GIPUZKOAKO HITZA

Gipuzkoako dantzaren hiriburu izateko bidean da Errenteria. Izan ere, aurtengo martxoan Dantzagunea Donostiako Txomin auzoan zegoen Artelekutik Errenteriako Niessenera eraman zuten.

Hiriburuko erdialdean bost urte zeramatzan Dantzaguneak, baina aurten itxi egin behar izan zuten, uholde arrisku handia zegoelako. Arteleku bera Donostiako Santa Teresa komentura eraman zuten, baina dantzari dagokion zerbitzua Errenteriara lekualdatu dute. Kokagune berria izanagatik, behin-behinekoa da Niessen kulturgunekoa. Izan ere, 2016an espero dute Lekuona okindegia zenaren eraikinera lekualdatzea. Errenteriako Arte Eszenikoen Zentroa egin nahi dute bertan.

Dantzaguneak kokagune berria izateak ez dio enbarazu egiten Arantza Balentziaga (Oiartzun, 1961) zentroko arduradunari: "Hiruzpalau hilabete daramatzagu bertan. Ni Oiartzunen bizi naiz, eta ez dago distantzia handirik Niessen kulturgunera. Gainontzekoek hartuko zuten jarrerarekin izu pixka bat banuen, inkomunikatuagoa-edo egongo zela irudituko zitzaiela uste nuelako". Hala ere, Dantzagunearen kokagune berria ezagututakoan izu horiek uxatu dituztela ziurtatu du: "Hona etorri zirenean ikusi zuten oso hurbil eta ondo komunikatuta dagoela".

Instalazioei dagokienez, "oso ongi" dagoela uste du Balentziagak. Hiru entsegu gela eta erabilera aniztuneko bat dituzte eskura bertan entseatzen duten dantzariek. "Horietako bi aretok linoliozko zorua daukate, eta oso egokiak dira dantzan aritzeko. Linolioa gaineko geruza da, eta azpiko geruza oso ondo eraikita dago. Kolpeak ondo jasaten dituzte. Beste gela batek egurrezko zorua du, beste diziplina batzuetan aritzen den jendearentzat: zapatilekin dantza egiten duten break dantzariak, klakea edo flamenkoa dantzatzen dutenak... Erabilera aniztuneko gelak zoru ona du, baina bilerak-eta egiteko pentsatuta dago".

Zerbitzu osoa

Balentziagarentzat "garrantzitsua" da horrelako eraikin batek "zerbitzu osoa" ematea, nahiz eta behin-behinekoa izan. "Hemendik urte batzuetara nork daki zer gerta daitekeen, ez dago nire esku; baina, orain, nahi dudan bakarra instalazioak egokiak izatea da, dantzariek minik har ez dezaten eta gustura egon daitezen".

Lekualdatzea duela gutxi egin bazuten ere, Niessengo gelak ez dira hutsik geratzen. Bost konpainia profesional "eta profesionalizazioaren bidean dauden beste batzuk" ari dira bertan lanean, ia egunero. "Hau saioetarako zentroa da, ez formaziorako —horretarako baitaude dantza akademiak—, eta ekimen pribatuak utzitako hutsunea betetzeko da". Arteleku ezagutzen ez zuelako Donostiara joaten ez den jendea ere batu zaie orain.

Hala ere, profesionalei itxitako eremua dela ukatu du Dantzaguneako arduradunak: "Eskolak prestatu nahi dituzten irakasleak etortzen dira, ikuskizun bat prestatu nahi dutenak; baita break dantzariak bezala sasoian egoteko entrenatu behar dutenak ere. Esan liteke jende mota asko batu dela Errenterian gaudenetik".

Errenteriako eta Oiartzualdeko dantza taldeekin harremana estutu dutela ziurtatu du Balentziagak. Etorkizunera begira, "ilusioz" dago, eta Lekuona eraikinean arte eszenikoen zentroa egiten dutenean egoera are aberasgarriagoa izango dela uste du: "Orain dantzariak bakarrik gaude, eta isolatuta egoteak ez du sorkuntzan hainbeste laguntzen. Lekuonan beste artisten eta gure arteko sinergiak egongo dira. Bata besteaz kutsatzea oso aberasgarria da. Oso proiektu polita izango dela uste dut".

