta ipuineko pertsonaiak aspalditik nituen buruan bueltaka. Azkenean, buruan nuen hori paperean marraztera animatu nintzen.

Margotzeko zaletasuna duzu orduan?

Esandako eran, denetarik egin izan dut; tartean, baita margotu ere. Gauza asko hasi ditut, baina ezer gutxi amaitu. Nire bokazioa zein den asmatzea kostatu egin zaidala esango nuke. Ikastaro asko ere egin ditut; azkena, Photoshop programari buruzkoa. Ikaragarri ondo etorri zait bertan ikasitakoa ipuineko marrazkiei azken ukitua emateko.

Egin duzun guztiaren artean, zergatik azkenean haurrentzako ipuin bat?

Esan dudan eran, pertsonaiak aspalditik definituak nituen, eta garbi nuen haurrei begirako zerbait izan behar zuela. Gainera, 5 eta 8 urteko bi haurren ama ere banaiz: Izaro eta Ikerrena. Beti esan izan diet txantxetan seme-alabei egunen batean ipuin bat egingo nuela. Eta, azkenean, ia konturatu gabe, egia bihurtu da.

Pertsonaiak sortu zenituen, beraz, ipuina bera baino lehenago?

Bai. Maitagarri txikiak dira ipuineko protagonistak. Guztiak dira neskak, eta bakoitzak berarekin bizi den animalia txiki bat dauka, maskota moduan. Maddalen eta Esnetxo untxia, Burbu eta Borobiltxo arratoia, Izaro eta Lili txakurra eta Pati eta Elurtxo pinguinoa dira.

Zer kontatzen duzu?

Oso istorio sinplea da. Helburua ez da mezuren bat zabaltzea izan. Lehenengo liburu honetan, pertsonaiak aurkeztu ditut, batez ere. Maitagarri txikiek Sorgintxo eta haren animaliatxo Dordo barraskiloa ezagutuko dituzte, eta horrek ireki dit pertsonaietan pixka bat sakontzeko bidea. Seme-alabei irakurri dizkiedan haurrentzako ipuin asko oso konplexuak iruditu zaizkit, horietako batzuk baita bortitz samarrak ere. Faltan sumatu izan ditut nire haurtzaroko ipuinen istorio sinpleak.

Ipuineko testuak euskaraz eta ingelesez idatzi dituzu.

Idaztea ez zait inoiz askorik gustatu izan, baina ipuinerako idaztea nahikoa erraza suertatu zait. Ingelesari garrantzia eman nahi izan diot, haurrek hasieratik har dezaten modu naturalean hizkuntza hori. Ni gazte-gaztetatik nabil ingelesa ikasten, eta oraindik ez dut horren ongi menperatzen. Ez dut nahi gaur egungo haurrei hori bera gertatzerik.

Marrazkiak ere zuk zeuk egin dituzu.

Bai, horiek dira, gainera, ipuinaren muina. Akuarela margoekin eta pastelekin egin ditut marrazkiak. Eskaneatzeko orduan, ordea, konturatu nintzen kalitatea asko galtzen zutela. Azkenean, Photoshop-en bidez zenbait ukitu emanda konpondu nuen arazoa.

Liburua esku artean izan arteko bidea gogorra izan al da?

Orain, distantziarekin, gauza onak baino ez ditut gogoratzen, baina egia da ez dela dirudien bezain erraza izan. Argitaletxe askotako ateak jo ditut, baina bakar batek ere ez dit eskurik luzatu. Hasieran, batzuek esan zidaten marrazkien kalitatea ez zela behar adinakoa; gero, beste batzuek nire ipuina ez zela euren aurrekontuetan sartzen. Azkenean, ipuina nik neuk inprimatzea erabaki nuen.

Eta nola joan da?

Oraingoz, bostehun ale inprimatu ditut. Aitortu behar dut liburua esku artean izan arte urduri egon nintzela. Izan ere, ez didate probako alerik erakutsi; zuzenean bidali zuten inprimatzera, eta azken emaitza nolakoa izango zen jakin gabe egoteak egonezina sortu zidan.

Emaitza, hala ere, zure gustukoa izan da azkenean.

Bai, oso gustura nago nola gelditu den ikusita. Egia esan, hainbeste denboran buruan irudikatu nuen hori esku artean izatean, nolabaiteko asebetetzea sentitu nuen. Guztietan zailena banaketa lana izan da. Oraingoz, Arrasateko, Oñatiko, Legazpiko, Zumarragako, Ordiziako, Beasaingo eta Tolosako dendetan dago salgai, baita Elkarren ere. Hala ere, zuzeneko salmentan hobeto joan zait.

Lagunek-eta asko erosi dizkizute?

Bai, eta lantokian ere asko saldu ditut! Abenduan, San Tomas azokan izan ginen Donostian, eta ale asko saldu genituen. Ondoren, asmoa Durangoko Azokan saldu ahal izatea da.

Aurrera begira, zer-nolako asmoak dituzu?

Bigarren ipuina amaitzekotan naiz; Maitagarri txikiak: Sancho eta Iker izena eramango du. Hirugarren ale baterako ideiak ere pentsatuta dauzkat dagoeneko. Nesken bizitzan, bi mutil agertuko dira, eta maitasun kontuek ere izango dute tarterik. Hirugarrenean, nesken eta mutilen munduak bat egingo dute, nolabaiteko oreka bermatzeko.

