Asier Aldalur (Itziar, Deba, 1971) Zarauzko Txiki-Polit ostatuaren eta tabernaren jabeetako bat da. Azken bi urteetan badu beste zeregin bat ere: Zurekin ostalari elkarteko eginkizunei erantzutea. Orain bi urte sortu zuten elkartea, "herria girotzeko eta jendea erakartzeko", eta hasieratik gogotsu ekin zioten lanari, Udaberrifest musika ekitaldia antolatu zutelako, besteak beste. Aurten bigarrenez ospatuko dute.

Martxoaren 31n izango dira aurtengo lehen kontzertuak. Iazkoa arrakastatsua izan zen seinale, ezta?

Aurreneko aldia izan zen iazkoa, eta nahikoa arrakasta izan genuen, bai. Zurekin elkartearen azken batzarrean jendea sekulako gogoarekin zegoen, iazko arrakasta ikusirik. Aurten aurrekontu aldetik dezenteko murrizketa izan dugu, baina saiatu gara ahalik eta programa onena osatzen.

Estilo aukera zabaleko ekitaldia da.

Bai, nahita egin dugu, adin eta estilo guztietako jendea erakartzeko. Ostalaritzako bezeroak ere era guztietakoak dira; gazteak, helduak eta gustu askotarikoak. Iaz ere antzeko apustua egin genuen: Fangoria alde batetik, euskal gazteentzako taldeak bestetik... Eta harrituta gelditu ginen Fangoriak izandako arrakastarekin. Beraz, aurten horri jarraipena eman, eta Rosario Floresen aldeko apustua egin dugu. Dagoeneko jende mordoa ari zaigu deitzen sarrera eske, eta ikusten dugu aurten ere izango duela erakarpena Udaberrifestek.

Zein da ekitaldiaren helburua?

Herria mugitzea da, gehienbat neguari eta udaberriari begira: martxo amaieran hasi eta hilabetean ekitaldi bat egingo dugu gutxi gorabehera. Ez dugu energia guztia egun bakarrean gastatzerik nahi: luzatu egin nahi dugu. Negu partean eta astegunetan astindu behar da Zarautz; uda segurua da.

Inguruko herrien artean, gisa honetako ekitaldi bat antolatu duzuen bakarrak zarete.

Musika aldetik, bere garaian Azkoitian tabernariek elkartuta kontzertuak antolatzen zituzten; baina, bestela, ez. Ez da hain erraza, aurrekontu handietan sartu behar delako. Gaur egun, denak sinatuta egon behar du, jendea ere ez dago ardura eta konpromiso handietan sartzeko prest. Orain arte, beti udalaren atzean egon gara gu: herria ere oso aktiboa da, eta ekintza pila bat egon da. Beti ikusle modura egon izan gara; lehen ikusle ginen, baina orain gu ere aktibo gara.

Krisiaren erdian, nolako negua ari da izaten 2012koa?

Lehen, atea irekitzearekin nahikoa izaten zen. Baina azken bizpahiru urteetan ikusi da geldirik egonda ezin dela aurrera egin; hortik hasi dugu hau guztia. Gauzak antolatuz gero, jendeak erantzuten du; baina geldirik egonez gero, atzera joaten zara. Lehen ezer egin gabe lortzen zena orain mugituz lortzen du ostalariak.

Lan gehiago egin behar, beraz.

Bai, lan gehiago egin eta mozkin gutxiago lortu.

Zarautzen hau bada errealitatea, inguruko kostako beste herrietan ere hala izango da, ezta?

Pixkanaka ari dira antolatzen eta gauzak egiten Zumaian, Getarian eta Orion ere. Bestalde, guk ez dugu ondokoekin lehian hasi nahi izan. Esaterako, Orion janarekin lotutako gauzak antolatzeko joera dute: bisigu eguna dela, txuleta eguna dela... Eta hemen gehiago jo dugu musika girora. Zarautz beti izan da erreferente festarako, musikarako edo surferako, eta bide horretatik jarraitu nahi dugu, ondokoei konpetentziarik egin gabe.

Uda nola ikusten duzue?

Neuk zehazki hotela eta taberna ditut, eta erreserba aldetik oso ondo goaz. Zurekin elkartea bezala, hotelen sektorea ere ari da eskaintza bereziak egiten jende gehiago mugiarazteko.

