Kirolaren gailurrera, Olinpiar Jokoetako urrezko dominara, iritsi da Nagore Gabellanes (Donostia, 1973). Egun, ordea, "horren adinako" garrantzia duten beste gauza batzuetan jarduten da hockey jokalari ohia. Gutxitan egiten duen arren gustura gogoratu ditu kirol horretan emandako urteak.

Donostiako Santo Tomas Lizeoan ikasle zela hasi zen Gabellanes hockeyan. "Anaia ni baino urte bat lehenago hasi zen, eta nik bere makila kendu nahi izaten nion". Legeak onartzen zuena baino urtebete lehenago hasi zen; "jokalari bila ari zen neska nire adinarekin ez zen konturatu". Ondo gogoratzen du kirol honetan hasi zeneko garaia. "Oso burugogor jarri nintzen atezaina izan nahi nuela, eta lehenengo sei urteetan atezain izan nintzen". Modu berean ekin zion postu aldaketari, temati. "Aurrelaria izan nahi nuela, baina beste atezainik ez genuenez nire postuan jarraitu behar izan nuen". Ordezkoa aurkitu zuen egunean aukerarik ez zuen galdu, eta "gol dezente sartuta", postu berria eskuratu zuen.

Lizeoko taldearekin egindako sasoiaren primerako oroitzapenak ditu Gabellanesek. "Hockeyak txikitatik bidaiatzen hasteko aukera ematen du, esaterako, Espainiako txapeldun gelditu ginen Tarrasara joanda... oso esperientzia polita izan zen, eta hori da, maila izanez gero, kirol txiki batek ematen duen aukera".

Espainiako selekzio nagusiarekin jokatu zuen lehenengo Europako Txapelketan 16 urte zituen. "Bigarren gelditu ginen. 17 urte nituen lehen Munduko Txapelketara joan nintzenean, Australiara". Horretan bosgarren postua eskuratu zuten. "Oso emaitza ona izan zen, baina lehen partidan zazpi eta huts galdu genuen. Harrituta gelditu nintzen australiarren maila ikusita".

18 urte bete arte, Gabellanesek, beste jokalari batzuen moduan Santo Tomas taldearekin eta Realaren taldearekin jokatzen zuen. "Santo Tomas Realaren harrobi edo beheko taldea zen; beraz, ostiraletan jokatzen genuen Santo Tomas taldearen partida, eta larunbatean Realarena". Horiek ez ziren zailtasun guztiak. Hockeyak ez du diru askorik mugitzen, eta Ohorezko Mailan aritzeko zelairik ez zegoen Donostian. "Gure zelaia Madrilen zegoen ni Realean sartu nintzenean —1989an—, eta hara joaten ginenean bi partida jokatzen genituen, bat larunbatean eta bestea igandean bidaia aprobetxatzeko".

Hala ere, ondo ari ziren taldeko jokalariak. Horren erakusgarri da 1992ko Bartzelonako Olinpiar Jokoetan parte hartu zuen Espainiako taldean bost Realeko jokalariak izatea: Teresa Motos, Maider Telleria, Silvia Manrique, Mari Carmen Barea eta Gabellanes bera. "Jokatzeko aukera izan nuenean jaia izan zen". Izan ere, 1991ean, urtebete lehenago, belauna larri zauritu zuen. "Kirolean aritzeko aukera izatekoan, gutxienez, urte eta erdiko osatzea beharko nuela esan zidaten, beraz, Olinpiar Jokoak, fuera!".

Lau hilabeteren bueltan, ordea, Realarekin jokatzen ari zen, eta 1992ko Olinpiar Jokoetan parte hartu zuen azkenean. Entrenamendu gogorrek eta aurreko urduritasunak emaitzak ekarri zituzten. "Guk gugan konfiantza genuen. Gainera taldean giro onena genuenak ginen, eta txapelketan aurrera joan ahala irabaz genezakeela sinesten joan ginen".

Urrezko domina eman zion azkeneko partidaz galdetuta, gehiegitan ez duela gogoratzen dio Gabellanesek. "Ni nahiko errealista naiz, eta gero nire bizitzan egin ditudan beste hainbat gauzak Olinpiar Jokoen adinako garrantzia daukate". Besteak beste, seme-alabak ditu, eta haur eskolako irakaslea da egun.

