GIPUZKOAKO HITZA

• Aldundiak herritarren esku utziko duen 2014ko aurrekontu proiektuaren zatia, eurotan. Esperientzia aitzindari bat jarri dute abian Urola erdialdeko udalekin, aurrekontuetako diru sail hori zertan inbertitu beharko litzatekeen erabakitzeko.

Bost hilabete iraungo du 35/02 auziaren epaiketak. Akusatu zein 110 elkarteetako arduradunen garraio, egonaldi zein defentsak 700.000 euro kostatuko zaiela iragarri dute. Gazteen kasuan, 200.000 euroko gastua egingo dute hiru hilabetetan.

Libe Altunak (Zarautz, 1985) tarte bat hartu du Gipuzkoako Hitza-ren galderei erantzuteko, laneko atsedenaldian. Izan ere, joan den ekainean goi mailako eskubaloia utziko zuela iragarri zuen. Bat baino gehiago harrituko du haren gaztetasunak —astelehenean bete zituen 28 urte—, baina formazio akademikoa praktikan jartzea erabaki du.

Bederatzi denboraldi iragan ditu Gipuzkoako emakumeen eskubaloi talde nagusian. Garai horretan lortu ditu taldeak dituen txapelketa guztiak. Eta Altuna titulu horiek lortzeko oinarrietako bat izan da.

Joan den denboraldia bukatzean erretiratu zinen. Ez da oso ohikoa kirolari bat adin horrekin erretiratzea. Zein izan da arrazoia?

Beste lan bat egiten hasi nahi nuen, nahiz eta eskubaloia nire ogibidea zen...

Zer dela-eta erabaki duzu momentu honetan aldatzea?

Ez da erabaki erraza izan. Eskubaloiari bakarrik dedikazio guztia bideratzea zaila da, emakumeon eskubaloiaren egoera ez delako inoiz ona izan. Diru gutxi dago kirol honetan. Bederatzi urte pasatu ditut Bera Beran, eta beste zerbait probatzeko garaia zela iruditu zitzaidan. Egin nituen ikasketekin lotuta dagoen zerbait egin nahi nuen. Hori izan da arrazoi nagusia. Azken batean, urteak aurrera joaten dira, eta urte batzuk barru, agian, berandu izan daiteke lanean hasteko. Orain zaila bada lana lortzea, hemendik bi urtera are zailagoa izan daiteke. Kontuan hartu nuen hori.

Zein ikasketa egin dituzu? Kirola eta ikasketak uztartzeko arazorik izan al duzu?

Enpresaritza eta turismoko lizentziatura eta diplomatura ditut, hurrenez hurren. Ez dut arazorik izan ikasketekin. Enpresaritza ikasi nuenean arratsaldez entrenatzen ginen, eta goizez nituen klaseak. Azkeneko bi urteetan lesionatuta egon naiz, eta errehabilitazio saioak arratsaldez jasotzen nituen bitartean, goizez joaten nintzen unibertsitatera.

Taldea gorenean utzi duzu, lehenengo liga eskuratu eta gero. Garai ona, ezta?

Bai, garai oso ona izan da. Gauzak gaizki joan izan balira, azkenean beste sentsazio batekin bukatuko nuen, baina liga bat irabazteaz gain, Erreginaren Kopa eta Superkopa ere irabaztea... Ez da urtero egiten den zerbait! Oso gustura nago orain utzi izanarekin.

Faltan nabarituko duzu aldagelako giroa.

Bai. Jende guztiak galdetzen dit ea faltan botako dudan jokatzea. Nik ezetz erantzuten diet, agian denbora gutxi pasatu delako jokatzeari utzi nionetik. Baina taldekideekin nuen giro horren hutsunea bai sumatzen dudala. Afari horiek, entrenamenduen ondoren elkarrekin gelditzea... Pena da hori galtzea. Lagunak izaten jarraituko dugu, baina ez da gauza bera izango.

Urteetan ibili zara aldageletako giroaren barnean. Errutina hori haustea zaila izan al da?