Gipuzkoako Mendi Federazioaren zuzendaritzan aldaketa izan berri da. Tolosako Oargi mendi elkarteko zazpi kide jarri dira gidari. Garbi dute zein den beraien helburua: "Federazioaren erronka da elkarteak federaziora hurbiltzea, eta elkarteen erronka da jendea mendira hurbiltzea. Federazioak egon behar du elkarteak koordinatzeko, eta ez beste gauza bat izateko. Elkarteek federazioaren erabakietan parte hartzea da gure nahia".

Laureano Urkiza da federazioko lehendakari berria; Juan Manuel Serrano lehendakariordea; Iñaki Blanco diruzaina; Eneko Elola idazkaria; eta batzordekide karguetan, Urtzi Kalonje, Iñigo Berasategi eta Egoi Muñoz daude. Serrano Oargiko lehendakaria da, eta azken urteotan federazioko zuzendaritzan izan da. Haren ustez, zuzendaritza berrian elkarte berekoak izateak eta elkar ezagutzeak abantailak ditu: "Beti errazagoa izango da federazioa ezagunen artean eramatea, eta ez lehen bezala, bakoitza eskualde eta elkarte batekoa, eta ia elkar ezagutzen ez genuela. Modu hori pluralagoa izan daiteke, baina oraingo modu honetara edozein gauza egiteko antzeko ideia gehiago izan ditzakegu".

Urkizak gaineratu duenez, egitasmoak gehiago mamitzeko aukera izango dute: "Eztabaida luzeagoa da. Gu hilean behin elkartzen gara irteera bat egiteko Pirinioetara. Bestalde, karguak hartu baino lehen, gure eztabaidak izaten genituen federazioaren inguruan. Hain justu, gure eztabaida nagusia izaten zen zeinen urrun dagoen federazioa mendizaleengandik eta, bide batez, elkarteengandik".

Federazioko zuzendaritzara ez zelako inor aurkezten hartu zuten hautagai izateko erabakia Oargiko kideek. "Elkarteek nahiko arazo dituzte jendea bilatzeko eta lana egiteko elkarteetan bertan, eta ez dute parte hartzen federazioan", dio Serranok. Elkarteei laguntza emateko izan beharrean, federazioa erakunde independente bihurtu dela esan du Serranok. "Elkarteekin harreman handirik ez du. Horrek ez du esan nahi horrela gertatzea nahi zenik. Jendeak nahiko kontu baditu bere bizitzan; lanaz aparte nahiko gauza ditu, eta ez du denbora edo gogo nahikorik parte hartzeko beste gauza batzuetan. Azkenean, horregatik ez du inork federazioan aritu nahi", azaldu du Serranok.

Federazioa "kudeaketa kontu bat" bihurtu dela dio Urkizak. "Mendizaleentzat zer da federazioa? Seguru bat, eta kito. Bide horretatik atera nahi dugu. Programa bat aurkeztu beharko da aurki egingo den batzarrean, eta ez dago gure esku bakarrik hori aurrera eramatea: ikusi behar da zer erantzuten duten elkarteek".

Bestalde, federazioa nola dagoen antolatuta ondo ezagutu behar dela eta elkarteetara ondo iristeko zer baliabide dauden ikusi behar dela esan du Urkizak. "Ez dugu nahi elkarteak batzar batera joatea eta erabakien berri izatea eta kito. Haiek ere erabakietan parte hartzea nahi dugu, proposamenak egitea, eta batzarrez aparte harremana izatea", adierazi du Serranok.

Arazoei erantzunak eman

Aurrera begira, mendi elkarteen arazo komunak aztertu behar direla esan du Urkizak. "Elkarteek harreman handiagoa izango balute, gauza asko lortu ahal izango genituzke", azaldu du Serranok. "Garraioaren aldetik, esaterako, autobus enpresa batekin hitz egin daiteke prezio hobeak lortzeko; eta aterpetxeen inguruan ere berdin, denon artean gauza gehiago egitea legoke". Mendi irteeren egutegi bateratuak egiteko aukera egon daitekeela ere esan du Urkizak.

Gazteek mendi elkarteetan duten parte hartzeak kezka sortzen die. "Gazte jendea non dago mendi elkarteetan? Zein gazteri sortzen zaio mendizaletasuna elkarteen bidez?", galdetu du Urkizak. "Egutegiak ez dira gazteentzat izaten, gehiago izaten dira jende helduarentzat". Gaur egun gazteek mila jarduera egiten dituztela dio Urkizak: "Eskia, amildegiak, ferratak, horiek denak batera, kobazuloak... Haientzat erakargarri izan behar dute jarduerek. Azken finean, larunbat gauekin lehiatzen ari zara". Elkarte askok horrelako jardueretan ez dutela sartu nahi esan du Serranok: "Zerbait gertatuz gero, agian elkartearen kontra salaketa bat izan daiteke, eta horren beldur izaten dira elkarteko arduradunak. Nahiago izaten dute beste jarduera batzuk antolatu, arrisku gutxiago izan ditzaketenak".

Oro har, federatuen kopurua handitzen ari da azken urteotan. Euskal Mendi Federazioan federatu gehien dituena Gipuzkoakoa da. 14.000 federatu inguru ditu; Bizkaiak, 8.000 eta Arabak, 6.000. Mendizaleak elkarteetara gerturatzeko, ikastaroak bide bat izan daitezkeela dio Serranok: "Elkarteek gehiago parte hartuko balute ikastaroak antolatzerakoan, batez ere oinarrizkoak antolatzerakoan, askoz jende gehiagorengana iritsiko lirateke. Elkarteak gertuago daude mendizaleengandik".