H arrera profesionala 2007an jarri zen martxan Gipuzkoan. Adingabeen egoitzetan zehaztu gabeko denboraldi batez egon behar duten neska-mutilei begirakoa da, eta familietan bizitzeko aukera eskaintzen diete haur horiei. Haur, gazte edo jaioberriak izan...

Hondarribiko hainbat kuadrillatako 50 bat lagunek HGA Hondarribiko Gazte Asanbladarekin bat egin dute, helburu bateratu batekin: Hondarribian gaztetxe bat irekitzea. Proiektua garatu ostean, udalaren ezezkoa jaso berri dute, ordea. Hala azaldu du Xabi...

Gipuzkoako biztanleriak azken hamarkadan izan duen goranzko joera amaitzear dago. Eustat Euskal Estatistika Erakundeak 2006-2020 tarterako egindako proiekzioek gainbehera hori 2016an hasiko zela aurreikusten bazuten ere, azken urteotan nabarmen apaldu...

Eserita egoteak ez du geldirik egotea esan nahi. Gero eta gehiago dira gurpil aulkia erabiltzen duten pertsonentzako egokitutako kirolak, eta Gipuzkoan ere zabaltzen ari dira kirola egiteko elkartzen diren elbarrien taldeak. Usurbilgo pilota elkartean ere bada palan jokatzeko elkartzen den talde bat; astearte arratsaldeetan entrenatzen dute Zubietako pilotalekuan.

Guztira, zortzi pertsonak osatzen dute taldea, bi entrenatzailek lagunduta. Taldearen koordinatzaile lanetan Oidui Usabiaga dabil; bera hasi zen duela sei urte taldea osatzen. "Lagun batek deitu zidan, esanez bazeukala senide bat aulkian gelditu zena, eta pilotan ibiltzea gustatzen zitzaiona". Usabiagak Euskal Herriko Unibertsitatean Pilota Gaietako irakasle gisa dihardu, eta lehendik ere bazeukan egokitutako beste kirolen berri; pilotarekin ez zuen halako eredurik ezagutzen, baina proba egitea erabaki zuen. "Behin hasita, urte osoko entrenamendu sistematizatuak egitea pentsatu genuen", azaldu du; duela hiru urtetatik, astero entrenatzen dute.

Pala jokoa egokitzeko, ez dituzte arauak asko moldatu behar izan: desberdintasun handienak bote kopuruan —egokitutako jokoan bi bote egin ditzake pilotak, eta egokitu gabean bakarra— eta sakeko distantzia egokitzean daude, baina azken hori "pilotako jokamolde guztietan egokitzen da", Usabiagaren hitzetan. Gainontzean, aulkian jokatzea da baldintza bakarra.

Aste honetako entrenamendurako, hiru jokalari agertu dira Zubietako frontoira. Patxi Fadrique da horietako bat; istripu baten ondorioz, duela zortzi urte gelditu zen gurpil aulkian, eta taldea sortu zenetik jokatzen du palan. "Jendeak uste du zaila izango dela", azaldu du, "baina probatzen duzu eta beste edozein kiroletan bezala da: lehenengo egunetan ohitu egin behar duzu, baina gero erraza da, eta jolasteko aukera asko ematen ditu. Probatzea da kontua".

Taldea sortu zutenean ere halaxe ibiltzen zirela azaldu du: probatzen. "Orain, etortzen den jende berriari azalpenak ematen dizkiogu: nola lotu aulkia, nola hartu pala... Baina hasieran frogak egiten genituen, nola moldatu asmatzeko". Palarako aulkirik ere ez zegoen orduan, eta saskibaloikoekin ibiltzen zirela ekarri du gogora: "Hau aurrera zihoala ikusi zutenean, Gipuzkoako Euskal Pilota Federazioak eta Kirol Egokituen Federazioak aulki hauek erosi zituzten".

Berez, egokitutako tenisean erabiltzen diren aulkiak dira palarako erabiltzen dituztenak: gurpilen arteko tartea handixeagoa da behean, eta gurpil txiki bat dute atzean, atzeraka erortzeko arriskurik ez egoteko. Jokalariak gerriko batez doaz lotuta. "Oso zaila da aulki hauetatik erortzea", esan du Fadriquek, "zerbait oso arraroa egin behar duzu horretarako".

Aingeru Senperena gazte bidaniarraren kasua bestelakoa da: gurpil aulkian txikitatik dabilenez, trebetasunez moldatzen da, eta indarrez ematen dio pilotari. Duela bi hilabete hasi zen palan jokatzen, fisioterapeutaren bidez taldearen berri izan ostean.

Hilario Olano alegiarra ere garai bertsuan hasi zen; aurretik handbike-an ibili izan da asko. Olanok lepo hezurra hautsi zuen duela bederatzi urte, motorreko istripu batean, eta, ondorioz, gutxiago kontrolatzen du gorputza: besoen aurrealdeko muskuluetan bakarrik du indarra, eta hori zailtasuna da palari eusteko eta indarrez emateko. Lesioaren ondorioz, pala ezker eskuaz heldu behar du, berez eskuina den arren: "Hasieran asko kostatu zitzaidan ohitzea. Aulkiari bultza eta palari heldu egin behar diozu, eta nik bultzatzeko ere arazoak ditut".

Lesioaren ondotik, kirola

Jokalariek aurretik duten esperientziak eta lesioak berak nabarmen eragiten dute jokatzeko moduan. Dena den, entrenamenduetan, jokoa bakoitzaren beharretara egokitzen saiatzen dira: Olanok, esaterako, eskularruak erabiltzen ditu gurpilei ondo eusteko.

