Erabakia, desanexioa, parte-hartze prozesua... Kontzeptu horiek eragile politiko guztien ahotan ibili dira aurten, Gipuzkoako bi auzok abiatutako burujabetza prozesuek aurrera egin duten heinean. Itziarren, konpontze bidean da auzia, herritarrek erabakitzen zutena errespetatzeko konpromisoa hartua baitu Gipuzkoako Foru Aldundiak; Igeldoko herritarrak, berriz, zain daude oraindik, desanexio dekretuaren kontra EAJk, PSE-EEk eta PPk aurkeztutako helegitea noiz konponduko.

Aurten, bi galdeketa egin dituzte Itziarren, maiatzaren 25ean eta azaroaren 30ean, eta bietan ala bietan, auzo udalaren aldeko hautuak aise irabazi du, parte hartze zabalarekin. Itziarren eta Debaren arteko eztabaidaren sustraiak, ordea, askoz sakonagoak dira.

Hamarkadatan Debarekiko desanexioa lortu nahian aritu dira Itziarko herritarrak, eta Itziar Herria Sortzen plataforma ere horretarako sortu zuten. Urte luzez ez atzera ez aurrera geratu zen eztabaida, eta, denbora horretan, Gipuzkoako beste auzo batek —Ereñotzuk, Hernanin— auzo udalaren bidea hartu zuen. Bide orria argi ikusita, handik jotzea erabaki zuten itziartarrek ere.

Debako Udalak iaz hasi zuen auzo udala eratzeko prozesua. Denon Herria izeneko plataforma bat sortu zuten, eta hainbat pertsona ezagunen babesa jaso zuten. Baina desanexioaren aurka zeuden alderdiek arazoak ikusi zizkioten auzo udalaren aukerari ere: erakunde berriak hartu beharreko lur eremuarekin piztu ziren desadostasunak.

Izan ere, auzo udalaren proposamenak barruan hartzen ditu Itziar, Itxaspe, Elorrixa, Mardari, Lastur, Endoia, Arbizkoa, Egia eta Arriola. Debako beste herritar batzuek Gora Deba plataforma sortu zuten, proposamen horren aurka. 1.200 herritarren sinadurak bildu zituzten, auzo udala Itziar eta Itxaspera mugatzeko eskatuz.

Auzia, berriz ere, blokeo egoeran sartzeko arriskua ikusita, Denon Herria erakundeak herri galdeketa egin zuen maiatzaren 25ean, auzo udala sortzekoa zen bederatzi gune horietan. Herritarren hiru laurdenek eman zuten botoa, eta %95ek eman zioten baiezkoa, lurralde horiek guztiak barruan hartuz.

Ekainaren 17an, Debako udalbatzak bilera egin zuen, eta Itziar auzo udal bihurtzearen alde agertu zen. Alternatibak, Aralarrek, Itziar Herria Sortzen taldeak eta EAko zinegotzietako batek aldeko botoa eman zuten; EAJk, Ezker Anitzak eta EAko beste zinegotziak, berriz, aurkakoa.

Azaroaren 30ean egin zuten bigarren herri galdeketa Itziarren, Debako udalbatzak Itziarko auzo udala eratzea onartu du. Ados zaude? galderari erantzuteko. Baiezkoak babes handia jaso zuen (%96 inguru), eta parte hartzea %72koa izan zen. Orain, Gipuzkoako Aldundiak dekretuz onartu beharko du auzo udalaren sorrera —horren aldeko pausoak emango dituela iragarri du Martin Garitano ahaldun nagusiak—. Izaera berriarekin, Itziarrek autonomia izango du hainbat gai kudeatzeko.