Plan estrategikoan sartuta

Errenteriako Udalak, herritarren parte hartze prozesu baten ondoren, 2025erako plan estrategikoa aurkeztu zuen iaz. Planaren marka ADN Kreaktiboa da. Izenak dioen bezala, ekonomia sortzailea bultzatu nahi dute, eta, besteak beste, artea eta kultura indartu nahi dituzte.

2016rako, Lekuona eraikina Errenteriako Arte Eszenikoen Zentroa bilakatuko da. Gaur egun, lehen fasean daude. Eraikina egonkortzeko lanetan ari dira. Bigarren fasean, egokitzea landuko dute. Dantzaguneak ez ezik, beste hainbat diziplinak ere tokia izango dute okindegi zaharraren eraikin eraberrituan. Lekuonaren eraberritzeak 1.700.000 euroko kostua du. Horren %60 aldundiak jarriko du, eta gainontzekoa, Errenteriako Udalak.

Zenbatu berri ditut: 24 kamiseta, hamabi alkandora, hamaika praka, hamar zapata pare. 57 piezen etiketen arabera, berrogei Txinan edo Asia hego-ekialdean egin zituzten. Beharginak —umeak tartean— eguneko pare bat euroko soldatatik ez ziren pasako, zorigaiztoko tailerretan asteko 70 orduko lanaldiak eginagatik ere. Esklabotza boikotatzeko bigarren eskuko arropa erosi ahalko nuke, baina itsusiegia iruditzen zait ia beti. Bidezko merkataritzaren printzipioei jarraiki, janzki itxurosoak saltzen dituzten lauzpabost boutique ere ezagutzen ditut. Baina ufa, garestiak dira multinazionalenen aldean. Aukeran, nahiago bidegabekeriaren konplize jarraitu eta merke antzean armairua ederki hornituta eduki. Horrelakoxea naiz; beranduegi da, beharbada, aldatzeko.

Bart zezen plaza baten neurriko patata tortilla berdindu nuen, sei arrautzarekin taxututakoa. Zero zenbakidun zigilua zeramaten seiek: ekologikoak ziren, Brandenburgon nonbait aske dabiltzan oiloenak. Tortillarentzat osagai onenak erosten ditut, baina merkeagoekin konformatzen naiz gehienetan, 2 eta 3 zenbakidunekin. Badakit horien ekoizleek oiloak jaiotzetik torturatzen dituztela arrautzak egotzi ditzaten; ea laster Europako Batasunak estu hartzen dituen bi zangodun basapiztia horiek. Eta zer esanik ez, foie-aren tentaldia niri sortzeko ahateak lehertu arte puzten dituzten bihozgabeak ere. Nik, oraingoz, abereen tratu txarren konplize izaten jarraituko dut, halere. Nahiko nuke, baina dieta murriztu gabe ere garesti asko irteten zait hozkailua betetzea.

Sakelakoan Interneterako konexioa ipini berri dut; egun, etxetik 2.000 kilometrora egotea Oriora bizitzera joatea bezalaxe da. Ari naiz etekina ateratzen joan zen urtean erositako trasteari. Lehengoan erreportaje batean irakurri nuen kontu batek kezkatzen nau, hori bai. Gailuak fabrikatzeko beharrezkoa den koltanaren meategien kontrolagatik, hilero milaka hildako eragiten dituzten gerrak izaten omen dira Kongon. Ghanako kontrolik gabeko zabortegi baten irudia zekarren alboko orriak. Pornoa ikusteagatik birusez bete zaizkigulako baztertzen ditugun ordenagailuz beteta zegoen. Horretan ere konplize naizela uste dut; ea aurrekoek baino gehiago irauten didaten oraingo aparailu elektrikoek, arraioa.

