Gipuzkoako Foru Aldundiak kendu egin ditu foru eraikin guztietako segurtasun arkuak. Hala baieztatu du aste honetan bertan Larraitz Ugartek, Gipuzkoako Foru Aldundiko bozeramaileak. Ugarteren arabera, duela pare bat aste hartu zuen erabakia foru gober...

Loiolako Erriberako autobus geltokirako mugikortasun txostenaren arabera, egunero 477 autobus sartu edo irtengo lirateke geltokitik. Gertuko herri arteko 189 autobusek ere erabiliko lukete azpiegitura.

Erdi maratoia

Azkoitia-Azpeitia

Gizonezkoetan Mike Kigen eta emakumezkoetan Doris Txanweigo —biak kenyarrak— faborito direla, bihar jokatuko da, Diego Garciaren Omenezko XIX. Azkoitia-Azpeitia erdi maratoia. Gainera, aurtengoan, bi kategorietan markak hobetzeko aukera asko ikusten dituzte antolatzaileek. "Egin dugun esfortzuarekin, uste dugu ekartzea lortu dugun lasterkariak marka hobetzeko gai izango direla, bai gizonezkoetan eta bai emakumezkoetan ere", adierazi zuen Agustin Jimenez antolatzaileak, iragan astean egindako aurkezpen ekitaldian. Hala ere, markarik hobetu ezean ere ez dela inolako porrota izango aurreratu zuen. Eguraldiak zeresan handia izaten du lasterkarien emaitzetan, eta, hein handi batean, horren menpe ere egongo da marka berritzea.

Mike Kigenek 59:58ko marka du erdi maratoian. Besteak beste, Donostiako Krosa irabazi zuen iaz, eta 2010. urtean bosgarren sailkatu zen Munduko Txapelketan. Azkoitia-Azpeitian iaz Stanley Biwott-ek jarritakoa da orain arteko markarik onena; 1.00.23. Dennis Masai, Kennedy Kimutai, Emmanuel Bett eta Bernard Waweru korrikalariak ere gizonezkoen kategoriako faboritoen artean daude. Masai, besteak beste, 10.000 metroetako junior mailako txapelduna da. Kimutai-k, berriz, Istanbuleko erdi maratoia irabazi zuen iaz.

Emakumeen artean Doris Txanweigo da faborito nagusia, baina Antonina Rutto kenyarra eta Jessenia Centeno kubatarra ere faboritoen artean daude. 1.08.57ko marka gainditzea izango dute xede.

Lasterketa Azkoitiko Julio Urkixo etorbidean hasiko da, 16:30ean.

Agerikoa da prozesioen tradizioa aspaldikoa dela. Eta urteurren batzuek ageriagoan uzten dute hori. Azkoitian, esaterako, aurten 300 urte beteko ditu prozesioan ateratzen duten irudietako batek. Jesus Baratzetakoa da irudia. Bertan Jesus belauniko age...

Herritar askorentzat urrun daude instituzioetako erabakiguneak; politika publikoetan parte hartzeak esfortzu handia eskatzen du, edo beste norbaitentzako gordetako pribilegio gisa ikusten dute. Parte hartzeko aukerak egon direnetan ere, udal bakoitza bere erara moldatzen saiatu da, eta ez dute beti beste herrietako proposamenen berri izan. Gabezia horretatik abiatuta, udaletako parte hartze politikak elkarren artean saretzeko dinamika bat jarri du martxan Gipuzkoako Foru Aldundiak; abendutik aritu dira elkar ezagutzeko tailerrak antolatzen, eta asteazkenean bildu zen lehenengoz lurralde osoko parte hartzea sustatuko duen koordinazio taldea.

Orain arteko tailerretan 40 herri ingurutako ordezkariek parte hartu dute; koordinazio taldeak, ordea, bederatzi kide ditu. Arantza Ruiz de Larrinaga foru aldundiko Partaidetzarako Zuzendaritzako burua aritu da koordinatzaile lanetan; hark azaldu duenez, taldea osatzerakoan kontuan izan dituzte eskualdeen arteko oreka eta herrien tamaina, "guztien ikuspegia izateko".

Ruiz de Larrinagaren arabera, jadanik ehundik gora proposamen sortu dira udaletan. Foru aldundiak eratutako sareak horiek sendotuko dituelakoan dago: "Aukera pila bat ematen ditu elkarrengandik ikasteko, hutsetik ez hasteko, besteen esperientziak aprobetxatzeko...".

