Gipuzkoako bidegorri sare osoan, bostehun metrotik behin zedarri bat jartzen hasiko da Gipuzkoako Foru Aldundia. Horren helburua txirrindulariei distantziak kalkulatzeko baliabide bat ematea da. Oraingoz, tarte batzuetan baino ez dituzte jarri, baina ...

Gipuzkoako bidegorri sareak, guztira, 439 kilometro izango ditu amaitzen dutenean. Horietatik 287 herri arteko bideak izango dira, eta beste 152ak, herri barrukoak. Diputazioak du herri artekoen eskumena.

Nerea Mendizabal (Zestoa, 1976) gizarte hezitzailea, psikopedagogoa eta Esnearen Ligako begiralea da. Guraso eskolak ematen ditu Donostian, Orion, Ibarran eta Tolosan. Hitzaldien eta ikastaroen bidez komunikazioa eta prebentzioa lantzen ditu heziketaren arloan. Bi haur ditu, eta ama izateari garrantzi handia ematen dio bere jardunerako: "Askoz gehiago ikasi dut ama naizenetik, bai ama izatearen esperientziagatik, bai eta jaso dudan prestakuntzagatik ere".

Edoskitzeari buruzko Esna-bidean talde erakusketan, aste honetan Tolosako Aranburu jauregian izan da Mendizabal hitzaldi bat ematen. Amak edoskitze garaian duen egoera emozionala izan du solasaldiaren gai nagusia.

Zer esan nahi du bularra emateak?

Hasteko, eta jakinekoa denez, onura fisikoak ditu haurrarentzat eta amarentzat. Onura emozionalei dagokionez, haurrarekin lotura segurua izateko moduetako bat da. Ama emozionalki ongi sentiarazten du, plazera ematen dio edoskitzea ondo oinarrituta badago, eta haurrarekiko sentimendu erakargarriak sortzen dira. Haurraren zaintza asko errazten du; batez ere, etxetik kanpora zoazenean. Haurraren behar fisikoak eta emozionalak asetzeko gai dela ikustean, amaren konfiantza ere asko handitzen da. Amarentzat oso garrantzitsua da maitasunezko lotura hori eratzea.

Edoskitze garaian talde bat izatea garrantzitsua da?

Guztiz. Bularra eman gabe ere, oro har, amatasuna eta aitatasuna oso bakardadean bizitzen ditugu. Baina horri gehitzen badiogu edoskitzea alde batera utzi dela belaunaldi batzuetan, eta orain berriro berreskuratzen ari garela, ezinbestekoak dira talde horiek, babes hori, amen arteko laguntza… jasotzeko. Elkartzeak pilak kargatzen ditu aurrera jarraitzeko; ditugun kezkak, beldurrak eta pozak elkarrekin banatzeko, elkarri indarra emateko.

Ama bati esatea ez dela esnea emateko gai, gauzarik txarrenetakoa izan daiteke?

Bai. Esatea zure esnea ez dela nahikoa, edo txarra dela, edo ondo ez zarela ari, gaizki ohitzen duzula haurra… Zenbait profesionalek eta inguruko zenbait pertsonak horrelako mezuak bidaltzen dituzte. Eta hor gauza asko mugitzen zaizkigu: gure beldurrak, gure segurtasun ezak… Argibide liburua gure haurra da, eta ondo irakurri behar dugu liburu hori. Gure haurrak behar duena berak esaten digu. Eta bigarren argibide liburua gu geu, gurasoak, gara. Gure senak esaten diguna, eta nire baitan dagoen erantzun hori haurraren erreakzioen aurrean, hori da tokatzen zaigun irtenbidea.

Nola egoten da ama edoskitze garaian?

Ama bat, haurra izan berritan eta haren lehenengo urtera arte luzatzen badugu, emozio askotarikoekin eta oso sentibera sentitzen da. Beldurrak, tristura, poza, nekea, desilusioa, inpotentzia… Nahasmen handi bat dago. Eta emozio horiek lotzen baditugu beharrekin, noski, beharrezkoak dira konfiantza, babes emozionala, laguntza, ulertua izatea, atsedena, aitorpena…

Zer egin, behar horiek denak asetzeko? Zer eska dakieke instituzioei?