Behin Alemaniako kontu korrontea banku etiko batean zabalduta, betiko aurrezki kutxako libreta zaharra ixtea pentsatu dut. Kutxaren bultzadatxoarekin etxea galdu berri zuen koitadu hark bere buruaz beste egin zuenean bururatu zitzaidan. Beraiek harrotu zuten burbuila eta! Baina egin beharreko gestioez ohartu naiz gero, fakturen helbideratzea aldatu… Ezinezkoa.

Atez atekoa ahuntzaren gauerdiko eztula denaz aspaldi konturatu nintzen. Kontsumitzaile moduan bakarrik sustatu dezaket iraultza, egunero, tranparik gabe, hor dago gudu zelai posible bakarra. Baina azaldu diezadatela nola egin; niri garestiegia eta korapilatsuegia suertatzen zait. Hori da nire aitzakia, behintzat.

Beharrezko konplize perfektua naiz. Kakaz leporaino nago.

Bigarren urtez, enplegua sustatzeko diru laguntzak martxan jarri dituzte Donostia mendebaldeko udalek: Andoaingoak, Astigarragakoak, Hernanikoak, Lasarte-Oriakoak, Urnietakoak eta Usurbilgoak. Enpresei diruz lagunduko diete inguru horretako langabeak ...

Donostiako disko eta liburu azokako partaideakDonostiako 39. Disko eta Liburu Azokan 45 erakusketariren lanak ikus eta eros daitezke. Idatzietatik Kantuetara lana nabarmendu dute antolatzaileek: Gabriel Aresti, Bernardo Atxaga eta Xabier Leteren testu...

Asteburu honetarako bertso saioak antolatu dituzte hainbat herritan. Usurbilen, bihar izango da saioa, herriko frontoian, 22:30etik aurrera. Miren Amuriza, Asier Azpiroz, Etxahun Lekue, Amets Arzallus, Unai Gaztelumendi eta Andoni Egaña arituko dira kantari.

Bergaran, aldiz, bertso bazkaria izango da igande eguerdian San Martzial zelaian. Agin Laburu eta Miren Amuriza izango dira han.

Txernobyldik eta Saharatik datozen haurrak hartzen dituzte udan Tolosaldean. Lan horretan aritzen dira Chernobil elkarteko eta Oporrak Bakean dinamikako kideak. Joan den astetik, Ukrainako hiru haur eta Saharako errefuxiatu kanpamentuetako beste 26 es...

Romanorum Playmobil Populus izeneko erakusketa ikusgai dago Irungo Oiasso Erromatar Museoan. Playmobil jostailuko klik panpinekin osatutako erakusketa da eta gaztetxoenak erakartzea du helburu.Guztira 2.000 klik panpinek osatzen dute Oiassoko erakuske...

Sei urte daramatza Aitor Oleak (Durango, 1965) Bergarako organoen zaindaritzan, eta "oso harro" dago. Organo jotzaileek instrumentua ezagutarazteko ardura dutela uste du; jotzeaz gain, jendea hezi behar dutela.Nola hasi zinen organoa jotzen?Aspaldiko ...

Uztailerako egitarau bete betea prestatu dute Oñatiko Antixeneko gaztetxean. Igandean, bi ikuskizunez gozatzeko aukera izango da: Etxepare Rap, batetik, eta Eroa Naizen taldea, bestetik.

Etxepare Rap izenaren atzean Imanol Epelde zarauztarra dago. Euskal literatura eta rap musika uztartzen ditu. Ikus entzunezko bitartekoak ere erabiltzen ditu. Literatura klasikoa eta rap doinuak sarri nahasten ez badira ere, Epeldek Axular, Bilintx, Jon Mirande, Txirrita eta beste askoren hitzei base erritmikoa jartzen die.

Eroa Naizen, berriz, Eibarko talde esperimental berria da.

Goierriko lanbide eskolak 50 urte bete ditu egun hauetan. Lanbideetan trebatzeko ekimen sozialez sortu zena titulazio unibertsitarioak eskaintzera iritsi da eskualdeko enpresen eta jarduera produktiboen lagungarri. Horrelakorik ez zatekeen posible izango borondate asko eta oso desberdinak bide berean jarri ez balira. Ondare handia da Goierriko eskolarena.

