Mai 23, 20142014-05-230 0

Ez dute eraitsiko

Irailean beteko ditu ehun urte Donostiako Arte Ederren eraikin enblematikoak, baina, ospakizunak baino gehiago, eztabaidak inguratu du hilabeteotan. 1914an, zinema areto gisa inauguratu zen; hasieran, antzokia zen, eta gero Donostiako Orfeoiaren zein ...

Mai 23, 20142014-05-230 0

Berdintasuna, hezkuntzatik

"Tabuak eta beldurrak" egunerokoak dira epilepsiaren inguruan. "Tristea da XXI. mendean hori ikustea". Alfonso Lopez de Etxezarretak gertutik bizi du hori, Gipuzkoako Epilepsia Elkarteko presidentea baita. Gaixotasuna dutenenganako "arbuioa" dago giz...

Mai 23, 20142014-05-230 0

ARANZADI, ZERO ZABOR NORABIDEAN

Aldundiak eta Aranzadi Zientzia Elkarteak hitzarmen bat sinatu dute zero zabor norabidea sustatzeko. Aranzadik hiru konpromiso hartu ditu: egoitzetako kafe makinetan erabiltzen diren erabilera bakarreko edalontziak murriztea, edalontzi berrerabilgarri...

Mai 23, 20142014-05-230 0

Atzerritik bozkalekuei begira

Europako Parlamenturako hauteskundeak egingo dira igandean. Kanpaina osoan alderdien mitinak izan dira Gipuzkoako herrietan, propaganda afixak etxeetako postontzietan, eta botoa eskatzen zuten bozgorailuak autoetan. Gaur da kanpainako azken eguna, bihar gogoeta eguna izango baita.

28 herrialdetako herritarrak daude deituta igandean botoa ematera, guztira 751 eurodiputatu aukeratzeko. Baina bakoitzak ezberdin begiratzen die hauteskundeei. Gipuzkoako Hitza-k Europan bizi diren zenbait gipuzkoar galdekatu ditu, han eta handik zer-nolako ikuspuntua duten jakiteko.

ANA ETXABURU

Mutrikuarra Belgikan

"Nahiz eta jendeak interesik ez izan, bozkatzera behartuta daude"

1. Belgikan bizi naiz, Braine-L'Alleud izeneko herri batean, Wallonian, Bruselatik hurbil. Ia bost urte daramatzat hemen. Gazte eta haurrentzako erakunde batean lan egiten dut, proiektu koordinatzaile moduan. Bruselako Euskal Etxeko zuzendaritzako partaide ere banaiz.

2. Belgikan hiru hauteskunde izango dira maiatzaren 25ean: europarrak, federalak eta erregionalak. Erregionalek eta federalek indar handiagoa dute hemen, jende ezagunagoa dago zerrendetan, eta denbora askoz gehiago hartzen dute komunikabideetan. Europarako zerrendagaiak ez dira karteletan ikusten, adibidez.

3. Arrazoi beragatik belgikarrek interes handiagoa dute hauteskunde erregional eta federaletan. Horretaz gain, hemen derrigorrezkoa da bozkatzea. Nahiz eta jendeak interesik ez izan, bozkatzera behartuta daude.

4. Ez dut bozkatuko hauteskunde hauetan. Alde batetik, ez ditudalako hurbil ikusten, nahiz eta Europako Batzordea hemen izan; eta, beste alde batetik, Europan lan egiten dutenek horrenbeste diru irabazten dute, Brusela eta inguruetan gizartea bi abiadurara doa: "eurokratak" eta besteak. Guretzat ezinezkoa da etxebizitza bat erostea Bruselan, adibidez.

5. Ez dut uste Euskal Herrian egonda Europako hauteskundeetan bozkatuko nukeenik, urrunago ikusiko nuke oraindik ere Europa. Belgikan bizita arrazoiak pertsonalagoak direla esango nuke.

AINARA MAIA

Irundarra Txekiar Errepublikan

"Ez dute interes handirik, ez bada euren bertako eskubideak aldarrikatzeko"

1. Brno hirian bizi naiz, Txekiar Errepublikako Morabia eskualdeko hiriburuan. Seigarren urtez bizi naiz bertan, euskara irakurle [irakasle] gisa Brnoko Masaryk unibertsitatean.

