GIPUZKOAKO HITZA

Duela hamabost urte Italian Banca Popolare Etica de Padova deiturikoa abian jarri zenetik, Fiare Inbertsio eta Aurrezte Arduratsua Fundazioak hedapen handia izan du. Gipuzkoan ere badu presentzia, eta poliki-poliki hedatuz doa banku etikoaren proiektua. Orain arte Italiakoaren agente gisa funtzionatu badu ere, irailetik aurrera, bankuen ohiko zerbitzua emateari ekingo dio.

Fiarek Oiartzualdean duen taldeko kide Beñat Irasuegiren arabera, "beti izango da txikia beste bankuekin alderatuta, baina, krisiarekin, finantza sistemaren hutsuneak nabarmendu egin dira, eta geroz eta jende gehiago etortzen da". Bankuen zerbitzuak herritarren eskura jartzean handitu egingo dela uste dute.

1. Zer da Fiare?

Bankuen esparruan, hainbat forma juridiko daude, eta Fiare kreditu kooperatiba da; beraz, biltzar bidez funtzionatzen du. Horietan, bazkide bakoitzak boto bat du, eta botoaren balioa ez da bazkidearen kapitalaren araberakoa; guztiek balio bera dute. Banku etikoen ideiak Eskandinaviako herrialdeetan badu ere jatorria, Italian sortu zen bere horretan Banca Popolare Etica de Padova deiturikoa, duela hamabost urte. Herritarrek behar dituzten finantza zerbitzuak irizpide etikoen arabera egitean oinarritzen da.

Italiako banku horren agente gisa jarduten du egun Fiarek, bere lizentziarekin jarduteko aukera izan artean. Italiako banku horrek Padovan du egoitza, eta FEBEA Banku Etiko eta Alternatiboen Europako Federazioaren sortzailea ere bada.

2. Zein dira helburuak?

Etekin hutsean oinarritutako finantza sistema ekonomikoari aurre egitea da Fiareren helburu nagusia. Irasuegiren hitzetan, "ez da alternatiba unibertsala, baina bada uneko egoerari aurre egin diezaiokeen zerbait". Funtsean, ekonomiak eraldaketarako eduki dezakeen gaitasunean jartzen du indarra, eta mota horietako egitasmoak finantzatzeko ematen du dirua.

Hau da, beren egitasmoak aurrera eramateko diru laguntza eskatzen duten elkarteak finantzatzen ditu, soilik gizarte eraldaketa bultzatzen badute. Hargatik, "egungo eredu ekonomikoaren arauen barnean, gauzak beste modu batera egiteko aukera eman dezake", Irasuegiren hitzetan. Oiartzualdeko taldeko ordezkariaren arabera, "egungo sistema ekonomikoak sortutako justiziarik eza arintzen diharduten esparruetako proiektuak soilik finantzatzen ditu".

3. Zerk bereizten du beste bankuetatik?

"Printzipioz, kontuan izan behar dugu merkatuen logikaren barruan dauden bankuez osatutako finantza sistema batean gaudela; etekina da horien helburu bakarra, eta ez diote beste ezeri begiratzen", dio Irasuegik. Horrela, etikoa izateak bi arlotan du eragina: batetik, Fiareren kudeaketa demokratikoa da —bazkide bakoitzak boto bat—; eta, bestetik, eskaintzen diren produktuen izaera ere etikoa da, ekonomia errealean oinarritutakoa, "eta ez espekulazioan".

Egiturari dagokionez ere, etikoa da, herritarrek sortutako kooperatiba delako eta, ondorioz, banku erakundearen kontrola ere herritarrek dutelako: "Erakunde handia izanik, herritarren kontrola eraginkorra ez izateko arriskua du, eta, horregatik, kontrolaz tokian tokiko taldeak arduratzeko estrategia planteatzen du Fiarek, kontrol eremuak oinarrira eramateko".

