BERRIAren alde

Arrasate

Arrasateko Amaia antzokian jaialdi berezia egingo dute biharko. Zure ziztada behar dugu kanpainari laguntzeko xedez antzokia mukuru bete nahi dute, bertan biltzen den dirua BERRIA Taldeari emateko. Jaialdiari arratsaldeko 19:30ean emango zaio hasiera, eta sarrerak unean bertan, antzokiko leihatilan, edo aurrez —Bergarako Jardun elkartean, Aretxabaletako Loramendi elkartean eta Arrasateko AED elkartean— eskura daitezke. Helduek 5 euro ordainduko dute sarrera, eta adingabekoek, berriz, 2 euro.

Jaialdia Kike Amonarriz eta Ilazki Serrano telebistako aurkezleek gidatuko dute. Haiek emango diete sarrera, esaterako, Bea Asurmendi eta Oier Arregi musikariei, Doberako antzezleei, Manex Agirre eta Maddi Labaien bertsolariei eta Oihana Kortazar mendi lasterkariari eta Alberto Iñurrategi mendizaleari. Oñatiko Ganbara Txikia koruak ere parte hartuko du, eta kanpoan bizi diren debagoiendarren testigantzak ere jaso ahal izango dira.

4.100 BERRIAlagun

Jaialdiaren aurkezpenean Arrasateko alkate Inazio Azkarraga-Urizarrek adierazi zuenez, dagoeneko 4.100 BERRIAlagun badira, baina kopuru hori emendatu nahi dute biharko ekitaldiaren bitartez. Euskalgintzako eragileen izenean Eneko Barberanak hitz egin zuen aurkezpenean, eta egunkari batek mundua ulertzeko leiho bat eskaintzen duela adierazi zuen, eta ezinbesteko jo zuen leiho hori euskaraz irekitzen jarraitzeko aukerari eustea. "Egia da, egun, bai sareak bai gure eleaniztasunak leiho asko ireki dizkigutela, baina behar dugu euskaldunok gurea izango den leiho bat. Gu aintzat hartuko gaituen leiho bat, edota zergatik ez, gu mundura eroango gaituen leiho bat".

Jaialdiari buruzko informazio gehiago bildu nahi izanez gero, edo BERRIAlagun egin nahi baduzu:

http://berria.info/berrialaguna

Wolofera, urdu, kitxua, albaniera, errusiera, frantses, galego, greko, gaztelania, txinera eta munduko beste hainbat hizkuntzaren eta euskararen arteko hiztegitxoak sortu ditu Topaguneak. Dagoeneko 60 baino gehiago dituzte, eta oraindik gehiago sortze...

Tumore erregistroko datuak eman dizkio Gipuzkoako Hitza-ri Jose Alberro doktoreak. Azken datuen arabera, 3.700 minbizi diagnostiko egiten dira urtean. Orain hogei urte 2.000 kasu diagnostikatzen ziren urtean. Minbizi kopuruak gora egin duen arren, her...

Enpresa orotan bezala, Gureak Taldean ere krisiari aurre egiteko erabakiak hartzen eta proiektuak martxan jartzen ari dira. Urritasun psikikoak edo fisikoak dituzten pertsonei lana ematea da Gipuzkoako taldearen xedea, eta helburu argia du 2013rako: egun dituen 4.300 lanpostuei eustea. Bide horretan, automozio sektoreko proiektuek garrantzi handia hartuko dute hasi berri den urte honetan. Martxan jarri dituzten proiektu nagusiak lau dira, taldeak astekari honi azaldu dionez. Iaz hasitako proiektuak dira, ibilgailuen argien sistema elektrikoaren arlokoak, eta aurten lan horietan sakonduko dute, "bukatzen joan diren proiektuen zorroa berritzeko": VW Golf ibilgailu markarentzat aurreko argien eta atzeko argien sistema elektrikoa egiten dute Europarako; Audi Q5 modeloarentzat aurreko argien sistema elektrikoa, hori ere Europarako; Seat Leon berriaren aurreko argien sistema elektrikoa; eta GKN automozio sektorerako fundizioko piezen kalitatearen azterketa. Ez dira nolanahiko proiektuak, denera 250 langilek dihardutelako zeregin horietan.