2. Kalean alderdi txekiarren kartelak daude (ODS, CSSD, Moravane…), prentsan ere ageri dira alderdien iragarkiak, eta Interneten eta sare sozialetan ere ageri dira; mitinak apenas dauden, baina iragan asteburuan, esate baterako, manifestazioa eta mitin bat egon dira bertako alderdi nazionalistarena (Moravane); horiek Txekiar Errepublikan autonomia eskatzen dute.

3. Bertako herritarrek ez dute interes handirik Europako hauteskundeekiko, ez bada euren bertako eskubide nazionalak edo erregionalak aldarrikatzeko, Moravane alderdi abertzalea, kasurako.

4. Hemen bizita, Euskal Herria urrun sentitzen dut Estatuen Europa honetan; pixka bat dezepzionaturik nago, ikusirik Euskal Herriko interes nazionalak estatuen interes ekonomikoen azpian daudela. Ikusirik Euskal Herria baino txikiagoak diren beste estatu batzuek (Eslovenia, Estonia…) ordezkari gehiago lortuko dituztelako.

5. Euskal Herrian bizi izango banintz, segur aski inplikatuago egongo nintzateke hango politikan.

MIREN ALTUNA

Azpeitiarra Eskozian

"Eskozian erreferendum urtea izanik, garrantzi berezia dute hauteskunde hauek"

1. Edinburgon, Eskozian bizi naiz urriaz geroztik. Karrera bukatu berri Euskal Herrian lanik ez nuenez —Kazetaritzan lizentziatua naiz—, hona etorri nintzen ingelesa hobetzeko asmoz, lanera. Hotel batean ari naiz lanean.

2. Eskozian kalean ezer gutxi bizi da politika. Zaila da inolako mitin edo kartelak ikustea. Oso noizean behin. Etxez etxe ere informaziorik apenas ematen duten, aldian behin panfletoren bat.

Prentsan batzen da informazio guztia, horrek dakartzan arazoekin. Prentsan egunero ateratzen dira berriak, eta, gainera, Eskozian aurten erreferendum urtea izanik, garrantzi berezia dute hauteskunde hauek. Izan beharko lukete, behintzat.

3. Eskoziarrek ez dute gehiegi bizitzen politika. Ez dute euskaldunok bezala bizi. Zaila da taberna batean edo etxean politikaren inguruko eztabaida bat entzutea, eta hori hauteskundeetan islatzen da. Politika bizitzeko modu hau dute hemen: lau urtean behin botoa eman eta politika politikarien esku utzi.

4. Zuzenean, Euskal Herriko emaitza da gehien interesatzen zaidana, baina, zeharka, hemengoa oso garrantzitsua izango zaigu. Dirudienez, Erresuma Batuan UKIP alderdi ultraeskuindarra gailenduko da. Horiek imigranteen kontrako neurriak hartuko dituzte, eta horrek hemen lanean ari garenoi zuzen eragiten digu.

Bestetik, hauek irabaztea Eskoziaren independentziaren aldeko bultzada nabarmena izango litzateke, horrek Euskal Herriarentzat esan dezakeenarekin. Eskozian ia ez dute babesik, eta desberdintasun honek haustura handitu lezake.

5. Uste dut interesa maila berean mantenduko nukeela. Euskal Herrian gertatzen dena neurri on bat izan daiteke zenbait taldek daramaten bideari azterketa egiteko eta emaitzak zein diren ikusita, erabakitze eskubidea Europako Parlamentura eramateko. Hala ere, uste dut, eta hemen bizi naizenez are argiago, Euskal Herrian bizi den orok begiratu beharko liokeela Eskozian gertatzen denari.

JOSU ITURRIOZ

Donostiarra Suitzan

"Suitza eta Europako Batasunaren arteko erlazioek eragin zuzena izango dute gugan"

1. Zurichen daramatzat lau urte, ingeniari lanean.

2. Suitzak Europako Batasunetik kanpo egotearen jarrera oso sendoa azaldu izan du betidanik, eta etorkizunean ere horrela izatea espero da. Hori esanda, beste herrialdeekin alderatuz, Suitzan orokorrean gai honen inguruan jarraipen eta interes gutxi dagoela esango nuke. Pertsonalki gai honen inguruan ez dut inolako ekitaldi edo aldarrikapen berezirik antzeman.

