2010ean, mila biztanleko 10,21 jaiotza izan ziren Gipuzkoan. Euskal Herrian datu hori, batez beste, 9,92 da. Mila emakumeko 44,5 jaio ziren urte horretan Gipuzkoan, Euskal Herrian baino 1,5 gehiago.

H arrera profesionala 2007an jarri zen martxan Gipuzkoan. Adingabeen egoitzetan zehaztu gabeko denboraldi batez egon behar duten neska-mutilei begirakoa da, eta familietan bizitzeko aukera eskaintzen diete haur horiei. Haur, gazte edo jaioberriak izan...

Hondarribiko hainbat kuadrillatako 50 bat lagunek HGA Hondarribiko Gazte Asanbladarekin bat egin dute, helburu bateratu batekin: Hondarribian gaztetxe bat irekitzea. Proiektua garatu ostean, udalaren ezezkoa jaso berri dute, ordea. Hala azaldu du Xabi...

Ahozko komunikazioa eta transmisioa lantzeko asmoarekin sortu zuten Ahoz Aho jaialdia, duela lau urte. Harrezkero, kultura eta genero ezberdinetako artistak ekarri dituzte urtero Tolosara eta Ordiziara. Intujai Teatro taldeko May Gorostiaga (Tolosa, 1971) eta Beatriz Larrañaga (Errenteria, 1974) buru-belarri dabiltza antolaketa lanetan. Gaur zabalduko dute egitaraua, Ordizian, Metrokoadroka taldearen Hura ez da lekua ikuskizunarekin. Jaialdi nagusiak, berriz, datorren astean izango dira; martxoaren 16an, Ordizian, eta hilaren 17an, Tolosan.

2008an egin zenuten Ahoz Aho jaialdia aurreneko aldiz. Nolatan sartu zineten saltsa horretan?

MAY GOROSTIAGA. Berez gara nahiko saltseroak [barrez]. Lleidan [Herrialde Katalanak] egiten den jaialdi batera joan ginen, eta han ezagutu genuen German Ibarra artista euskalduna. Ahozkotasunaren inguruko jaialdi bat antolatzen dute han, eta, haren bidez, nazioarteko hainbat artista hona ekartzeko aukera sortu zen; horiek eta hemengo artista batzuk elkartuta antolatu genuen aurreneko jaialdia, Tolosan. Gero, Ordiziara ere zabaldu zen, eta, harrezkero, bi herrietan egiten dugu.

Ahozkotasuna eta transmisioa dira jaialdiaren ardatzak, baina batez ere antzerkian eta ipuinetan oinarritzen da, ezta?

M. G. Oro har esaten dugu espresatzeko hitza erabiltzen duten artistak direla. Hor sartzen dira pregoilariak, bertsolariak, ipuin kontalariak, narratzaileak... kantautore batzuk ere izan dira gurekin. Azken finean, erreminta moduan hitza erabiltzen duten artistak sartzen dira gure jaialdian.

BEATRIZ LARRAÑAGA: Poesia ere sartu dugu aurreneko aldiz. Aurten, esaterako, Jone Gorostarzu gonbidatu dugu.

Euskal Herrian ahozkotasunerako tradizio handia egon izan da, baina gonbidatu dituzuen artistak ikusita, mundu osoan izan du garrantzia ahozko transmisioak.

M. G. Bai. Gure helburuetako bat nazioarteko artistak ekartzea da, haiengandik ikasteko. Baina baita daukaguna erakustea ere, Euskal Herriko artistak erakustea eta elkarrekin egoteko aukera ematea. Urtero begiratzen dugu inguruko artistek zer egiten duten, gure jaialdian sartzeko.

Kultura eta genero ezberdinak uztartu dituzue egitarauan. Nahita bilatu al duzue aniztasun hori?

