Gipuzkoako bidegorri sare osoan, bostehun metrotik behin zedarri bat jartzen hasiko da Gipuzkoako Foru Aldundia. Horren helburua txirrindulariei distantziak kalkulatzeko baliabide bat ematea da. Oraingoz, tarte batzuetan baino ez dituzte jarri, baina ...

Gipuzkoako bidegorri sareak, guztira, 439 kilometro izango ditu amaitzen dutenean. Horietatik 287 herri arteko bideak izango dira, eta beste 152ak, herri barrukoak. Diputazioak du herri artekoen eskumena.

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak tramiterako onartu berri du RAC Hego Euskal Herriko Automobil Klubak Donostia aldeko bigarren ingurabideko bidesari sistemaren aurka iazko apirilean jarritako helegitea. Izan ere, RACek helegitean adierazi zuenez, "gid...

Urrian inauguratu zuten Azpeitiko erdigunea eta Zestoako Lasao auzoa lotzen dituen bidegorria; 4.740 metro luze eta lau metro zabal da, eta 2,8 milioi euroko aurrekontua izan du. Horrez gain, Txaparreneko bidegorri zatia ere inauguratu berri dute: Don...

Espetxe sistemak, gizartera ohitzen lagundu ordez, kontrako funtzioa betetzen du sarri, eta kartzelatik kanpo lagun edo seniderik ez duten pertsonak guztiz babesgabe uzten ditu; askatasuna ere presondegi bihur dakieke nora jo ez dutenei. Arrats elkartea 1999tik ari da kartzelatik irtendako edo irtetear dauden pertsonei laguntza ematen. Donostia inguruan aritzen dira, eta aholkularitza lana egiten dute gehienbat, baina etxebizitza bat ere badute, espetxetik irtendakoek lehen urtea pasatzeko. Irati Mañeru (Lesaka, Nafarroa, 1986) gizarte langileak etxebizitza horretan egiten du lan.

Zein da etxebizitzaren funtzioa?

Kartzelako esperientzia daukaten pertsonei ematen diegu arreta; bai kartzelatik irten direnei, eta bai kartzelan egonda hirugarren graduan daudenei ere, edo baldintzapean. Guk espazio bat ematen diegu, euren bizitza berriro martxa jar dezaten. Etxebizitzaz gain, hor gauden hezitzaileok ere laguntza eta orientazioa ematen diegu prozesu horretan. Bost leku finko ditugu, eta beste seigarren bat une jakinetarako; baimenetarako, adibidez.

Urtebete nahikoa izaten da?

Egia da pertsonaren egoeraren arabera desberdina izaten dela, baina guk uste dugu urtebetek nahikoa izan behar lukeela pertsona batek bere bizitza martxan jartzeko. Denetarik dago: bi urte daramatzagu lan honetan, eta bi urte hauetan hamazazpi bat pertsona pasatu dira; horietatik erdia beraien bizitza egiten ari dira. Batzuek lana topatzen dute; beste batzuek diru laguntzen bitartez alokatzen dute logela bat, eta posible dute independizatzea; eta beste batzuek ez dute behar bezala bukatu prozesua.

Nolako kasuak izaten dira etxebizitzara iristen direnak?

Egia da gure pisuan soslaia nahiko bikaina dela. Azkenean, ezin diegu egun osoan arreta eman, beraz, pertsonak hartzen ditugunean, autonomia nahikoa izatea eskatzen diegu; ez izatea pertsona gatazkatsuak, edo eguneko 24 ordutan arreta behar dutenak. Arduratsuak izatea, eta gai izatea euren kontura bizitza egiteko.

Kartzelatik irten baino lehen ere joaten dira batzuk; hirugarren graduko presoak, hain justu. Nola kudeatzen duzue hori?

Hilero izaten ditugu bilerak Martuteneko kartzelako arduradunekin. Haiek ikusten badute norbait gure etxebizitzarako modukoa izan daitekeela, eta beharra duela, atera aurretik pertsona horrekin jartzen gaituzte harremanetan. Langraizko (Araba) espetxera ere joaten gara hilean behin, etorri daitezkeen pertsonak ezagutzera. Normalean, pertsona batek askatasunera iritsi aurretik ere behar izaten du laguntza; familiak jarraipena egiten dio eta hirugarren gradua eskuratzeko behar den papera sinatzen dio. Familiarik ez dutenek zailagoa dute hori lortzea; orduan, guk betetzen dugu egiteko hori.