Hiru asteburutan aritu dira ordezkariak tailerrak egiten. "Dudak, gogoak, borondatea... burutik pasatzen diren gauza asko partekatzeko balio izan digu; horrek lasaitasun bat ematen du", azaldu du Amaia Agirreoleak, Donostiako Parte Hartzeko udal teknikariak. Tailerrak "horizontalak" izan direla ere azaldu du, eta emozioak eta bizipenak partekatu dituztela: "Garrantzitsua da hori, konfiantzaz hitz egiteko. Parte hartzea, azkenean, beste harreman mota bat sortzea ere bada".

Bilera horietan hainbat behar atzeman dituzte. "Parte hartze teknikariak oso leku gutxitan daudela ikusi genuen", azaldu du Ruiz de Larrinagak. "Oro har, udaletako teknikariak ez daude oso trebatuta dinamizatzaile izateko eta euren arloetan parte hartzea bultzatzeko".

Leku batetik bestera ere asko aldatzen da kontua; herriaren tamainak soilik asko eragiten du. Gregorio Iraola Albizturko alkateak azaldu duenez, herri txikietan errazagoa da herritarrengana iristea, baina harremana askoz pertsonalagoa da, eta horrek zaildu egiten du prozesua: "Horregatik, ohiturak aldatu behar dira: udalak instituzio irekia izan behar du. Zenbat eta irekiagoa izan, orduan eta konfiantza gehiago izango du jendeak, eta errazago iritsiko da udala haiengana".

Txiki zein handi, herri guztiek behar duten ezaugarri bat gertutasuna da, Agirreolearen hitzetan: "Udalak herritarrak dauden lekura joan behar du, ez alderantziz. Horrela erraztu egiten da elkarrizketa".

"Parte hartzearen kultura"

Dinamiketan parte hartu duten ordezkari gehienak berriak dira udaletan; orain arte, herritar gisa ezagutu dituzte parte hartze politikak. Maitane Agirre Zumaiako Herritarren Partaidetzarako zinegotziaren esanetan, "amildegi" bat egon da instituzioen eta herri mugimenduen artean: "Berez, herria ordezkatzen duen erakundea da udala, baina inoiz ez da horrela bizi izan. Udala hor goian dagoena izan da, nahi duen kudeaketa egiten duena, nahi duen erara, herriaren beharrak kontuan hartu gabe".

Horren ordez, "parte hartzeko kultura" da sortu nahi dutena, Garbiñe Mendizabal Tolosako udal teknikariak azaldu duenez: "Ez dugu jakin parte hartzen; ez digute erakutsi". Politika publikoak beste era batera nola egin daitezkeen asmatu nahian ari dira. Hala azaldu du Jon Altolagirrek, Urretxuko zinegotziak: "Esperientziak erakutsiko digu nondik jo, baina oso ondo etorriko zaigu ikustea ondokoak zer egiten duen".

Iosu Lizarralde Oñatiko Parte Hartze zinegotziak erakunde, teknikari eta herritarren arteko "rol aldaketa" aipatu du. Ruiz de Larrinagarentzat, informazioa herritarren eskura jartzea ere gakoa da; esaterako, aurrekontuei buruzkoa. "Gerturatze horretan, erakundeen eskumenak ezagutzetik hasi behar dugu".

Koordinazio taldeak hilean behin biltzen jarraitzeko asmoa du. Hemendik aurrera, "asmo konkretuetan" hasiko da: herri mota bakoitzerako eta gai jakinetarako lantaldeak osatuko dituzte, eta proposamenak falta diren herrietara zabaltzeko lanetan hasiko dira.

Aste Santuko prozesioak gogoratzearekin bat datoz burura hainbat herri: Segura, Hondarribia, Azkoitia, Pasaia... Herri horietan guztietan prozesioek toki propioa dute urteko sasoi honetan. Jesusen heriotza ardatz hartuta, eskultura gisa egindako irudi bidez esplikatzen dira kristau misterioak prozesioan. Herri bakoitzak bere erara eta hainbat irudirekin egiten du ekitaldia. Liturgiak XVI. mendean du jatorria, eta aurrera darrai aipatutako herri horietan; gainerakoetan, galduz joan da urteen poderioz. Oraintsu arte iraun du batzuetan: Azpeitian, esaterako, orain lauzpabost urtera arte egiten zituzten prozesioak. Eta, oraindik ere, irudiak prestatu eta parrokian jartzen dituzte Aste Santuan.

