2010eko urriaren 22an, Espainiako Poliziak Segi gazte erakundearen aurka egindako sarekadatik ihes egin zuen Beñat Lizeagak (Zumaia, 1989), eta hurrengo otsailean Izpuran (Nafarroa Beherea) agertu zen beste zazpi gazterekin batera. Haren kontrako akusazioa erretiratu du fiskalak aste honetan bertan.

Nola hartu zenuen zure kontrako karguak erretiratzeko erabakia?

Nik, pertsonalki, ez nuen halakorik espero, antzeko epaiketetan oso gutxitan gertatu baita fiskalak horrelako erabaki bat hartzea. Erabateko ezustea izan zen. Finean, fiskalak esan zuen ez zegoela froga nahikorik gu Segikoak ginela ziurtatzeko, eta beraz, hamabi auzipetu prozesutik at utzi gintuen.

Beraz, pozik?

Positibotzat jotzen dugu, baina auzipetuok irailean esan genuen bezala, gazte guztien absoluzioa ez den beste epairik ez dugu onartuko. Auzitegi Nazionala ez da nor euskal herritarrak auzipetzeko; alde batetik, gure militantzia politikoa epaitzen ari direlako, eta bestetik, gure kontra erabili dituzten froga gehienak torturapean lortutako adierazpenetan oinarrituta daudelako.

Askegunea zeure eskualdean izatea berezia izan al zen?

Positiboa izan zen, Zumaiatik gertu egoteak geure herriko gazteak mobilizatzeko balio izan zuen: desobedientziaren ideia eurengan garatzeko. Baina komunikabideak irakurrita eta, irudipena dut ez genuela asmatu lekuari eman nahi genion sinbolismoa zabaltzen. Loiolan bertan bake prozesu bat garatzeko saiakera egin zela gogora ekarriz, orain ere bake prozesuan gaudela erakutsi nahi genuen, garaiotan gure aurkakoa bezalako epaiketak ez direla ulergarriak.

Eskualdeko auzipetu bakarra zinen arren, ez zinen Loiolan geratu epaiketara aurkeztu gabe.

Etxeko egoerarengatik hartutako erabakia izan zen, etxekoek ez dute ongi pasatu denbora honetan guztian. Zalantzak izan nituen, baina animo aldetik indartsu egon behar da halako erabaki bat aurrera eramateko, eta gertukoen iritziak ere garrantzia du. Gainera, Loiolakoak berritasun bat zuen, ez gindoazen sententziaren aurkako desobedientzia egitera, epaituak izateari uko egitea planteatu genuen. Horrek arrisku gehigarria zekarren, eta ez genekien epaileak zein erabaki har zezakeen.

Madrilen egonda, nola bizi izan zenuten Loiolan gertatzen ari zena?

Gogorra izan zen espetxera joango zirela bazekiten lagunak han zeudela ikustea. Baina poz handia ere sentitzen nuen: herritarrek zabaldu nahi genuen mezua ulertu zuten eta babesa adierazten ziguten.

Itxaropentsu al zaude, oraindik auzipetuta dauden 16 lagunengatik?

Angela Murillo epaileak Loiolako bostak aske utzi zituela eta 2009ko sarekadako 40 gazteak absolbitu zituztela ikusita, baikorra naiz. Baina gauzak egun batetik bestera alda daitezke, eta hankak lurrean izatea komeni da.

Fagor Etxetresnak konkurtsoan zeuden duela urtebete; jarduera etenda zegoen kooperatibaren ia lantegi guztietan, eta langileek beltz ikusten zuten etorkizuna. Uztailaren 29az geroztik, ordea, argiago dago dena. Jabez aldatuta, baina aurrera egingo dut...