Antzeko esperientzia anitz ditugu Gipuzkoan eskualdez eskualde. Tokian tokiko industriaren beharrak eta laneratzeko eskubide eta aukerak maila orotako familiei eskaintzeko gogoak horrelako hamaika esperientzia sorrarazi zuen. Inoiz aztertu beharko da herri ekimen horien eragina gizarte kohesioan eta garapen ekonomiko, industrial zein teknologikoan.

Gazteei lan merkatuan txertatzeko aukera ematea eta bizibidea eskaini nahia zuten helburu esperientzia horiek. Esan daiteke, hamarkada luzeetan, gazteari herrigintzatik aitortu izan zaiola bere eskubideen artean eskolatua izatea, lanbide bat ikastea eta lanaren bitartez bere autonomia ekonomikoa eskuratzea.

Horren gurea izan den sentsibilitate horrek, ordea, egungo errealitatearekin talka egiten du. Hau da, Euskal Herrian 24 urtez beheiti lanerako prest dauden gazteen %43 langabezian daudela (Gipuzkoan %34,5). Gainera, lanean ari diren gazteen %22,6 aldi bateko kontratuarekin ari direla eta orotara %40,4k dedikazio murriztua dutela nahiz eta gehiago lan egiteko prest egon. Esaten ari garena beste hitz batzuekin esan daiteke: alegia, gure artean gazteentzat lana eskas dela eta pobrezian bizitzeko bidea zabal-zabala.

Begien aurrean duguna, beraz, Gipuzkoako gizarte eragileek hamarkadetan sustatu izan duten gizarte ereduaren kontrakoa dugu. Gazteak trebatu arren, gazte horientzat lekurik ez gure lan merkatuan. Hainbat gazte bere gaitasunaz azpiko lanak betetzen, beste hainbat urte luzez ikasitako horretan ezin jardun… alferrik galtzen ari den hamaika ahalegin eta ilusio.

Errealitate konplexu baten aurrean gaude, eta ez dago formula magikorik. Gazteek lan merkatuan lekua izatea edo ez izatea "merkatu" delako horren baitan ez ezik, enpresa jabeen asmo, finantzaketa aukera, araudi eta lege nahiz politika publikoen baitan ere badago. Baina arretaz aztertuta, ikuspegi konplexuzale hori aitzakia ere izan daiteke. Izan ere, gurearen oso antzekoak diren ekonomietan, Danimarkan, Finlandian edo Alemanian, esaterako, gazteen langabezia %10aren azpitik dabil. Hau da, jarduera produktiboak gazteak kontratatzeko joera izan dezake edo ez, horretarako jartzen diren bideen arabera. Argi dago gazteen enplegua herri estrategien parte dela, eta horrek herri mailako adostasuna behar duela, nork berea bete dezan.

Gazteak kontratatzea enpresaren egungo negozio bolumenak izan dezakeen bilakaeraren arabera utziz gero, jai dago bolada batez. Beraz, esan daiteke gazteen enplegua eraginkortasunez sustatu behar dela, eta eginkizun hori lideratzea administrazioari dagokiola.

Egia da Madrilgo administrazioaren erabakiak pairatzen ari garela lan merkatuari eta gastu publikoari dagokionez. Eta egia da horrek mugatu egiten gaituela herri gisa lan harremanak arautzeko orduan. Baina milaka gazte kalean utzi, gure baliabideak alferrik galtzera eman eta gure eskualdetako enpresak zaharkitzera kondenatzen dituen inposizioak erantzun indartsuagoa eskatzen du. Egun indarrean dagoena baino indartsuagoa. Gazteek beren bizitza proiektu duina egiteko eskubidea dutelako, eta gure gizarteak zein ekonomiak gazteak behar dituelako. Gainerakoan, gure gizartearen hamarkadetako joeraren kontra goazela onartu beharko dugu, horretan ere bai.