Igeldoko auzia, kolokan

Igeldoko desanexio prozesuak ere zeresana eman du aurten. Herri galdeketa iazko azaroan egin zuten, eta bozen %61 izan ziren udalerri gisa antolatzearen aldekoak. Aldundiak dekretu bidez onartu zuen desanexioa, baina ez zen gauzatu, Donostiako Udaleko oposizioko alderdiek helegitea jarri eta epaitegiek gibelera bota baitzuten diputazioaren erabakia. EAJren ustez, aldundiak dekretua kendu beharko luke, eta horren ondotik zabaldu beharko litzateke erabakitze prozesua, Donostiako Udalak bultzatuta.

Igeldoko Itsas Aurre elkarteak, berriz, jeltzaleen "hipokrisia" salatu zuen azaroan, Usansoloko (Bizkaia) desanexioa babesten duelako eta Igeldokoari, ordea, trabak jartzen dizkiolako. EAJko burukideei jarrera aldatzeko deia egin zien plataformako kide Jose Ignacio Galparsorok: "Ikus dezatela Bizkaian zer egin duten, eta demokrazian eta erabakitzeko eskubidean sinisten badute, alda dezatela hemen ere".

Eibarreko zaleek ez dute erraz ahaztuko 2014ko maiatzaren 25a. Data hori talde armaginaren jarraitzaileen buruan geratu da gordeta. Egun hartan Eibarrek balentria historikoa lortu zuen, Alavesi 1-0 irabazi eta Lehen Mailara sailkatzea lortuta. 28.000 ...

BEHOBIA-DONOSTIALASTERKETAREN ALDIAK.Azaroaren 9an, 50. aldiz jokatu zuten Behobia eta Donostia arteko lasterketa. 27.003 lagunek parte hartu zuten, eta 44k ez beste guztiek amaitu zuten. Korrikalarien kategorian, Jose Carlos Hernandez (1.01.38) eta V...

URNIETA. Bederatzi hilabete greban igaro ondoren, Irungo eta Urnietako IAT ibilgailuen azterketa teknikoko zentroetako langileak lanera normal itzuli ziren martxoaren 24an. 2013ko ekainetik Urnietakoa itxita zegoen, eta Irungoa, erdizka lanean.

Espainiako Justiziak eta Poliziak ezker abertzaleko gazte mugimenduaren aurka 2007an botatako sokan beste korapilo bat izan da irailaren 22tik abenduaren 18ra bitartean epaitu dituzten 28 gazte independentisten kasua. Auzipetuetatik sei dira gipuzkoarrak: Ainara Ladron (Elgoibar), Beñat Lizeaga (Zumaia), Aitziber Plazaola (Bergara), Jazint Ramirez (Donostia), Xalba Ramirez (Donostia) eta Julen Zuaznabar (Astigarraga). 28en erabakiz, euren aurkako sokari korapilo propioa jarri diote aurtengo udazkenean: Azpeitiko Loiola basilikan eraikitako Askegunea.

Irailaren 22an hasi eta atzo arte, Espainiako Auzitegi Nazionalean Segi gazte antolakundeko kide izatea leporatuta epaitu dituzten 28 gazteetatik hamalau 2010eko urriaren 22an atxilo hartu zituzten. Horien artean Ladron eta Zuaznabar zeuden; eta atxiloaldian tratu txarrak jasan izana salatu zuten biek epailearen aurrean eta espetxeratu egin zituzten.

Atxiloketatik ihes egitea lortu zuten, berriz, Lizeagak, Plazaolak zein Jazint eta Xalba Ramirezek. Hainbat hilabetez ezkutuan egon ondoren, Izpuran (Nafarroa Beherea) agertu ziren beste lau gazterekin batera 2011ko otsailaren 21ean, eta astebeteko itxialdia egin eta gero, guztiak atxilo hartu zituzten ondorengo egunetan. 2012ko martxotik uztailera bitartean askatu zituzten denak, bakoitzak 30.000 euroko bermea ordainduta, betiere.