3. Bertako sistema politikoa dela medio (zuzeneko demokrazia izenaz ezagutua), orokorrean hemengo gizarteak politika gaietan interes eta parte hartze handia du.

4. Garrantzia badutela esango nuke, etorkizunera begira, Suitzaren eta Europako Batasunaren arteko erlazioek eragin zuzena izango baitute gugan, bertan bizi garon kanpotarrengan.

5. Han egonda ez litzateke interesa aldatuko; interes berbera edukiko nuke.

AIALA NUÑEZ

Tolosarra Suedian

"Boto eskubidea obligaziotzat dute, baita politika askorik interesatzen ez zaienek ere"

1. Egun, Suedian ari naiz lanean sei hilabeteko beka bati esker, Stockholmen. Otsailaz geroztik, Vinos Torres izeneko enpresan nabil lanean.

2. Komunikabide guztiek dute zeresana hauteskundeen inguruan. Berrien bonbardaketa etengabeak hauteskundeetan interesa edukitzea bultzatzen zaitu. Stockholm erdialdean, asteburu askotan ikus ditzakezu mitin politikoak. Ez da egunik prentsa idatziak hauteskundeen berriren bat idazten ez duenik. Suediarrek hauteskundeekiko duten inplikazio altuaren arrazoi bat, beharbada, egiten den komunikazio kanpaina sakona izan daiteke.

3. Interes handia dute, edo hori esaten dute, behintzat. Gizartearen parte sentitzen dira erabat, eta bertan duten inplikazioa nahitaezko moduan ikusten dute. Denek dute iritzi bat, bai datozen Europako hauteskundeekiko eta baita Suediako politikarekiko. Boto eskubidea obligaziotzat dute, baita politika askorik interesatzen ez zaienek ere. Hauteskundeekiko herritarren parte hartzea oso altua izanik, esan dezakegu herriak aukeratzen duela politikaria.

4. Egia esan, ez dakit eragiten didanik ere. Duela egun gutxi arte ez nekien noiz ziren Europako hauteskundeak, eta jakin dudanetik ez dut askorik irakurri gaiari buruz. Kanpoan bizita beste lehentasun batzuk dauzkat, eta zoritxarrez oraintxe bertan hauteskundeak nahiko urrun sentitzen ditut.

5. Erabat aldatuko litzateke. Botoa ematera joango nintzateke, eta horrek eskatzen duen gutxieneko aurre jakintza edukiko nuke. Hala ere, gertu edo urrun egotea ez litzateke baldintza izan behar, denoi gustatzen baitzaigu erabakien jabe izatea.

JONE IBARRONDO

Donostiarra Italian

"Gauzek beti bezala jarraituko dutela uste dute, irabazten duenak irabazten duela"

1. Sizilian (Italian) daramatzat jada zortzi hilabete, Catania hirian. Artearen Historiako ikasketak egiten ari naiz, Erasmus programaren bitartez, ikasturte bateko iraupenarekin.

2. Egia esan, ez naiz ari hauteskunde hauek batere jarraitzen; etxean ez dugu telebistarik, eta Internet konexioa ere ez dugu oso ona... Beraz, noizean behin Internet bidez albisteak irakurtzen ditut, eta gaiaz dezente hitz egiten ari direla iruditzen zait. Bestalde, kalean jartzen dituzten kartelek atentzioa ematen didate, nahiko mezu zuzenak izaten baitituzte, eta nahiko sentsazionalistak.

3. Hemengo lagun batzuekin gaiaz hitz eginda, daukadan sentsazio orokorra da hauteskunde hauek ez zaizkiela askorik axola. Izan ere, uste dute irabazten duenak irabazten duela gauzek beti bezala jarraituko dutela; beraz, botoa ematera joango dira, baina Europan zerbait aldatzeko esperantza gutxirekin.