Gureak Taldeko zuzendari Iñigo Oiartzabalen hitzetan, taldea ez da hasiberria sektore horretan: "Lehendik ere sartuta gaude, baina ditugun proiektuak sendotzen eta proiektu berriak lortzen ari gara". Izan ere, industria arloan "urtero lanaren %15 suspertu behar da, proiektu batzuk bukatzen direlako".

Taldea ideia eta proiektu berrietara "oso irekita" dagoela gaineratu du zuzendariak. Horren adibide, Errenterian ireki berri duten gozogintza lantegia: "Eceizari emango diogu zerbitzua. Haiek opil edo gozokiak egiten dituzte,eta horiek guk lantzen ditugu", azaldu du Oiartzabalek. Ostalaritzan, catering arloari ere heldu diote: "Negozio bide berri bat da etxeetara janaria eramatea, eta horretan ere hasiak gara".

Publizitate arloa, gain behera

Krisiaren ondorioz sektore batzuetan lana gutxitu denez, langile batzuk soberan gelditu dira. Horregatik, Gureak Taldearentzat "garrantzitsua da dibertsifikazioa, langileak gaizki dauden sektoreetatik hobeto daudenetara bideratu ahal izateko", Gureak Taldetik irten gabe. Indartsu dauden arloak behar dituzte, ahulago daudenak orekatu ahal izateko.

Azkenaldian beherakada nabarmenena publizitate arloan izan du Gureak Taldeak. Oiartzabalek adierazi duenez, "jaitsiera handia egon da, pentsatu ezinezko mailatan erori da". Sektore horretan jarraitu ezingo duten langileak beste lanpostu batzuetara bideratzea da taldearen erronka 2013an: "Ez gara ari hiruzpalau langileren egoeraz hitz egiten. Sektore osoa erortzen denean, guretzat momentu honetan ezinbestekoa da soberan gelditutako langileen egoera kudeatzen asmatzea". Hain zuzen ere, orain hilabete pasatxo ireki dute gasolindegi zerbitzu bat Azpeitian, Lasao auzoan. Talde barruko hamasei langile pasatu dituzte hango lanpostu berrietara, pertsona horiei kolokan zuten lana bermatuz.

Publizitatean ez ezik, industria arloan ere zaila da egoera: "Lanpostuak mantentzeko arazo gehien industria arloan izan dugu 2012an, batez ere aurreneko seihilekoan. Bigarrenean indarberritu egin da". Aldiz, egonkortasun gehien duen sektorea zerbitzuena izan dela esan du Oiartzabalek.

Etekinak jaitsi, lanpostuak ez

Zailtasunak zailtasun, zenbakiei eusteko gai izango direla pentsatzen du Gureak Taldeko zuzendariak: "Nik uste dut 2012ko lanaren memoria aurkezten dugunean lortuko dugula 2011ko kopuruak errepikatzea lanpostuei dagokienez. Irabazi tarteak dezente jaitsiko dira, baina Gureak-en helburu funtsezkoa lanpostuak mantentzea da". Helburua hori izanik, krisia "Gureak eta era horretako enpresentzat askoz zailagoa" dela irizten dio. "Enpresa normaletan oraintxe bertan enpresa mantentzea dute helburu, eta langileak pixka bat instrumentuak dira. Gure kasuan, langileak dira garrantzitsuena". Horregatik, Oiartzabalentzat, oreka aurkitzea ez da erraza: "Guk ere irabazi tartea bilatzen dugu lanpostua iraunkorra izateko".

Hor "jokoaren arauak" sartzen dira, alegia, langileen lan baldintzak oreka horri lotuta egotea: "Argi dago guk urteetan lanpostu horiek mantentzeko iraunkortasun bat lortu behar dugula, eta, beraz, aktibitatearen araberako lan baldintzak daude lanpostuetan". "Gasolindegietan eta ostalaritzan sektoreko hitzarmenak aplikatzen dira", esaterako. Beste batzuetan, berriz, hitzarmen propioak dituzte, eta horietan "lan baldintzak sektorekoak baino baxuagoak" dira. Besteak beste, lorezaintza eta garbiketa arloa aipatu ditu zuzendariak. Dena den, baldintzak "sektoreko hitzarmenekin berdintze aldera" ari direla dio.