Bigarren Olinpiar Jokoetan, hau da, Atlantakoetan (AEB) parte hartzeko taldea hobetzat jotzen du, baina giro "okerragoa" zegoenez ez zuten urrea berritu.

Realean jarraitu zuen; baita puntan aritu ere. Europako Txapelketa batean finalera iritsi ziren. "Baina, azkeneko minutuan galdu genuen, eta ez nintzenez pikatu utzi behar nuela erabaki nuen". Duela pare bat urte Kale Lagunak taldean aritu zen berriro ere. "Baina, patxanga moduan, dibertitzeko besterik ez". Etxeko agenda estuak ordea, jarraitzea oztopatu dio baita, hockeya bera jarraitzea ere. "Zelaira joateko denbora gutxi dut; ezin dut hockeya jarraitu, prentsak ez dio kasurik egiten, eta ez dago asko jarraitzerik".

Urte eta erdiko bidea egin du Saiatu proiektu pilotuak. Bizitzaren azken hilabeteetan dauden gaixoei zaintza etxean ematen die medikuz, erizainez, erizain laguntzailez eta gizarte langilez osatutako profesional taldeak. Zaintzatik harago doan zerbitzu...

Gaurkoan ez dut gobernuaz, erregeaz, eta krisiaz hitzik egingo, malaletxean jartzen naiz, eta ez du merezi. Aste Santuko abenturak kontatuko dizkizuet. Lanzaroten bost egun egoteko pasatu ditugun larritasunak ez zaizkigu merkeak atera! Goizeko zazpietan hegazkina hartu behar genuela, eta bi ordu lehenago txintxo-txintxo Madrilgo aireportuan geunden. Bilbotik ateratzea garestiagoa zela-eta gau osoa autoz egin ondoren Madrilera iritsi gara hiru Mariak, pozik eta nekearen arrastorik gabe. Aireportura iritsi orduko jaso dugu lehenengo zartakoa, kopetaren erdi-erdian zapla. Norbaitek dudarik badu, esan dezaket hegazkin konpainia guztietatik zerbitzu eskasena eskaintzen duena Ryanair dela. Hegaldietako prezioak deigarriak badira ere, bertako langileen eta enpresa beraren kudeaketa kaskarra garesti ateratzen dira, oso garesti. Baina, tira, esan dut gaur ez naizela haserretuko, eta hori alde batera utziko dut. Kontua da bidaia-txarteletako batean izenarekin akatsen bat dagoela; eta Maria 1-ek ezin duela hegaldi horretara igo. Eta bat-batean gure algarak itzali egin dira, orduan irribarre umil batekin galdetu diogu mostradorearen bestaldean dagoen ganorabakoari "Cuando sale el siguiente vuelo?". Eta: "Mañana a las nueve de la noche". Orduan gure irribarreak ere itzali egin dira, guztiz. Hondoa jo ote dugu? Hantxe gaude, hiru Mariak, hiru maletatxorekin, Madrilgo aireportuan, 05:30ean, lorik egin gabe eta hirurok Lanzarotera elkarrekin iristeko esperantzak bidean galduta. Hondoa jo guk, Madrilen? Ezta pentsatu ere! Beste konpainia batek 12:30ean Lanzaroterako hegaldi bat omen dauka, eta korrika abiatu gara billetea erostera, dagoeneko prezioak ez du garrantzirik, lehentasunen eskalan nahiko azpian gelditu da aspaldian. Lortu dugu! Oporretara goaz, Maria 1 Air Europan eta Maria 2 eta 3 Ryanairren, baina bagoaz.