M. G. Beti saiatzen gara leku ezberdinetako jendea ekartzen. Aurten, batez ere, Argentinako eta Afrikako jendea etorriko da. Falilou Diagne senegaldarra, adibidez; pregoilari moduko bat da, herrian gertatzen diren gauzak kontatzen dituena, eta kontatzeko modu hori ekarriko du, guk ikus dezagun. Harekin batera, Enekora ariko da; euskalduna da, baina Afrikako kora instrumentua jotzen du, kalabaza batekin egindako harpa moduko bat. Biek elkarrekin ikuskizun bat egingo dute.

Agertoki aldetik ere, denetik dago, hasi tabernetatik eta antzoki handietara. Jendearengana gerturatzeko modu bat al da?

M. G. Hori da gure helburuetako bat, kultura leku batean bakarrik ez zentralizatzea. Kultura izan daiteke areto handi batean ikusteko; baina ahozkotasuna beti tximiniaren ondoan edo kobazulo batean transmititu izan da, eta guk ere lortu behar dugu txoko horietan xarma hori sortzea, harreman zuzen hori bilatzea.

B. L. Jendearengana gerturatzea lortzen badugu, tabernetan-eta egonez, agian errazagoa izango da aurrera begira jende horrengana iristea. Ipuinpoteoa, adibidez, kalejira moduko bat da, eta tabernetan, jendeak trago bat hartzen duen bitartean, ipuinak entzun ditzake. Iaz, Ordizian egin genuen, eta oso ondo atera zen.

Beste eragile batzuen laguntza ere izan duzue. Harreman sare hori lantzen saiatzen zarete, ezta?

M.G. Bai, pixkanaka-pixkanaka ari gara sare hori zabaltzen. Aurten, azpimarratzekoa da Ordiziako ikastetxeek egin duten lana, Urdanetak eta Jakintza ikastolak. Zoragarria da egiten ari direna. Ahoz aho, eskuz esku proiektuarekin hasi ginen. Umeek eskulanak egiten dituzte, baina ez bakoitzak berea, baizik eta kate moduko bat osatuz, gero erakusleihoak dekoratzeko. Aurten, oso gauza polita egin dute kalabaza batzuekin. Zuzendarien eta irakasleen inplikazioa ere zoragarria da.

B. L. Ikastetxeetan, ipuinak nola kontatu lantzeko ikastaro bat egiten dugu. Ikasle horiek parte hartuko dute ikuskizun nagusian, baita Barrenako saioan ere. Aurten, ipuin inprobisatuak izango dira, eta jendeak joan behar du, ikusteko hori zer den.

Umeekin ahozkotasuna lantzeko hainbat saio egin dituzue. Baina jaialdia ez da umeentzat bakarrik.

M. G. Agian, umeek baino gehiago, helduek landu behar dute. Askotan, ipuinak eta ahozkotasuna umeekin bakarrik lotzen dira, baina ez dira umeentzat bakarrik. Guk familia osoak gonbidatzen ditugu; umeekin batera gurasoak edo aiton-amonak etor daitezela.

Baina hainbeste teknologia, bideo joko, ordenagailu... Umeek ez al dute galdu harritzeko gaitasuna?

M.G. Teknologiak beste komunikazio mota bat ekarri du, ahozkotasunetik gutxi duena. Hala ere, jokoak eta jolasak beti elkarrekin egin izan dira, eta fisikotasun bat behar da.

B.L. Aukera ematen zaienean, oso azkar jartzen dira ipuinak egiten. Imajinazio handia dute, eta ikastaroan, adibidez, bigarren egunerako martxa hartzen dute.

M.G. Bai, helduak gara kutsatuen gaudenak.

Aste osoko egitaraua antolatu duzue, bai Tolosan eta bai Ordizian. Jaialdi nagusia zer izango da, egitarau horren laburpen moduko bat?

M.G. Bai, gutxi gorabehera denek parte hartuko dute; bertako guztiek ez agian, beste saio batzuk dituztelako, baina kanpotik etorritako denak han izango dira, bai Tolosan, baita Ordizian ere. Gure ustez hori opari bat da publikoarentzat; dastatze menu baten modukoa da, teknika ezberdinak, jatorri ezberdinak, erritmo ezberdinak ikusteko aukera dagoelako; oso jaialdi aberatsa da. Ahozkotasuna oso zabala da, eta ezinezkoa da dena biltzea, baina hor zatitxo bat izango dute.

