Kaldereroen bisitaren ondotik, inauteriak iritsi dira Donostiara ere. Astelehenera bitarte mozorro festak hartuko ditu hiriko auzo ugari; atzotik, dagoeneko, jai giroan dabiltza: dantza saioak eta joaldunak izan ziren Parte Zaharrean, besteak beste. M...

ADINEKOEN EGOITZETARAKO diru KOPURUA, MILIOITANEguneko zentro eta adinekoen egoitzei ia 80 milioi euro emango dizkie Gipuzkoako Foru Aldundiak, adinekoei eta mendekotasunen bat dutenei eskaintzen zaizkien zerbitzuak ordaintzeko. Iaz baino 215.000 euro...

Berriatuko (Bizkaia) Elizburu baserria gozogintza lantegi bat da. Handik irteten dira Labegur euskal pastelak; baina ez horiek bakarrik: ogiak, pastelak eta abarrak ere pasatzen dira egur labetik, kontsumitzailearengana iritsi baino lehen. Gurasoek erretiroa hartu ondoren, Lourdes Malaxetxebarria alabak hartu zien lekukoa, eta hasieratik Labegurren ikur izan diren ezaugarriei eusten die oraindik: eskuz egindako produktuak eta zuzeneko salmenta dira Labegurren zutarriak.

Badira 25 urte Labegur martxan jarri zutenetik. Ogia eta euskal pastela egiten zituzten hasiera batean, eta pixkanaka, bestelako gozoak gehitu dizkiote eskaintzari. Malaxetxebarriak dioenez, euskal pastela da gehien saltzen dutena, baina hortik aparte ere, askotariko produktuak dituzte: arroz tarta, sagarrarena, txokolatezkoa, ahabiarena, gaztarena; pastak, txokolatea —zuria eta beltza—, magdalenak, muffin-ak...

Egur labearekin egiten dute lan, eta, Labegurren arrakastetako bat hori izan daitekeen arren, Malaxetxebarriak ezinbesteko deritzo kalitatezko lehengaiak izateari: "Lehengai onak izatea da emaitza on bat lortzeko lehen pausoa, baina baita eskua ere. Lehengaia ona bada baina eskurik ez...Eta, noski, mimo asko jartzea". Baserriko esnea erabiltzen dute gozoak egiteko.

Urteen poderioz, errezetak "hobetuz" joan dira; "eskua hartu ahala, lehengaiak hobeto ezagutzen dira, zein den bestea baino hobea...". Etxean ikusitakotik ikasi du Malaxetxebarriak, eta ezagutza hori ikastaroekin osatuz joan da apurka-apurka. Tresneriari dagokionez, berriz, ez dute aldaketa nabarmenik egin urte guzti hauetan, ia guztiz eskuz lan egiten baitute: "Adibidez, oratzeko makina berbera dugu labea zabaldu genuenetik".

Urtetik urtera eskaintza zabaltzen joan diren bezala, 2006. urtean beste urrats bat egitea erabaki zuten, eta ekoizpen lerro berri batekin hasi ziren lanean: ekologikoa. "Mundu interesgarria da; naturala da, eta merkatuaren aldetik ere badago eskaria", dio Labegurreko arduradunak. Ekoizteko moduak ohikoaren berdina izaten jarraitzen du; soilik osagaiak aldatzen dituzte. Euskal pastela, ogia eta intxaur pasta egiten dituzte modu horretara. Euskal pastel tradizionalak zein ekologikoak, bakoitzak bere bezeroak ditu, Malaxetxebarriaren arabera: "Batzuek guztia %100 ekologikoa nahi dute, besterik ez. Beste batzuek, berriz, tradizionala nahiago dute". Azoka ekologikoetan bereziki "ondo" saltzen dute euskal pastel ekologikoa. Oro har, azoken bitartez saltzen ditu produktuak batik bat Berriatuko gozogileak; "%95", gutxi gorabehera. Gipuzkoan eta Bizkaian aritzen dira.

Aurrera begira, oraingoz ez dute produktuen eskaintza gehiago zabaltzeko asmorik; bakarrik lan eginda, Malaxetxebarriak badu lana oraingoz. Egun seinalatuetan, ordea, bestelako gozoak ere eskaintzen ahalegintzen dira: Gabon garaiaren bueltan, esaterako, turroiak egiten dituzte.

EUSKAL PASTELA

Ekoizlea: Labegur.

Helbidea: Elizburu auzoa, Berriatua (Bizkaia).

Telefono zenbakia. 94-613 90 85.

Eskaintza: Otsailaren 18ra arte da eskaintza.