Aske geratu zirenetik bi urte baino gehiago igarota etorri zen euren aurkako epaiketaren txanda. Ekainaren 11n absolbitutako beste 40 gazteei leporatzen zizkieten delitu berak egozten zizkietenez, epaiketa bertan behera uzteko eskatu zuten 28ek ekainaren 22an. Halakorik gertatu ez zenez, desobedientziaz erantzuteko erabakia hartu zuten, eta epaiketa hasteko bezperan, irailaren 21ean, agerraldi jendetsua egin zuten Azpeitiko Loiola basilikaren aurrean. Konponbidea bai, epaiketarik ez lelopean iragarri zuten bost gaztek epaiketara ez aurkezteko erabakia hartu zutela, eta Loiolan Askegunea osatzeko deia egin zuten.

Prozesua jo puntuan

Loiolan geratu zirenetako bat da Jazint Ramirez donostiarra. Haren hitzetan, beste urrats bat egiteko beharra ikusi zuten: "Epaiketa hasi aurretik ikusten genuen egokia zela urrats hori egitea: kondena bati erantzutea baino, epaiketa bera jartzea jo puntuan. Ez genuen absolbituak izatea nahi, gure aurkako prozesua bera, eta epaiketa politikoak oro har, ez gauzatzea nahi genuen". Epaiketari hedabideetan lekua izateko aukera ematen zion horrek: "Halako ekintzak oso ikusgarriak dira, eta oihartzun handia dute Euskal Herrian, estatu mailan, zein nazioartean".

Baina planteamendua berria zen beste epaiketa politiko batzuen aurka osatutako Askeguneekin alderatuta: sententzia irmoa irten ostean desobeditu ordez, epaiketara aurkezteari ere muzin egin baitzioten.

Eskubide zibil eta politikoen defentsarako Eleak mugimenduko kide Txerra Bolinagaren iritziz, positiboa izan zen aldagai hori txertatzea: "Bestela, epaiketa normal hasiko zen. Eta erabaki horri esker oihartzun handiagoa eduki zuen". Mezua hedatzeaz gain, autoritatearen aurrean ahalduntze jarrera eskuratzea garrantzitsua da, Ramirezen ustez: "Posizio bat markatzen du desobedientzia jarrerak, botere judizialari legitimitatea kentzen zaio. Estatuak baino baliabide gutxiago izan arren, ahalduntze bat da norberarentzat ere".

Edonola ere, Angela Murillo epaileak epaiketa hasi orduko agindu zuen aurkeztu ez ziren bostak atxilotzeko, eta ertzainak irailaren 22ko arratsean bertan joan ziren Loiolako basilikara. 18:30 aldera iritsi zen polizia Askegunera, eta basilikaren aurrean herri harresia osatu zuten ehunka herritarrek auzipetuak babesteko. Hiru ordu igarota alde egin zuten ertzainek handik bost auzipetuak atxilo hartuta.

"Oso urduri" egon zen Ramirez harresiaren barnean, eta atxiloketak sentimendu kontrajarriak eragin zizkion: "Beste harresi batzuetan parte hartu nuen, baina jendea zu babesten ari dela dakizunean oso bestelakoa da, ez duzulako ingurukoek horregatik min hartzerik nahi. Sentimendu kontrajarriak nituen, atxilotu egin ninduten baina pozik nengoen aldi berean".

Berrituz joan beharra

Bolinagak herritarren erantzuna oso ona izan zela nabarmendu du, eta gertatuak gertatu, pozik amaitu zutela: "Bagenekien Loiola irisgarritasun aldetik ez zela oso egokia, baina jendetza etorri zen hala ere, ikusgarria izan zen. Askeguneek badute zerbait, elkartasun giro hori kutsatu egiten da".

Orain arte egin diren antzeko ekintza guztiek izan dute arrakasta bertsua, baina Askeguneak eta herri harresiak tresna gisa berritzen joan beharra dago: "Ezin da dena berdin-berdin errepikatu, dinamika erretzeko arriskua baitago; gauza berriak asmatu beharko dira, eta horretan gabiltza". Poliki-poliki beste urrats batzuk egiten badira, desobedientzia mota horren balioa iraunarazten asmatuko dutelakoan dago Bolinaga: "Egia da, oraingoz, estatuari ez diola kostu handirik ekartzen, baina esango nuke dohainik ere ez zaiola irteten".