4. Hemen egonda ezin dut, eta ez dut postaz botoa bidaltzea pentsatu ere egin. Garrantzitsuak dira hauteskunde hauek, denoi zuzenean eragiten digutelako, baina nik ere ez dut uste gauzak asko aldatuko direnik maiatzaren 25eko hauteskundeen ondoren.

5. Badakit Euskal Herrian egongo banintz hauteskunde hauek gertuagotik jarraituko nituzkeela eta maiatzaren 25ean botoa ematera joango nintzatekeela.

Mai 23, 20142014-05-230 0

‘Low cost’ psikoanalisia

Gizakiak sortutako objektu guztiak sailkatzen dituen inbentario borgiar ezinezkoan, low cost airelineatako hegazkinetako aulkiak eta psikoanalistaren dibanak orrialde berbera partekatzen dute. Eserlekuak azpisailean, altzariak tomoan. Kontsultatako besaulkiak goxoak izaten dira, intimitatearen gotorlekuko zaindariak erlaxatu eta sekretu presoak paseatzera lasai irten daitezen. Gerri bueltak modu ankerrean tratatuagatik, Vueling-eko jesarleku zurrunek ere lortzen dute nire barrenak askatzea, eta ia sendagilearen faktura bezala ikusi izan dut aspaldian ontziratze txartela. Nor naizen, nondik natorren eta nora noan idatzita dakar kartoitxo horrek, modu zehatzean. Aireratzetik lurreratzera igarotzen den tarte hutsalean galdera horiek berberak —nor naizen, nondik natorren, nora noan— errepikatzen dizkiot nik ere neure buruari, sei hiletik behingo balantzean. Erantzunek ez dute inola ere "TXL-BIO" edo "8F" baten zehaztasunik, baina ez dira guztiz ezdeusak ere izaten. Zintatik maleta jasotzen dudanerako fakturatzerakoan baino dezente zalantza gutxiago nabari ohi dut beti.

Oso berandu irten gara gaur, pilotuak barkamena eskatu digu motorrak pizterakoan. Nire aita imajinatu eta irribarre maltzurra irten zait, zain egoten bera baino hobexeagoak diren bizpahiru ezagutzen baititut. Etxean ekipajea utzi bezain laster ea malekoira gin tonic bat edatera nirekin animatuko ote den galdetu diot goizean. "Usoaren ezkon festara joateko ia denborarik gabe ibiliko gara eta!", ez zaio ideia burutsua iruditu. Horixe da, baina, hamar egun hauetatik ilusio benetakoa sortzen didan bakarretakoa, aitarekin gin tonica malekoian edatea. Izan ere, batere gogorik gabe eta ia baldintzek behartuta noa Zarautzera. Zergatik jabetu nahian nabil, baraurik egoteagatik sabelean ukabilkada bat bezala sufritu dudan garagardo high cost askoa lagun.

2014ko maiatzean nor naizen jakiteko malekoiko gin tonica nire etxetzat har dezakedan deliberatzen saiatu naiz une batez. Helbide bitxia litzateke fakturak-eta bidaltzeko, bai horixe. Edabeari aberri estatusa eman diezaiokedan pentsatu dut gero, eta irudimenaren Photo-shoparekin gin tonicen lurraldearen pasaporteak diseinatzen hasi naiz. Goizetik garagardoarekin aspaldi hasi gabea nintzen.

Idoiarekin kasualitatez egin dut topo lehenago Tegelen, Zumarragara astebeterako doa. Burutik pasatzen zaidan lehenengoa kanporatu zale naizenez, zapla galdetu diot ea ulertzen nauen, berari ere gauza bera gertatzen ote zaion. Bueno, lagun alemaniar bati Euskal Herria erakustera doala oraingoan, ezberdina dela, baina hein batean ba omen daki zertaz ari naizen: "Azkenean, denbora daramagu dagoeneko hemen, eta Berlinen daukagu orain gure bizitza, logikoa ere bada nagikeria". Terminalean baleko gogoeta iruditu zait, baina 10.000 metroko altueran pisu asko galdu eta airean lausotu da. Izan ere, nire bizitza Zarautzen zegoenean hegazkin bat hartzeko desiratzen egoten nintzen.