14 urterekin hasi nintzen eskubaloian jokatzen, oraindik arauak jakin gabe. Gero gogorra egiten da: gauza asko alde batera laga behar dituzu. Gainontzekoek jai dutenean edo oporretan daudenean, zu bidaiatzen, entrenatzen edo dena delakoa egiten ari zara. Bere alde onak ere baditu: hizkuntzak ikasten dituzu, jende berria ezagutu...

Oso gazterik hasi zinen Bera Bera taldean, 19 urte zenituela. Gogorrak egin al zitzaizkizun hasierako urte haiek?

Oso zailak. Beste era bateko diziplina batetik iristen zara, eta oso diziplina zorrotza eskatzen duen gune batera sartzen zara. Ez zaude ohitua, oso gaztea zara, ordura arte eskatu ez dizkizuten ardurak eskatzen dizkizute... Hirugarren urtean konturatu nintzen zein gaizki pasatu nuen aurreko bietan. Entrenatzera joatea ez zen hainbesteko esfortzua. Entrenamendura, fisikora eta abar ohitzen zarenean, erdia baino gehiago egina duzu jada.

Eskubaloiari lotuta jarraitzen duzu ala alde batera utzi duzu guztiz?

Taldea jarraitzen dut, baina ez dut beste ezer egiten.

Iaz liga irabazi zenuten. Aurten zure taldekide izandakoek Superkopa irabazi dute, eta liga txukun hasi dute. Esku onetan utzi duzu taldea.

Talde oso ona da, eta gauza politak egiteko gai izan beharko lukete. Ikusi egin behar, jokatu egin behar da. Liga berriro irabazteko aukerekin ikusten ditut. Partidaz partida joan behar da, baina bai, hautagaien artean dago Bera Bera.

Garai oso onak izan dituzu Bera Beran, baina garai txarrik egon al da?

Tentsio momentu asko egon dira, eta hiru lesio larri ere izan ditut. Garai horiek oso latzak izan dira, baina garai onenek txarrak ahaztarazten dituzte.

Omenaldia jaso zenuen Superkopa jokatu zuten egunean. Aitorpen pertsonala jaso, eta, gainera, taldeak titulua irabazi zuen.

Oso hunkigarria izan zen. Ez nuen espero ere egiten... Telebista zegoen, ikusle pila bat bertan... Sekulakoa izan zen. Eta Superkoparen kartelean nire argazkia ikusteak ere poztu ninduen.

Jaioterrian ere, Zarautzen, jaso duzu omenaldia...

Bai. Txaparrotan hondartzako eskubaloi txapelketa egin zenean ohorezko sakea egitera gonbidatu ninduten, finalean. Horrelako gonbidapen bati ezin diot ezetzik esan!

Nola ikusten duzu emakumeen eskubaloiaren egoera?

Espainiako ligari dagokionez, diru oso gutxi dago. Lehen liga oso indartsua zen, eta jokalari oso onek jokatzen zuten bertan, kontratu onak zeudelako. Orain beste planteamendu bat dago: klubek harrobiko jokalariekin jokatu behar dute, diru gutxi hori ondo neurtu... Azken finean, erakargarritasuna galdu du ligak. Ez dut uste datozen urteetan aldaketa askorik egongo denik.

Eskubaloira itzultzeko asmorik ba al duzu?

Ez, ez... Printzipioz ez (barreak).

Datorren astetik aurrera, 76 euskal herritarren aurkako bi epaiketa abiatuko dira Espainiako Auzitegi Nazionalean, Madrilen. Astelehenean hasiko da 40 lagunen epaiketa, Segiko kide izateagatik. Ostegunean hasiko da beste 36 lagunen aurkako epaiketa, herriko tabernen auzia deitutakoa. Aritz Lopez (Tolosa, 1987) eta Esther Agirre (Basauri, Bizkaia, 1970) izango dira akusatuen aulkian eseriko direnetako bi, Segiko kide izateagatik eta ezker abertzaleko alderdi politikoetan lanean aritzeagatik, hurrenez hurren.