Ondoko herrian, Azkoitian, egoera hobexeagoa da: urtero bezala, prozesioa egingo dute hainbat herritarren eta bisitariren aurrean. Itxuraz, dena da dotorea. Azkoitian ere kezkatuta daude, ordea. Antolatzaileen esanetan, jendea falta da prozesioan parte hartzeko, eta ez dakite noiz arte eutsi ahal izango dioten ohiturari.

Izan ere, gaur egun herritar askok oporretara joateko aprobetxatzen ditu egun horiek, eta, beraz, herrietan ikusle eta parte hartzaile gutxi gelditzen da. Elizarekin eta erlijioarekin zuzenean lotutako ekitaldietan ere gero eta jende gutxiagok hartzen du parte, eta prozesioak horren isla dira.

Azpeitian saiatu ziren prozesioa salbatzen. Deialdia ere egin zuten komunikabideen bitartez. Ez zuen emaitzarik izan, ordea: "Poliki-poliki ahuldu zen, eta hori jendaurrean adieraztea erabaki genuen", adierazi du Kepa Susperregi Azpeitiko erretoreak. Talderik ez zen sortu, ordea; laguntzeko prest gerturatu zirenak zaharregiak ziren irudiak sorbalda gainean eramanez prozesioan parte hartzeko. Hala, errealitatea onartu behar izan zuten: "Egin ezin dena, ezin da egin".

Susperregik prozesu orokorrago baten barruan kokatzen du prozesioa galtzea: "Lehen, sasoiko jendea etortzen zen, orain horiek zahartu egin dira, eta oraingo jendeak bestelako ikuspegia du sinesmenarekiko, oporrekiko...".

Behar adinako talderik osatu ez arren, Aste Santuan lan egiten duen taldetxoa badago Azpeitian. Dionisio eta Iñigo Perez anaiek, esaterako, urte asko daramatzate prozesioak prestatzen eta haietan parte hartzen. Aurten ere, prozesiorik egon ez arren, irudiak prestatu egingo dituzte, parrokian ikusgai egon daitezen. Perez anaiek "pena handia" sentitu zuten prozesioa desagertzean, baina ez dute etsi: "Irudiak prestatzen eta jartzen segitzen dugu, hori mantenduta errazagoa izango delako egunen batean berriz prozesioa egitea". Sei lagun aritzen dira prestaketa lanetan, eta Aste Santuan parrokia "dotoreago" egoten dela nabaria dela diote. Zazpi irudi prestatzen dituzte, beste bi zaharberrituta daudelako eta horiek ukitzea "debekatuta" daukatelako. Bestela, horiek ere dotoretzeko prest daude pereztarrak.

Biek gogoan dute orain 25-30 urte prozesioak herrian zuen indarra. Handik gutxira hasi zen beherakada, ordea: ostegun santuko prozesioa galdu zen aurrena, gurutze bidea gero. Prozesioa galdu aurreko ibilerak ere gogoan dituzte: "Aurreneko irudia eramaten zutenek hura amaitutakoan bosgarrena hartu behar izaten zuten; jenderik ez, eta hala moldatu behar izaten genuen", dio Iñigo Perezek.

Gaur egun ekitaldi bakarra egiten dute elizatik kanpo: ostiral santuko gurutze bidea, hain zuzen. 08:00etan parrokia aurretik abiatuta hilerrirako bidea egiten dute, gurutze bat hartuta.

Perez anaiek "askotan" pentsatu dute beraiek ardura uzten duten egunean desagertu egin daitekeela orain dagoen gutxia ere. Hala ere, umorerik ez dute galdu: "Orain krisiarekin jendea herrian gelditzen hasiko da, eta berriz jarriko dugu martxan prozesioa".

Azken unera arte, zalantzak

Azpeitian bezala, Azkoitian ere martxan da prozesioa antolatzen duen herritar taldea. Gonzalo Torres Pitusa da antolatzaileetako bat. 61 urte beteko ditu aurten, eta 18 urte zituenetik hartu du parte prozesioetan, "tartean urte batzuetan huts egin" badu ere. Beste sei lagunekin batera aritzen da Aste Santurako dena antolatzen.