Bultzada merkatu normalera

Gureak Taldearen beste helburu nagusia urritasunen bat duten pertsonen lan mundua normalizatzea da; hau da, merkatu normalean lan egiteko aukera izatea.

Horregatik, taldeak badu arlo hori lantzeko sail bat. "Urtero 40-50 langile bideratzen ditugu taldetik enpresa normaletara". Gipuzkoako lantegi arruntetan zer aukera dauden aztertzen dute aurrena, lanposturik egon daitekeen ikusteko. Aukerarik baldin badago, Gureak Taldeko langileak formatzen dituzte, eta enpresa berrian jarraipena egiten diete, "lanpostu horretan arrakasta izan dezaten". Arlo hau taldearentzat oso garrantzitsua dela adierazi du Oiartzabalek: "Pertsona bat guregana etorri, gurekin lan egin, eta azkenean beste enpresa batean lana lortzea, horixe litzateke gure helburua".

Hogeita hamar urtez ari dira horixe egiten Gureak Taldean. Urte hauetako lorpen handienez galdetuta, Oiartzabalek ez du zalantzarik: "Astelehenero goizeko zortzietan 4.300 pertsona etortzen dira lanera Gipuzkoan; hori da gure lorpen handiena". Eta horren merituaren zati handiena zeinena den ere argi du: "Garrantzitsuak dira gure bezeroak, hau sortu zuten entitateak eta zuzendaritza. Baina langileak dira garrantzitsuena, haiek defendatzen dituztelako beren lanpostuak egunero egiten duten lanarekin".

Minbizia sortzen duten zelula gaiztoen portaera deskribatzeko, auto baten konparazioa egin du Jose Antonio Alberro Donostiako Onkologikoko kirurgialariak: "Autoa errepidean ziztu bizian doa, inguruan topatzen duen guztiarekin talka egiten du, balaztarik gabe doa aurrera eta aurrera, eta autoa beti onik ateratzen da, suntsiezina da". Autoa gerarazteko, kirurgia eta erradioterapia zein kimioterapia tratamenduak erabiltzen dituzte; baina, "oraindik ere, dakiguna baino gehiago da ez dakiguna", dio adituak.

Gipuzkoako Minbiziaren Aurkako Elkarteak egoitza bat zabaldu berri du Zumarragan; Goierriko 65.000 biztanle ingururi bertatik bertara arreta eskainiko diena. Egoitzaren inaugurazioaren aitzakian, Alberro doktoreak eta Maider Sierra elkarteko psikologoak Minbiziarekin aurrez aurre hitzaldia eskaini zuten joan den astean Zelai Arizti kultur etxean, eta aretoa bete egin zuten.

Aurten 25 urte beteko dira Gipuzkoako Minbiziaren Aurkako Elkartea sortu zutenetik. Urteotan guztietan asko aldatu da elkartearen jarduera. Osasun publikoak uzten zituen hutsuneak betetzeko xedearekin sortu zuten. Denbora bidelagun, alor publikoak gero eta zerbitzu gehiago integratu ditu, eta ikerketari esker urratsak egin dira gaixotasunaren ezagupenean; erritmo berberean eraldatu da Minbiziaren Aurkako Elkartearen jarduna ere. "Egun, gure apustu nagusia ikerketa eta prebentzioa dira", azaldu du Maider Sierra psikologoak.

Prebentzioari dagokionez, halere, hainbat ñabardura egin ditu Sierrak: "Prebentzioa ez da bakarrik gaixotasuna ez sortzea. Gaixotasuna hor dagoenean harik eta arinen antzematea prebentzioa da, errazago sendatzen baita. Bizi-kalitatea hobetzea ere prebentzioa da". Hamar minbizi diagnostikotik zazpi edo zortzi bizitza ohiturek eragindakoak direla diote estatistikek.

Gaixoen, senideen eta ingurukoen bizitza aldatzen du minbiziak. Elkarteak eskaintzen dien laguntzari dagokionez, espazio bat eskaintzen dietela dio Sierrak. "Ekintzara segituan pasatzeko joera dago. Gure ustez, prebentzioaren ardatza pentsatzeko gune eta denbora bat eskaintzea da; barrutik pasatzen zaizkien sentipenak ozenki esateko, emozioak azaleratzeko, ideiak ordenatzeko...".