Gardentasuna ere nabarmendu du Irasuegik, bazkide guztiek baitakite egiten diren eta ez diren finantzaketa guztien eta horien zergatien berri. Horrez gain, irabazi asmorik gabeko erakundea da, nahiz eta aktibitate ekonomikoa eta fakturazioa badituen. Izan ere, urte amaieran lor daitezkeen etekinak berriro inbertitzen dira Fiare proiektuan bertan edo izaera sozialeko egitasmoetan.

4. Zer eskaintzen du?

Orain, trantsizioan dago Fiare. Zortzi urtez Italiako banku etikoaren agente gisa funtzionatu du, Euskal Herrian ere egitura sortu ahal izateko, eta eskaintzen zituen produktuak mugatuak izan dira horregatik: urtebeteko edo biko aurrezkiak egiteko aukera eta elkarteen proiektuak —betiere ekonomia errealean oinarritutakoak eta izaera sozialekoak— aurrera ateratzeko diru laguntza.

Orain, ordea, kreditu kooperatiba sortu da, eta, irailaren 1etik aurrera, edozein banketxek ematen duen zerbitzu bera emango du: kontu korrontea eduki ahal izango da, diru mugimenduak egin ahalko dira, gordailuak eduki... Funtsean, produktuak edozein banketxek eskain ditzakeenak bezalakoak izango dira, baina Fiareren izaera etikoa kontuan izanda: "Esaterako, etxebizitza bat erosteko kreditua eskatuz gero, etorkizunean ez da emango krediturik bigarren etxebizitza erosteko. Hala ere, beti izango dute lehentasuna egitasmo kolektiboek; etxebizitza kooperatiba bat egiteko, proiektu bat lehenetsiko da, norbanako baten etxebizitza erosteko asmoaren gainetik".

Berezitasun bat ere izango du, ez baitu martxan jarriko bulego sare zabalik: Internetez, telefonoz eta banku agente mugikor bidez funtzionatuko du. "Fiarek ez baitu inbertsio handirik egiterik nahi; xumetasunari eutsi nahi dio", ihardetsi du Irasuegik.

5. Nola dago antolatuta?

Proiektua bultzatzen duten pertsona eta erakundeetatik hurbil, lurraldeetako elkarteak daude, proiektua bera eraiki eta iruteko lurraldeetan sortu diren organoak, alegia. Tokian tokiko taldeen bidez, Fiare proiektua herrien eremuan zabaltzeaz eta sentsibilizazioa egiteaz arduratzen dira talde horiek, eta lurraldeko gizarte sareetan parte hartzen dute.

Fiareren organo nagusia, berriz, Estatuko Batzarra deritzona da, eta han lurraldeetako batzarrak eta proiektuko zeharkako bazkideak ordezkatuta daude. Maila orokorreko zuzentarauak emateaz arduratzen da organo hori. Bilerak hiru hilean behin egin ohi dituzte, eta, eztabaida eta erabakitzeko espazio horretan, lurraldeetako ordezkariek Fiare proiektuak beren eremuetan duen egoera azaltzen dute.

Euskal Herriko bulego bakarra Bilbon dago, eta gainerako lekuetan, Gipuzkoan kasurako, informazioguneak baino ez daude. Hala ere, gauzak ondo badoaz eta bazkide kopuruak gora egiten badu, "Donostian-edo bulego bat zabaldu daiteke", azaldu du Irasuegik. Herrietan, berriz, tokiko taldeak sortzen dituzte.

Horrez gain, Etika Batzordea dago, eta haren helburua da Fiareren organoei eta egiturei aholkuak ematea etikari buruzko gaietan. Halaber, proiektua garatzeko estrategian koherentzia eta osotasuna zaintzeko ardura ere badu. Lurraldeen eremuan, ebaluazio etiko sozialeko batzordeak arduratzen dira finantzaketa eskaeren egokitasunari buruzko txostenak egiteaz. Egun, ebaluazio etiko sozialerako bederatzi batzorde daude, Fiare proiektua garatzen ari den lurralde bakoitzean bana.

