Sailkatugabeak

Berdintasunera, nor bere trenean

Emakumeari begira eta berdintasunerako bidean egitasmo ezberdinak dituzte Gipuzkoako lau alderdi nagusiek; alderdietan gizon eta emakumeen parte hartze kuotak jartzeari buruz ere ez dira denak bat etortzen. Gipuzkoako Batzar Nagusietan ordezkaritza duten lau alderdi politikoengana jo du Gipuzkoako Hitza-k, martxoaren 8ko data gogoan. Alderdietan hauteskunde zerrendak osatzeko bete behar dituzten berdintasun kuoten eraginkortasunaz, EH Bilduk,...

Ezberdinak batu, berdin ez segitzeko

Gure edukiak udalean txertatzen baditugu, irabazi egin dugu”. Maiatzeko udal hauteskundeak ditu hizpide Josebe Iturriozek, Plaz hautagaitza feministako bozeramaileak. Aurreko aldietan baino boto gehiago biltzea espero izan arren, ez zaio gustatzen arrakasta matematikek neurtzea. Politika feminismoan oinarriturik egin daitekeela erakutsi nahi dute, eta argi dute zein diren Plaz-en lehen egitekoak: ilusioa sortzen duen egitasmo bat...

Porlanezko gezurrak

Orain hogei bat urte erosi nion udalekuetako begiralekide bati abiadura handiko trenaren kontrako kamiseta. Proiektu horren berri urte batzuk lehenago izan genuen, baina orduan, nikia erositakoan, jaso nituen azalpenak, eta hortik aurrera, eskuetara heltzen zitzaidan guztia irakurri.

Hogeita bost urtean gabiltza bueltaka trenaren kontu honekin: abiadura handikoa izango zela. Gero ezinezkoa zela gure orografia eta distantziengatik eta abiadura altukoa izango zela. Ostean, pertsonak garraiatzeko ez ezik, merkantziak ere eramango zituela. Beranduago, ezetz, tren-geltokietan biltegi erraldoiak egin behar zirelako eta bateraezina zela hori hiriburuen erdigunera ailegatzearekin.

Europarekin lotuko gintuela ere esan ziguten, baina Frantziako gobernu bik, kolore politiko desberdinetakoek gainera, berretsi dute beste hamabost urtean, gutxienez, ez dutela beste linearik egingo, eta "gurearekin" lotzearena are atzerago izango da, inoiz baldin bada. Beraz, Europa bakarra Madril litzateke, eta lotura hori zalantzakoa da, gainera. Hori gutxi balitz, egunotan esan digute aurreikusitako bidaia-denborak ez direla hain laburrak izango, automobilean egitea bezalakoak izango direla, alegia.

Hori dena jakinda, Eusko Jaurlaritzak aurrera segitzen du, guztiz tematuta lan itzel honekin. Kosta ahala kosta. Burugabeki. Daukaguna eta ez daukaguna gastatuta. Ingurumenean kalte itzulezinak eginda, langileak lan istripuetan hilda, erabili behar ez diren zubiak eraiki eta bertan behera lagata. Eta, hala ere, ekin. Egoera ekonomiko latz honetan, larrialdiko laguntzak amaitu direnean, kontziliaziogatikoak agortu zaizkigunean. Osakidetzan murrizketengatik langile gutxiago, probak eta tratamenduak laburtuta, dirurik ez dagoelako.

Gero gestio onaz egingo dute berba. Hemen gauzak buruaz egiten direla, ez daukagula erabili bako aireporturik, baina bai Euskotrenek erosi zazpi lokomotora, 22 milioi euro gastatu eta erabili ez. Edo neurriz kanpoko proiektuak, Balentziaga museoa bezalakoak: ederra baina gordetzen duenarentzat eraikin handiegia. Edo BEC erraldoia, diru-zulo hutsa… Handia, erraldoia, garaua, tantaia, jigantea… dena neurriz kanpokoa. Zenbat eta handiagoa, hobe.

Ingurura begiratuta, oso jokabide espainiarra da hori. Porlanean eta enparauetan dirua xahutu, beharbada inoiz ez erabiltzeko La Engañako tunelarekin (Kantabria eta Burgos artean) gertatu zen bezala: Santander eta Mediterraneoa lotuko zuen trenbidearen obra ikaragarri zaila eta gogorra, goitik behera amaituta zegoena, heriotzak eragin zituena baina sekula ez zutena martxan jarri. Ezagunegia kontua ezta?