Eta a ze hegaldia eman digun ditxosozko Ryanairrek. "Maria 1 alde ederrean joango da Air Europan..." pentsatu dut. Jo eta su aritu dira bidaia guztian okurritu zaien guztia saldu nahian, perfumeak, janaria, edariak, erlojuak, loteria... "Hegazkin honetan ez al da megafonoaren dezibelioak kontrolatuko dituen inor!". Eta amaigabea iruditu zaidan bidaia honetan hausnarketa bat egiteko denbora eman dit. Zergatik hasten dira hegaldi guztiak azalpen berarekin? Ezbeharren bat gertatuz gero larrialdietarako irteerak non dauden azaltzen digute, eta zein diren jarraitu beharreko argibideak. Hasteko, larrialdiko lurreratze batean zapata takoidunak, belarritakoak, lepokoak, hortz postizoak eta betaurrekoak kentzeko obligazioa omen dugu, jarraian lau hanketan jarri eta larrialdiko irteerara gerturatuz bertatik ateratzeko. Niri barregura eman dit, norbaitek benetan pentsatzen al du hori egitea posible dela? Pentsa ezazue larrialdiko lurreratze bat egin behar duzuela eta daukazuen kakalarriarekin guzti hori kentzen hasi beharra daukazuela, hortxe imajinatu dut nire alboan doan amonatxoa oinutsik, gaineko pitxi guztiak larri-larri kenduaz, ordezko hortzik gabe, eta betaurrekorik gabe. Jar ezazu amonatxo hori lau hanketan, kez betetako hegazkin batean; benetan pentsatzen duzu gaixoak irteera aurkituko lukeela? Eta gero txaleko puzgarrien kontua dator, salvavidas deritzoten hori. Tira, salbatuko zaitu uretara erortzen bazara; ze, esango didazu ze salbazio eskaintzen dizun flotadore batek hegazkinak zuzen-zuzenean Sierra Nevadaren kontra jotzen badu!

Azkenean iritsi gara Lanzarotera! Lehendabizi bi Maria, eta handik bost ordutara, falta zitzaigun beste Maria. Amaiera zoriontsua du gaurko ipuinak, ederki ibili gara hiru Mariak: Tontakeria, Komeria eta Mixeria.

Energia beharra aseko dela ziurtatzeko eta hori lortzeko iturria eskuerara edukitzea geopolitikoki geroz eta garrantzitsuagoa ari da bihurtzen. Inoren mende egon gabe, geroz eta saiakera gehiago egin dira gizarteko arlo askotan, industrian adibidez, norbere argindar sorgailuak jartzeko. Azken aldian energia iturri berriztagarriak —eguzkia, haizea edota ura— aukeratu dituzte askok.

Kasu hori da Beasaingo CAF enpresa taldearena. Energia fotovoltaikoko Euskal Herriko instalakuntzarik handienetarikoa kokatu du Beasaingo eta Lazkaoko lantegien teilatuetan. Ia 5.000 plaka dira, eta urtean argindarretan gigawatt bateko potentzia emango duela kalkulatu dute, "270 familiaren energia beharra asetzeko adina". Ohiko erregai fosilekin kopuru horretako elektrizitate sorkuntzarako isuriko liratekeen 650 tona karbono dioxido ekidingo ditu, "30.000 zuhaitzen efektu garbitzailearen baliokidea".

Instalazio fotovoltaikoan inbertsioa egitea "etorkizun iraunkorragoaren aldeko apustua" dela adierazi dute CAF taldetik, "gure soluzioen eraginkortasuna frogatzeaz gain".

Ibarran dagoen CAF taldeko Ennera enpresak garatu du eguzki-plaken sistema. "Urte gutxian ikaragarri aldatu da energia berriztagarrien esparrua. Duela urte batzuk erronka produktuen kostu ekonomikoa eta energetikoa gutxitzea zen, plakak egiteko behar dena. Hori lortu da, eta gaur egungo erronka nagusia autokontsumoa edo net metering-a erregulatzea da", dio Ennerako marketin saileko Beñat Badiolak.

Teknikarien kalkuluen arabera, eguzki plaka bat egiteko erabili behar izan den energia konpentsatzeko, Euskal Herrian "bi urte bakarrik" behar dira. Hortik aurrerakoa ordainik gabekoa litzateke; "kontuan hartu behar da plaka batek, gutxienez, 25 urteko bizia duela", dio Badiolak.

Kontsumoa, norbere iturritik

Net metering edo autokontsumoaren kontzeptua noiz txertatuko den zain "denbora asko" daramate energia berriztagarrien sektoreak eta kontsumitzaile elkarteek. "Sistema horren bidez, norbanakoon erabakitzeko ahalmena handituko da, lehenengo aldiz, gure kostu energetikoa kontrolatu ahalko dugulako, argindarraren prezioaren etengabeko igoerek eragin gabe. Kontzeptua herrialde askotan errealitatea da, AEBetan, Japonian edo Suedian. Teknologia badago, eta zenbakiak ateratzen dira. Gu prest gaude; erabaki politikoa falta da", zehaztu du Badiolak.