Bazkideek, berriz, ez dute betebeharrik, biltzarretara joan eta botoa ematea besterik. "Hala ere, tokian toki sortzen diren taldeek erabakitzen dute zein ardura hartuko duten; normalean, informazioguneetan zerbitzua emateko ardura izaten da", azaldu du Irasuegik. Izan ere, herritar horien lana borondatezkoa denez, "ezin zaie eskatu lan profesionala egiteko", Irasuegiren arabera. Edonola ere, tokiko taldeek "lan garrantzitsua dute": "Izan ere, herrietako elkarteek finantzaketa eskatzen dutenean, tokiko taldeek egiten dute lehen iragazki lana".

6. Gipuzkoako egoera

Hainbat udalek hitzarmen bat sinatua dute Fiarerekin; Donostiakoak, Errenteriakoak, Hernanikoak, Tolosakoak eta Zarauzkoak, besteak beste. Guztira, 435 bazkide gipuzkoar ditu Fiarek, eta lurraldean tokiko informazioguneak daude ia eskualde guztietan: 11 gune, guztira. Horien funtzionamendua ordukakoa da, boluntario gisa ari diren herritarrek ematen dutelako zerbitzua. Irasuegik azaldu duenez, "krisiaren aurretik jarri zen Fiare martxan, baina, krisiarekin, finantza erakundeen hutsuneak nabarmendu dira; eta jende gehiago etortzen da alternatibaren beharraz kontzientziatuta".

Gaur egun, 435 bazkide ditu Gipuzkoan banku etikoak, eta 11 gunetan ematen du egitasmoari buruzko informazioa. Bazkide gipuzkoarrek banku etikoan jarritako kapital soziala, berriz, 300.000 eurokoa da.

• Eibarko lehen Akademien Azokako postu kopurua. Bihar eta etzi ospatuko dute lehen aldiz Eibarko Akademien Azoka, Unzaga plazan. Bertan, Eibarren zerbitzua eskaintzen duten 22 enpresa eta negoziotako ordezkariek jarriko dituzte postuak, euren eskaintza ezagutarazteko helburuz.

Gipuzkoan 11 informaziogune ditu Fiarek, eta horietako bat da Tolosakoa, Tolosaldeko taldeko kideen ekimenez iazko urrian martxan jarri zutena. Udala bera Fiareko kide da, eta taldeak Plaza Berriko Abastos eraikinean du bulegoa; astelehen arratsaldez ...

Krisiaren ondorioz kontsumoan izandako beherakadari aurre egitea eta herritarrei Eskoriatzan inbertitzeko abantailak eskaintzea dira axtroki monetarekin lortu beharreko helburuak. Udala izan da horren bultzatzaile nagusia, eta Beñat Herce alkateak (Eskoriatza, 1981) "epe luzerako estrategia" martxan jarri dutela azaldu du.

Nondik nora sortu zen tokiko monetaren beharra?

Eskoriatza ez da izan merkataritza indartsua duen herri bat eta genuena mantentzeko ere nahiko lan geneukan. Gainera, adinean gora doan populazioa dugu, eta ondorioz, gertukoak eta kalitatezkoak diren zerbitzuak behar ditugu herrian. Merkatal establezimenduak behar ditugu eta badauzkagu, baina orain arte ez zegoen inolako merkataritza elkarterik. Egoera ekonomikoa bera zein kontsumoaren beherakada ikusita, 2012 erdialdera, udaletik proposamena luzatu genien hainbat merkatariri euren artean biltzen hasteko. Gehienbat, bakarrik edo independenteki arituta baino elkarrekin emaitza hobeak lortuko zituztela uste genuelako. Tarteka biltzen ziren, baina ez zeuden formalki antolatuta. Lehen helburua, merkatari elkartea bera eratzea zen, eta horrekin batera, udalaren eta merkatari elkartearen artean Eskoriatzako merkataritza sustatzeko ekintzak antolatzea. Hortik sortu zen Axtroki merkatari elkartea.

Elkarlanaren ondorio da, beraz, tokiko moneta?