Produktua erosteko: www.euskalherrikoplaza.com

Badakit aspalditik pentsatzen duzula: nire edozein zutabe zuk zeuk ere idatzi ahal izango zenuke. Ez zaizu arrazoirik falta, ez horixe. Nireak are errazago, baina egunkari honetako ia edozein ere bai. Iritzigile izateko etsai pare bat bakarrik behar b...

Epeleko (Bergara) konpostatze planta eta transferentzia estazioa eraikitzen ari da Gipuzkoako Hondakinen Partzuergoa; ekainerako lanak bukatuta egotea eta bio-hondakinak tratatzen hastea espero dute. Azpiegitura finantzatzeko, partzuergoak akordioa egin du AKF Bank bankuarekin —egoitza nagusia Alemanian du—. Zortzi milioi euroko kreditua emango dio, partzuergoak bere beharren arabera erabili ahal izateko, kopurua gainditu gabe, eta %4,3ko interes tasan. Hans-Martin Klaue (Berlin, Alemania, 1960) AKF Bank-eko zuzendari nagusia da Espainian; Madrilen bizi da 1990etik. Dioenez, "perfektua" izan da akordioa adosteko bi erakundeen arteko harremana .

Zuk zuzentzen duzun bankuak Epeleko konpostatze planta finantzatzeko hitzarmena sinatu du Gipuzkoako Hondakinen Partzuergoarekin. Zertan oinarritzen da akordioa?

AKF Bankek zortzi milioi euro arteko kreditua emango dio partzuergoari, horrek azpiegituraren obra zibilerako eta teknikorako erabil dezan. Zortzi urte arteko finantzaketa da, beste zortzi urtez luzatzeko aukerarekin, eta hala zorraren amortizazio eroso bati bide emateko.

Zergatik erabaki duzue konpostatze planta bat finantzatzea?

Batetik, ezaguna delako Gipuzkoako Foru Aldundiaren kaudimen maila ona —hura dago proiektu honen atzean—. Bestetik, kontuan hartu ditugu proiektuaren beraren eta horren buru partzuergo publikoaren seriotasuna ere.

Zure bankuarekin akordioa egin ondoren, partzuergoak nabarmendu du finantza merkatuan enpresa publikoentzako egokiak diren produktuak badaudela. Hori kontuan izanda, eta beste finantza produktuen aldean, zer desberdintasun eskaintzen du zure bankuak?

Uste dut inbertsiorako finantzaketaren zuzeneko beharrak hobeto ulertzen ditugula. Gu era honetako finantzaketan espezializatutako bankua gara. Finantzaketak ez ditugu lotzen bankuko bestelako produktu batzuekin; bakarrik, zerbitzua ematen dugu. Horrez gain, Alemaniako erakunde bat izanik, Komunalkredit produktua ulertzen dugu, hau da foru aldundiak proiektuarekiko duen lotura.

Zaila izan al da akordiorako oinarriak zehaztea ?

Bezeroarekin ez. Hasieratik oso ondo ulertu genuen elkar. Zailena izan zen zehaztea, edo, hobeto esanda, ulertzea, nola funtzionatzen duen horko administrazioak: hala partzuergoak nola mankomunitateek... Eta hori guztia foru araudiarekin nola uztartzen den.

Alemaniako banku bat izanda ere, hau ez da euskal enpresa edo erakunde bati kreditua ematen dion aurreneko aldia. Bankua noiztik ari da Euskal Herrian lanean, eta zer eratako proiektuak finantzatu ditu?

AKF 2006tik ari da Euskadin eta Espainian lanean. Hemen bezero asko finantzatu ditugu: garabi mugikorrak, makina erremintakoak...Baina ez hori bakarrik: Euskadin makina erremintan nagusi diren bezero asko ditugu, eta horiei Alemaniara esportatzen laguntzen diegu, euren Alemaniako bezeroak finantzatuz.

AKFk batik bat oinarrizko ekoizpen sektorearekin egiten du lan, ekipamendu eta industria ondasunak finantzatuz, eta bereziki ingurumenarekin erlazio iraunkorra dutenak. Zergatik hautu hori?

Alemanian irudi on bat izaten saiatzen garelako. Vorwerk industria taldekoa da AKF. Talde hori, hemen, batik bat sukalderako Thermomix robotagatik da ezaguna. Vorwerk familia-enpresa bat da, eta gure printzipioak ditugu, besteak beste, ingurumenarekiko errespetua eta kudeaketa iraunkorra.

Alemanian, hondakinak erraustera eta birziklatzera bideratzen dituzten bi ereduak daude martxan. Konbinazio horren inguruan zer iritzi duzu?