Minbizia dutenekin haien bizi-kalitatea hobetzeko hainbat tailer antolatzen dituzte: tratamenduak jaso eta gero, azala zein irudia zaintzeko, sexualitatea lantzeko, zaintzailearen zaintzari buruzkoak... "Gaixotasunaren diagnosi zehatzaren arabera oso ezberdina da bakoitzak behar duena".

Prebentzio tailerrei dagokienez, erretzeari uzteko tailerrean egiten duten lana azpimarratu du psikologoak. Urtean 200 lagun inguru igarotzen dira tailer horretatik. "Erretzeari utzi nahi diote, eta zerbaitek beldurra sortu die, dela lesio bat, dela familian aurrekariak dituztela. Zerbaitek beldurtuta etortzen dira".

Minbiziaren unibertsoan, emozio guztien artean beldurra nagusitzen da, heriotzatik hurbilago egotearen beldurra, hain zuzen. Sierrak dio beldurra oso eraginkorra dela, baina bi beldur mota bereizi ditu: orokorra eta zehatza. "Gela ilun batean egonda iluntasunaren beldur zara, eta beldurrak blokeatu egiten zaitu; beldur orokorra da hori. Zakurren beldur bazara, zakurra ikustean beste espaloira joan zaitezke. Pazienteei esaten diet zakurrari izena jartzea oso garrantzitsua dela".

Minbiziaren diagnostikoa jasota, muturreko bi tipo marraztu ditu Sierrak: gaixotasunari zuzenean aurre egiten diona eta gaitza ukatzen duena. "Bietako bat ere ez dator zuzenean elkartera. Erdian daudenak etortzen dira, galduta sentitzen direnak. Laguntza eskatzera datoz, eta hori itzela da. Sufrimena norberarena izanda ere, izena jartzea eta estrategiak finkatzea ezinbestekoa da". Edozein modutan, gaixoek baino gehiago senideek egiten dute lehenengo urratsa.

Bide horretatik ez da egoera fisikoa aldatuko, baina emozioei bidea emateak duen garrantziaren jakitun da Aritz Loiola debarra. Gertu-gertutik ezagutu zuen minbizia. "Aitarena ez zen bat-batekoa izan. Zantzuak bazeuden, baina guk ez genituen ikusi nahi, eta medikuek ez ziguten zuzenean esaten. Halako batean, argi eta garbi esan ziguten, eta lur jota geratu ginen. Etxean bakoitzak ahal izan zuen moduan kudeatu zuen albistea. Inork ez dizu erakusten halakoetan nola jokatu". Aitarekin bisita asko egin zituen ospitalera. Onkologoen kontsulten ondoan Minbiziaren Aurkako Elkarteko psikologoen bulegoak daude Donostiako Ospitalean. "Larri nengoela konturatu nintzen; bolada txar batekin nahastu zitzaidan aitarena. Horrelakoetan dena pilatzen dela ematen du. Zuloan behera eta behera nindoan, eta erremedioa jartzea erabaki nuen".

Loiola elkarteko psikologo batekin hasi zen lanean: "Badakit psikologora zoazela esate hutsak izua sortzen duela, baina nik lanketa hartatik atera nuena ez daukat saltzeko". Dioenez, han pentsarazi egin zioten, irtenbidea bere eskuetan zegoela erakutsi zioten, egoera onartu zuen, aitaren gaixotasunetik harago bere bidea ondoko errailetik zihoala konturatu zen, oinak lurrean jarri zituen... "Alarma gorria piztuta daukat oraindik; aitak hobera egin du, baina bi urtean etxeko hiru joan zaizkigu. Azkenean, denbora pasa ahala gaixotasunarekin bizitzen ikasi dugu".

Norberaren alde

Minbiziaren Aurkako Elkartearen izenean aurka hitza ageri den arren, eritasuna sortzen duten zelulak gorputzaren barruan daude, berezkoak ditu giza gorputzak. Alberro doktoreak esandakoaren arabera, aspaldiko dinosauroen DNAn bazeuden jada. Horregatik, Sierrak dio, minbiziaren kontra baino gehiago, minbiziarekin bizitzen ikastea dela giltza. "Heriotzari sekulako beldurra diogu, baina benetan ikaragarriena, egungo gizartean, gaixotasuna da. Gaixotasuna oso gaizki ikusita dago, denak izan behar du polita, estetikoa, ederra... Baina hori guztia ez dator bat errealitatearekin. Minbizia gure zati bat da, gure zelulak dira eta harekin bizitzen ikasi behar dugu. Bestela, gure alde egin beharrean, gure aurka goaz".