Foro horretan identifikatutako hainbat ekintzaren artean, udaleko ordezkarioi otu zitzaigun Eskoriatzako merkataritza indartzeko modurik egokiena herritarrak bertan erosketak egitera bultzatzea zela. Hainbat alditan hitz egin genuen kontzientziatze eta publizitate kanpainez, baina apur bat harago jo beharra zegoela uste genuen egiazko efektu bat lortzeko.

Nortzuk hartu duzue parte prozesu horretan?

Merkatari elkartea sortu ostean bertan eratutako talde motorrak, udaleko teknikari batek eta nik neuk.

Beste nonbaiteko ereduren batean oinarritu zarete?

Nik ezagutzen nituen moneta sozialen adibide batzuk, euskoaren kontua ere garai horretan martxan hasia zen... Bonu sistema bat ezartzea pentsatzen hasi ginen lehenik, baina zaila ikusten genuen bonuekin Eskoriatzan etengabe martxan egongo zen diru zirkulazioa abian jartzea. Izan ere, bonuek epe jakinerako probetxua dute, behin erabiltzen dira eta kito. Guk, ordea, epe luzerako zirkulazioa jarri nahi genuen martxan, eta horretarako sistema egokiaren bila genbiltzan, bertako txanpon edo moneta bat sortu behar genuen. Hainbat adibide aztertu genituen, baina ez genuen egokirik topatzen, ezagutzen genituenen artean udalek ez zutelako parte hartzerik izan. Gure kasuan, udala administrazio gisa partaide aktiboa izateak, hainbat prozedura jarraitzera eta hainbat lege betetzera behartzen gintuen, eta ez genuen asmatzen. Baina azkenean, lortu genuen tokiko monetaren diseinua egitea eta asmatu dugu.

Axtroki deitu diozue diruari.

VII. mendeko urrezko kaiku batzuk ziren axtrokiak, Eskoriatzan agertutakoak eta gaur egun Madrilen daudenak. Guretzako oso ezagunak dira, herritarrek garai batean trukerako baliatzen zituztelako; eta herrian bertan aipaturiko zirkulazioa martxan jartzeko guk ere trukerako elementu bat behar genuen.

Zein balio dute?

Euroaren baliokideak dira, baina zenbaki osoak soilik atera ditugu, euro bateko, bosteko eta hamarreko balioa duten billeteak. Zentimorik ez dugu atera, baina horretarako euroak baliatzea pentsatu dugu. Demagun axtroki eta erdiko erosketa bat egiten dugula eta hamar axtrokiko billetearekin ordaintzen dugula, ba dendariak zortzi axtroki eta 50 euro zentimo itzuli beharko lizkiguke.

Herritarren parte hartzea ere sustatu duzue.

Hori da, lehenik eta behin, sortu berria zen Axtroki merkatari elkartearentzako irudia behar genuen, existitzen zela irudikatu nahi genuen, eta bide batez, Axtrokiko kide diren merkatal guneak identifikatzeko irudia nahi genuen. Horretarako egin genuen logotipo lehiaketa eta Matilde Aizpuruak irabazi zuen, saria axtrokitan eman genion. Horrez gain, merkatari elkarteak Gabonetako kanpaina bat ere egin zuen eta zozketa bidez mila axtrokiko eta ehun axtrokiko sari bana ere banatu zituen.

Udalak ere hobari fiskalak axtrokitan ematea onartua du, nola funtzionatzen du horrek?