"Sentimendu kontrajarriak ditut", dio Lopezek. Azaroan beteko dira lau urte atxilotu zutenetik, eta "aspaldiko kontua" dela sentitzen du: "Batetik, gogoa daukat epaiketa pasa eta behingoz nire bizitzarekin zer gertatuko den jakiteko. Bestetik, beldurra eta errespetua ematen dit: sei urteko espetxe zigorra jokatzen ari gara. Arriskua hor dago". Urte batzuk gehiago dira Agirrek Espainiako Auzitegi Nazionala zapaldu zuenetik: 2002ko abenduan izan zen. "Sumario hau beti egon da tiraderan gordeta, tarteka atera, eta tarteka sartu, etengabe. Eta, azkenean, iritsi da". Batez ere, epaiketak maila pertsonalean zenbat eragiten dion du gogoan Agirrek, senarra eta biak epaituko baitituzte auzi berean.

Seina urteko kartzela zigorra eskatu dute Segi auzian auzipetutako 40 lagunentzat. Zortzi eta hamabi urte bitarteko espetxe zigorra, berriz, herriko tabernen auzian auzipetutakoentzat. "Erabakia zigortzea balitz?". Isilik geratu da une batez Lopez. Inkomunikatu egin zuten, eta torturak salatu zituen: "Oso gogorra litzateke espetxera itzultzea. Bi urtez izan nintzen; beste batzuen aldean, ezer ez. Askatasuna ukatzeak edonori eragiten dio; beraz, oso gogorrak izan ziren bi urte horiek. Dena den, gogoan sartuta daukat aukera hori egon badagoela". Etxekoak baikor badira ere, Lopezek nahiago du txarrenean jarri: "Bere garaian esan zuen Arnaldo Otegik: 'Gaizki pentsatu, eta motz geratuko zara'. Gure kasuan, hobe gaizki pentsatzea, eta gero, ikusiko dugu zer gertatzen den". Agirre ez zuten atxilotu, eta ez zuen espetxerik zapaldu: "Pentsa, ez zitzaigun zitaziorik iritsi: prentsaren bidez jakin genuen 2002ko abenduaren 19an auzitegira joan behar genuela, eta han azaldu ginen. Ez ziguten badaezpadako espetxealdirik eskatu, baina bai 12.000 euroko bermea".

Agirreren arabera, askatasun ideologikoa eta jarduera politikoa daude euren aurkako epaiketaren oinarrian. "Banan-banan hartuta, ezin digute ekintza zehatzik edo deliturik leporatu. Jarduera politikoa lege urraketa bihurtu dute. Ezin da ezer onik espero: inongo frogarik egon ez arren, zigorra egon daitekeelako", azaldu du Agirrek. Beraz, "ikusteko dago" zer gertatuko den: "Hamaika urte pasa direnean [herriko tabernen] epaiketa hastea ere nahiko esanguratsua da". Jokaleku berrian Espainiako Estatuaren "ekarpenik eza" ikusita, bi makroepaiketetan "ez du urratsik egingo", baina ez du guztia galdutzat eman: "Egia da, testuinguru berri honetan, epaileek arreta handiago jarriko dietela frogei, frogen balioari. Baina erabakia politikoa izango da, eta eragin politikoak izan ditzake".

Epaiketa luzeak

Europako politikariei bi makroepaiketen berri emateko bira egin berri dute auzipetutako ordezkari batzuek. Lopez izan da horietako bat: Europako Kontseiluan, Estrasburgon izan da, eta Europako Parlamentuan, Bruselan, Karmelo Landarekin. Azken egunotan Katalunian ere egon da, Xabier de la Maza gazte auzipetuarekin, unibertsitateetan euren sumarioaren berri ematen. Lopezen arabera, gehienek ezagun zuten bi urte beteko direla Aieteko Konferentziatik eta ETAk jardun armatua utzi zuenetik: "Sentsazio oso onarekin itzuli naiz. Gure egoera azaldu genien, baita Herrira-rekin pasatakoa ere, eta hemen dugun egoera berria ezagututa, ez zuten ulertzen hemen gertatzen dena. Zenbait europarlamentarik konpromisoa hartuko dutela esan ziguten".