Eusko Jaurlaritzak tabernei ordubete gehiago irekitzea baimenduko die.

Horrek bereziki bezero gazteak dituzten tabernei egingo die mesede. Izan ere, krisiak gehienbat horiei eragin die. Asko igarri dute bai krisia, bai Tabakoaren Legea, bai Alkoholemia Legea. Dena batu zaie haiei.

Zarautzen behar berezirik ba al du ostalaritza sektoreak?

Zer hobetua badago, eta udalarekin harremanetan ari gara. Esaterako, egunero dugu hemen merkatu plaza, baina asteroko azokarik ez dugu, beste herri guztietan duten bezala. Orain Abendaño industrialdean hilero egiten den azoka herrira gerturatuko dute, Azken Portura. Hori pauso txiki bat izango da. Bestalde, Murkil merkatari elkartearekin elkarlanean ere ari gara; herria pixka bat gehiago astindu nahi dugu astegunetan eta neguan. Azkenik, erdigunean TAO sistema egoteak kalte handia egiten dio ostalaritzari, eta horretaz ere ari gara hizketan udalarekin.

Iparra-Hegoa kultur egitasmoa azken txanpan sartuko da datorren astean, eta aurtengo gai nagusiari, Nafarroari, lotutako gaiek presentzia nabarmena izango dute Seguran. Astelehenean, Gartxot, konkista aitzineko konkista filma ikusi ahalko da; asteartean, Nabarraldeko Beñi Agirre ariko da hizlari; eta Filipe Bidart eta Antton Kurutxarri, asteazkenean.

Ostegunean bertso afaria egingo dute, Amets Arzallus eta Julio Sotorekin, eta, ostiralean, haurren eguna izango da. Ostiral iluntzetik aurrera, festak eta musikak hartuko dute lekukoa. Gereziondoko ekitaldiak eta herri bazkariak emango diote bukaera aurtengoari ere.

Bigarren abizena izen bihurtu zitzaion Xabier Berasaluze Leturiari (Villabona, 1954). Leturia baserrian jaio zen eta txikitatik horrela deitzen zioten. "Ogasunaren aurrean Berasaluze naiz, baina bestela denek Leturia deitzen didate". Joseba Tapiak eta...

Nafarroan ezagutu zuten elkar Segurako Elorri elkarteko kideek (Gipuzkoa) eta Urruñako Hazia eta Bertsoli elkartekoek (Lapurdi), orain hogei urte inguru. Lehen harremanak eta trukeak egin ondoren, orain hamazazpi urte antolatu zuten elkarrekin lehendabiziko Iparra-Hegoa kultur egitasmoa, eta kasualitatea, edo ez, Nafarroa da aurtengo jaialdiaren gai nagusia ere. Ekitaldi nagusiak hilaren 26tik apirilaren 1era izanagatik —denak Seguran—, Iparra-Hegoaren hilabete kulturala hilaren 2an hasi zen, Pausu-Urruñako Xaia ostatuan egin zen afari eta kontzertu batekin.

Baztandarren Biltzarrean izan zuten lehen harremana Xabier Albizu segurarrak eta Beñat Elizondo urruñarrak. "Ez dugu ondo oroitzen urtea, beti eztabaidatu izango dugu horretaz, baina 1992. urtea izan zela uste dut", azaldu du Elizondok irribarrez. Biltzarrean kantu-txaranga bat zebilela, inguruan jende mordoxka zuela, inguratu zirela, eta haiek ere kantuan hasi zirela du gogoan Albizuk. "Hizketan aditu ondoren, Iparraldekoak zirela konturatu ginen". Txaranga hartako partaidea zen Elizondo.

Handik denbora gutxira, 1993. urteko Altsasuko Nafarroa Oinez festan, berriz ere topo egin zuten, eta "bospasei ordu elkarrekin kantuan pasatu ondoren" —Elizondok gogoratu duenez— harremanetan hastea erabaki zuten, helbideak eta telefono zenbakiak trukatu eta gero. "Segurara, bertso afari batera, gonbidatu gintuzten Elorrikoek, eta hortik hasi ginen pentsatzen urrunago joan gintezkeela, Iparraldea Goierri aldean ezagutarazteko eta". Albizuren arabera, afari hartara joan ziren gehienak Iparraldeko hautetsi abertzaleak, ikastoletako gurasoak eta esparru euskaltzaleko herritarrak ziren.