Nire ustez, gaur egun, amek daukagun errealitatetik abiatu behar dugu, gure beharrak asetzeko. Bestela, beti gaude gizarteari eta gobernuei begira. Noski, eskatu egin behar dugu, eta mobilizatu. Hori etorri bitartean, zer egin dezaket, pertsonalki, ditudan baliabideekin babesa izateko? Bikotearen edo etxean dudan laguntzarekin bakarrik gelditzen naiz, babes sare bat egiten dut… Neure buruarekin ere zer egiten dut? Eska dezaket kanpotik baloratzea egiten dudana. Baina badakit neure burua baloratzen, edo besteen babesaren eta ulermenaren zain nago?

Zer egiteko du bikotekideak edoskitzean?

Edoskitzeak arrakasta izateko, nahikoa da amak bularra eman nahi izatea. Baina arrakasta horretan indarra handitu daiteke edoskitzea hiruko horretan oinarritzen bada, eta bikotekidak bere egitekoa betetzen badu: presentzia, babesa, laguntza…

Guraso eskoletan komunikazio ez-bortitza ere lantzen duzu.

Marshall Rosenberg-ek atera duen eredu bat da. Harreman guztietarako erabiltzen den eredu bat da, baita herrialdeen arteko gatazketan ere. Niri gertatzen ari zaidana adierazteko modu bat da, nire sentimendu eta beharretan oinarrituta, eta, aldi berean, posible dut besteari entzutea, modu enpatiko batean, besteari gertatzen zaiona islatuz. Behar horiek identifikatzen ditugunean, bai nireak eta bai bestearenak, behar horiek asetzeko irtenbideak edo estrategiak bideratzen ditugu.

Zeren bila joaten dira gurasoak ikastaro horietara?

Normalean, haurrak nik nahi dudana egiteko irtenbide bila joaten gara. Gauzak konpondu nahi ditugu, baina niri iruditzen zaidan modura. Horrek eramaten gaitu gatazkara. Norbaitek beste bati zerbait eginarazi nahi dionean, eta horretarako mehatxua, exijentzia, zigorra, indarkeria… erabiltzen baditu, gero eta botere gutxiago du nahi duena lortzeko, besteak ez baitu batere gogorik izango eskatzen zaiona egiteko.

Zahartzaroa bakarrik pasatzea, edo egoitza batean, ezezagunez inguratuta; horra orain arte pertsona askori gelditzen zitzaien aukera bakarra. Ez dira zaharren gustukoak, ez bata eta ez bestea; hala ikusten dute, behintzat, Housekide proiektua abiatu d...

Euskal presoen eskubideen aldeko bi ekinaldi garrantzitsu izango dira asteburuan Euskal Herrian. Lehena bihar da, Bilbon, herri mobilizazio orokorrera deitu duelako Egin Dezagun Bidea herri taldeak. Bigarrena etzi izango da, Oiartzunen: urtero legez, presoen aldeko bertso saioa antolatu du Etxerat elkarteak.

Egin topo elkartasunean leloarekin prestatu dute etziko bertso saioa. Elorsoro kiroldegian izango da, 17:00etatik aurrera, eta Xabier Silveira, Maialen Lujanbio, Igor Elortza, Andoni Egaña, Jon Maia, Alaia Martin, Aitor Sarriegi eta Amets Arzallus bertsolariek Unai Elizasuk erantzun beharko diete ezarritako gaiei. Euskal Herriko nahiz herrialdeetako hainbat txapeldun bilduko dira, beraz, Elorsoroko oholtzaren gainean.