Bagenekien gure ordenantza fiskala hainbat politika aurrera eramateko tresna bat dela. Kontua da, berez, hobariek kobratu beharreko kuotaren beherapena esan nahi dutela, hau da, herritar bati hobaria aplikatu behar zaion kasuan, kuota osoa kobratu ordez zati bat kobratzen zaio. Mekanismo horrekin ez genuen axtrokirik zirkulazioan jartzen, ondorioz, sistema aldatu eta hobariak diru laguntza bihurtu ditugu, garapen soziala eta garapen jasangarria bultzatzen dituzten arloei dagokienean. Hala, garapen sozialean, familia ugariko herritarrei, ezgaitasunak dituztenei, ikasleei, erretiratuei... kobratu beharreko zergak osotasunean kobratzen zaizkie eta hobariengatik izango luketen beherapenaren kopurua diru laguntza gisa itzultzen zaie axtrokitan. Gauza bera egiten dugu ingurumenarekiko jasangarriak diren ondasun higiezin nahiz higigarriak dituzten edo jarrera jasangarria duten herritarrekin. Modu honetan, hobariak jasotzen dituzten herritarrek dirua Eskoriatzan bertan inbertituko dutela ziurtatzen dugu.

Eredu ekonomiko oso baten bueltako kontua da, beraz?

Bai, gure asmoa, modu integralean tokiko garapena sustatzea da. Bi helburu aldi berean lortzen ditugu: batetik, herritar batzuei udalak hala erabakita laguntza eskaintzen diegu; eta, bestetik, tokiko garapen ekonomikoa sustatzen dugu, ikuspegi sozialetik eta modu jasangarrian.

Zein dira axtrokiak euroarekin alderatua dituen onurak?

Alde positiboa da zirkulazioan egongo den dirua etengabe Eskoriatzan inbertituko dela. Udalak 12.000 eta 15.000 axtroki artean jarriko ditu mugimenduan diru laguntza eta sarien bitartez, eta horiei, merkatari elkarteak jarriko dituenak gehitu behar zaizkie. Horrez gain, herritarrei abantailak ere eskaini nahi dizkiegu. Udalak berak orain artekoak baino laguntza handixeagoak bideratuko dituelako, baina merkatariek ere axtrokitan erosten duten kontsumitzaileei abantailak eskaini behar dizkietelako.

• Arrasate. Jose Luis Iñarra kaleko egoitzan, asteazkenetan, 18:30etik 20:30era.

• Donostia. Salamanka pasealekuko egoitzan, ostegunetan, eta Iparragirre kalean, astearteetan, 18:00etatik 20:00etara.

• Eibar. Egoaizian, astearteetan eta ostegunetan, 11:00etatik 13:00era; eta Jubiletxen, asteazkenetan, 18:00etatik 20:00etara.

• Errenteria. Merkatuzarren, asteazkenetan, 19:30etik 21:00etara.

• Getaria. Elkano kaleko egoitzan, hileko bigarren asteartean, 19:30etik 21:00etara.

• Irun. San Marcial kalean dagoen egoitzan, asteazkenetan, 18:00etatik 20:00etara.

• Ordizia. Goierri kaleko bulegoan, astelehenetan, 18:30etik 20:30era.

• Tolosa. Plaza Berriko Abastos eraikineko bulegoan, astelehenetan, 18:00etatik 20:00etara.

• Zarautz. Madoz kalean dagoen bulegoan, astearteetan, 18:00etatik 20:00etara.

Gaur egun Oñatiko gaztetxea den Antixena eraikina Oñatiko Udalarena da orain. Horretarako, udalak hitzarmen bat egin berri du Mondragon Unibertsitateko Goi Eskola Politeknikoarekin. Akordioaren arabera, 131.800 euro ordainduko du udalak kalte-ordainetan. Izan ere, unibertsitateak aurretik beste hitzarmen bat zuen egina udalarekin; horren arabera, Eskola Politeknikoak berrogei urterako azalera eskubidea zuen Antixena erabiltzeko (2031. urtera arte).

Oñatiko Udalbatzak urtarrilaren 30ean aho batez onartu zuen Antixena herriaren esku jartzeko akordio berria. 2012tik, Oñatiko gaztetxea dago Antixena eraikinean, eta hala segituko du.

Antia parkean eraiki zuten Antixenako eraikin berria, 1992an. Udalaren lurretan egin zuen Mondragon Unibertsitateak. Aurretik, 1991ko urriaren 24ko osoko bilkuran, akordio bat onartu zuten eraikina berrogei urtez erabiltzen uzteko Mondragon Goi Eskola Politeknikoari. Garai hartan, ostalaritza eskolarako erabili zuten Antixena, baina, 1999an, hutsik gelditu zen.