Gipuzkoako Foru Aldundiak ezin izango du hondakinak kudeatzeko plana esperotako epeetan egin. 2015erako martxan jartzea aurreikusten zuen, baina ez da posible izango. Gipuzkoan zabortegi eta errauste plantarik gabeko hondakinen kudeaketa martxan jartzea du helburu aldundiak, eta horretarako azpiegituren zerrenda bat ere aurkeztu zuen urte hasieran: hiru konpost planta, tratamendu mekaniko-biologikorako (TMB) planta bat eta hondakin geldoen biltegi bat. Eusko Jaurlaritzak, ordea, galga jarri die diputazioaren asmoei.

Jaurlaritzako Ingurumen Sailak proiektuari ez dio luzatu ingurumen baimen bateratua. Azaroan emandako ebazpenaren arabera, lehendik baimendutako proiektuari "funtsezko aldaketak" egin zizkion aldundiak, eta tramitazioari hasieratik ekin behar dio berriz. Hori dela eta, errauste plantaren proiektuari emandako baimenak ez du balio aldundiaren planak aurrera egiteko. Jaurlaritzak dio "beste proiektu bat" dela oraingoa. Plan berrian TMB planta ezinbesteko azpiegitura denez, plana ezingo da martxan jarri azpiegitura horrek baimena lortu arte.

Diputazioak gogor kritikatu zuen Jaurlaritzaren erabakia. Iñaki Errazkin Gipuzkoako Ingurumen diputatuaren esanetan, "zabortegien inguruan bizi diren herritarrei eragingo die" erabakiak, eta gipuzkoarren "kaltetan" ari da EAJ: "TMB plantak lehengo azpiegiturek baino ingurumen eragin txikiagoa du, eta, kasu horietarako, legeak ez du aurreikusten beste baimen bat eskatu beharrik". Oztopoak oztopo hondakinak birziklatzean oinarritutako ereduarekin aurrera egingo dutela adierazi zuen Errazkinek.

EAJko Markel Olanok, berriz, Jaurlaritzaren erabakia babestu egin zuen: "Proiektu berria denez, baimen berria behar du". Bilduren aurka jo zuen Olanok. PSE-EEko Denis Itxasoren ustez, "espero zena" gertatu da, eta "okerrena iristeko" dago hondakinen inguruko gatazkan. PPko batzarkide Txema Murgiondoren esanetan, hondakinen kudeaketa "ezin okerragoa" ari da izaten, "beste atal askotan bezala".

Aldundiaren asmoa da TMB planta Zubietan eraikitzea, errauste planta egitekoa zen lursailaren ondoan. Aurkeztutako proiektuaren arabera, 170.000 tona jasotzeko egongo da prestatuta azpiegitura hori, eta bi dira plantaren helburuak: hondakinak bereizi eta ahal den gehiena berreskuratzea, birziklatzera edo konpostatzera eramateko; eta nahastutako hondakinak sortzen dituzten kutsagaiak desagertzea. Ondoren, berreskuratu ezin diren hondakinak hondakin geldoen biltegira eramango lituzkete.

Proiektuaren beste oinarria konpost plantak dira. Hiru aurreikusten ditu aldundiak, lurraldearen beharrei erantzuteko: Lapatxeko planta (Azpeitia) —martxan dagoen bakarra—, Epelekoa (Bergara) —eraikitzen ari dira— eta Zubietan egin asmo dutena. Urtez urte materia organiko gehiago ari da biltzen Gipuzkoan —13.000 tona iaz—, eta Lapatxeko planta ez da nahikoa. Ondorioz, zati handi bat Gipuzkoatik kanpo ari dira eramaten, Nafarroara. Hiru planten artean, 80.000 tona tratatu ahal izango dituzte, herrialdean bildutako hondakin organiko guztia.

Plan berriaren helburu nagusienetakoa lurraldeko hiru zabortegiak ixtea da. Epeak ere zehaztu zituen aldundiak, baina Jaurlaritzaren ebazpenaren ondoren kolokan gelditu da zabortegien itxiera. Zarauzko Urtetakoa abenduaren 23an zuten ixtekoa; Azpeitiko Lapatxekoa, apirilean; eta Sasietakoa (Beasain), hurrengo abenduan. Oso litekeena da zabortegien itxiera atzeratu behar izatea. Hiru herrietako alkateek gaitzetsi dute Jaurlaritzaren erabakia.