Buruko osasuna eta gorputzarena ezin dira banatu, estuki lotuta daude. "Erretzaileak noiz erretzen du gehiago? Triste ala pozik dagoenean? Antsietate handia badut, ez dut arnasa patxadaz hartuko, ez naiz behar bezala elikatuko eta defentsak jaitsiko zaizkit. Egoera horretan minbizia izateko txartel gehiago ditugu", azaldu du Sierrak.

Minbiziak ukitutako gorputz asko ikusi ditu Sierrak dagoeneko, eta azaletik barrurako bidea egin du gaixo eta senide askorekin. "Oro har, denboran atzera eginda, gaitza agertu aurretik emozionalki lur-jota utzi dituen zerbait gertatu da", dio, baieztapen horrek irakurleengan kezka sortuko duela jakitun. Agian, kezka hori sortuko duela dakielako esan du Sierrak, eta kezka hori abiapuntu, norberak bere ohituren gainean pentsatzeko tartetxo bat hartuko duen esperoan.

• Gipuzkoan suntsitutako Asiako liztorraren habiak. Gipuzkoako suhiltzaileek eta basozainek Asiako liztorraren 782 habia suntsitu zituzten iaz, aste honetan Gipuzkoako Foru Aldundiak jakinarazi duenez. Habia gehiago ere bistaratu zituzten, baina ezin izan ziren denak erretiratu, horietako zenbait leku zailetan baitzeuden.

Serafin Hernandez (1945, Coria, Espainia) 4 urterekin etorri zen Euskal Herrira bizitzera, Hernanira, eta orain Pasaian bizi den arren, oso gustura jarri ditu bere piezak ikusgai Hernaniko kultur etxean. Erretiroarekin hasi zen eraikin ezagunen maket...

Kazetaritzaren gainbehera modu gordinean azaleratu zen 2012an, batez ere prentsa idatziari dagokionez: galerak enpresetan, lan baldintza okerragoak, kaleratzeak, paperezko egunkarien desagertzea, erredakzio lokalen gutxitzea eta abar. Kazetaritzari gertatzen zaiona ez da "krisi" bat, gainbehera estrukturala baizik, eta ez dauka lotura zuzenik krisi ekonomiko orokorrarekin. Errua botere politiko edo ekonomiko maltzurrei botatzeko tentazioa izan dezakegu (ikus Zuzeu.com orainkarian abenduaren 27an argitaratutako anonimoa), baina tamalez, kazetaritzaren ajeak nekez esplikatzen dira modu horretan. Kazetaritza eredu bat, prentsa idatziarena batez ere, desagertzen ari da, eta horren arrazoiaren muina negozio ereduaren gainbehera da.

Publizitateari dagokionez, geroz eta diru gutxiago iristen da komunikabideetara. Egunkarietako arduradunek salatzen dutenez, webguneetan sartzen den publizitate euro berri bakoitzeko, hamar euro gutxiago sartzen dira idatzizko bertsioetan. Horrela ez dago segitzerik, egokitzapenik egin ezean. Salmentei dagokienez, agerikoa da berrogei urtetik beherako jendeak ez duela egunkaririk erosten. Gainera, eremu digitalean kultura aldaketa sakon bat gertatu da: ia inork ez du informazioagatik ordaindu nahi. Eta horrek ez du kalitatearekin zerikusirik. Kiosko y Más eta Orbyt Espainiako prentsa digitala saltzeko plataformek emaitza kaskarrak utzi dituzte (nahiz eta informazio gehiegirik ez den ematen). Ikusteko dago Gara, BERRIA eta Noticias taldeko egunkariek urrian sortutako Presst kiosko digitalaren ibilbidea zein izango den. Dena den, oraingoz behintzat, sistema honen bidez paperezko produktuak pantailetan ikusteko moduan eskaintzen dituzte, lengoaia multimediara apenas egokitzapenik egin gabe. Eredu aldaketa baino gehiago, inbertsio berririk gabe produktu berari ahalik eta etekin gehien ateratzeko saio legitimoa dirudi horrek.