Mai 23, 20142014-05-230 0

San Pedroburuko herrixka

G ipuzkoako herriak Erdi Aroaren hasieran eta erdialdean nolakoak ziren ezagutzeko asmoz ari da lanean Zehazten kultur zerbitzuak taldea, Iosu Etxezarraga arkeologoa buru duela. Horretarako, elizak nolakoak ziren eta nola aldatu diren jakitea garrantz...

Mai 23, 20142014-05-230 0

“Argazki perfekturik ez dago, zuretzat beti dago hobetzeko zerbait”

Hogei urtean egin duen argazkilaritza lana bildu du Jose Angel Areta Goñi Juxe-k (Errenteria, 1968), Intxaurrondo kultur etxean, Donostian. Rock kontzertuetan ateratako argazkiak ikus daitezke Keep on klik han erakusketan, ekainaren 25a arte. Askotariko argazkiak egin baditu ere, aitortu du rockak eraman zuela argazkigintzara. Errenterian Black Irudi Faktoria estudioa zabaldu berri du.

Keep on klik han erakusketa duzu Intxaurrondo kultur etxean. Nola sortu zen aukera eta zer aurkituko du ikusleak han?

Erakusketaren izena Beñardo Goietxek, Berako lagun eta abeslariak sortu zuen. Hogei urte bete dira orain argazkigintzan hasi nintzela, eta hori bada arrazoietako bat, ez bakarra, erakusketa egiteko. Orain arte, 50 erakusketatik gora egin ditut Euskal Herrian zein estatuan. Edukiari dagokionez, kontzertuetako argazkiak daude, baina baita promozioetakoak ere. Agertzen direnak, beraz, ez dira agertokikoak bakarrik, kalean ateratakoak, back stage-an egindakoak, edo kontzertu baten inguruan sortzen diren irudiak dira. Bide batez, eskerrak eman nahi dizkiet azaltzen diren musika taldeei eta erakusketa muntatzen lagundu didaten guztiei.

Rock munduaren bueltan egin duzu argazkigintza lana, batez ere.

Erabat ezberdina da niretzat erakusketan edo Black Irudi Faktorian —Errenterian duen estudioan— egiten dudan lana. Estudioan orokorragoa da, denetatik dago, eta erakusketan, berriz, bakarrik kontzertuetako edo zuzeneko rock argazkiak. Hamabost urtetatik gustuko izan dut rocka, nire bizitzaren zati handi batean disko dendetan egin dudalako lan, eta beti nahiko harreman zuzena izan dudalako zenbait bandarekin. Argazkigintza aspaldi ikasi nuen, baina 1993. urtean kontzertuetan ikusten nuena erretratatu behar nuela erabaki nuen. Eta kontzertuetako argazkietatik iritsi naiz beste eremuetara.

Perfekzioaren atzetik musika duzula beti esan duzu. Musika behar duzu lanerako?

Lan egiteko musika behar dut bai, ezin dut lanik egin hura gabe. Rocka batez ere, baina soula edo punka eta hardcorea entzuten dut... denetarik entzuten dut. Beti dut atzean musika.

Sarritan nahiago bidearen edertasuna helmuga bera baino. Zure hitzak dira horiek ere. Ederragoa da bidea, emaitza bera baino?

Argazkilari askok esaten dute prozesu horretan ez dutela gozatzen. Amaieran, emaitza ikusita gozatzen dutela, argazkia egina ikusita, alegia. Niri gustatzen zait amaierako kopia edo argazki hori, baina bidean egiten dudan guztia ere oso gustukoa dut, eta argazkia egiteko momentuan, argazkia egiten pasatzen ditudan une horietan guztieta, baita laborategian ere, gehiago gozatzen dut emaitzarekin baino.

Argazki perfektua existitzen da? Zuk aurkitu duzu hogei urte hauetako ibilbidean?

Ez. Argazki perfekturik ez dago, zuretzat beti dago hobetzeko zerbait argazki batean. Badaude argazki batzuk gustuko dituzunak, baina zaila da argazki onena edo gustukoena aukeratzea daukazunean sekulako artxiboa.

Gogokoena izango duzu, ordea.