Azkoitian hamahiru irudi prestatu eta ateratzen dituzte prozesioan. Irudi bakoitza lau lagunek eramaten dute, eta irudi bakoitzaren aurrean haur bat joaten da. Horretaz gain, bost armatu figura ere ibiltzen dira Azkoitian. Armatuak soldaduak dira, eta armadura eta kaskoak jantzita ateratzen dira prozesioan. Guztira, 70 lagunek hartzen dute parte prozesioan, beraz. Azken urteetan jendea biltzeko "arazoak" izan dituztela aitortu du Torresek: "aurten ere azken unera arte ez dugu jakingo irudi guztiak ateratzeko gai izango garen ala ez". Iaz irudi bat ez ateratzekotan egon ziren, baina azken unean aurkitu zuten jendea.

Torresek gogotsu egiten du lana; "honek bete egiten nau", dio. Gainera, soldaduz janzten da bera. Hala ere, ardura zama bihurtzen da erraz: "Urteren batean nahiko nuke Aste Santuan kanpora joan ahal izatea oporretara. Edo beste herriren bateko prozesioa ikustera. Baina ezin dut halakorik egin; prozesioa aurrera ateratzeko gutxi gaude bestela ere". Ez daki zenbat denboraz eutsi ahalko dioten prozesioari, ezta nolakoa izango den ere Azkoitiko etorkizuneko Aste Santua. Oraingoa luzaroan mantentzea zaila ikusten du, baina argi ditu lehentasunak: "Gaueko prozesioari eutsi nahi nioke, gainerakoa galtzen bada ere".

Beste herrietan prozesioak galdu izanak pena ematen dio, alde batetik; "poza ere bai, bestetik, hemen jarraitzen dugulako geurea egiten". Prozesioa erlijiotik harago doa harentzat, Azkoitiko ohituren eta kulturaren parte ere bada.

Juan Bautista Mendizabal Azkoitiko kronista ofizialak ere uste du Aste Santuko prozesioa Azkoitiko nortasunaren parte bat dela. Historian atzera eginez, berriz, XVI. mendean kokatu du prozesioen sustraia. Garai hartan, "eliza barruan eta xumeki" egiten zuten antzerkia; "kalera ateratzen hasi ziren XVII. mendean, eta XX. mendera arte iraun zuen; 1960ko hamarkadan, berriz, ia herri guztietan galdu ziren", dio.

Azkoitikoa, Segurakoa, Hondarribikoa, Pasaiakoa... bizirik dira oraingoz, baina noiz arte?. Agian, hauskortasun horretaz jabetuta, Azkoitiko prozesioaren inguruan argazki liburua egin zuen iaz Jon Andoni Martin Pegote argazkilariak, Mendizabalen argibideek lagunduta. www.jonandonimartin.es webgunean dago ikusgai.

Bixera eraikin historikoa eraitsi, eta zer aurkitu dute? Are historikoagoak diren aztarnak. 1936an eraiki zuten Bixera, eta hiriaren sinbolo izan da. Bertan, Irungo San Juan plazan, obra batzuk egiten ari zirela, Arkeolaneko ikertzaileek euren laneta...

Ricardo Burutaran Donostiako Udaleko Hirigintza zinegotziak asteon adierazi duenez, Erriberako egitasmoa aurrera ateraz gero, udalak ez lituzke hamar milioi euro baino gehiago ordaindu behar.

Donostiako udaleko gobernu taldeak autobus geltokia Loiolako Erriberan jartzeko egindako proposamena zehaztugabetzat jo dute oposizioko PSE-EEk, EAJk eta PPk. Hori dela eta, apirilean edo maiatzean, gai hau udalbatzarrean jorratzen denean Atotxako proiektuarekin aurrera jarraitzeko asmoa azaldu dute, nahiz eta ez duten erabat baztertu proposamen berria. Hala ere, hiru alderdien arabera, txosten teknikoak falta izatea eta intermodalitatea bermatu gabe egotea da traba nagusia.

PSE-EEko zinegotzi Ernesto Gascok azaldu du bere alderdiaren jarrera. "Atotxako proiektua gelditu eta aldatu baino lehen, uste dugu ikerketa eta analisi guztiak egin behar direla, eta ez daude".