Urratsak egiten hastea

Hurrengoan, segurarrak joan ziren Iparraldera. "Urruñara joan ginen, baina txarangakideak Sarakoak, Azkaingoak, Hendaiakoak eta beste herri batzuetakoak ere baziren", azaldu du Albizuk. Atzera berriz Segurara joan ziren Iparraldekoak, eta goierritarrek Seguran asteburu bateko egitaraua antolatzea erabaki zuten. "Ez zen lehen Iparra-Hegoa izan, baina bai horren aurreko asteburu bat. Oinarri horren bueltan sendotu zen gerora ezagutzen duguna", zehaztu du Albizuk.

Iparra-Hegoaren lehen ekitaldia jaialdi bat izan zen, asteburu batekoa, eta Segurako Baratze pilotalekua izan zen festalekua. "Iparraldeko talderen batek jo zuen larunbatean, eta, gero, igandean herri bazkari bat egin genuen. Kuxkuxtu txaranga ekarri genuen, Hazparneko joaldunak ere bai, Baigorriko dultzaina jotzaileak... Hitzaldiren bat ere izan zen. Hortxe mugitu ginen", gogoratu du Albizuk.

Lehen aldi horretan jarritako haziak laburbiltzen ditu Iparra-Hegoa kultur egitasmoaren lau helburu nagusiak: Ipar eta Hego Euskal Herriko jendearen arteko harremanak bultzatzea; elkarren arteko kultura, hizkuntza eta ohiturak trukatzea; gerturatze guneak eta ekintzak sortzea; eta Euskal Herria osatzeko bidea jorratzen laguntzea.

Eta hamazazpi urteren ondoren, hasierako urte haietan zegoen "muga psikologikoa" gainditzea lortu dutela diote biek ala biek. "Hainbat fase izan ditugu, baina denborarekin harremanak normalizatzea lortu dugu. Muga fisikoa bazegoen, eta badago, baina uste dut batez ere psikologikoa dela muga hori. Garai hartan elkar ezagutzeko gosea sentitzen genuen", azaldu du Albizuk. Elizondoren esanetan, berriz, egiten ari diren elkarlana "oso ongi" ikusten dute Ipar Euskal Herrian. "Entzuten ditugun hitzak edo kritikak oso onak dira. Euskal Kultur Erakundeak ere diruz laguntzen gaitu duela sei urtetik, ikusten baitu jende askoren oniritzia dugula".

Gaur egun Iparra-Hegoa elkarteak Bidasoaren bi aldeetan daude, eta bietan dira legezkoak eta ofizialak. Ipar Euskal Herrikoaren kasuan, elkarteko kide gehienak Lapurdikoak dira, baina badira beste herrialdeetakoak ere; eta Hegoaldekoen artean, gunea Seguran egonik ere, Goierriko herrietako eta beste hiru herrialdeetako kideek osatzen dute elkartea.

Gai baten lanketa ardatz

Hasiera hartan, 1994-95 urteetan, asteburu bat zena kultur aste bihurtu zen. Gerora, kultur astea urte osoko ekintzekin uztartzen hasi ziren, eta, azken urteetan, hilabete kulturala antolatu izan dute. Baina, betiere, eta hori da egitasmoaren ardatzetako bat, gai jakin batekin lotu izan dute, urtez urte, Iparra-Hegoa: hasieran Iparraldea hartu zuten osorik; ondoren Iparraldeko hiru herrialdeak banan-banan; gero Hegoaldeko laurak; eta Diaspora segidan, Argentinako Euskal Etxe batek lagunduta. "Horiekin bukatuta, Lurra, Itsasoa, euskal komunikabideak eta antzekoak landu izan ditugu", nabarmendu du Albizuk. Aurtengo gaia Nafarroa Euskal Estatua, 1200-1512-2012 da. "Historia bere lekuan kokatzea garrantzitsua da, lehengoa ezagutzen ez duenak gaurkoa ezingo baitu ulertu, eta ezingo du geroa proiektatu".