Eta jendea gauza berriak ikusteko jarrera irekiarekin joaten al da?

B. L. Denetik dago; batzuei gehiago kostatzen zaie sartzea, eta besteak irekiagoak dira.

M. G. Bost urte hauetako esperientziak erakutsi digu jendea poliki-poliki gerturatzen dela; orain, behin etortzen denak errepikatu egiten du.

Eta, aurrera begira, zein asmo dituzue esku artean?

M. G. Asmoak ugari! Argi dago krisi famatu hau dela eta artista guztiek sekulako ahalegina egiten dutela. Eta guk ere ez dugu nahi gure eskaintza murriztu; horregatik, denok egin dugu ahalegin handia hau mantentzeko. Proiektuak baditugu, batez ere formazio aldetik. Eta, gero, plataforma moduan ere, bertako artistak kanpora zabaltzen lagundu nahi dugu, pixkanaka zubiak eraikitzen jarraitu.

Gure ahalmen ekonomikotik haratago bizi ginela nahiko era didaktikoan azaldu izan digute politikari setatiek aspaldian. Lehengoan zigala batzuk berdintzea egokitu zitzaidan bazkari batean, eta, argazkia atera ondoren, negar zotinka agurtu nituen, berriz nire platerean krustazeorik ikusiko ez dudalakoan. Matraka guztiaren ondoren, jadanik murrizketen kontua nahikoa barneratua baitaukat. Ez nik bakarrik: Siriako erregea lantaldean mozketa bortitz samarrak egiten dabil, dirudienez. Eta zezenketen industriak gerrikoa hainbeste estutu du, ze batzuk begi batekin toreatzen ere hasiak dira.

Ikusmenik gabe zezenaren aurrean jartzea austeroa bada, zer esanik ez entzumenik gabe musikan aritzea. La Oreja de Van Gogh-ekoak lehenengo aldiz irratian entzun nituenean gogoan dut "hara, belarri bakarrarekin ariko dira, eta orduan ez dira hain txarrak ere" pentsatu nuela. Gero telebistan ikusi nituen, eta desengainaturik taldekide bakoitzak bi aza hosto eder asko zeuzkala egiaztatu. Nireak baina askoz zorrotzagoak, ziur aski, han eta hemen ibiliak baitira kantari, kate luzeko Xabier Saldias-ak balira bezala. Horregatik, Eusko Jaurlaritzak dirutza emango die Euskadi marka txit erakargarria munduan barreiatzeagatik: 150.000 euro, murrizketak murrizketa. Hogeita hamar mila buruko, hamabost mila belarriko. Kontulariarekin kontsulta egin beharko nuke, baina uste dut lehengo astean ez nuela horrenbeste irabazi.

Taldekideetako bat Alderdi Sozialistako buruzagi historiko baten semea izateak ez dit askorik axola, eskandaluari immunea bainaiz Txiki-txikitatik. Atzerrira esportatuko ditugun balio musikalek askoz gehiago kezkatzen naute. Gutaz bigunak eta azukretsuak garela pentsatzea nahi al dugu? Lelo berberak behin eta berriro era ezin nekagarriagoan errepikatzen ditugula? Eta askoz beldurgarriagoa dena: Euskadin neskak biziki ederrak eta mutilak itsusi amorratuak garela pentsatuko al dute? Hala gertatzen bada, matxo italiar eta argentinar gogaikarriz beteko zaizkigu laster asko bazterrak…

Gure musikarien balio unibertsalak zabaltzen hasita, nahiago nuke Mikel Kazalisen kasta harrigarria diruz lagundu. Bestela, Mursegoren erokeria gozoak lau haizeetara ezagutarazi. Edota Sirius Magmaren ahalmen erotikoaz mundu osoa busti. Grammy-rik eta ez genuke eskuratuko seguru, baina behintzat txepel famarik ere ez ligukete egotziko. Hala ere, gure balioak zeintzuk diren eta nork ondoen islatzen dituen erabakitzeko osoko bilkura bat egingo balute, mokokada odoltsu samarrak ikusiko genituzkeelakoan nago. Eta Begoña Ameztoi eta Joxe Mari Olasagasti metro gutxitan bizi diren ekosistema batean, horrek ez dirudi harritzekoa ere.