Zestoan, biltegia

Zabortegien itxieraren egutegian ez ezik, hondakin geldoen biltegian ere eragingo du Jaurlaritzak TMB plantari baimena ez luzatu izanak. Izan ere, Zubietako plantako hondakin bizigabeak eraman behar zituzten bertara.

Aldundiak urriaren 13an jakinarazi zuen biltegia Zestoako Osinbeltz harrobian jartzea erabaki zuela. Erabakiak zeresan ugari sortu zuen herrian, eta aldundiko ordezkariak bertan zirela hainbat batzar ireki egin zituzten, proiektuaren berri emateko. Hainbat zestoarren kezkak ikusirik, azkenean galdeketa bat egingo dute biltegiari buruz. Parte-hartze prozesu bat jarriko dute martxan herrian informazioa zabaldu eta herritarren ekarpenak jasotzeko.

Kontra-eskultura batez eman zioten erantzuna. AEBetara artzain joandako euskal herritarrak omentzea zen asmoa. Horregatik egin zioten enkargua Nestor Basterretxeari, eta abstrakzioaren mugan zen giza figura handi bat sortu zuen eskultoreak; herdoil ku...

PROIEKTUAN GASTATUA, MILIOI EUROTANPasaiako Portu Agintaritzaren arabera, bi milioi euro gastatu dituzte kanpoko portuaren proiektuko tramitazio eta komunikazio ekintzetan. Beste iturri batzuek diotenez, gastatutako diru kopurua handiagoa da, ordea, J...

AHT-KO LANEN KOSTU IRREGULARRAK, MILIOITAN.EH Bilduk maiatzean salatu zuen 9 milioiko gainkostua "justifikatu gabe" dagoela AHTaren Tolosa-Hernialde zatiko lanetan. Urrian, bestalde, lanek lur azalean zulo bat eragin zuten. Tolosaldeko udalek lanak e...

HERNANI. Urtarrilaren 8an, Euskal Preso Politikoen bitartekaritzaren aurkako polizia operazioa egin zuen Guardia Zibilak. Zortzi lagun atxilotu zituen, eta abokatuen bi egoitza zein atxilotuen etxebizitzak miatu. Eloy Velasco epaileak zortzi bitarteka...

Pinturatik kartelgintzara, zinemagintzatik eskulturara, Bermeotik Argentinara, Renotik (AEB) Hondarribira. Euskal Herritik mundura. Eta handik, artista handienek soilik erdiesten duten hilezkortasunera. Nestor Basterretxea iragan den uztailaren 11n ze...

"Zentzua duenak badaki ezin dela egin". Pasaiako Portu Agintaritzako presidente Ricardo Peñak uztailean egindako hitzak dira. Pasaiako kanpoko kaia ez dute eraikiko, oraingoz. Aurreko hilabeteetan iragarritako asmoa irailaren 25eko bileran onartu zuen Pasaiako Portu Agintaritzaren Administrazio Kontseiluak. Agintaritzak azaldu zuenez, "saihetsezina" da kanpoko kaiaren proiektua bertan behera uztea, haren aldeko argudioak "bata bestearen atzetik" desagertu direlako. Hala, azken urteetan hainbeste zeresan sortu duen egitasmoa bertan behera gelditu da, oraingoz: "Inork ez daki hamar urte barru zer gertatuko den. Horregatik ez gara gai esateko kanpoko portuak ez duela etorkizunik, baina gaur egun ditugun datuekin eta ahalmenarekin ikusten dugu ezinezkoa dela".

Proiektua aurkeztu zutenetik, ingurumen aldetik kezka handia sortu izan du proiektuak. Ia 5.000 alegazio jaso ditu, eta gehienek kostaldean egingo lukeen kaltea nabarmentzen dute. Espainiako Ingurumen Ministerioak berak ere azaldu zuen kanpoko portuaren aurkako jarrera, 2011n. Hala ere, proiektua bertan behera uzteko argudioetan ez dute ingurumena aipatu. Krisi ekonomikoak zuzenean eragin du erabakian.

