GIPUZKOAKO HITZA

• Bertako produktuak zerbitzatuko dituzten jatetxeak. Hernaniko Fagollaga, Azkoitiko Joseba, Hondarribiko Alameda, Itziarko Salegi, Bergarako Lasa, Donostiako Branka eta Ordiziako Martinez jatetxeak talde handien bazkariak bertako produktuez prestatzeko kanpainara batu dira.

"Erortzeko zorian dagoela diote, baina espekulazio hutsa da. Ez dago hori egiaztatzen duen sententziarik; gezurra da". Ancora elkartea haserre agertu da, SADEk udalari eskatu baitio egin dezala espediente bat eraikina erortzeko zorian dagoela egiaztat...

Enpresa handiek lan erreformari uko egiteko asmorik ez dutela ikusita, lanpostuak utzi eta kalera irteteko erabakia hartu dute Gipuzkoako garbitzaileek, ELA eta LAB sindikatuen deiari erantzunez. Astelehenean ekin zieten mobilizazioei, eta gaur dira lan uztea amaitzekoak; orain, patronalaren erantzuna zein den ikusi behar dute, Edurne Iriondo ELA sindikatuko garbiketa arloko arduradunaren hitzetan: “Horren arabera, egoera aztertu eta hurrengo pausoa zein...

Garbiketa enpresek eskaintzen duten zerbitzuaren prezioa KPIaren arabera igo badute ere, garbitzaileen soldatetan ez da igoerarik izan. Kontxi Usabiaga da garbitzaile horietako bat; Auzolaguneko langilea da, eta Goierriko AMPO enpresa garbitzen lan egiten du. Usabiagak 50 urte ditu, eta hamasei daramatza garbitzaile lanetan: “Seietan sartu eta ordu bietan bukatzen dut; justu-justu ibiltzen naiz, garbitzeko dugun guztiarekin, lana amaitu ezinik. Baldintza...

Enpresa handiek lan erreformari uko egiteko asmorik ez dutela ikusita, lanpostuak utzi eta kalera irteteko erabakia hartu dute Gipuzkoako garbitzaileek, ELA eta LAB sindikatuen deiari erantzunez. Astelehenean ekin zieten mobilizazioei, eta gaur dira lan uztea amaitzekoak; orain, patronalaren erantzuna zein den ikusi behar dute, Edurne Iriondo ELA sindikatuko garbiketa arloko arduradunaren hitzetan: "Horren arabera, egoera aztertu eta hurrengo pausoa zein den ikusiko dugu".

Lan erreformaren aurrean blindatuta egongo den herrialderako lan itun berri bat eskatzen dute Gipuzkoako garbitzaileek, "ultraaktibitate mugagabea edo luzea izango duena". Halaber, soldatak kontsumoko prezioen indizearen (KPI) arabera igotzea ere eskatzen dute. Izan ere, 2009an iraungi zen garbiketa sektoreko langileen hitzarmena, eta iazko uztailaren 8an indargabetu zuten enpresa handiek. 2010ean ekin zieten negoziazioei sindikatuek, baina emaitzarik lortu gabe gaurko egunera arte mantendu da negoziazio mahaia.

Hilaren 27an dute sindikatuetako ordezkarien eta ASPEL patronalaren arteko hurrengo bilkura. Kontxi Noble garbiketa sektoreko LABeko arduradunaren hitzetan, "patronalak zein jarrera duen" ikusiko dute bileran, eta orduan adostuko dituzte aurrerantzean egin beharreko urratsak. Lanuzte mugagabea ez dute baztertzen, baina, Nobleren arabera, ez dute oraindik "aukera hori planteatu". Hala ere, ez dira besoak gurutzatuta geratuko: "Ez dugu saiatu gabe geratzeko asmorik; borrokan segituko dugu herrialdeko itunaren alde".

ELA eta LAB sindikatuen arabera, sektoreko langileen erdiei eragiten die hitzarmenik ezak. Bi sindikatu horiek sektoreko %70eko ordezkaritza dute, eta haiek deitu dute grebara. Baina CCOO, UGT eta ESK ere bat datoz aldarrikapenekin. Sindikatuen arabera, ASPEL patronalak "azken lau urteetarako soldatak izoztu nahi ditu, eta antzinatasuna ezabatu nahi du". Nobleren hitzetan, gutxieneko baldintza batzuekin hitzarmena sinatzea nahi dute, "era mugagabean edo epe luzerako behintzat". Hori betetzen ez delako jo dute astebeteko grebara. Baina bi greba egun egin zituen sektoreak 2014ko urtarrilean. Horrek erantzunik jaso ez zuelako eta negoziazioak aurrera egiten ez duelako planteatu dituzte deialdi gehiago.