2000. urteko urrian, Mondragon Eskola Politeknikoak eraikina erabiltzeko azalera eskubidearen baldintzak aldatzea proposatu zuen, eta aurrerantzean etengabeko prestakuntzarako erabiltzea eskatu, baina berrogei urteko epea aldatu gabe. Oñatiko Udalak onartu egin zuen, eta Mondragonek Etengabeko Prestakuntza kokatu zuen han. Gero, berriz, Mondragon Ikerketa Kudeaketaren (MIK) egoitza bihurtu zen. Baina hark ere utzi egin zuen eraikina, Mondragonek Enpresagintza unibertsitate campusa ireki zuenean Oñatin.

Ordutik, eraikina hutsik zegoen, 2012ko irailean Oñatiko Gazte Asanbladak gaztetxe izateko okupatu zuen arte. Okupazioaren ondoren, eraikinaren gaia lantzeko, Mondragon Goi Eskola Politeknikokoen, Oñatiko Udalekoen eta Gazte Asanbladakoen arteko elkarrizketa mahai bat osatu zuten. Udalak eraikina berreskuratzeko asmoa azaldu zuen hasieratik, eta Goi Eskola Politeknikoarekin kontratu bat ere sinatu zuen, erantzukizunak argi uzteko. "Gazteek eraikina okupatu eta segidan, kontratu prekario bat egin genuen udalaren eta Eskola Politeknikoaren artean", azaldu du Mikel Biain Oñatiko alkateak.

Bitartean, elkarrizketa mahaiak martxan segitu zuen. "Esan beharra dago hasiera-hasieratik jarrera ona izan dela alde guztien partetik; ados jartzeko jarrera egon da. Gazteek arduraz jokatu dute, eta Mondragon Unibertsitatea ere oso ondo portatu da", dio alkateak.

Udalak eta Mondragon Unibertsitateak negoziatu egin dute eraikina herriaren esku jartzeko. "Eraikin horretan egindako inbertsioa kontuan hartuta, kalkulu bat egin behar izan da. Unibertsitateak kopuru bat eskatu zuen, baina udalak ezezkoa eman zion. Azkenean, amortizatzeko gelditzen zaion kopuruaren erdia (131.800 euro) kalte-ordainetan ematea adostu da", azaldu du Biainek. Antixena eraikinaren balioa 700.000 euro ingurukoa da. Udaleko arduradunak "oso pozik" daude Antixena herriarentzat berreskuratu izanarekin: "Pozik gaude, akordiora modu onean iritsi eta eraikina herriarentzat berreskuratu delako".

Antixenak gaztetxe izaten segituko du. "Gaur egun, gaztetxea oso aktibo dago: askotariko ekitaldiak antolatzen dituzte, denetariko jendeari zuzendutakoak", adierazi du Oñatiko alkateak.

Biltzar bat, espazio bat

2012ko irailetik, Oñatiko gaztetxea da Antixena. Baina, aurretik, beste gaztetxe eta biltzar batzuk ere izan dira. "Oñatin gaztetxe asko egon dira, eta gazte biltzarrak ere bai; batzuetan, izen desberdinarekin eta izaera antzekoarekin: OGA, Tantaz tanta... Eta, beste batzuetan, ez dute izan gazte biltzar izena", dio Oñatiko gaztetxeko kide Arantzazu Sagarzazuk. Biltzar bakoitza espazio desberdin bati lotuta egon da. "Bai gaztetxea beste toki batean egon denean, bai biltzarra kalean egon denean, eta baita Gaztelekuko prozesu parte hartzailean parte hartu izan duenean ere".