Iragan den asteartean, hamabi auzipeturen kontrako akusazioa erretiratu zuen fiskalak, tartean, Ramirezen kontrakoa. Gainerako 16 auzipetuentzat, ordea, seina urteko zigor eskaerak mantendu zituzten. "Positiboa iruditu zaigu erabakia, eta alde batetik, pozik gaude; baina aldi berean, sekulako amorrua ematen digu beste 16 lagun akusatuen aulkian gelditu izana. Ez dugu ongi ulertu zergatik utzi gaituzten batzuk prozesutik kanpo, eta beste batzuk, berriz, auzipetuta jarraitzen dute". 16 gazte horiek sententziaren zain daude orain. Akusazio berdinengatik 40 lagun absolbitu izanak "esperantzarako argi izpi bat" sortzen dio Ramirezi.

DONOSTIA. Donostiako 62. Zinemaldiko film onenaren Urrezko Maskorra Carlos Vermut zinemagilearen Magical Girl filmari eman zioten. Lehen aldiz, film euskaldun bat ere lehiatu da Zinemaldiko Sail Ofizialean: Loreak, Jon Garaño eta Jose Mari Goenaga zuzendarien lana.

PASAIA. Trintxerpeko (Pasaia) lau etxebizitza blokek su hartu zuten Urtezahar gauean, eta 42 familiak etxetik kanpo hasi behar izan zuten urtea. Ikerketaren arabera, itsas bengala batek eragin zuen sutea. Urte osoan, jaialdi ugari egin dituzte herrian...

Denborarekin oso gauza bitxia gertatzen zaigu. Sarritan, asteak infinituak bihurtzen zaizkigu, batez ere, astelehen goizetan, ostirala argi-urte batera dagoela iruditzen zaigu eta. Bestalde, egunerokoan errutina aspergarrian murgilduta gabiltzanean, bizkor doan sentsazioa izaten dugu: egunak, hilak eta urteak arinegi doazela, egutegiko orriak hegaztada batean desagertzen zaizkigula begitantzen zaigu.

Baina era berean, beti gazte perpetuoak beti berdin gaudelakoan gaude; nahiz eta adinean aurrera joan. Askotan esaten dugu gaztetxoek zahartzen gaituztela: biberoia ematen genion mutikoari ahotsa aldatu zaio, duela gutxi jaio zen ilobak laguntxoekin egindako azken barrabaskeria kontatzen digu, eta ikasle gazteek eskuko telefono gabeko kontuak kontatzen dizkiegunean arraro begiratzen gaituzte. Orduan konturatzen gaztaroa lehen aldiko kontua dela eta gu beste fase batean gaudela: helduaroan. Eibarko Katilluk esan zuen moduan: "Edozein kakaumek jakaz 70 urte".

Urte amaierako data hauetan, ez dakit egutegi, agenda eta abarrak aldatzen digulako den, baina kontzienteago gara denboraren joanaz, zein bizkor pasatu den urtea, eta zein gutxi aldatu eta aurreratu dugun! Urte aldaketak nostalgiara ere bagaramatzala esango nuke, eta gure joerak atzera begiratzeko parada ematen digutela.

Atzera so eginez gero, gauza gutxi dauzkagu nabarmentzeko. Aspaldiko lagunekin elkartzen garenean gertatzen zaigunaren moduko zerbait: '—Zer moduz? —Tira, hainbestean, nobedaderik barik. —Hala hobe, nobedadeak beti txarrerako izaten dira-eta. —Bai, hala da!'. Azkenaldian zenbatetan izan ote dugun elkarrizketa hau, ezta? Etsigarria da, benetan, pentsatu eta aztertuz gero! Ezin dakiguke ezer onik gerta, errutina da onena, gertaera onak izateko momentua pasatu zaigu dagoeneko.