Xedea kontsumitzaile bakoitzak —norbanakoak edo multzoak— behar duen energia inguruan sortzea da, teilatuko eguzki plaken instalazioen edo lorategiko haize-errota txikien bidez. Erabiltzen ez den energia, bestetik, "kreditu" bihurtzen da, beste egun batean erabil litekeena. "Kontsumitzen duzun energia ez diozu enpresa elektrikoari ordaindu behar, zurea delako. Ordaindu beharko dugun bakarra konexio kostu txiki batzuk izango dira, eta erabiltzen dugun energia sortutakoa baino gehiago bada, gehigarri hori", azaldu du Badiolak.

Energia biltzeko teknologiak oraindik hobetzekorik baduen arren —baterietan gordetzen den energiaren %50 inguru galdu egiten da—, ideia ez doa hortik aparte. Argindar sarea bateria handi baten antzera ulertzen dute adituek, energia kreditua edo soberakina horra bideratzeko. "Adibidez, udan oporretara joaten bazara, bitartean sortzen dena urte guztian zehar erabil dezakezu. Sarea bateria handi baten antzekoa da: urtean zehar sortutako energia hor uzten duzu eta behar duzuna hartu".

Ahalik eta garraio gutxien

Edozein modutara sortzen den energiaren zati bat garraioan galtzen da. Hargatik, elektrizitatea kontsumituko den lekuan bertan edo ahalik eta gertuen sortzea ere helburu bihurtu da, efizientzia handitu eta galerak txikitzeko.

"Instalakuntza berriztagarri handiak soluzioaren zati diren arren, Enneran norberak bere elektrizitatea sortzea bilatzen dugu. Hau da, eskala txikiko instalakuntzak". Instalazio industria handietarako bakarrik ez, lantegi oro eta are edozein etxebizitza hornitzeko sistemak garatzea da erronka.

Orain arte, administrazioak diruz lagundu ditu herritarrak gisako instalazioak jartzeagatik. "Laguntzak desagertu dira, baina gabe ere energia berriztagarriak errentagarriak dira, bai ekologikoki, baita ekonomikoki ere", ohartarazi du Badiolak.

Horretarako, net metering kontzeptua txertatzea "garrantzitsua" dela deritzo. "Errentagarritasuna lortuko litzateke. Argindarraren prezioa 2006tik %55 igo da norbanakoentzat, kontsumitzaile elkarteen arabera. Beraz, mota horretako instalakuntzengatik ordaindu beharrekoa azkar errekuperatuko litzateke".

Gizartean, oro har, energia berriztagarrienganako aldeko jarrera dagoela sumatu dute Enneran. "Gainera, geroz eta gehiago gara horren aldeko apustua egiten dugunak. Egia da badagoela bideragarritasunean sinesten ez duenik; sinbolikotzat hartzen dute, eta gure energia beharrak asetzeko nahikoak ez direla uste dute. Hori ez da horrela. Espainiako Estatuko lurzoruaren %1,1ekin bertako energia behar guztiak asetzea lortuko litzateke. Lurra badago, eta eguzki-irradiazio eta haize nahikoa ere bai".

Ikuspuntu ekonomiko hutsetik begiratuta ere, natur baliabideak dauden lekuan errentagarritasuna lor daitekeela ziurtatu dute adituek, "baita diru laguntzarik gabe ere". Teknologikoki Enneraren eta energia berriztagarrien sektoreko gainontzeko enpresen helburua instalakuntzak erabiltzailearen beharretara egokitzea da. Energia mota hori "espekulatzeko" erabiltzeari ere utziko litzaioke, "kWh bakoitzagatik ez delako pagatuko".

Bizkaiko Foru Aldundiak ez du berrituko Gipuzkoakoarekin azken lau urteotan izandako ituna, eta, horregatik, ekainaren 12tik aurrera, Gipuzkoak ezin izango du Debabarreneko zaborra Igorreko zabortegira (Bizkaia) eraman. Gipuzkoak ituna "hautsi" duela ...

Donostian, inoiz kontzerturik eskaini ez duen areto batean joko du, datorren igandean, Mikel Erentxun musikari donostiarrak. Hain justu, Antzoki Zaharrean izango da kontzertua, 19:30ean. 24 golpes bere azkeneko diskoa aurkeztuko du emanaldian. Ruben C...