Elkarlan hori, ordea, ez da hilabete bakarrera mugatzen. Goierriko ikastolak eta Urruña-Ziburukoak elkarlanean ari dira, eta jaialdiak antolatzen dituzte dirua biltzeko. Euskal Herriko ikastetxeen arteko topaketak ere antolatzen dituzte —aurten Lodosa (Nafarroa), Senpere-Azkaine (Lapurdi) eta Segurakoak elkartuko dira—. Beste erakunde batzuekin lankidetzan antolatzen duten Euskal Herriko Mus Txapelketa da azken ekitaldi garrantzitsua. Elkarlan horrek guztiak Seguran jotzen du goia urtero, Itsasutik (Lapurdi) Segurara eramandako gereziondoaren bueltan egiten den ekitaldian.

Irungo eta Urnietako IAT Ibilgailuen Azterketa Teknikoko langileek lanuzteak iragarri dituzte datozen asteetarako, eta astelehenean bertan egingo dute lehena. Lan baldintzen gaineko hitzarmena negoziatu nahi dute langileek bi gune horiek kudeatzen dituen Tuv Rheinland Iberica SA enpresarekin. Izan ere, aurreko akordioaren epemuga iazko abenduaren 31n bukatu zen. 2009ko abendutik 2010eko ekainera zazpi hilabeteko greba egin zuten IATko langileek, baina ez dute espero gatazkak hain luze joko duenik orain. Izan ere, Ketxus San Emeterio enpresa batzordeko presidentearen arabera, aurreko grebaren ondorioz hitzartu zituzten baldintzek oinarri sendoa dute: "Oraingo negoziazioak samurragoa eta lasaiagoa izan behar luke aurreko grebarekin alderatuta", azaldu du.

Hala ere, lan baldintzak hobetzearen alde daude bi IAT lekuetako langileak. Iazko urrian, baldintza horiek jasotzen zituen testu bat eman zioten langileek Tuv Rheinland Iberica SAri, baina, langileen esanetan, "ez da izan horren gaineko aurrerapauso nabarmenik. Biltzeko hiru egun jarri besterik ez du egin enpresak: hilaren 12a izan zen lehena, eta hurrengoak hilaren 26a eta apirilaren 26a izango dira". Hilaren 12an, baina, ez ziren bildu, "enpresako buruak Gipuzkoan izan ziren arren ez zutelako bileraren gai ordenarik, ordurik eta tokirik jarri", esan du San Emeteriok. Hortaz, enpresarekin noiz bilduko zain jarraitzen dute. Baina, bien bitartean, presio bide gisa, lanuzteak egitea erabaki dute.

Otsailaren 29an zortzi orduko lanuztea egin zuten, lan txanda bakoitzeko launa ordukoa: "Langile gehienek bat egin zuten deialdiarekin", zehaztu du San Emeteriok. Hurrengoetarako ere, prozedura horri jarraituko diote langileek: astelehenean —hilak 26— eta apirilaren 16, 18 eta 26an, 10:45etik 18:20era ez dute lanik egingo IATko langileek. Hau da, egun horietan, 07:30etik 10:45era eta 18:20etik 20:00etara azterketa teknikoa egiteko aukera izango dute nahi dutenek. "Egun horietarako, ordutegi horietan, txanda ematen ari gara", esan du San Emeteriok. Iragarri du bat egingo dutela datorren asteazkeneko greba orokorrarekin ere.

Lanuzteen ondorioz erabiltzaileek izan ditzaketen arazoengatik barkamena eskatu dute bi estazioetako langileek: "Bien bitartean, azterketak normal egiteko konpromisoa gure egiten dugu".

Urnietako eta Irungo IATko estazioetan, denera 55 langilek lan egiten dute: 33k ibilgailuak aztertzen dituzte, zazpi ikuskatzaileak dira eta beste hamabostek administrazio lanak egiten dituzte. Horrez gain, bi egoitzetako arduradunak daude: "Horiek, noski, ez dute bat egiten gure borrokaldiekin", esan du enpresa batzordeko buruak. Bost lan ordezkari dituzte Irunen eta Urnietan, denak ELA sindikatukoak.