Baina orain, trena ei da etorkizuna. Horrela zuritzen dute euren burua. Zaila da ulertzea, hala ere, kontu hau, jakinda joan den mendeko hirurogeiko hamarkadan Hego Euskal Herria zela Europan kilometro koadroko trenbide kilometro gehien zuen lurraldea. Orain trena etorkizuna, baina orduan linea hauetako asko (Plazaola, Urola, Vasco-navarro…) eraitsi zituzten eta lurraldea errepidez bete, automobila, bere industria, erregai eta eraikuntza-enpresen mesedetan: porlana eta petrolioa elkar hartuta. Gaur egun ere halaxe: denon kontura batzuek negozioa egin, herritarrendako eskasia eta estutasuna badakar ere. Diruak baitu boterea, eta gobernua.

“Diagnostikorako epea luzea da”

Fibromialgia eta neke kronikoaren sindromea dutenen Gipuzkoako elkartea da Bizi-bide. Arantza Alzibar (Donostia, 1961) elkarteko kidea da, eta gaixotasunaren diagnostikoak azkarragoa izan behar duela aldarrikatzen du: "Gero eta lehenago diagnostikatu,...

Berdintasunera, nor bere trenean

Zein iritzi duzu hauteskundeetako zerrendetan berdintasun kuotak jartzeari buruz? Kuota horiek bermatzen al dute berdintasuna?Zeintzuk dira zuen alderdiak gizon eta emakumeen berdintasunera begira planteatzen dituen politikak? Nola jasotzen dituzue ho...

Ipuskuari lotuta

. Tolosaren eta Altzoren arteko lotura 1374an hasi eta 1615ean amaitu zen. Jaunaren eta leinu zaharren mendetasunetik ihes egin nahian erabaki zuten Altzo Tolosara batzea, baina hiribildu titulua erosi zuten gero, 1450etik aurrera izaniko arazoek hartaraturik.

Altzotarrek Gaztelako Filipe III.a erregeari erosi zioten hiribildu izateko titulua. Dirua bildu eta ordaindu ahal izateko, hainbat neurri hartu behar izan zituzten. Batetik, herrian egiten ziren salmenta guztien gaineko zerga bat sortu zuten —ogia kenduta—, eta, horrela, ordaindu beharrekoaren bi heren pagatu zuten. Bestetik, beste herena betetzeko, Altzo herriak berak eta batzarra osatzen zuten auzokoek mailegu bat eskatu behar izan zuten. 1.420 dukaten truke, Tolosako Pedro Errekalderi beren etxeak berme gisa eman zizkioten, besteak beste.

Horretaz gainera, erregearekin negoziatuta, ordainketa atzeratzea ere lortu zuten. Guztira, 91 auzokide zenbatu zituzten betebehar hori gauzatzeko, eta auzoko bakoitzak 25 dukat jarri behar izan zituen. Beste lau zalantzan gelditu ziren —ez da ageri, behintzat, ordaindu zutenik—. Era berean, auzotarrek eskubide politikoak izateko aukera izan zuten.

Ordainketa eginda, hiribildu berriek zer toki merezi zuten zehazteko, hiribildu titulua lortzeagatik ordaindutakoaren arabera antolatzea erabaki zuten. Horrela, herri bakoitzaren auzo-kide zenbakiari erreparatu zioten, David Zapirain Karrikak idatzitako Altzotik Altzora. Ibilaldi historikoa Altzon zehar liburuan irakur daitekeenez (Aranzadiren Tolosaldea historia bilduma, 2003). Altzok 853.125 marabedi ordaindu behar izan zuen, eta, horren ondorioz, herriko etxeei zortzi boto egokitu zitzaizkien. Hogeita hamar hiribildu berrien artean hogeita hirugarrena geratu zen Altzo, apalenen artean. Bere tamainagatik, Altzok ezin izan zuen Batzar Nagusietan jarleku bat berak bakarrik ordaindu, eta, horretarako, Bozue Handia batasuneko parte egin zen 1617an. Elkargo hori Amezketa, Abaltzisketa, Orendain, Ikaztegieta eta Baliarrainek osatzen zuten.

Independentzia aurretik

Altzo 1374. urtean elkartu zen Tolosarekin. Zapirain Karrikaren liburuan jasotzen denez, hori baino lehenago Altzok ez zuen hiribildu gisa jokatzen, leku bezala baizik, "eta, beraz, pentsa daiteke mugak lausotu samar dituen eremua dela". Udaletxe batera lotuta baino gehiago, jaunari eta elizari lotuta zeuden altzotarrak, Olazabal edo Salbatore edo Andra Mari parrokietara. Horiek izan ziren euren nortasuna adierazteko ikur nagusiak.