Hirugarren gradukoek zein erabilera ematen diote etxebizitzari?

Hirugarrenean daudenek asteburuan pisuan egiten dute lo, eta aste barrenean kartzelan. Baina egun osoan egon behar dute nonbait; horretarako dago etxea. Denbora horretan prestatzen eta lana bilatzen aritzen dira.

Kontuan izaten dituzue pertsonen delituak, haiek aukeratzerakoan?

Ez; kontuan edukitzen duguna da dituzten gaitasunak. Normalean, zerbait egiteko eta aurrera ateratzeko gogoa daukaten pertsonak izaten dira; horregatik esaten dugu urtebetean bizitza egiteko gai direla. Autonomia maila bat daukate. Ez dugu baloratzen delitu mota; ezagutzen dugu, hori bai, batez ere garrantzitsua delako jakitea zein arazo izan dituen, berriz ez errepikatzeko. Alkohola edo droga baldin badago tartean, horiek landu egin behar dira.

Zeintzuk izaten dira euren bizitza berriz martxan jartzeko oztopo nagusiak?

Pertsona bat kartzelatik ateratzen denean, lehendabizi kokatu egin behar da. Hori kartzelan egindako denboraren araberakoa ere bada; badago jendea kartzelan hamabi urte egin dituena, eta asko kostatzen zaiona ateratakoan erritmoa hartzea. Behin jada txipa aldatu dutenean, zailena lanaren kontua da.

Estigmatizazio soziala handia da? Eta horrek nola eragiten du lana bilatzerakoan?

Guk dauzkagun pertsonak ez daude fisikoki horren hondatuta; ezin dira horren erraz etiketatu, baina beraiek sentitzen dute etiketa dutela jarrita. Gaitasunak badituzte, baina azalpenak ematerakoan arazoak izan ditzakete. Pertsona bat sei hilabete bakarrik egon baldin bada, gaur egun hori azaltzea erraza izan liteke, baina hamabi urte egon zarenean oso zaila da. Egia da hainbeste denbora egon zarenean, zoritxarrez, buruko osasuna ere ez daukazula oso ondo. Ez da erraza kartzelan bizitzea, eta horrek bere ondorioak uzten ditu.

Dena den, zuen kasuak gehiago izango dira luzez kartzelan egondakoak, ezta? Pentsatzekoa da denbora gutxi egin dutenek laguntza gehiago dutela kanpoan.

Azkenaldian izan ditugu nahiko denbora gutxi egon diren pertsonak ere. Gaur egun dena ari da delitu bihurtzen: badago bere seme-alabei pentsioa ez ordaintzeagatik sei hilabeterako sartzen duten jendea. Horiek bizitza guztiz antolatuta zeukaten, eta espetxeak guztiz aztoratzen die bizitza. Delitu berriak ari dira agertzen, eta horiek egiten dituzten pertsonek askoz bizitza normalizatuagoa dute. Nik uste gaur egun gero eta mundu indibidualizatuagoa daukagula; familia sarea ahulagoa da, eta hori nabaritzen da. Harremanak hausten ari dira, eta gero eta jende gehiago dago bakarrik.

Kartzela sistemak balio du gizarteratzeko?

Nik uste pertsonei, on baino gehiago, kalte egiten diela; ez du betetzen bete behar lukeen funtzio hezitzailea. Gainera, esaten dute: "Hirugarren gradua hor dago, lana bilatzen hasteko". Bai, baina ez da hain erraza; beti daukate hanka bat barruan, edo lanpostu bat topatzen dute eta ordutegia tramitatzeko astebete behar dute, eta lana galtzen dute. Sistema nahiko geldoa da, oso burokratikoa, eta horrek zailtasun asko dakartza gizarteratzeko.

Ikus-entzunezkoaEibarAlex Txikonek, Ernesto Ezpeleta Bihurri-k eta Xabier Errok Euskal Herritik Pakistaneraino egindako bidaia kontatzen du Aizkora hotsak goi mendietan film dokumentalak. Aizkolaritza eta mendizaletasuna biak uztarturik, Txikonek, Ezp...

Donostia munduko 2012ko hamabost helmuga turistiko gomendatuenen zerrendan jarri du Tripadvisor webguneak. Mundu osoko hamabost gomendioz osaturiko zerrenda azken urtean bidaiariek egindako iruzkinetan dago oinarrituta, eta, zehazki, hamabigarren post...