Tokian tokiko itunekin, hobeto

Garbiketa sektoreko langileen erdiei eragiten die hitzarmenik ezak, gainerakoek itun espezifikoak baitituzte. Batez ere, administrazio publikoak azpikontratatzen dituen langileak dira tokian tokiko hitzarmenak dituztenak, eta horiek "askoz hobeak" dira Iriondoren arabera: "Tokian tokiko hitzarmenak dituzten langileek 2.000 edo 3.000 euro gehiago irabazten dituzte urtean".

2013. urteko uztailean lan erreforma indarrean sartu zenean, garbiketa sektoreko enpresak "aitzindariak" izan ziren erreforma ezartzen, eta Noblek ez dio ondo irizten horri: "Garbiketa enpresek garraioari zegokion ordainsaria kendu eta zenbait artikulutan Espainiako hitzarmena aplikatzeari ekin zioten". Espainiako hitzarmenak ez ditu lanaldiak eta soldatak erregulatzen: "Beraz, langileen estatutura pasatu beharko genuke zuzenean, eta hori atzerakada handia litzake".

Horiek horrela, auzitara jotzea erabaki zuten langileek, eta negoziazioak luzatu bitartean Gipuzkoako hitzarmena mantendu egin behar zela ebatzi zuen epaileak. ASPEL patronala, hala ere, ez zen epaiarekin konforme agertu, eta errekurtsoa jarri zuen. Madrilen erabakitzen denaren zain daude orain Gipuzkoako langileak. Iriondok salatu du enpresek krisia eta lan erreforma baliatu dituztela etekin handiagoak lortzeko: "Lauzpabost urte pasa dira dagoeneko, eta enpresek irabaziak dituztela ikusi dugu euren gordailuetan. Asmoa argia da: lan erreforma baliatu dute soldatak debaluatzeko".

Ordezkapenak, auzitara

Astelehenean abiatutako lanuztearen erantzuna baloratu egin du Noblek, "gune handienetan hauteman" dela azalduz. Gune horietako batzuk dira udalak, eta EH Bildu koalizioak neurriak hartzeko asmoa azaldu du. Greban dauden garbitzaileen elkartasuna adierazi, eta koalizioak kudeatzen dituen udaletan —Lasarte, Tolosa, Ordizia, Azkoitia eta Soraluze— "tentuz aztertzen ari dira langileen egoera eta hartu beharreko neurriak".

Horrez gain, ELAk eta LABek gertutik zaindu dituzte enpresa handiak, ea enpresa handiek grebaren aurrean beste garbitzaile batzuk kontratatu ote dituzten jakiteko. Asteartean jakinarazi zutenez, Oñatiko Ulma eta Donostiako HABE enpresetako zein Eibarko eskola publikoko jantokiko garbiketa lanetarako jendea kontratatu dute, grebak iraun duen artean. Hori ikusirik, Lan Ikuskaritzan salaketa jarriko dutela jakinarazi dute, "langileen greba eskubidea urratu dutelako hainbat enpresak".

Garbiketa enpresek eskaintzen duten zerbitzuaren prezioa KPIaren arabera igo badute ere, garbitzaileen soldatetan ez da igoerarik izan. Kontxi Usabiaga da garbitzaile horietako bat; Auzolaguneko langilea da, eta Goierriko AMPO enpresa garbitzen lan eg...

ELA eta LAB sindikatuen arabera, 3.000 garbitzaileri eragiten die hitzarmenak Gipuzkoan, sektoreko langileen erdiei, gutxi gorabehera. Gainerakoek, berriz, hitzarmen espezifikoak dituzte.

Egoera ekonomiko "larria" zuten 2011. urte bukaera aldean Errezilgo eta Mutrikuko udalek. Zorpetze handia zeukaten bi herrietan. Zorra jaisteko eta kontuak onbideratzeko asmoz, duela bi urte bideragarritasun plan bana adostu zuten aldundiarekin. Orain, Ogasunak udalerri bakoitzari dagokion txostena igorri die Batzar Nagusiei: aurten, bi udalen egoera ekonomiko-finantzarioa "nabarmen" ari da egiten hobera. Horren arabera, planean jasotako neurriak bete dituzte, eta zehaztutako helburuak hobetu.