Gabonetako azken egunetako klasikoa da Oiartzunen Etxerat-ek egiten duen bertso jaialdia. Bertsolarien kalitateak eta presoen aldeko aldarriak ehunka ikusle erakartzen ditu urtero saiora. Beti betetzen dira kiroldegiko harmailak. Hori nabarmendu du Etxerat-eko eledun Mattin Troitiñok ere: "Urtero-urtero kiroldegia betetzen da. Erreferentzia bihurtu da Gabonetan egiten den bertso saio hau. Eskertzekoa da, gainera, herritarrek saioaren inguruan izaten duten jarrera". Bertso jaialdia errepresaliatuen egoeraren berri emateko sortu zutela jakinarazi du Troitiñok, "baita data berezi hauetan senideek babesa eta berotasuna izan dezaten ere".

Une politikoaren gaineko gogoeta egiteko baliagarria izango da saioa, Etxerat-eko kidearen aburuz.

Bertsolarien prestasuna

Publikoaren harrera bakarrik ez. Bertsolariek saioarekin izaten duten jarrera ere goraipatu du Mattin Troitiñok. Izan ere, Etxerat-eko kideari maiz esan diote bertsolariek saio berezia izaten dela Oiartzungoa. "Puntako bertsolariak ekartzen saiatzen gara, jendeak gozatzeko aukera izan dezan. Bertsolariek iaz esan zidaten plaza berezia izaten dela Oiartzungoa beraientzat. 1.500 ikusleren aurrean kantatuko dute, baina, horren gainetik, bildu dituen gaia lehenengo lerroan jartzen dute. Horregatik izaten da saioa berezia bertsolarientzako".

Troitiño jakitun da euskal presoen eskubideen aldeko bidean asteburu berezia izango dela. Alde horretatik, gogorarazi du asteburu honetan presoen senideak ez direla bisitetara joango, Bilboko manifestazioagatik eta Oiartzungo bertso saioagatik: "Errepresaliatuen eskubideen aldeko aldarriaren jarraipena izango da bertso saioa. Horregatik, are bereziagoa da Oiartzungo jaialdia, senideentzat, ikusleentzat, antolatzaileentzat eta bertsolarientzat".

Bertso jaialdirako sarrerak aldez aurretik edo leihatilan bertan eros daitezke. Oiartzunera sarrerak patrikan dituztela joan nahi dutenek 12 euro ordaindu beharko dituzte; Oiartzunen bertan, saioa hasi aurretik erosten dituztenek, berriz, 15 euro ordaindu beharko dituzte.

Sarrerak aldez aurretik honako herrietako ohiko tokietan eros daitezke: Errenteria, Donostia, Hernani, Tolosa, Lezo, Oiartzun, Irun eta Villabonan (Gipuzkoa), Lesakan (Nafarroa) eta Hendaian (Lapurdi).

BERTSO SAIOA

Non. Oiartzungo Elorsoro kiroldegian.

Noiz. Hilak 8, igandea, 17:00etatik aurrera.

Bertsolariak. Xabier Silveira, Maialen Lujanbio, Igor Elortza, Andoni Egaña, Jon Maia, Alaia Martin, Aitor Sarriegi eta Amets Arzallus.

Gai-jartzailea. Unai Elizasu.

Gipuzkoan 64 zahar etxe daude guztira. Horietatik bederatzi foru aldundiarenak dira; hamasei, hitzartutako udal egoitzak; eta gainontzeko 39k jabego pribatua dute, baina gehienek hitzartutako lekuak eskaintzen dituzte.

Ikus-entzunezkoaEibarAlex Txikonek, Ernesto Ezpeleta Bihurri-k eta Xabier Errok Euskal Herritik Pakistaneraino egindako bidaia kontatzen du Aizkora hotsak goi mendietan film dokumentalak. Aizkolaritza eta mendizaletasuna biak uztarturik, Txikonek, Ezp...

Donostia munduko 2012ko hamabost helmuga turistiko gomendatuenen zerrendan jarri du Tripadvisor webguneak. Mundu osoko hamabost gomendioz osaturiko zerrenda azken urtean bidaiariek egindako iruzkinetan dago oinarrituta, eta, zehazki, hamabigarren post...