Donostiako EAJko udal taldeak 65 urtetik gorako donostiarren "ikerketa sistematiko" bat egiteko eskatu dio udal gobernuari. Aitziber San Roman zinegotziak emandako datuen arabera, Donostian 40.000 pertsona baino gehiago 65 urtetik gorakoak dira, eta h...

Beste aro bati ekingo diote Elgetako Espaloia kafe antzokian. Izan ere, aldaketak egon dira tabernaren eta jatetxearen arloari dagokionez. Orain arte eremu hori kudeatzeaz arduratzen zen lantaldeak utzi egingo du zeregin hori, eta lan bazkide berriek hartuko dute lekukoa. "Otsail-martxoetan" izango da aldaketa, Espaloiko presidente Iban Arantzabalek Gipuzkoako Hitza-ri azaldu dionez. Gainera, ez du baztertu kultura arloan ere aldaketak egotea: "Eraginkorra litzateke kultura kudeaketan ere arnasa berriak pisua izatea". Ia zortzi urte ditu Espaloiak, eta urte horietan guztietan kudeaketa eredu bera jarraitu dute: kooperatibako bi lan bazkide arduratu izan dira tabernaz eta jatetxeaz, eta kultur arloa eta gainerako egitekoak kooperatibako hainbat kideren gain egon dira.

Proiektua kolokan ere egon da, ordea, eta Espaloia ixteko aukera ere mahai gainean izan da, Arantzabalek baieztatu duenez. Goibeko euskara eta kultura elkarteak du gehiengoa kooperatiban, eta elkarte horretako bazkideekin bilera egin zuten egoera azaltzeko; hau da, proiektuari eusteko erreleboa falta zela adierazteko. Han jasotako "erantzun onak" modua eman du proiektuak aurrera jarraitzeko: "Balorazioa oso positiboa da, eta laguntza puntualak emateko jendea badago, zorionez. Eskertzekoak dira herritarrengandik jaso ditugun mezuak. Mimatuak sentitu gara gehiengo zabal baten aldetik", adierazi du Arantzabalek.

"Ekonomikoki bideragarria"

"Lanerako konpromisoa hartuko duen jendeak aterako du proiektua aurrera. Ez da gehiago behar", dio kafe antzokiko presidenteak. Izan ere, kooperatiban argi dute arazoa ez dela ekonomikoa: "Proiektua ekonomikoki bideragarria da".

Hala, urte hasierako egitaraua prest eta martxan dute. Besteak beste Bide Ertzean eta Jorginho taldeen kontzertuak, Anthony Blaken ikuskizuna, umeentzako ekintzak, Bodologoak antzezlana eta hainbat dokumental emanaldi antolatu dituzte: "Kulturak ez du etenik, eta dagoeneko maiatz-ekainetarako programazioarekin dihardugu lanean", azaldu du Arantzabalek.

Espaloia Gipuzkoako lehen kafe antzokia da, eta "erreferente bat" da herri txiki baterako —1.000 biztanle inguru ditu Elgetak—. Orain arte egindako bidea oso ontzat jo du Arantzabalek: "Herriari eta inguruari asko eman dio". Hala ere, gehien proiektuan parte hartu duten kideei eman diela uste du: "Gehien-gehien, inplikatuta egon garenoi eman digu. Asko ikasi dugu, asko disfrutatu dugu eta kulturaren parte sentitu gara. Ikus-entzuleak, artistak eta antolakuntza gustura geratu garen emanaldi asko egin ditugu, eta kultura era duinean emateko gune bat daukagu herrian, herriaren zerbitzura. Ederra litzateke beste hamaika antzoki zabalduko balira Gipuzkoan".

Elgeta herri txikia izateak aparteko zailtasunik ez du eragiten, Espaloiko presidentearentzat: "Hori aldeko faktorea baino ez da. Gure herrian eskua altxatu eta lagunduko duen jende gehiago dago jarrita geratzen dena baino. Horrela da posible kafe antzoki bat: auzolanean, herriaren partaidetzarekin".

Aspalditxoan jardun publikoaren lehen lerroan ez dabilen arren, Mari Karmen Garmendiak (Ormaiztegi, 1947) agenda behar du egunerokoa antolaturik edukitzeko. Izan ere, erretiroa hartuta egonik ere, elkarte eta ekimen ugaritako partaide da oraindik. Ira...