Antixenako eraikina okupatzea erabaki zutenean, Oñatin bazegoen beste gazte biltzar bat, eta baita beste gaztetxe bat ere. "Izenez, gaztetxea zen, baina askoren artean erabaki zen ez zituela Oñatiko gazteak ordezkatzen. Hala, gazte biltzarra izateari utzi, eta gaztetxe zen horrek utzi egin zion gaztetxe izateari; gaur egun, San Martineko etxe okupatu gisa funtzionatzen du", dio Sagarzazuk, Antixenaren aurrekora joz.

Oñatin gaztetxeak herriaren erdigunean egon behar duela aldarrikatu dute beti; Antixenak hori betetzen du. "San Martinekoak ez zuen baldintza hori, eta horrek ondorioak zituen. Orduan, herrigunetik gertuago zegoen eraikin baten bila hastea erabaki zen", esan du gaztetxeko kideak.

Jatorria, Gazte Topaketetan

Antixenan, oraindik bi urte ez ditu bete gaztetxeak, baina orain artekoarekin gustura daude. "Dinamika oso-oso ona dauka". Baina ibilbidearen balorazioa egiteko, okupazioa baino lehenagoko garaira jo behar dela uste du Sagarzazuk. Gaztetxea okupatu aurretik, 2012ko martxoan, herriko gazteek Gazte Topaketak egin zituzten, Tantaz tanta... olatua izenarekin. Mugimendu hark dinamismoa" eman zien "herriko gazteen arteko harremanei. "Gaztetxeak ondo funtzionatzen du, baina egoera jakin hartan kokatu behar da. Jende asko egon zen gaztetxe honen sorreran". Gaztetxean antolatutako ekitaldiak, batik bat, parte hartzeari begira egiten dituzte: "Herriko eta herritik kanpoko parte hartze zabala dauka gaztetxeak, eta, alde horretatik, oso gustura gaude".

Gaztetxean, hainbat lantalde dituzte: batetik, barne funtzionamendurako taldeak (garbiketarakoa, sukalderakoa, barrarakoa, musikarakoa, obretarakoa, aisialdirakoa...); eta, bestetik, bertan bizitza egiten duten herriko eragileak. "Ez denak, baina herriko eragile gehienak bertan biltzen dira. Horrek, gainera, gaztetxea edukiz betetzen du".

Bihar, herriko sagardoa dastatzeko aukera jarri dute Oñatiko gaztetxean. Txotx egitearekin batera, bazkaria egingo dute.

Estatu osorako deialdia eginda zegoen, eta jende ugari elkartu zen joan den larunbatean Euskal Herriko hainbat lekutan PPk Abortuaren Legea erreformatzeko plazaratutako proposamenaren aurka egiteko. Argazkian, hainbat emakume ageri dira Donostiako Art...

Paloma San Basilio etxeko sukaldean sartuta ikustea ez da hain arraroa, edo tronboi eta tronpetak diru-zorroan sartuta eramatea. Ez behintzat Emaus Gizarte Fundazioaren Corte Verde markak sortutako Sindesperdicio egitasmoa martxan denetik.

Proiektuaren izenak dioen moduan, ongi aprobetxatzea da asmoa, hondakinak ez sortzea. Hain justu, hondakintzat hartzen ez diren horiei, errefusa direnei, bizi berri bat ematen diete; are gehiago, artelan ere bihurtzen dituztela esan daiteke. Baina nola, zer... egiten duten galdetuko du batek baino gehiagok. Horren berri Oihana Agirre Emauseko Ekonomia solidario saileko zuzendariak eman dio Gipuzkoako Hitza-ri: "Sindesperdicio-koak bihotzez egindako poltsak eta osagarriak dira".

Poltsa eta osagarri horien lehengaiak edo oinarria faroletan, eraikinetan eta beste hainbat tokitan jartzen dituzten PVC materialez egindako oihal moduko horiek dira. "Olana horietan normalean publizitatea joaten da, baina kamioiek ere izaten dute, eta hauteskunde kanpainan ere asko erabiltzen dira", azaldu du Agirrek.