Zinegotzi sozialistak dioenez, une honetan kostu ekonomikoen, mugikortasunaren eta bideragarritasunaren datuak falta dira. Kudeaketa modua ere zehaztu gabe dagoela salatu dute. Eta, intermodalitatearen alorrari buruz, hauxe esan dute: "Gobernu taldea ez da bildu ez Adifekin ezta Eusko Jaurlaritzako Euskal Trenbide Sareko arduradunekin ere jakiteko inguru horretan geltokiak egiteko asmorik duten".

Gascok faltsutzat jo du egungo eztabaida, eta Atotxaren aldeko hautua egin du, "egingarri delako" eta aurreko agintaldian erabateko adostasuna lortu zuena delako. Loiolako Erriberako proposamenaren inguruan, berriz, hau dio: "Informazio txostenen faltan proiektu bat bestea baino hobea dela esatea fedea izatea da".

Atotxaren kontrako argudio nagusietako bat tamaina txikia izatea da. Gascok, ordea, gehiagoren beharrik ez dagoela dio. "Erabilerari buruzko ikerketa ekonomikoek diote ez dela gehiago behar; gauza txikiak egitea okerra da, baina gauza handiegiak egitea oker garestiagoa da".

"Estrategikoa" dela diote

EAJko zinegotzi Martin Ibabek ere udaleko gobernu taldearen proposamenak informazioa falta duela dio. Jeltzaleek ekonomiaren alorrean kokatu dute beste arazo bat: "Proiektu bat garestiagoa edo merkeagoa dela esaten denean, udalaren interesak defendatu behar ditugu, eta udalari zenbat kostatuko zaion jakin behar dugu. Hori ez dakigu oraindik, ez delako egin bideragarritasun ekonomikoko txostenik".

Ibabek uste du autobus geltokia estrategikoa dela Donostiarentzat; eta urte askoan geldituta egon denez zirt edo zart egiteko garaia dela, baina erabakia informatuta hartu behar dela ere uste du. "Atotxako proiektua aldatu baino lehen, informazio guztia behar da; eta gero ikusi. Agian, hobea izango da proposamen berria, baina ez dago landuta".

Hori dela eta, hurrengo osoko bilkuran EAJko zinegotziak informazioa eskatzeko mozio bat aurkeztuko du; autobus geltokiaren gaia jorratuko duen batzarrerako informazio osoagoa izatea da horren asmoa. "Nik informazio hori ezagutu baino lehen ezin dut aurreratu bertara zein jarrera eramango dugun".

PPko Ramon Gomezek, berriz, hauxe adierazi du udaleko gobernu taldearen proposamenari hasieran eman zion aukeraren inguruan: "Urteak dira guk geltoki intermodala jartzeko Loiolako Erriberaren aldeko apustua egin genuela". Baina berehala ñabardura egin du, eta gogora ekarri du aurreko agintaldian denek Atotxaren alde egiten zutela ikusirik PPk ere bat egin zuela, "lehenbailehen eraiki zedin".

Oraingo ezezkoa aldundiaren jarrerari egotzi dio. Izan ere, erakunde horrek uko egin dio Donostia aldeko metroaren proiektuari, eta proiektu hori ezinbestekotzat jo du PPk. "Metroa ez da Donostiako auzoak elkar lotzeko, baizik eta Donostia aldeko herriak eta hiria lotzeko". Azpiegitura horren faltan, ordea, "nahiago" dute hiriaren erdialdean, hau da, Atotxan legokeen geltokia.

Oraingo proiektuak ez du, Gomezen ustez, "intermodalitatea bermatzen". Hori dela eta, maiatzeko udalbatzarrean PPko zinegotziek Atotxako aukera babestuko dute. "Hogei urte igaro dira autobus geltokirik gabe, eta ez dugu nahi [Odon] Elorzaren okerrak berriro gertatzerik".

Iragan astelehenaz geroztik Gipuzkoatik SOS Deiak telefonora egindako larrialdi deiak Gipuzkoan ez baina Bizkaian hartzen dituzte. Hala, aldaketa horrekin, Eusko Jaurlaritzako Larrialdi eta Meteorologia Arretarako Zuzendaritzak burura eraman du Araba,...