Ea, horretan aditua izan gabe, bi ereduei batera eustea, gutxienez, zaila da. Gero eta gehiago birziklatu, batik bat papera eta plastikoa, orduan eta erregai gutxiago dago errausteko. Gainera, Alemanian, behintzat, hiri hondakin solidoak erraustetik ateratzen den energia elektrikoa dagoeneko ez da errentagarria, eta zerga ordaintzaileari dezente diru kostatzen ari zaio.

Hondakinak erraustea ekonomikoki errentagarria dela uste al duzu?

Etekina lortzea, gutxienez, oso zaila izango litzateke.

Hondakinak erraustea goraka edo beheraka doa Alemanian?

Alemanian hondakin solidoen inguruan indarrean dagoen legeak, aspalditik behartzen du hondakinak erraustera eraman aurretik banatu eta sailkatzera. Beraz, Alemaniak, gaur egun, behar baino errauste planta gehiago ditu. Orain dela 15-10 urte arte erraustea lehenesten zen, baina ez da kontuan hartu birziklatzearekin etorri den hondakinen murrizketa. Horrek, errauste plantei 'jaten emateko' hondakinak inportatzea ekarri du, kostu politiko eta sozial argi batekin. Erraustea baino, bestelako tratamendu ekologikoagoak hobeto ikusita daude Alemanian.

Donostia 2016ko kultur hiriburutzari eta haren ondareari "etekina" atera ahal izateko, sinergiak sortu eta proiektu komunak abiatu nahi ditu udalak. Bide horretan, hitzarmena sinatu du ACBArekin, kulturaren, turismoaren eta mugikortasunaren arloko pro...

Hots jostailu bat sortu, kontserbak egiten ikasi, gatza ekoitzi eta dastatu, eguzki eklipse partzial bat ikusi. Gipuzkoako 44 museotan aukeran dauden jardueretako batzuk baino ez dira. Gaurtik martxora bitarte, familia giroan egiteko 47 ekintza antolatu dituzte lurraldeko 25 herritako museoek. Sei astetarako eskaintza prestatu dute, sei gairen bueltan: burdina, artea, itsasoa, historia, gastronomia eta natura. 47 ekintzetatik hamabost tailerrak izango dira, 25 ibilbideak eta hamazazpi bisita gidatuak. Gaurtik igandera bitarte, burdinaren bueltan ariko dira Beasainen, Elgoibarren, Oiartzunen, Legazpin eta Zerainen.

Jolastera? museora izena eman diote egitasmoari, eta era ludiko batean haurrek ikasi eta imajinazioa lan dezaten ere bultzatu nahi dute. Zumalakarregi museoko Lurdes Azpiazuk "ametsezko bidaiak egitera" gonbidatu ditu haur nahiz gurasoak: "Iragana ezagutuz gaur egungo identitatearen oinarria aurkitzeko gonbita egiten diet familiei".

Asteburu bakoitzari gai jakin bat eman arren, martxoaren 6tik 8ra arteko astea apur bat berezia izango da. Historiari lotutako jardueren barnean, emakumeak urteetan izandako tokiari egingo diote tartea. Igande horretan Emakumeen Nazioarteko Eguna dela eta, emakumeen lanaz ariko dira, esaterako, Eibarko armagintza museoan; Ezkio-Itsason eta Legazpin ere landuko dute gaia.

Ekintza bakoitzak bere xehetasunak ditu: batzuk doakoak dira, besteak, berriz, ordainpekoak; batzuk euskaraz, besteak ele bitan edo gazteleraz. Kontsultak eta erreserbak egiteko, Gipuzkoako museoen atarian aurki daiteke informazio guztia: www.gipuzkoakomuseoak.net.

Herri txikiak ezagutzeko

Herri handi eta txikietako museoek bat egin dute egitasmoarekin, eta halako proiektu batek bereziki herri txikiengan duen eragina nabarmendu du Aitor Larrañaga Leintz-Gatzagako Gatz Museoko arduradunak. Haren arabera, museoek landa garapenean zuzeneko eragina dute, bisitan doazenek herriko jatetxe eta denda txikietan kontsumitzen baitute.

Horrez gain, egiten dutena ezagutzera emateko baliagarria dela uste du: "Baliabide urritasuna dela eta, zailtasunak izaten ditugu askotan promozio lanak egiteko; zail egiten zaigu modu eraginkor batean hemen gaudela esatea". Beraz, horrelako egitasmoek "asko" laguntzen diete beste museoen eta kultur artean nabarmentzen.