Prozesua hasi zenetik "linboan" balego bezala bizi izan dela sentitzen du Lopezek: "Planak egin ditzakezu, eta egiten dituzu, baina momentu oro buruan daukazu epaiketa hor dagoela. Ez dakizu, gainera, noiz helduko den". Uste berekoa da Agirre: "Gai izan gara azken hamaika urteetan zama horretatik askatzeko. Hirugarren haurra 2005ean izan genuen, prozesua abiatuta zegoela. Bizitza ahalik eta normalena egiten saiatu gara". Hamabostean behin sinatzera joateaz gain, Espainiatik ez ateratzeko agindua du Lopezek: "Oporretara joateko baimen berezi bat eskatu behar dut, eta zehatz azaldu zein egunetan non egongo naizen, eta abar".

"Dena galdu" zuen Lopezek atxilotu zutenean, tartean, lanpostua, eta espetxetik ateraz geroztik —"oraingo krisiaz gain"— lana topatzeko zailtasunak izan dituela aitortu du. Langabezian dago orain, eta epaiketaren iraupena kontuan hartuta, "hobe horrela". Urriaren 14an, 15ean eta 16an, azaroaren 25ean, 26an eta 27an eta abenduaren 9an, 10ean eta 11n egingo dituzte gazteen auzi saioak. Akusatu kopurua dela eta, epaiketa luzea izango dela espero dute, eta, beraz, saio gehiago egon daitezke: "Pentsa, epaiketa bera ez da Madrilen bertan izango, ez baikara egoitza ofizialeko aretoetan sartzen".

Herriko tabernen epaiketa, berriz, luzeagoa izango dela aurreikusten dute. Akusatu guztiei deklarazioa hartzeko bost hilabete beharko dituela aurreikusi dute —abenduan ez da batere izango—. Auzipetuez gain, baina, 110 herriko taberna ere epaituko dituzte, "erantzule zibil" izatea egotzita. Agirreren hitzetan, bakoitzaren egunerokoan Madrilen epaitua izateak suposatzen duen "zamari", gastu ekonomikoa gehitu behar zaio: "Donostian edo Bilbon epaituko bagintuzte, Zarautzetik joan etorria egingo genuke egunero, baina bertan lo egin behar da, eta bestelako gastu guztiak gehitu behar zaizkio: mantenua, abokatuak... Dirua da. Eta oraindik ez dakigu noiz bukatuko den, udaberri amaieran, agian".

"Nola definituko zenuke zuen aurkako epaiketa, hitz batean?". "Disparatea", dio Lopezek. "Barrabaskeria", Agirrek. Argi daukate bi epaiketak politikoak direla. Lopezen hitzetan, euren aurkako karguak, juridikoki, legezkoak dira: "Ez dakit zein manifestaziotan parte hartu izana, ez dakit zein jarduera politikotan parte hartu izana... halakoak leporatzen dizkigute". "Ez dago mamizko frogarik. Espainiako Zigor Kodeak baditu tipo penal zehatzak: zuk horietako bat urratzen baduzu, ondorio batzuk pairatuko dituzu. Guk ez dugu bat bera ere urratu", azaldu du Agirrek. Ia hogei urte dira abokatuen elkargoko kide egin zela, eta jardunean da oraindik. "Konstrukzio juridiko-politiko bat egin dute, non esaten duten ETAko kideak izan garela mahai nazional desberdinetan; hori da gure delitua". Agirreren ustez, datorren asteko epaiketekin, ideologia baten ibilbide politikoaren aurka egingo dute: "Oso gogoan daukat nola 1998an [Jaime] Mayor Orejak esan zuen, Barne ministroa zelarik, fronte abertzalea neutralizatzea zela borroka antiterrorista nagusia".

Iragan irailaren 27an Gipuzkoako Ostalaritza Elkarteko egoitzan Piperraren eta Sagardoaren lehenengo astea aurkeztu zuten. Hemengo produktuak Gipuzkoako ostalaritza guneetan defendatu eta sustatzen dituen Kalitatea proiektuaren barnean dago aste hori,...