Baina aurtengo aktualitatea ikusita, helduon joera bera dela esango nuke; izan ere, nire sentsazioa da lehengo moduan gaudela, gauza gutxi aldatu direla, immobilismo hutsean murgilduta. Euskal Herriko arazoak iazko moduan daude: euskara, politika, nortasuna, ekonomia, berdintasuna, ekologia… Askotan atzera goazen sentsazioa ere badut, aldaketak, egotekotan, txarrerako direlako, dena delako murrizketa: zerbitzu publikoetan, norbanakoen eskubideetan, soldatetan, langileen eskubideetan, emakumeon askatasunean…

Ez dakit ona den atzera hainbeste begiratzea, nahiz eta euskal esaera zahar dioskun atzeak erakusten du aurrea nola dantzatu, eta egia izan daiteke. Baina hain da jasangaitza eta aspergarria panorama… egia ere bada beste lelo famatu batek dioela 'atzera pasorik ez, ezta inpultsoa hartzeko ere'. Betetzen ez dugulakoan nago, askotan zirkuluetan mugitzen garenez orain hogei-hogeita bost urte izandako eztabaida eta hausnarketa berak planteatzen ditugu berriak balira legez. Beharbada, ez da atzera egitea izango, baina ez dakit larriagoa ez ote den: buelta-bueltaka jarduteak gure zilborrari begiratzea baino ez dakar, eta irtenbiderik lortzeko aukerarik ez.

Baina errukirik gabe denbora aurrera doa, gu zirkulutan mugitu ala lerro zuzenean, luze edo labur dela iritzita ere, Pablo Milanesen kantuan bezala: ' Denbora pasatu egiten da, zahar jartzen ari gara, maitasuna ez dut atzo bezala irudikatzen…'

Gipuzkoako Diputazioak emandako datuen arabera, herrialde osoko birziklatze tasa %45ekoa da, duela bost urtekoaren bikoitza; udalerrien erdiek baino gehiagok %70etik gora birziklatzen dute, eta 43.000 gipuzkoarrek konposta egiten dute. Ondorioz, aurten 2007an baino %40 hondakin gutxiago bidaltzen da zabortegietara (170.000 tona).

Birziklatzea eta konpostatzea dira aldundiaren planaren zutabeak, eta norabide horretan hainbat herritan aldaketak egin dituzte hondakinen bilketan. Azken urteetan eztabaida asko sortu dituen gaia da bilketarena. 2009an, Usurbilek atez ateko sistema martxan jarri zuenetik, urtez urte gehiago dira sistema horren alde egin dutenak. Aurten, adibidez, hondakinak atez ate biltzen hasi dira Aretxabaletan, Ikaztegietan, Zestoan eta Pasaian.

Bestelako sistemak ere abiarazi dituzte, hala ere. Tolosan, esaterako, organikoa eta errefusa biltzeko txipa duten ontziak jarri dituzte. Udalaren arabera, %70eko birziklatze tasara iritsi dira. Azkoitian, berriz, eredu mistoaren aldeko apustua egin dute. Zabor nahasia biltzeko edukiontziak kendu, eta errefusa modu pertsonalizatuan biltzeari ekin diote. Fardel eta konpresentzako aparteko edukiontziak dituzte, organikoarenak bezala txip bidez kontrolatuak. Ataunen eta Ormaiztegin ere sistema mistoa jarri dute.

Mutrikun, kontsulta

Hilabeteetako parte hartzearen ondoren, azaroaren 30ean Mutrikun herritarrei galdetu zieten bi sistemaren artean zein nahi duten: edukiontziena —organikoa eta errefusa txiparen bidez— edo mistoa —organikoa eta errefusa atez ate; gainerakoak, edukiontziekin—. Edukiontzien sistemaren alde egin dute parte hartzaileen %82k. Udalaren helburua da %60ko birziklatze tasara iristea. Tasa horretara iristen ez badira, bestelako neurriak hartuko ditu.