Donostiako EAJko udal taldeak 65 urtetik gorako donostiarren "ikerketa sistematiko" bat egiteko eskatu dio udal gobernuari. Aitziber San Roman zinegotziak emandako datuen arabera, Donostian 40.000 pertsona baino gehiago 65 urtetik gorakoak dira, eta h...

Beste aro bati ekingo diote Elgetako Espaloia kafe antzokian. Izan ere, aldaketak egon dira tabernaren eta jatetxearen arloari dagokionez. Orain arte eremu hori kudeatzeaz arduratzen zen lantaldeak utzi egingo du zeregin hori, eta lan bazkide berriek hartuko dute lekukoa. "Otsail-martxoetan" izango da aldaketa, Espaloiko presidente Iban Arantzabalek Gipuzkoako Hitza-ri azaldu dionez. Gainera, ez du baztertu kultura arloan ere aldaketak egotea: "Eraginkorra litzateke kultura kudeaketan ere arnasa berriak pisua izatea". Ia zortzi urte ditu Espaloiak, eta urte horietan guztietan kudeaketa eredu bera jarraitu dute: kooperatibako bi lan bazkide arduratu izan dira tabernaz eta jatetxeaz, eta kultur arloa eta gainerako egitekoak kooperatibako hainbat kideren gain egon dira.

Proiektua kolokan ere egon da, ordea, eta Espaloia ixteko aukera ere mahai gainean izan da, Arantzabalek baieztatu duenez. Goibeko euskara eta kultura elkarteak du gehiengoa kooperatiban, eta elkarte horretako bazkideekin bilera egin zuten egoera azaltzeko; hau da, proiektuari eusteko erreleboa falta zela adierazteko. Han jasotako "erantzun onak" modua eman du proiektuak aurrera jarraitzeko: "Balorazioa oso positiboa da, eta laguntza puntualak emateko jendea badago, zorionez. Eskertzekoak dira herritarrengandik jaso ditugun mezuak. Mimatuak sentitu gara gehiengo zabal baten aldetik", adierazi du Arantzabalek.

"Ekonomikoki bideragarria"

"Lanerako konpromisoa hartuko duen jendeak aterako du proiektua aurrera. Ez da gehiago behar", dio kafe antzokiko presidenteak. Izan ere, kooperatiban argi dute arazoa ez dela ekonomikoa: "Proiektua ekonomikoki bideragarria da".

Hala, urte hasierako egitaraua prest eta martxan dute. Besteak beste Bide Ertzean eta Jorginho taldeen kontzertuak, Anthony Blaken ikuskizuna, umeentzako ekintzak, Bodologoak antzezlana eta hainbat dokumental emanaldi antolatu dituzte: "Kulturak ez du etenik, eta dagoeneko maiatz-ekainetarako programazioarekin dihardugu lanean", azaldu du Arantzabalek.

Espaloia Gipuzkoako lehen kafe antzokia da, eta "erreferente bat" da herri txiki baterako —1.000 biztanle inguru ditu Elgetak—. Orain arte egindako bidea oso ontzat jo du Arantzabalek: "Herriari eta inguruari asko eman dio". Hala ere, gehien proiektuan parte hartu duten kideei eman diela uste du: "Gehien-gehien, inplikatuta egon garenoi eman digu. Asko ikasi dugu, asko disfrutatu dugu eta kulturaren parte sentitu gara. Ikus-entzuleak, artistak eta antolakuntza gustura geratu garen emanaldi asko egin ditugu, eta kultura era duinean emateko gune bat daukagu herrian, herriaren zerbitzura. Ederra litzateke beste hamaika antzoki zabalduko balira Gipuzkoan".

Elgeta herri txikia izateak aparteko zailtasunik ez du eragiten, Espaloiko presidentearentzat: "Hori aldeko faktorea baino ez da. Gure herrian eskua altxatu eta lagunduko duen jende gehiago dago jarrita geratzen dena baino. Horrela da posible kafe antzoki bat: auzolanean, herriaren partaidetzarekin".