Musikazale amorratua naiz, eta musika talde gustuko bat zuzenean lehenengo aldiz ikustera joaten naizenean, izugarrizko zirrara sortzen zait... Momentu horiek izaten ditut gogokoenak. Lehenengo aldi hori berezia izaten da.

Black Irudi Faktoria zabaldu berri duzu Errenterian. Halako lehenengo esperientzia duzu?

Iaz, San Tomas Egunaren bueltan zabaldu genuen. Ideia landua nuen aspalditik, baina iaz sortu zitzaidan aukera. Argazkigintzaren inguruan lan egin nahi nuen, eta niretzat. Beti egin izan dut lana besteentzat, aldizkarietarako dela, edo egunkarietarako... Jende askok uste du, gainera, kontzertuetako argazkiak egiten ditudala bakarrik, beti ikusi izan nautelako agertokietan. Estudioa zabalduta, hori apurtu nahi dut. Estudioan argazkiak egiteaz gainera, ikastaroak eta erakusketak edo kontzertuak egin nahi ditut. Ideia nahiko zabala da.

Zein da estudioaren balorazioa abendutik hona?

Ona, oso ona. Lokala zabaltzen duzunean, beti nobedadea da. Hau ez da argazki denda bat, ez dut materiala saltzen, argazkiak saltzen ditut; batez ere, nire lana saltzen dut. Gehienbat, ikastaroak egitera edo estudioko argazkiak egitera etortzen da jendea. Oraindik, halere, bidea gelditzen da egiteko.

Zein izango da hurrengo urratsa zure bizitza profesionalean?

Orain arte, ez naiz bizi izan argazkigintzatik, bestelako lanbideak izan ditut, eta, orain, estudioa zabalduta hasi naiz mundu honetaz bizitzen saiatzen. Helburua da Black Irudi Faktoriari jarraipena ematea eta hortik bizitzea.

Mai 23, 20142014-05-230 0

Debagoienan, tabakoaren kontsumoa gutxitu nahian

"Tabakoa da gehien prebeni daitekeen heriotza kausa". Horren kontsumoa gutxitu eta tabakoaren gaineko menpekotasuna gainditzeko helburuarekin, eskualdeko udalek, Osakidetzak eta Eusko Jaurlaritzak Debagoiena tabako kerik gabe egitasmoa jarriko dute martxan hurrengo astean. Kerik Gabeko Astearen barruan egingo dute, Osasunaren Mundu Erakundearen deialdiari jarraituz.

Ez erretzeak dituen abantailak, zaletasuna uzteko dauden baliabideak eta beste hainbat aholku emateko, karpak jarriko dituzte Eskoriatzan, Aretxabaletan, Bergaran, Arrasaten, Antzuolan eta Elgetan. Gainera, tabakoa utzi nahian dabiltzan horiek animatu nahi dituzte dagokien osasun zentrora joan daitezen, zuzenean zein aukera dauden eta zer urrats egin behar dituzten jakiteko.

Miren Dorronsoro Eusko Jaurlaritzako Osasun Publikoko zuzendariaren arabera, garrantzitsua da erakundeek eta gizarte eragileek batera lan egitea osasunari lotutako horrelako programetan. Hain justu, hirurek hasitako elkarlana zabal dadin nahi dute; haien asmoa beste eragile batzuk erakartzea baita —elkargoak (farmazienak eta dentistenak), ikastetxeak, tokiko elkarteak...—.

2013ko Osasun Inkestaren arabera, Gipuzkoan gizonezkoen %27,7k erretzen dute —noizean behin edo normalean— eta emakumeen %21,1ek. 15 eta 24 urte artekoen artean, ordea, neska gehiagok erretzen dute: nesken %19,1ek, eta mutilen %17,4k.

Horrez gain, nabarmendu dute sektore apaleko pertsonak lotuago daudela tabakismoari. Izan ere, bizimodu erosoa dutenen artean, gizonezkoen %25,3k erretzen dute —noizean behin edo normalean—, eta maila apalagoa duten gizonezkoen %36,2k. Gaineratu dute tabakoak bizi-itxaropenari hamabost urte kentzen dizkiola gutxi gorabehera; biriketako minbizien %90 tabakoak eragiten ditu.