Iragan den asteburuko lehen itzuliaren ondoren, datorren maiatzaren seian Frantzian presidentea aukeratuko dute Nicolas Sarkozy eta François Hollanderen artean. Krisi ekonomikoak markaturiko hauteskunde hauetan, ataka honetatik zeinek hobeto atera ditzakeen ariko dira pentsatzen hautesle gehienak beren botoa erabakitzeko. Kanpotik ikusita, ordea, Frantziaren krisi ekonomikoa baino gehiago, Frantziaren irudiaren gainbehera egiten zaigu deigarria. Eta ez du horrek zerikusirik presidente bat edo besterekin, globalizazioak ekarri duen mundu ikuskera berriarekin baizik. Unibertsitate alorrean eta alor intelektualean, oro har, hizkuntza eta kultura erreferenteetan gertaturiko belaunaldi aldaketa ekarri nahi nuke gaurkoan hona. Zehatzago esanda, frantsesa eta frantsesaren erreferentziak dominatutako ikuskera batetik, ingelesa eta ingelesaren erreferentziak dominatutako ikuskerara gertaturiko jauzia.

Pentsamenduan eta Gizarte Zientzien alorrean, berrogeita hamar urte edo gehiago duten kideekin hitz egiterakoan dudan sentsazioa da haientzat frantsesak eta frantses hizkuntzak zekartzan erreferentzia akademikoak belaunaldi berriek ingelesarekin eta ingelesak dakartzan erreferentziekin ordezkatu dituztela. Adibide batzuk, eta barka aipuen pedantekeria: gaur egun, inork kultur maila handia erakutsi nahi badu, ez du zigarroa piztu eta bata bestearen atzetik Sartre, Camus eta Foucaulten aipu bana lotu beharrik sentituko. Aitor dezagun guztiontzat lasaitu ederra dela Derrida noizbait ulertu duzunaren plantak egin behar ez izatea. Orain askoz cool-ago izango da gizarte likidoaz hitz egitea (Bauman) edo modernitate berantiarraz (Giddens), eta abar.

Ez dut horrekin esan nahi frantses erreferentzien eragina desagertu denik, ezta gutxiagorik ere, baina joera aldaketa erabatekoa da: aurreko belaunaldiak frantsesez irakurtzen bazuen, oraingoak ingelesez irakurtzen du, eta horrek baldintzatu egiten du belaunaldi bakoitzak zer irakurri eta zer idazten duen. Unibertsitateari dagokionez, gainera, nazioarteko ikasleak erakartzeko lehiak eta hemengo ikasleak testuinguru globalizatura behar bezala prestatu beharrak ikasketak ingelesez eskaintzera bultzatzen ditu gure unibertsitateak geroz eta gehiago. Eta ingelesez irakasten duen irakasleak ingelesez sorturiko literatura akademikoa eta erreferentziak erabiltzeko joera izango du. Exijentzia maila, ardura eta koherentzia eskatu behar zaizkio intelektual berriari, ingelesaren uholde honetan homogeneizatzearen eta pentsamolde bakarraren uretan ito ez gaitezen denok.

La Grandeur de la France? Ia-ia konturatzeke hauts bihurturik, eta beste bigarren mailako hizkuntzekin lehiatu beharrean. Ataka horretatik irteteko formularik ez eskatu hauteskunde hauetako hautagaiei. Errazago izango zaie krisiarentzako konponbidea aurkitzea, historiaren erlojua hankaz gora jartzea baino.

Ostiral gaua da. Espero baino egun luzeagoa izan da lantokian, eta etxeratzeko gogoz zaude. Etxean sartzean, baina, ez dago sukaldeko argia piztuta. Gaur bikotekideari tokatzen zitzaion afaria prestatzea, baina ez duzu entzuten zartagin hotsik, ezta janari gozorik usaintzen. Horren ordez, korridorearen bukaeran dagoen logelaren atetik, argi mehe eta dardarati bat ikusten duzu. "Ba al dago inor etxean?", galdetzen duzu, eta erantzuna logelatik iristen zaizu: "Bai, zure zain nago, laztana". Aspaldi ez zaituela horrela deitzen, eta irribarrea irudikatu zaizu ezpainetan. Logelara gerturatu ahala, usain gozo bat nabaritzen duzu. Ez dakizu zer den zehazki, baina atsegin duzu. Logelan sartzean, kandela bat ikusten duzu ohe ondoan, eta bikotekidea, erdi biluzik, eskua zuregana luzatuta. "Gaur tupper sex saio bat izan dugu lagunekin", esaten dizu, "eta erositakoa erakutsi nahi dizut". Arropa erantzi ahala, pixkana eguneko nekea desagertuz doala nabaritzen duzu…