Tolosarekin elkartzean, epaile eta legeen araberako bizimodura moldatu ziren, jaunaren eta leinu zaharren menpekotasunetik ihes eginez, eta Gaztelako erregearen hiri sarean txertatuz. Tolosarekin elkartzean, bere lurren kudeaketa zuzenari eutsi zion, baina ez zuen auzokoak epaitzeko erabateko gaitasunik.

1450. urtetik aurrera sortu ziren arazoak: sistema horretan, herrixkek ez zuten ordezkaritza zuzenik lortzen Gipuzkoan sendotzen ari ziren erakunde politikoetan —batzar nagusietan eta foru aldundian—.

Altzorekin lotuta agertzen da historian lehendabiziko aldiz Gipuzkoa hitza —Ipuskua gisa—, Iruñeko Antso III.a erregearen garaian. Zehazki, Ipuskuako agintea zuten Gaila andrearen eta Garzia Azenariz jaunaren eskutik ageri da, 1025. urtean; bikote horren jabetzen zerrendan aipatzen da Olazabalgo Salbatore eliza.

Ezberdinak batu, berdin ez segitzeko

Gure edukiak udalean txertatzen baditugu, irabazi egin dugu". Maiatzeko udal hauteskundeak ditu hizpide Josebe Iturriozek, Plaz hautagaitza feministako bozeramaileak. Aurreko aldietan baino boto gehiago biltzea espero izan arren, ez zaio gustatzen arr...

Antzokian, hilabetez

Komedia, drama, magia, dantza eta beste ikusi ahal izango da egunotan Eibarko antzerki jardunaldietan. 38. aldia dute aurten, ibilbide luzea, baina urteroko helburu bera: "Jaialdi bat gehiago ez izatea". Martxoaren 25era arte, astegun eta asteburuetan izango dira emanaldiak.

Gaur, De mutuo desacuerdo antzezlana eskainiko du Madrilgo Pentacion konpainiak Coliseo antzokian, 20:30ean. Komedia bat dakarte Toni Acosta eta Iñaki Miramon aktoreek. XXI. mendean garatzen diren familia berrien argazki bat da. Desengainu baten ondoren, beren akatsak "modu itxurosoenean" zuzentzen saiatuko dira bi lagunok.

Bihar, ordu eta toki berean, beste saio bat ikusi ahalko da: El hombre almohada komedia beltza. Horretan, gizakien garapenean bortizkeriak duen eragina aztertzen du Galiziako Ilmaquinario Teatro konpainiak. Instant batean "barre algaratik beldurrera" eraman nahi dituzte ikusleak, "errusiar mendi emozional batean". Egia eta gezurra, fikzioa eta errealitatea nahasten dira amesgaizto "barregarri" batean.

Bakarrizketentzat ere izango da tartea antzerki jardunaldietan. Igandean, Luis Piedrahitaren txanda izango da. Ibilbide luzea egina du komiko gisa, baina beste zenbait esparru ere jorratzen ditu: zinema zuzendari, liburu idazle, irratiko esatari eta telebistarako gidoigile gisa aritu da lanean. Oraingoan, eguneroko "gauza txikien" inguruko hausnarketa bat egingo du ¿Por qué los mayores construyen los columpios encima de un charco? ikuskizunean. Maleten gurpilak, mandarinen itsasgarriak eta eulien kariesak izango dira saioko protagonistak. 20:30ean hasiko da, Hezkuntza Esparruko antzokian.

Antzerki jardunaldiak

De mutuo desacuerdo. Gaur, 20:30ean, Coliseo antzokian (Eibar). Jardunaldiek martxoaren 25era arte iraungo dute.

Omenaldia emakumeei, lekukoz lekuko

Aurten ere, Andoaingo zortzi emakume edo talde omenduko ditu herriak martxoaren 8aren harira. Bihar, 12:00etatik aurrera, martxa kalejira egingo dute Basterotik hasita. Bidean, lekukoa pasatuko diote batzuek besteei, Goiko plazara iritsi arte. Han egingo dute ekitaldi nagusia. Honako hauek dira aurten omenduak —irudian—: Galardi haur eskolako hezitzaileak, AEK-ko irakasleak, Rosa Luena eta Eva Pelaez, Axeri Dantza taldea, Alberto Agirre abesbatza, Elena Lertxundi, Ixiar Oiartzabal eta Laborde enpresako emakumeak.