Hilabete gutxiko tartearekin, 2009 eta 2010 artean atxilotu zituzten 42 gazte, Segiko kide izateagatik, "talde terroristako kide" izatea leporatuta. Horietatik bi auzitik kanpo geratu dira, eta 40 izango dira epaituak. Atxilotuak eta inkomunikatuak iz...

Atzegik bigarren etxe babestua ireki berri du Irunen. Gipuzkoan jende gehien bizi den hirien artean bigarrena da Irun, eta mota horretako bigarren etxebizitza izango da Antzaran auzunean zabaldurikoa. Bestea handik hurbil dago, San Miguel auzoan.

Adimen urritasuna duten pertsonen aldeko Gipuzkoako elkarteak jakinarazi duenez, bost pertsona hasi dira bizitzen etxe babestuan, baina zortzirentzako tokia dute. Etorkizunean etxea betetzeko asmoa dutela jakinarazi dute.

Irungoa Atzegik Gipuzkoa osoan zabaldu duen 28. etxebizitza babestua da. Guztira, 196 lagun bizi dira etxe tutelatuetan, lau eta zortzi kide arteko taldeetan.

36 urte etxeetan lanean

Atzegi elkarteko kide Ainhoa Fizek gogorarazi duenez, gisa horretako lehen etxea Ikaztegietan zabaldu zuten, 1977an. "Gure elkartearen ustez, etxebizitza edukitzeko eskubidea dute adimen urritasunen bat duten pertsonek". Ildo horretan, etxeek euren autonomia handitzeko balio dutela ziurtatu du: "Etorkizunean familiarik gabe gelditzen diren momenturako prestatzen joatea da etxebizitzen helburua, baita beren bizimodua antolatzea ere". Horrela, pertsona bakoitza bere behar eta autonomiaren arabera aritzen da etxean.

Ez dira egun osoan etxean sartuta egoten, ezta hurrik eman ere. "Edozein pertsonak bezala", esan du Fizek, "egunez lan edo zeregin bat daukate: batzuek tailer batean lan egiten dute, beste batzuk eguneko zentroetan daude... Beren egitekoa bukatutakoan, etxebizitzara itzultzen dira". Nabarmendu duenez, ez dira bakar-bakarrik bizi: "Etxea garbitu eta txukuntzen duen pertsona bat dago bertan, eta, horrez gain, begiraleak ere izaten dira". Begirale horien jarduna zehaztu du Fizek: "Hainbat mailatan laguntzeko daude begiraleak. Kalean konpainia egiteko, autonomia sustatzeko...". Etxebizitza horietan egoten dira urte ia osoa, oporretan joaten direnean izan ezik. "Bizitza ahalik eta normalizatuena egiten saiatzen dira, azken finean", gaineratu du Fizek. Horregatik, euren eskualdeetan egiten diren jardueretan parte hartzen dute etxebizitza horietan bizi diren lagunek, hala nola aisialdian, kultura jardueretan eta beste hainbat jardueratan. "Normalizazioaren bidean ahalik eta gauza normalenak egiten dituzte", esan du.

Gizartea sentsibilizatu

Atzegi elkartea duela 53 urte sortu zen. Fizek nabarmendu duenez, familiek osatzen dute elkartea. Hori horrela, elkartearen helburu nagusia adimen urriko pertsona bat edo gehiago duten familiei laguntzea da, eta eurak babesteko ari dira lanean.

Familiei laguntza emateaz gain, adimen urritasuna duten pertsonei arreta zerbitzua ere eskaintzen diete. Horien artean dago etxe babestuena, baina baita aisialdirako aukerak sortzea eta arreta zuzena eskaintzea ere.

Atzegiren hirugarren oinarria sentsibilizazioa da. Gizarte osoari begirako sentsibilizazio kanpainak egiten dituzte, adimen urriko pertsonenganako jarrera positiboa izan dezaten. Aste honetan bertan aurkeztu dute kanpaina berria: Atzegin denok dugu gure papera, aurkitu zeurea. Horrela, 1960an zuen helburu berbera dute: adimen urriko lagunen ingurua ulerbera izatea. Atzegik esan duenez, "oso garrantzitsua" da pertsona horientzat "ezagutzen, baloratzen eta behar dutenean laguntzen dituzten ingurune batean bizitzea". Izan ere, hor baitago adimen urritasuna dutenek izaten dituzten arazo gehienen iturburua. Eskualde guztietara zabalduko dute mezua.