Euren publizitate funtzioa bukatzean, lur azpira joan beharrean, hartu eta produktu berriak egiten dituzte Emausekoek. Lehenik eta behin, ondo dauden olanak —gaizki daudenak ezin baitira aprobetxatu— garbitu eta patroi batzuk hartuta, olan horiek mozteari ekiten diote. Ahalik eta zati gehienak aprobetxatzen ahalegintzen dira: "Diseinu esklusiboak direla esaten dugu, sekula ez baitira bi igualak ateratzen".

Alternatiba soziala

"Hautabide ekologiko bat izateaz gain, gizarte hautabide bat ere bada", kontatu du Ekonomia saileko zuzendariak: "Izan ere, lan merkatuan sartzeko zailtasunak dituzten pertsonei, batik bat emakumeei, lana ematen diete, eta diru sarrera guztiak horretara bideratzen dira".

Oraintxe, bi emakume daude Sindesperdicio egitasmoan, eta haiekin batera, Jone Barkero. Gai horretan prestakuntza duen pertsona da Barkero, eta diseinuak eta patroiak ateratzeaz arduratzen da. Gizonak aritu izan badira ere, gehienak emakumeak dira, emakume jostunak. "Dena den, jostunak izan arren, gauza berri bat ikasten dute, honek ez duelako arropa jostearekin zerikusirik. Makinak desberdinak dira, eta baita teknika ere", esan du Agirrek.

Gutxienez urtebete eta gehienez hiru urtez egoten dira pertsona horiek Sindesperdicio programan, enpresen gizarteratze legearen arabera. "Hori da txarrena, jendea prestatu egiten duzu, ikasi egiten dute, eta gero joan egin behar dute", azaldu du Agirrek. Prestakuntza hori Arrasaten egiten dute, han tailer bat baitute Emauseko dendarekin batera.

Hasiera zaila izan zela aitortu du Agirrek: "Konkurrentzia Bartzelonan dugu, baina, eurekin alderatuta gurea merkeagoa den arren, Euskal Herrian kosta egin zaigu produktu hauek sartzea, baina pixkanaka lortu dugu. Esperientziarekin ikasi egin dugu, eta orain produktu hobeak egiten ditugu".

Iaz hausnarketa saio batzuk egin zituzten, eta, horien ondorioz, produktuen katalogoa murriztu egin dute, eta "kalitateari leku gehiago eman diote". Web orria ere berritu egin dute, eta handik eros daitezke produktuak. Katalogoan dauden poltsa, diru zorro eta bestelakoez aparte, erosleek euren diseinua erabaki dezakete. Diseinua ere proposa dezake erosleak, kasu horretan Barkero arduratuko litzateke patroia ateratzeaz.

Web orriaren bidez erosteaz gain, Arrasateko Emausen ere salgai dituzte Sindesperdicioko produktuak. "Baina aparte doaz. Gipuzkoako beste Emausetan, esaterako, ez ditugu saltzen. Jendea nahastu egiten da, bigarren eskuko gauzak saltzen ditugu Emauseko dendetan, merkeak, eta Sindesperdicio produktuak leku berean saltzea ez zaigu egokia iruditzen. Erosle desberdinak dira batekoak eta bestekoak", azaldu du Agirrek.

Materiala lortzea

Olanak lortzeko zenbaitetan zailtasunak dituztela kontatu du, erosleak eduki bai baina materialik ez zuteneko garaiak ere izan dituzte. Donostiako Udalarekin hitzarmena dute, eta komertziala hara eta hona deika ibiltzen da. Hauteskunde garaietan horrelako olanak ugariak badira ere, esan du horiek ezin dituztela erabili kasu jakin batzuetan ez bada.

Informazio gehiago bildu nahi izanez gero, bisitatu webgune hau:

www.sindesperdicio.es

Pasa den ostiralean, hilak 7, dei larri bat egin zuten Irutxuloko Hitza-ko langileek: azken urte eta erdian hiru langileren murrizketa egin dutela eta, urtarriletik aurrera, lanean geratzen diren sei langileetako bakoitzak hileko 200 euro gutxiago jas...