Tupper sex zerbitzua hainbat denda erotikotan eskaintzen dute, eta gero eta arrakasta gehiago ari da izaten. Denda horietako bat da Tolosan dagoen Bizi Bixi. Bertako arduraduna da Alicia Melo Alfageme, eta lau urte daramatza tupper sex zerbitzua ematen: denda ireki zuenetik. "Ezagutu den arte zer den, pixka bat kostatu da zabaltzea", esan du Melok. Tupper sex deitzen bazaio ere, maleta bat eraman ohi du, eta barruan, dendan dituen produktuak, bezeroei erakutsi eta azaltzeko. Melok dioenez, ahoz ahokoak asko funtzionatzen du: "Jendeak ikusten du ondo pasatzen duela horrelako saioetan, eta bere ezagunei esaten die. Dendara gehiago kostatzen da sartzea, eta, horrelako bileretan, beste giro batean ezagut daitezke produktuak".

Lotsagatik baino gehiago jendeak pentsatuko duenagatik ez dela jendea denda erotikoetan sartzen dio Melok: "Behin barruan dagoela, bezeroak ez du arazorik izaten galdetzeko edo produktuak ikusteko". Tupper sex-ak, ordea, edozein lekutan egiteko aukera eskaintzen du: etxeetan, elkarteetan, lantokian... "Azken finean, zerbitzua eskatzen dutenek beren pribatutasuna behar dute", adierazi du Melok.

Bezeroa edozein izan daitekeela dio: bikoteak, neska edo mutil kuadrilla, edo biak nahastutako taldea. Hala ere, gehienetan neska taldeak izaten dira zerbitzua eskatzen dutenak. Bilera dibertigarriak izan ohi direla esan du Melok, eta, horrez gain, sexuarekin zerikusia duten produktuak ezagutzeko bide bat dela nabarmendu du: "Batzuek gutxi dakite produktu hauei buruz. Bibradore bat ikusita, denak ikusi dituzula esan daiteke, baina aukera zabala da".

Erakusketa txiki bat

Tupper sex saioetara eramaten diren produktuak ez dira beti berberak. "Bezeroak eskatzen duenaren araberakoa izaten da", dio Melok. "Betiere saiatzen zara ahal den aukera zabalena eramaten, baina, horrez gain, zenbait bezerok produktu jakin bat eramatea eskatzen dute".

Halere, maletan beti egoten dira zenbait produktu. Horien artean, krema lubrikatzaileak eramaten ditu Melok, berotzekoak eta hainbat zaporetakoak, eta bizigarriak. "Azken finean, krema hodi-zabaltzaileak dira", azaldu du. "Odol zirkulazioa handitzen dute, eta, gehiago nabaritzen duzunez, sentsazioa atseginagoa da". Kremei dagokienez, gizonezkoentzat eiakulazioa atzeratzen dutenak ere eraman ohi ditu.

Ohiko beste produktuak kandela usaindunak dira. "Kandela urtutakoan gelditzen den likidoa masajea emateko erabil daiteke, eta ez du erretzen", azaldu du denda erotikoko arduradunak. "Gorputzean zabaltzen den eta jan daitekeen txokolatea ere erakusten dut". Horrez gain, bola txinatarrak ere beti joaten dira maletan: "Jendeak uste du orgasmikoak direla, baina berez pelbiseko zorua indartzeko balio dute". Bibradoreak ere ohiko produktuak dira. "Askotan txikiak erosten dituzte, bikotekidearekin jolaserako aproposagoak izan daitezkeelako", dio Melok. "Gizonezkoentzako arrautza masturbatzaileek eta eiakulazioa atzeratzen duten eraztunek harrera ona izaten dute".

Lotsa gabe, ezagutzeko irrika

Tupper sex saio batean parte hartutakoa da Vanessa Alzate. "Hamar lagun bildu ginen nire etxean. Lagun baten ezkondu aurreko agurra antolatu behar genuen, eta, ohiko bazkari eta jaiaz gain, zerbait bereziagoa egin nahi genuen", azaldu du. "Striptease-ak eta horrelakoak ez zaizkigu askorik gustatzen… Baten batek gozo denda erotiko batean pastel erotikoren bat erosteko proposamena ere egin zuen… Eta hortik, tiraka, tupper sex-era iritsi ginen".