Baina egin al daiteke besterik? Batzuen iritziz, tabletarentzat eta mugikorrarentzat propio egindako kalitatezko kazetaritza ei da etorkizuneko bidea. Jendea ordaintzeko prest egongo den produktu digitalak sortzea. Baina aurrekariak ez dira itxaropentsuak. 2011ko otsailean entzutetsua izan zen The Daily tabletentzat propio egindako Estatu Batuetako lehen egunkariaren sorrera. 2012ko abenduan desagertu da proiektua oraindik bi urte ere bete gabe, harpidedun faltagatik, hogeita hamar miloi dolarren galerak utzita.

Jokaleku digitalak baldintza berriak ezarri dizkio prentsari; gizartearen gehiengoak bere bizitzarako informazio kontsumoa doako iturrietatik jasotzen du: goizean eta iluntzean webgune pare baten azalei begirada bat bota, eta gainontzekoan Twitter edo beste sare sozialen bidez azken orduko berriak jaso. Askok eta askok horrekin nahikoa du. Ez da formatu digitalen eskaintza faltak bultzatutako informazio dieta arina, gizartearen gehiengoa asebetetzen duen informatzeko modu berria baizik. Kritika egin diezaiokegu horri, eta prentsa idatziaren gainbeherarekin demokraziari egiten zaion kaltea salatu. Baina ohitu beharko dugu, ez baita behin-behineko egoera, eta enpresek testuinguru horretara moldatu beharko dituzte beren produktuak.

Egokitzapen horretarantz, elkarrekin loturiko bi joera aipatu ohi dira. Enpresen ikuspuntutik, euskarri desberdinen integrazioa. Produktu desberdinak egiteko kapaz diren erredakzio bateratuak sortzea, alegia. Komunikabide handientzako estrategia bezala zuhurra dirudi, baina biziraun al dezakete komunikabide txikiagoek testuinguru horretan? Kazetariaren ikuspuntutik, berriz, espezializazioa eta formatuekiko moldagarritasuna ei dira gakoak. Kalitatezko eduki bera lengoaia desberdinetan eskaintzeko gauza den kazetaria da etorkizunekoa.

Unibertsitateko komunikazio ikasketak ere eredu horrekin diseinatzera jotzen da: bideoa, webguneak, irratia, prentsa idatzia… formatu guztiak menperatzeko gai den kazetaria prestatzea da helburua. Testuinguru honetan, gutxi dira aurreko belaunaldiek kazetari berriei eman diezazkieketen ohiko irakaspenak: kazetaritzaren muinean dauden konpetentziak landu eta egoera berrietara etengabe egokitzeko beharrezko ahalmenak ikasleekin batera zorroztea. Belaunaldi berriak naturaltasunez egokitzen dira aro digitalera eta kazetari onik ez da faltako. Egongo al da, baina, komunikabiderik hor kanpoan?

GARRAIOA. Hendaia eta Lasarte-Oria arteko tren zerbitzua ordaintzeko, Lurraldebus txartela erabil daiteke dagoeneko. Urtarrilaren 22tik aurrera, berriz, Donostia eta Bilbo arteko linean erabili ahalko da, baina Elgoibarreraino bakarrik. Sarrerako eta ...

Maitasunak ez duela mugarik esaten dute poeta eta erromantiko handiek. Distantziak ez duela eragiten benetako maitasunean. Baina teoria praktikan jarrita, askorentzat muga handia izaten da distantzia bihotz kontuetan. Baita Unai Iraetarentzat ere. Mexikora eta Erdialdeko Amerikara hainbat bidaia egin ondoren, berriro Mexikora itzultzea erabaki zuen ormaiztegiarrak, mexikar bat ezagutu eta harekin bizitzen jartzeko. "Beste batzuk ez bezala, ni ez ninduen lanak eraman Mexikora, maitasunak baizik", dio pozik.

Erabakia hartuta, Ozeano Atlantikoa alderik alde zeharkatu zuela sei urte pasatxo dira jadanik. 2006ko azaroan utzi zuen Ormaiztegi, eta denbora tarte hau "oso azkar" pasa zaiola aitortzen du, eta etxeminik baduen arren, gustura bizi da Queretaron. Gasteizko enpresa talde batentzat lan egiten du, Queretaro eta Mexiko Hiriaren artean. Batetik bestera ibiltzen da lanean, bi hirien artean. "Queretaro hiria Queretaro estatuan dago, Mexiko erdialdean, eta Mexiko Hiritik [munduko hiri handienetako bat] hiru ordura errepidez".