Herrietako museoak eta Gipuzkoako Foru Aldundia elkarlanean aritu dira egitasmoa abiatzeko. Ikerne Badiola diputazioko Kultura diputatuak azaldu duenez, proposamen "berritzailea" da, halako ekinbide bat egiten duten lehen aldia baita. Gainera, orain arte izandako erantzuna "ezin hobea" izan dela dio, egitasmoarekin bat egin duten museoak kontuan hartuta. "Anbizio handiko proiektua da. Elkarlanaren bidez gauza asko eta ederrak egin daitezkeela erakusten du".

Kultura Saretzen proiektutik dator ideia. Iaz, herrien eta aldundiaren arteko sare bat osatu zuten, kultur arloko eragileekin batera. Elkarrekin lanari "etekin gehiago atera eta beste esperientzietatik ikastea" zuen helburu, eta, hausnarketa "sakon" baten ondoren, kezka nagusi batekin egin zuten topo: urteko lehen hilabeteetako programazioan zegoen hutsunea. "Arazo" horri irtenbidea eman nahian antolatu dute, hain zuzen, Jolastera? museora.

Urteko gainerako garaietan ere izaten dira ekintzak museoetan; baina oraingo honetan bereziki, Zumalakarregiko arduradunak argi du ez dagoela ez parte hartzeko "aitzakiarik": "Erakargarria, dibertigarria, interesgarria, harrigarria eta, zenbait kasutan, ausarta izango da".

Chantal Akerman Belgikako zinemagile, idazle eta ekoizleari eskainitako zikloa abian da Tabakaleran. Urtarriletik martxora bitarte, haren hainbat lan ikusteko aukera dago Donostian. Gaur, Un Jour Pina M'a Demandé filma (1983) emango dute, 19:00etan, Tabakalera Sukaldean. Doakoa da sarrera.

Marion Cruza artista bizkaitarra da Akermanen zikloaren komisarioa. Hala aurkeztu du gaurko filma: "Entseguak, kamerinoak eta ikusgarriak. Dantza, dramaturgia eta zigarro lagungarriak. Bost aste Pina Bausch eta bere dantzariak jarraitzen". Komisarioak dioenez, Bauschek "enigmak bistaratzen ditu, estereotipoak, ohiko keinuak", eta Akermanek horiekiko maitasuna du ezaugarri komun Bauschekiko.

Guztira, Akermanen hamar pelikula aukeratu ditu Cruzak Tabakalerako ziklorako. Gaurko saioaren ondotik, beste lau emanaldi antolatu dituzte: otsailaren 27an, Saute Ma Ville (1968), J'ai faim j'ai froid (1984) eta L'homme à la valise (1981) emango dituzte; martxoaren 2an, Jeanne Dielman, 23 Quai du Commerce, 1080 Bruxelles (1975); eta martxoaren 3an, D'est (1993). Tabakalerak eta Kaxilda liburu dendak elkarlanean antolatu dute zikloa, Arrakalatuta programaren barruan.

Akermanekin solasean

Pelikulen emanaldiez gain, beste zenbait jarduera ere izango dira Akermanen lanaren inguruan. Martxoaren 3 eta 4an, esaterako, Ni, zu, Chantal mintegia egingo dute, Kaxildan. Keinuek eta koreografiak bere lanean duten lekuaz hitz egingo dute, eta besteekiko distantzia nola jorratzen duen ere landuko dute. Ingelesez izango da, itzulpen aukerarekin, eta beharrezkoa da aurretik izena ematea; lekuak mugatuak dira.

Martxoaren 5erako, berriz, elkarrizketa prestatu dute zinemagilearekin, Antzoki Zaharrean. Cruza komisarioak ere parte hartuko du. Jarraian, Toute une nuit filma (1982) eskainiko dute.

Imanol Gomezek gogor lan egin zuen DBuserako lan poltsa osatzeko probak gainditzeko. Aurkeztu ziren 500 lagunetako bat izan zen, eta proba gainditu zuten 45 langileetako bat da. Euskara azterketa egitekotan zen, Donostiako Auzitegiak proba baliogabetz...

Akaso, ez omen da gehien gustatuko litzaiokeena, baina ogia banatzen aritzea ez denez lan gogorra, Iosu Mendiluze (Azpeitia, 1994) pozik ibiltzen da Astigarraga inguruko sagardotegi eta baserrietan ogia banatzen. Egunero hamar minutuz egoten den baserritarretako batzuekin konfiantza apur bat ere badu, nahiz eta eguraldiaz "mordoa" hitz egin eta "elkarrizketa tonto batzuk" izaten dituen tarteka.