Hasieran, gurpil aulkian gelditu berri direnentzat, kosta egiten da kirolean hastea; hala uste du Fadriquek: "Istripu bat izan baduzu, hasieran ez zaude kirola egiteko; zure bizitza antolatu behar duzu lehenengo. Baina denborarekin, ikusten duzu jendeak kirola egiten duela, eta animatzen zara".

Jurgi Olasagasti entrenatzailearen iritziz, oro har, informazio gutxi dago egokitutako kirolen inguruan: "Batzuek pentsatzen dute, zutik daudenek batez ere, hau atzerapausoa dela, eseri egin behar delako". "Hori da ez dutelako probatu", zehaztu du Usabiagak; "Jurgi eta ni gustura arituko ginateke hauekin txapelketan. Oso dibertigarria da".

Behin taldearen berri izanda, erraza izaten da jendea erakartzea, baina baliabideak falta zaizkie: gurpil aulkiak garestiak dira, eta gutxi dauzkate. Gainera, oraingoz Zubietan bakarrik egin ditzakete entrenamenduak. "Orain hiru pertsona gaude laguntzeko", azaldu du Usabiagak: "Batzuek laguntza handia behar dute, eta giza baliabideak behar dira". Dena den, horiek guztiak "salba daitezkeen gauzak" direla uste du: "Denborarekin, edukiko ditugu beste lau edo zortzi aulki, taldea leku gehiagotan osatuko da, eta entrenamenduetarako aukera gehiago egongo da".

Josu Maroto (Zumarraga, 1975) arkitektoa da ofizioz. Afizioz, marrazkilaria da. Marrazkietan une bat edo leku bat edo biak harrapatzen saiatzen da. Urban Sketchers taldeko kidea da, eta iaztik, Goierriko Hitza eta GoiBerri agerkarietako kolaboratzaile...

Xakean jokatzen euskaraz ikasteko aukera izango da hemendik aurrera sarean. Goierriko Xake Taldeak www.xakea.org webgunea zabaldu du, eta bertan euskarazko materiala jarri dute herritarren eskura. Goierri Xake Taldeko begiraleen ekinbidea izan da, eta...

Mikel Larreategi eibartarra prest dago martxoaren 31n hasiko den Donostiako 35. Xake Irekirako. Xake jokalaria da, baina txapelketa honetan beste eginkizun bat izango du: epaile lanak. Ez dago xake epaile askorik.Ez, Espainian 75 ere ez daude. Xake jo...

Orain arteko basogintza politika "erabat aldatzeko" eskatu diote Gipuzkoako hamalau natur taldek foru aldundiari. Politika horrek "mendien artifizializazioa" ekarri duela azaldu dute; egurra eskuratzeko, espezie exotikoak landatzen dituztela ere salatu dute, eta horiek ustiatzeko fumigazioak diru publikoz ez laguntzeko exijitu diote. Horren ordez, bertako espezie eta habitat naturalak "era masiboan" berreskuratu behar direla adierazi dute; besteak beste, pagadiak, hariztiak, artadiak, ibaiak eta itsasadarrak.

Eskaera egin dutenen artean, bi ornitologia talde —Ugatza eta Itsas Enara elkarteak— eta hiru talde ekologista daude —Berdeak, Ekologistak Martxan eta Eguzki—; gainerakoak Gipuzkoako hainbat herritako natur taldeak dira. Oraingoz, bi aldiz elkartu dira Gipuzkoako Foru Aldundiko Mendi eta Natur Inguruneko Zuzendaritzarekin Bildu diputazioan dagoenetik. Bilera horietan, "EAJren garaiko ekologismoarekiko eta natur kontserbazioarekiko bazterkeria" alde batera uzteko eskatu diete sail horretako arduradunei.

Orain arte agintean egon direnen "utzikeria" dela medio baso naturalak desagertzen ari direla azaldu dute ekologistek, eta basa- bizitza "egoera larri" batera eraman dutela. Salatu dutenez, orain arte "interes eta kudeaketa ahalmen zuzena" izan dute Basozale Elkarteak eta Ehiza Federazioak, "baso eta ehiztarien lobby-ek". Elkarte horiek jasotzen dituzten diru laguntzak berriz aztertzeko eta haien jarduna mugatzeko eskatu diote foru aldundiari, eta, horren ordez, biodibertsitatearen alde lanean dihardutenak gehiago kontuan hartzeko. "Lobby horienak ez bezala, gure interesak kolektiboak dira, guztiona den ondare naturalaren defentsa baita gure helburua", esan dute. Talde ekologistak "urte luzeetan baztertuak" izan direla ere salatu dute, eta oraingoan ere beraiek jarri behar izan dutela aldundiarekin harremanetan hitzorduok lotzeko.

Bilera horietan, batik bat, mendi publiko gisa izendatutako guneen eta gune babestuen kudeaketa "moderno eta eraginkorra" nola sustatu izan dute hizketagai. Natur taldeek emandako datuen arabera, Gipuzkoan 88 mendi publiko daude, lau parke natural eta Natura 2000 sarearen barruko hemeretzi gune babestu.

Azken hamaika urteotan Irura izan da, proportzioan, Gipuzkoan gehien handitu den herria: %116,15. Hala, 2000. urtean 749 biztanle ziren, eta 2011n erroldatutako 1.619 biztanle zituen.

Bi aste barru hasiko da Gipuzkoako xake txapelketa garrantzitsuena: Donostiako 35. Xake Irekia. Martxoaren 31n hasi eta apirilaren 7a bitartean, zortzi egunean ehunka xake partida jokatuko dituzte Gros Xake Taldekoen egoitzan. Iaz 170 lagunek hartu zu...