Zor bizia izan da biek izan dituzten arazoen iturburu nagusia, eta aurreikusitako mugetatik behera iritsi dira. Mutrikuko Udalaren zor bizia urte bereko sarrera arrunten %128koa zen 2011. urte bukaeran; 2013 amaieran, berriz, %79koa. Planean aurreikusitako zor bizia %95,7 izan zen garai horretarako. Errezilen, berriz, denbora tarte horretan %142tik %105era igaro da zor bizia —planean %114,3ko helburua aipatzen zen—. Gainera, bien sarrera arruntak hazi egin dira, eta aurrezki garbia negatiboa izatetik positiboa izatera pasatu da. Mutrikuren sarrerak % 12,4 igo dira bi urtetan; Errezilenak, %12,5.

Bien bitartean, udalek maiztasunez eman behar dute Ogasunean euren egoeraren berri; horrekin, aldundiak txosten bat osatzen du ondoren.

Urola Erdian hasitako egitasmoak jarraipena izango du aurten Gipuzkoako beste hiru eskualdetan. Urola Erdiko herritarrekin batera, Tolosaldea, Oiartzualdea eta Bidaso aldeakoek aukera izango dute aurrekontuaren zati bat zertan erabili nahi duten azaltzeko. Helburua: proposamenak aldundiaren 2015eko aurrekontuan txertatzea.

Eskualde bakoitzerako 500.000 euro bideratuko ditu diputazioak —bi milioi euro, guztira—, eta, hainbat tailer eta bileraren bitartez, herritarren iritziak jaso nahi ditu. Hasiak dira eskualde guztietan proposamenak egiten. Pasai Donibanen, esaterako, 25 ekarpen egin dituzte; beste 30etik gora Lezon, hamar Hernialden, Anoetan eta Iruran; eta beste horrenbeste gainerako bileretan. Azkoitian antolatutako saioan, 2015eko asmoen gainean ez ezik, iaz onartutako proiektuen inguruan ere aritu dira —zazpi egitasmo aukeratu zituzten aurtengo aurrekonturako—.

Ekainean, eskualdeka

Maiatza lehen batzar irekien hilabetea izango da. Tailerrez gain, nahi duen guztiak aukera du iritzia emateko, bai Internet bidez (www.aurrekontuahobetzen.net), baita etxeko postontzietara iritsiko diren esku orrien bitartez ere. Ekarpen guztiak jaso ondoren, eskualdeko bilerak hasiko dira, eta horietan, proposamen guztien zerrendatik aukeraketa bat egingo dute —ekainaren 10ean hasiko da fase hori—. Irailera bitarte, aldundiko teknikariek lehenetsitako proposamenak aztertuko dituzte, ekonomikoki eta juridikoki bideragarriak diren ala ez argitzeko. Azkenik, urritik azarora, teknikarien oniritzia duten egitasmoak eskualde bakoitzeko batzar irekietan eztabaidatuko dituzte, eta hor zehaztuko dira behin betiko aurrekontuan sartuko diren egitasmoak.

Proposatzen diren proiektuak diputazioaren eskumena badira, aldundiak berak hartuko dugu horiek mamitzeko ardura; hala ez bada, proposamenak dagozkien administraziora bideratuko dituzte.

Guztira, 39 udalerrik parte hartuko dute prozesuan; 228.204 biztanle, Gipuzkoako biztanleriaren ia herena. Tolosaldeko 28 herriak sartu dituzte; Urola Erditik, Azkoitia, Azpeitia, Beizama, Errezil eta Zestoa; Bidaso aldetik, Irun eta Hondarribia; eta Oiartzualdeatik, Errenteria, Lezo, Oiartzun eta Pasaia.

Astelehenean hasi eta egunero bezala, Donostian elkartuko dira gaur goizean Gipuzkoako garbiketa sektoreko langileak: goizez, 11:30ean, Correos bulegoaren parean. Arratsaldez, berriz, 15:30ean ekingo diete mobilizazioei Beasainen, Donostian, Errenteri...