Lehiakiderik ez

San Emeteriok nabarmendu du orain dituzten eskaerak 2009koak baino askoz apalagoak direla. "Grebaren ondorioz lortu genuen akordioko testuaren barruan hura berrituz joatea zegoen idatzita. Hortaz, gure ustez, ez legoke aparteko arazorik berritzeko. Urrian aurkeztu genuen testuan, soldata igoeraren gaia aipatu genuen gutxien".

Langileek garbi dute zerbitzu publikoa dela IATrena, eta, aldi berean, Tuv Rheinland Iberica SAk IAT zerbitzua berak bakarrik ematen duela herrialdean; hau da, ez duela inolako lehiakiderik: "Jakin nahiko genuke zein etekin ekonomiko dituen enpresak; izan ere, esklusibitate horregatik bezeroak ziurtatuak ditu IATk. Herrialdeko gainontzeko enpresariek jakingo balute zein den gure lantegiaren errentagarritasuna, burura eramango lituzkete eskuak, ziur", adierazi du.

Iazko urrian langileek aurkeztu zuten proposamenean, batez ere, zerbitzuaren gaineko gogoeta egin nahi zuten: txanda emateko sistema, langileen prestakuntza, instalazioak... "Dirudienez, ez dute borondaterik biltzeko, edo behintzat, biltzen bagara, ez digute esan nahi zertaz hitz egin nahi duten. Sorpresa horiek saihestu nahi ditugu, eta, enpresak bilera deialdia egiten badigu, zertaz hitz egingo den jakin nahi dugu", adierazi du San Emeteriok. Aurreratu duenez, langileek ez dute onartuko enpresak Espainiako Gobernuaren lan erreformaren "aitzakia" jartzea lan balditzetan hobekuntzarik izan ez dadin, uste baitute IATren zerbitzua "krisi ekonomikoaren eragina jasaten ez duen" enpresa bat dela. Gainera, zehaztu du urtarrilaren lehenean azterketa egiteko tarifak %3 garestitu zirela.

Bergarakoan, ez

Urnietan, Irunen eta Bergaran daude Gipuzkoan IAT egiteko guneak. Urnietakoa eta Irungoa Tuv Rheinland Iberica SA enpresak kudeatzen ditu, baina Bergarakoa ez.

1994an adjudikatu zituen Eusko Jaurlaritzak gune horiek kudeatzeko enpresa arduradunak. Urnietakoa eta Irungoa sorta berberean zihoazen, eta Bergarakoa Gasteizkoarekin batera. Hartara, azken bi gune horien kudeaketa beste enpresa bati adjudikatu zion Jaurlaritzak, eta bertan duten egoerak ez du loturarik Irunen eta Urnietan dutenarekin.

Iragan astelehenaz geroztik Gipuzkoatik SOS Deiak telefonora egindako larrialdi deiak Gipuzkoan ez baina Bizkaian hartzen dituzte. Hala, aldaketa horrekin, Eusko Jaurlaritzako Larrialdi eta Meteorologia Arretarako Zuzendaritzak burura eraman du Araba,...

Donostiako Amarako Arcco merkataritza guneko Eroski supermerkatuaren sarreran elkartu dira: eroslea eta aholkularia, aurrez aurre. San Marko mankomunitateak sustatutako Eko-shopper'100 kanpainako azken erosleetako bat da Belen Casado, eta erosketan bi...

Miguel Aranburu Gipuzkoako Historialari Elkarteak antolatutako hitzaldi sortaren barruan, hirugarren hitzaldia eskainiko du, datorren asteartean, Xabier Alberdi historialariak (Zarautz, 1969). Erregearen kontrabandistak XVII. mendean izena du hitzaldi...

Ez dakit nola gertatu den, baina martxoaren erdialdera sosik gabe iritsi naiz berriro. Ostiralero bostehun pezetako paga jasotzeari utzi nionetik gauza bera gertatzen zait. Hilabeteak lehen baino dezente luzeagoak egiten dituztelakoan nago, eta nik hain epe luzerako txanponak banatzen ez dut asmatzen. Aspaldi nire bizio potoloenak —parrandak, golfa— nahi baino askoz baztertuagoak dauzkat, baina horrek ere ez dit batere lagundu. Poltsan zulo galanta daukadala bai, baina petatxua non jarri jakin ezinik nabil.