Bereziki, hiru arrazoi eman ditu Portu Agintaritzak egitasmoa eteteko. Batetik, trafikoaren jaitsiera. Oraingo portuak 6,3 milioi tonarentzako gaitasuna du. Kanpoko portuaren azken proposamenak 9 eta 17 milioi tona arteko trafikoa iragartzen zioten. 2013an hiru milioira ere ez zen iritsi portuak mugitutako zama. Trafiko handieneko urtean, 2003an, sei milioi tona mugitu zituen. Aurrera begira egindako aurreikuspenek ere urruti ikusten dituzte kopuru horiek.

Bigarren arrazoia kanpoko portuak aterpetu behar zuen Iberdrolaren ziklo konbinatuko zentralaren proiektua bertan behera geratu izana da. Energiaren merkatuko gorabeherek, eta, bereziki, ziklo konbinatuko zentral termikoen krisi larriak proiektu hori bertan behera uztera eraman du Iberdrola.

Azken arrazoiak finantzaketarekin dauka zerikusia. Kanpoko portuaren zati handi bat etxebizitzen salmentarekin estali behar zen. Alabaina, etxebizitzen merkatuaren erorketak guztiz zalantzan utzi zuen egitasmo hori.

Finantzaketari dagokionez, proiektuaren beraren azken bertsioak 750 milioi euroko kostua iragartzen bazuen ere, aditu gehienen arabera, oso behetik jota zegoen kostu hori. Joxe Joan Gonzalez Txabarri jeltzaleak, esaterako, Pasaiako Portu Agintaritzako presidente zenean 2.500 milioi inguruko aurrekontua aurreikusten zuen, 2008an. Miguel Buen sozialistak egitasmoa erdira txikituta 750 milioi euro aipatu zituen. Diru asko bazen ere, askoz ere gehiago kostatuko zen portua. Adibidez, Coruñako (Galizia) kanpoko portua 370 milioitan adjudikatu zuten, eta 700 milioiko gastua gainditu du jadanik.

Erabakiaren berri izan orduko PSE-EEk kritika egin zion agintaritzari; Gipuzkoako buru Iñaki Arriolaren arabera, "aitzakiak" dira agertutako argudioak, eta kanpoko portua "ezinbesteko" azpiegitura da. EH Bildurentzat, berriz, erabaki "pozgarria" da. Gipuzkoako Ingurumen diputatu Iñaki Errazkinen esanetan, gainera, "zaila" izango da kanpoko portua "justifikatzeko" beste aukera bat izatea.

Badiaren biziberritzea

Kanpoko kaiaren proiektua bertan behera utzita, Pasaiako Portu Agintaritza badia barruko portura begira jarri da: "Neurriak hartu beharko ditugu, daukagun lur samurraren erabilera hobetzeko", esan zuen Peñak BERRIAn, irailean egindako o elkarrizketan. Horrez gain, pasaitarrekin "ondo moldatzeko" saio bat egiten ari direla ere adierazi zuen: "Gaur egungo egoera ez zaigu gustatzen".

Hirigune batean dago portua, eta pasaitarrek urte askotan eskatu izan dute zati bat herriko gabeziei aurre egiteko. Izan ere, Gipuzkoako dentsitate demografiko handiena duen eremua da. Agintaritzak dio lur batzuk uzteko prest dagoela baina "gehiena" behar duela. Kanpoko portuaren egitasmoa eten arren, izango dute zertaz eztabaidatu.

Gaur, 19:00etan, Xalbador, izana eta izena dokumentala proiektatuko dute Zumaiako Aita Mari zineman. Eneko Dorronsoro zinemagile zumaiarrak aurkeztu berri du Urepeleko (Nafarroa Beherea) bertsolariaren inguruko ikus-entzunezkoa, eta gaurko emanaldian ...