Bi hiriak oso desberdinak direla dio Iraetak; Queretaro txikiagoa eta "bizitzeko oso leku ona" dela dio, "atsegina eta hiri seguruenetako bat" baita. Mexiko Hirian 20 milioi biztanle inguru daude, eta arazoak ere gehiago dira. "Queretaro milioi bat biztanle inguruko hiria da; hiriaren erdigunea espainiar kolonial arkitekturakoa da, eta plaza eta eliza asko ditu. Unescok Gizateriaren Ondare izendatu zuen ingurua".

Queretaroko ikur garrantzitsuena Arabako markes batek eraikitako akueduktu bat dela azaldu du Iraetak: "Segovian [Espainia] dagoenaren antzekoa da, eta hiriaren beste aldean, berriz, piramide bat ere badugu". Euskal Herriko enpresa askok dute ordezkaritza Queretaron: "Nire herriko Irizar enpresak, adibidez, lantegia du".

Batetik bestera ibili behar izaten du, ordea, Iraetak. "Ohitze kontua da, baina Mexiko Hirian egoten naizenean ere gustura egoten naiz. Lagun euskaldun batzuk egin ditugu, eta Eli nire emaztearen familia ere gertu dugu".

Lagunek, baina, ez dute Iraetak Ormaiztegi erabat ahazterik lortu. Maiz oroitzen da Euskal Herriaz, eta etxemina ere izaten du. Bihotzak Mexikora eraman zuen, baina bihotzak aldian behin etxerako bidea ere gogoratzen duen seinale izaten omen da hori. "Herriko festetan —San Andres jaietan— eta data berezietan gogoratzen naiz batez ere Ormaiztegiz eta Euskal Herriaz".

Urtean behin, "normalean", egiten du berriro itsasoaz bestalderako bidea, Mexikotik Ormaiztegira, baina azken urtea luzatu egin zaio: "Urtean behin joaten saiatzen naiz, baina oraingoan ia luzatu zait joateko garaia. Bada urte eta erdi Ormaiztegira itzuli ez naizela". Bihotzak etxekoa etxean nahi izaten duela ere askok esaten dute, eta Iraetaren gurasoek iritzi horri heldu, eta etxekoari etxera itzultzen ez zela ikusita, hegazkina hartu eta Mexikon izan dira bisitan Gabonetan. "Semea herrira joaten ez denean, gurasoek etorri behar semea bisitatzera!", dio Iraetak.

"Egoera ona da Mexikon"

Queretaro eta Mexiko Hiriaren artean, hara eta hona laneko bidaian, mexikarren azentua ere hartu du Iraetak sei urte hauetan. Enpresa guztian euskaldun bakarra ere bada, eta jada izengoitia ere badu. "Gasteizko lankideek el euskocuate deitzen didate, ia azentu mexikarra ere badudalako", dio umoretsu.

Izan ere, "oso ondo" moldatu da Iraeta mexikarren bizimodura. Lanean, kirola eginez eta dituzten txakurrekin paseoan igarotzen du denbora, Euskal Herriko eguraldi umelaren aldean "urte guztian eguzkitan eta eguraldi atseginarekin". Eguzki asko izaten dute, eta bero garaietan pixka bat sufritzen duela aitortzen badu ere, bertako jendea oso atsegina dela dio, eta "emazte mexikarra izateak ere laguntzen du". Mexikoko jaki pikanteekin ere ondo moldatzen da, eta ez du "batere sufritzen" pikantearekin: "Asko gustatzen zait janari mexikarra eta pikantea".

Pikanteaz gain, dituzten arazoengatik ere soberan ezaguna da Mexiko, baina, Iraetaren arabera, "oro har, egoera ona da Mexikon". "Hauteskundeak ere orain gutxi izan dira, eta gobernuko alderdi berriak aldaketa dezente iragarri ditu". Geroz eta enpresa gehiagok bertan lantegiak irekitzea positiboa dela irizten dio, "nahiz eta drogra trafikoa oso zabalduta egon". Queretaro inguruan "gai horrek oraingoz ez du arazo askorik sortzen".