Naturaltasunez hartu zuen lagun taldeak horrelako bilera egitea. "Egia esan, gure kuadrillan ez dugu egunero-egunero sexu kontuez hitz egiten, baina ez gara askorik lotsatzen ere, naturaltasunez hitz egiten dugu", azaldu du. Ezkongaiak ez zekien ezer eta maleta irekitzerakoan barrez hasi zen, baina ez zen bakarra izan. "Gu ere barrez hasi ginen. Lotsatuta baino gehiago, maletan zer zegoen ikusteko irrikan geunden. Eta, nire ustez, oso ondo antolatuta zegoen bilkura", oroitu du.

Produktuen inguruko azalpenak jasotzeaz gain, ikusteko eta usaintzeko aukera izatea "oso ondo" ikusten du Alzatek. "Dendara joanda galdetu dezakezu noski, baina, beharbada, momentu horretan ez zaude eroso, dendan ez dakit zein dagoelako... edo auskalo! Eta bilera horretan desberdina da; lasai zaude, lagunartean, edozer galdetzeko moduan".

Esperientziarekin oso gustura dagoela dio Alzatek: "Hurrengo egunetan txantxa pixka bat ere izan genuen gure artean… Bestela ere ez gara askorik lotsatzen, baina honek gehiago irekitzeko balio izan zigun".

Lorena Hidalga dendariaren ustez (Bartzelona, 1973), bere dendaren publizitatea egitea eta merkataritza txikiaren alde egitea dira Merkaon ekinbideak dituen gauzarik onenak. Bezero gisa ere parte hartzen du aurrezte komunitatean Donostiako San Martzia...

Moskuko Eskiña tabernan, kafe baten inguruan, garai zaharrak gogoratzen hasi da Pablo Susperregi Katu (Irun, 1962). "Hemen atzean agertokia jartzen zuten, kontzertuetarako". Garai batean, Irungo toki biziena izan zen Mosku izenekoa, eta bertan mamitu ziren orduan gazteriak zituen amets eta nahi asko. Horietako batzuk musikaren bitartez zabaldu nahi izan zituen Katuk, Baldin Bada taldearekin. Taldeko abeslaria izan zen 1980ko hamarkadaren erdialdean sortu zutenetik 1996ko ekainera arte, azken kontzertu ofizialera arte. Hitz egiten aritu den bitartean, apenas eman dion kafeari zurrupadarik. Kafea hoztu zaio. Elkarrizketa zalea ez dela esan arren, gustura egon da kontu kontari izan zenaz, denaz eta izan daitekeenaz.

Taldea desegin, eta 1996ko uda hartan bertan lan bila hasi zen Susperregi: "Ez nuen musikarekin harremana zuen deus ere egin nahi. Aldatu nahi nuen, eta koinatarekin iturgintzan hasi nintzen". Hamabost urte egin zituen lan iturgin moduan; orain, langabezian dago. Bi seme ditu, eta aitortu du musikarekin harreman txikia duela. "Dena etxean daukat, anplifikadorea, gitarrak... Nire kabuz gauza batzuk egiten ditut. Baina zain nago". Izan ere, bi semeak koskortzeko zain dago musikaren mundura berriz ere bueltatzeko, senak hori eskatzen diolako, baina ez dago ziur nola aurre egingo dion munduari berriz ere anplia eta gitarra lanabes dituela: "Ez da izango profesional tankerako zerbait. Beharbada, Internet erabiliko dut horretarako. Aterako zaidana egingo dut, estilo zehatzik ez diot jarri nahi egingo dudanari. Musika bizioa edo gaitza da niretzat".

Musika barruan du Katuk, "ezin da galdu". Buruan musika egiten jarraitzen duela dio, eta zer esateko baduela, nahiz eta batzuetan pentsatzen duena paperean jartzea kostatzen zaion: "Beharbada egiten dudanarekin oso kritikoa naizelako edo lehengo indarra ez daukadalako".