"Egungo egoera hau garai erabakigarria da Gipuzkoan bizikleta etorkizuneko garraiobide gisa sustatzeko". Hala deritzo Kalapie Hiriko txirrindularien elkarteak, egungo krisi egoeraren harira elkarteak egin berri duen gogoetan jakitera eman duenez. Kala...

Iparraldeko kantagintzaren ibilbideari begiratua bota eta hura gogoratzeko aukera paregabea izango da, igandean, Donostiako Kursaaleko auditoriumean. 19:00etatik aurrera, besteak beste, Errobi, Pantxoa Carrere, Erramun Martikorena, Mixel Ducau, Kantir...

• Urtarrilean enpresek salmentetan izandako igoera. 2011ko urtarrilarekin alderatuta, Gipuzkoako enpresen salmentak %3,2 igo ziren urtarrilean, Gipuzkoako Ogasun Sailaren arabera. Esportazioen igoerak eragin du datua positiboa izatea.

dFeria

Donostia

Astelehenetik ostegunera bitartean, 22 antzezlan emango ditu Donostiako dFeria arte eszenikoen jaialdiak. 22 horietatik hamalau estreinaldiak dira, eta sei agertokitan taularatuko dituzte: Viktoria Eugenia antzokian, Viktoria Eugenia klubean, Antzoki Zaharrean, Egiako Gazteszenan, Lugaritz kultur etxean eta Intxaurrondoko kultur etxean.

Lau talde nagusitan banatu dira aurtengo dFeria jaialdiko emanaldiak. Batetik, Euskal Herriko antzerki taldeen lanak daude: Ubera gorriak (astelehenean, 16:15ean), Itzulera (astelehenean, 23:00etan), Contra el viento del norte (asteartean, 20:00etan) eta La lechuga (ostegunean, 23:00etan).

Bestetik, nazioarteko lanak: Rosmersholm (astelehenean, 18:00etan), Cantica II (astelehenean, 20:30ean), Agosto, cuadros de amor y humor fresco (asteartean, 18:00etan), Materia Viva (asteazkenean, 11:30ean), Jose K. Torturado (asteazkenean, 18:00etan), Tio Vania (asteazkenean, 20:00etan), Aquí va a pasar algo (asteazkenean, 23:00etan), Instrumento de Cuerdas (ostegunean, 11:30ean) eta Estrés por tres (ostegunean, 18:00etan).

Dantzari loturiko ikuskizunek osatzen dute hirugarren taldea: Privola (asteartean, 11:30ean), Tempus -I (asteartean, 13:00etan), Animal's Party (asteartean, 23:00etan), In corpore sano (asteazkenean, 13:00etan), Act of God (ostegunean, 13:00etan eta 20:00etan) eta Arte-An (ostegunean, 20:00etan).

Azkenik, haurrentzako emanaldiak daude: Ali Baba eta 40 lapurrak (asteartean, 10:00etan), Sialuk hartz txikiaren bila (asteazkenean, 10:00etan eta 11:30ean) eta Ninika (ostegunean, 10:00etan) .

Ikuskizunetarako sarreren salmentei dagokienez, Viktoria Eugenia antzokian, Antzoki Zaharrean, Gazteszenan, Lugaritz kultur etxean zein Intxaurrondoko kultur etxean eros daitezke. Ordu Gaztea delakoa ere izango da: 30 urtetik beherakoek areto guztietan hiru euroren truke erosi ahal izango dituzte sarrerak, ikuskizunaren aurreko 30 minutuetan.

Arteen zerrenda bakarra ez dagoen arren, askorentzat komikia bederatzigarren dago ekinbide horien segidan. Horrek agerian uzten du jardueraren garrantzia, eta horrek azaltzen du, beste hainbat arrazoirekin batera, Gipuzkoako Foru Aldundiak Gasca bildu...