Mariano Raxoi egurtzen dutenen aurka sutsu irten behar izaten dut azkenaldian. Ederki ulertzen dut haren sufrikarioa, neuri ere laster lepoa moztuko baitidate murrizketa zorrotzak martxan jarri ezean. Haren patua Frankfurteko eraikintzarren batean purutzarra erretzen lasai eserita dagoen bankari prusiarren baten eskuetan dago. Nirea, berriz, Kutxabankeko bulegotxoren batean lan eta lan ari den behargin jatorren batek erabakiko du. Eta susmoa bakarrik da, baina ordainketaren bat konplitzeari uko egiten badiot, hark ere pragmatismo prusiarra erabiliko duelakoan nago.

Aurrezte aldera, beraz, lehen gastua ekartzen zidaten asko hemendik aurrera doan konpondu beharko ditut. Horretarako, irakurtzen ari zaren zutabe hau erabil dezakedala otu zait. Adibidez, gaur bertan amaren urtebetetzea da, eta hementxe zoriontzea merke asko aterako zait. Hari, gainera, doako oparia egiteak ez dio batere inportako: malko txikia bota, orria moztu eta marko xarmant batean eskegiko du. Behingoagatik seme adeitsuaren itxura emango dut, eta, beharbada, beste hilabete egitea lortuko dut Kutxabankek neure kontuetan esku hartu baino lehen.

Asteko paga txukun gobernatzen nuen garaian, etxepean ematen nituen orduak, anaiekin eta lehengusuekin jolasean. Koskorrenetakoa izan, eta kolpe andana jasotzen nuen arratsaldero. Txikiaz gain negartia ere banintzenez —nazkante konpletoa, bai—, zartakoren bat ematen zidaten bakoitzean aieneka hasteko mania nuen. "Aaaa!" oihukatzen nuen bakoitzean, ama korrika eta presaka leihora hurbiltzen zen. Ez nigatik kezka berezirik zuelako; entzumena alfer samarra izan du beti, eta "amaaaaaa!" oihukatzen ari nintzela iruditzen zitzaion, ogitartekoa edo saskibaloiko baloia bota zezan. Leihoa ireki eta "zeeee?" galdetzen zidanean, nik "ezer eeeez, jo in die" erantzun, eta biak gure egitekoetara bueltatzen ginen.

Hementxe, beraz, zutabe aurreztaile honen mezu zentrala: Aaaa! Zeeee? Zorionak!

Krisia dela medio, ez dira erakunde publiko eta pribatuen babesa jasotzeko momenturik onenean jaio. Horren jakitun da Alvaro Aragon (Oiartzun, 1969), EHUko irakasle eta Miguel Aranburu Gipuzkoako Historialari Elkarteko sustatzaile eta zuzendaria. Ordea, kontent da elkarteak orain arte egindako bidearekin: "Egiten ari garenarekin ongi ari garela uste dugu".

Zerk bultzatuta sortu duzue Miguel Aranburu Gipuzkoako Historialari Elkartea? Nortzuek sustatu duzue?

Unibertsitatean eta unibertsitatetik kanpo gabiltzan historialari eta arkeologoak batu gara, ikusita gabeziak badaudela, batez ere, Gipuzkoa mailan. Besteak beste, duela 15 urte-edo desagertu zen Deustuko Unibertsitateko Donostiako Historiako fakultatea, eta hemengo jendea beti behartuta zegoen ordutik, Gasteizera edo Bilbora joatera. Ondorioz, Gipuzkoako historia pixka bat baztertuta geratu da. Eta hori suspertu nahian-edo, saiatu gara talde bat sortzen. Elkarteak nahi duena da, batetik, Gipuzkoako historian sakondu, eta, bestetik, gizarteratu.

Gainbehera horretan, unibertsitatearen faltaz gain, beste kausaren bat topatu duzue?