Eta betaurrekoak? Ez ditu! Baldin Badako abeslari izandakoa gauza askogatik izan zen ezaguna, eta horietako bat betaurrekoak ziren. Beharbada, musika talde indartsuen estetikarekin bat ez zetorren ezaugarri bat zen, baina hala zen. "Betaurrekoak? Bista berreskuratzen ari nintzela esan zidaten, eta kendu egin nituen. Beharbada, jendeak orain gutxiago ezagutzen nau kalean, baina badira oraindik nitaz oroitzen direnak". Taldearen lau diskoetako argazkietan betaurrekoekin ikus daiteke Katu: Lur azpian bukatuko duzue (Oihuka, 1986), Baldin Bada (Oihuka, 1990), Lurralde kolpatuak (Oihuka, 1991) eta Erraien iraultza (Esan Ozenki, 1995). Diskoez gain, hainbat talderekin egindako diskoetan parte hartu zuten, baita Irungo AEK euskaltegiak 2004an 14. Korrikaren harira bultzatu zuen Irungo AEK-ko beteranoak lanean ere.

Borroka, oholtza gainetik

Euskal Herriko egoera berezia zen 1980ko hamarkadan, Baldin Bada sortu zenean. Politikan, ekonomian, lan munduan, kulturan eta gizartean gatazka aroa izan zen. Gatazka horien partaide sentitzen ziren Baldin Badakoak, eta horien gainean zuten iritzia emateko eta zabaltzeko sortu zuten taldea. "Zergatik kantautoreetara mugatu bakarrik borrokarako musika? Gure musika rocka, ska edo reggaea zen. Euskal musika, rocka eta iraultza elkartzen hasi ginen". Irun, gainera, borrokaren mapa horretako gune gorrietakoa zen, bertan kultur mugimendu askotarikoa sortu zelako, Kortatu, Vomito, Anti Regimen, Crimen eta gisa horretako taldeekin. "Garai horretan, dantzaldietarako talde bat genuen. Grabaziorako mahaitxo bat eta materiala bagenuen, eta denen maketak grabatzen hasi ginen. Irungo talde guztiak pasatu ziren gure lokaletik grabatzera. Guk ere olatu horretan sartu nahi genuen".

Ska estetikarekin —militarren botak, ile kaskamotza, tiranteak— hasi ziren oholtzara igotzen, baina etengabeko bilakaera izan zutela onartu du Susperregik. Lehenengo diskotik laugarrenera alde izugarria dagoela, alegia: "Lehenengo diskoa eta azkena entzunez gero, zaila litzateke talde berberak egin zituela pentsatzea, baldin eta diskoaren azalean Baldin Bada jartzen duela ikusiko ez balitz...". Beti gauza antzekoak egiteaz aspertzen zirela dio, eta nahasketaren alde egin zuten. Garai horretan, teklatua zuen talde bakarrenetakoa zen Irungoa, gainera. Eta, estilo horrekin, teklatuak barne, Euskal Herrian ia ereserki bihurtu diren abestiak sortu zituztela jakin badaki Katuk. "Polita da horiek entzutea egun, abestiak bizirik daudela sentitzea. Interneteko bilatzailean abesti ezagun horiek jarriz gero, lehenengo ateratzen diren erreferentziak kantu horien bertsioenak dira, ez gureak!".

Entseguak, kontzertuak, festa... Oso garai biziak bizi izan zituen Katuk Baldin Badaren garaian. Dena oso azkar pasatu zitzaien; "gauza gehienak politak izan ziren. Ia familia bat ginen. Pentsatzen genuena esaten genuen. Ez genuen jendeari bidea erakusteko bokaziorik, bakoitzak bere bidea egitearen aldekoak ginen. Gutxi aldatu naizela uste dut. Familia badut, hori berez aldaketa da. Nik berdin-berdin ikusten dut neure burua, ordea. Tira, orain apenas egiten dudan parrandarik!".

Mundua aldatzeko bidea ez du utzi Susperregik. Esaterako, Irungo Alarde Parekideko jenerala izan zen bi urtez. Beti antimilitarista izan da Katu, eta alardeko jenerala izatea kontraesankorra izan zitekeela pentsatu arren, egoera "jasanezina" zelako, Alarde Parekidean ateratzeko erabakia hartu zuen. Teknologia berriak ere mundua aldatzeko bide moduan ulertzen ditu. Facebook bidez hitzartu zen elkarrizketa hau: "Dagoena erabili behar da".