Noiz eta nola murgildu zinen familiako negozioan?

Ikasketak utzi nituen iaz, eta, aitaren enpresako —Mendiluze okindegia— lankide batek lana uzten zuenez, aitak proposatu zidan ogia banatzen hastea. Animatu nintzen, eta jada sei bat hilabete daramatzat horretan. Normalean, banaketaz soilik arduratzen naiz, tokatu izan zait beste lankideren batek oporrak hartu eta okindegian aritu beharra, baina normalean banatzen ibiltzen naiz. Ogiaz gain, egunkariak ere banatzen ditut: goizean kioskoa zabaltzen dutenerako joan, han ere ogia utzi, eta egunkariak hartzen ditut. Sinestezina da, baina Diario Vasco hartzen dute bezeroen %90ek.

Inguruko baserri eta sagardotegietako banaketaz arduratzen zara.

Okindegia Astigarragan dago, eta Astigarraga eta Hernaniko sagardotegietan aritzen naiz ogia banatzen. Horrez gain, Martutene inguruko pare bat auzotara ere joaten naiz, baserrietara ogia eramatera; eta Urnietako zenbait gune ere harrapatzen ditut. Baserritarrek batzuetan ez dute izaten aukerarik ogi bila jaisteko, eta geu joaten gara ogia eramatera.

Beraz, sagardo garaian lanez lepo ibiliko zara.

Bai, aldea egoten da sagardo garaia izan edo ez. Sagardotegi askok txotx garaia ez denean itxi egiten dute, eta gure lana asko lasaitzen da. Otsail hasieratik martxoa amaitu arte, ordea, nahiko gogorra izaten da, sagardotegietan ogi asko jaten da eta.

Ordu askoko lana al da?

Nahiko ordutegi ona dut: batzuetan, 06:00etan hasten naiz, baina normalean 07:30etik 08:00etarako tartean hasten naiz. Goizetan jaiki beharra beti da gogorra, baina gorputza berehala ohitzen da. Astean, bi arratsaldetan egiten dut lana, eta, hiru astean behin-edo, igandetan lan egitea tokatzen zait, hori izaten da pixka bat gogorra. Baina lana bera ez da batere gogorra, gustatzen zait.

Harreman ona al duzu bezeroekin?

Normalean, bai; badaude salbuespenak, baina jendearekin egunero egoten naizenez, konfiantza apur bat ere hartzen da. Baserritarrak jende jatorra dira. Ogiarekin zorrotzak dira batzuk: ematen dieguna baino zabalxeagoa nahi dutenak, luzeagoa gustatzen zaienak... baina ezin denen gustura egin. Batzuetan, elkarrizketa tontoak ere izaten dira, eguraldiaz mordoa hitz egiten dugu; azkenaldian elurra egin duenez, gainera... Soilik aurreko batean geratu nintzen autoarekin aurrera egin ezinda elurragatik. Baina arazo handirik ez nuen izan, ez daukat oso gora igo beharrik eta.

Banaketa dela-eta ezagutzen dituzunekin beste nonbait topo egin eta une deserosorik izan al duzu?

Ez, oraindik ez zait tokatu; auskalo, parrandaren batean, igual tokatuko zait norbait eta...

"Luzea" eta "zabala" aipatu dituzu; mota askotako ogiak banatzen al dituzu?

Bai. Zerealdunak-eta modan daude orain. Gehienak normalak izaten dira, estua eta zabala esaten zaienak; baina chapata izenekoak ere banatzen ditugu.

Zer du ona ogia banatzen aritzeak, eta zer txarra?

Lana bera gustatu egiten zait, eta hori ona da, egiteko erraza da. Alde txarra, berriz, ordutegia izan daiteke, eta egunerokoa dela, baina ez nago kexatzeko. Jarraitzeko aukera dudan artean, eutsiko diot. Hori bai, ogiaren bueltan lanean aritzekotan, ogia banatzea nahiago dut dendan ogia egiten edo saltzen aritzea baino.

Urte erdian, ahaztuko ez duzun zerbait gertatuko zitzaizun.

Ez dakit, adinekoekin dudan harremanari esker, baserritar giroaren berri izan dut gehienbat. Badago etxe bat egunero sukalderaino joaten naizena. Han adineko bat bakarrik bizi da, eta ni joandakoan galtzerdiak janzteko zain egotea tokatu izan zait. Egunero hamar minutuz hitz egiten dut eurekin, eta gertuko harremana dudala esan daiteke. Tarteka, ogiaren trukean zerbait ematen dutenak ere izaten dira: pintxoren bat, etxeko tomatea...