Badago jendea Gipuzkoako historian aritzen dena, baina denak pixka bat sakabanatuak daude. Horrez gain, arazoa da gero ez dela ezagutzen. Beharbada Gipuzkoako historia zientifiko mailan lantzen da, unibertsitate mailan lantzen da, baina ez hainbeste publiko orokorraren mailan, eta gure asmoa hori zen; biak batzea. Egiten diren ikerketen eta publikoaren ezagupenen arteko zubi izan nahi dugu. Bestetik, egia da gure erakundeek ere oraingoz ez dutela askorik egin arlo horretan. Beraz, hori ere egin nahi dugu. Proposatu diegu hemengo erakundeei Gipuzkoako Historia bat egitea, eta horretan ari gara. Baina, oro har, pena da, jendeak badaukalako jakin-mina. Eta horren froga da, abian jarri dugun hitzaldi sortari jendeak emandako erantzuna.

Zertan datza Gipuzkoako Historiaren proiektu hori?

Kutxari eta Gipuzkoako Foru Aldundiari Gipuzkoako Historiari buruzko proiektu bat aurkeztu diegu, baina momentuz ez dugu erantzunik jaso. Azaldu dute interesa, baina ez digute oraingoz ezer esan. Badakigu garai txarrak direla. Beharbada garai txarrean agertu gara, baina guk tinko jarraituko dugu, gure maila xumean gauzak egiten. Hori argi daukagu. Batetik, hitzaldiak hilero egingo dira. Bestetik, datorren urtean, adibidez, Donostia erre zela bigarren mendeurrena da, eta Donostiako Udalarekin gauzak egin nahi ditugu.

Jendeak interesa duela diozu. Jendeak, ordea, ba al daki Gipuzkoako historiari buruz? Badago jakintzarik? Landu da eskoletan?

Oso-oso gutxi. Egia esan, eskoletan-eta azaltzen zaien historia, historia unibertsala da, batez ere garaikidea, Espainiaren historia, Euskal Herriaren historia apur bat... Eta Gipuzkoak tarte horretan espazio gutxi dauka. Jendeak, oro har, ez daki Gipuzkoako historiari buruz. Jendeari entzuten diozunean Gipuzkoako historiari buruz hitz egiten, konturatzen zara, askotan mito asko erabiltzen dituztela.

Mito horien sorreran, intrusismoak badu eraginik?

Hain zuzen, hori da arazoetako bat. Egia da hori gure akatsa ere badela. Historialariok ez dugu gure betebeharra bete, nolabait esateko. Garai batean, telebistetan-eta, egunkarietan-eta, azaltzen ziren historialariak, baina egun, ez dira inoiz agertzen. Eztabaidetan beti daude politologoak, kazetariak, soziologoak eta abar. Baina historialariak normalean ez gaude. Eta egia da gure akatsa ere badela. Eta Gipuzkoako historian, adibidez, badaude mito asko etorri direnak, etnografoengandik, antropologoengandik... auskalo. Historiaren inguruan sortu diren mitoak gainditzea ere bada gure helburuetako bat.

Errua bota baino gehiago, horiek konpontzen saiatzea.

Bai, hori da. Gainera, sortu diren mitoak askotan ez dira intentzio txarrarekin sortu, ikuspegi batetik egin dira, beharbada, metodologia onena aplikatu gabe, eta baita ere, informazio zati bat erabiliaz: ez informazio osoa. Egun daukagun informazio pilarekin guzti horiek ñabartu egin daitezke, edo aldatu. Historialari batek gaur egun daukan aukera historia egiteko, 1960-1970eko hamarkadekin konparatuta, askoz ere errazagoa da. Alde horretatik, aukera gehiago ditugu historia hobea egiteko. Ez da erruen kontua, baizik eta dagoena egina dago, eta orain has gaitezen gauzak ongi egiten.

Gaur egungo testuinguru politikora eta sozialera ekarrita, azkenaldian asko hitz egiten da kontakizun historikoaren garrantziaz.

Jendea kritikoa izan dadin bere errealitatearekin, historiak toki oso garrantzitsua dauka. Gauzak kritikoki ikusita, aztertuta, argiago ikus ditzakegu. Baina, bizi garen lurraldean askotan zaila da gauza bat eta bestea bereiztea. Hau da, historia objektibo bat egitea badakigu ezinezkoa dela, azkenean historia interpretazio bat dela, baina metodologia ongi aplikatuta, nik uste objektibotasuna bermatu daitekeela. Baina hemen dugun egoera sozial eta politikoak egia da askotan historia bultzatzen edo behartzen duela alde batera edo bestera.