Pertsona horiek laguntzeko egina dagoen "sare naturala" indartzea da helburua. Horrela, sare hori osatzen duten hainbat lagun agertzen dira Gipuzkoa osoan banatuko dituzten 8.000 karteletan. Horietako pertsona bakoitzak adimen urritasuna dutenen bizimodua errazagoa izaten laguntzen du, era batera edo bestera, eta eredu dira Atzegirentzat. Laguntza mailaren arabera, paper txikiagoa edo handiagoa dute, eta euren jarduera irudikatzen dute. Elkarteak berretsi duenez, "ziur" daude "jende askok bere papera izan nahi lukeela, baina ez daki zer egin edo nola". Herritar horiei "beren papera aurkitzen" lagundu nahi die elkarteak.

Atzegi elkartea, guztira, 2.035 familiak osatzen dute —adimen urrikoak 2.130 dira—. Horrez gain, 2.733 kolaboratzaile ditu, eta 9.223 atzegizale daude.

"Oso pozik" dago Unai Igartua Tolosako Kilometroen arduraduna. Eguzkia lagun, dena "ezin hobeto" atera zen igandean, eta jaialdiaren bidez lortutako diruak Laskorain ikastolaren behar guztiak aseko ez dituen arren, "asko lagunduko du". Lekukoa Orioko ...

Atzegik eskuorriak banatuko ditu, "bakoitzak bere papera aurkitzeko" hainbat gomendiorekin. Horrela, elkartearen aldizkaria irakurri ondoren, irakurleak kafea hartzen duen tabernan edo kafetegian uzteko gomendatzen dute, beste batek irakur dezan. Ingu...

Eman diote 2013koari hasiera. Zinta moztu da. Martxan da berriz hitzaren kirol nazionala-ren lehia nagusia, lau urtez behingo Txapelketa: Basque Country osokoa. Bertsozale Elkarteak eta haren bueltako sare zabalak prest ditu mikroak, aulkiak eta fokuak. Bertsolari askoren sabeletan maiz ibili ohi diren tximeleta horiek dantzan dira orain ere, kasu honetan txapelketa nagusiak gehitzen dien atmosfera kargatuago eta distiratsuago horren argitara ateratzeko prest.

Kaletarren artean, denetik noski. Bati baino gehiagori entzungo diozu (eta beste askok, esan ez arren, pentsatuko du): "Berriro bertsoak! A ze pelmada! Ez al dira nekatzen? Beti beren ditxosozko errima horiekin eta beren kantu aspergarri eta nekoso horiekin!". Eta bada esango dizunik ere —hau ere normalean ez oso ahots altuarekin— bertsolariak kultura aldetik gehiegi baloratzen direla gaur egun. Azken urteetan toki pribilegiatua hartzen joan direla —edo eman zaiela— euskal kulturaren baitan. Bizkaiko edo Gipuzkoako txapelketa bateko kanporaketa batean "saio on bat" edo zerbait berezia egin duen "edozein gazteri" eskaintzen zaiola denbora eta lekua komunikabideetan, eta kolpetik bihurtzen dela urtetan lan isila egin duen hamaika euskal musikari edo idazle baino ezagunago, eta hori ez dagoela ondo.

Bestelakorik ere bada, noski. Batzuk erosia dute dagoeneko txapelketako bonua eta markatua dute egutegian zein saiotara joango diren, eta gogoz daude egun horiek iristeko. Beste asko beren herri inguruko saioetara hurbilduko dira gustura, eta ez dira gutxi izango irratian edo telebistan bertsoaldiren bat entzungo dutenak. Eta zer esanik ez, BECeko finala lagun arteko eta jai giroko egunpasa ederra izango da jende askorentzat.

Norberari txapelketa honek esango dionetik eta emango dionetik aparte, halere, bada zerbait ederra, miresteko modukoa. Eta kultura honen kide-edo garen partetik, poztekoa eta eskertzeko modukoa ere bai. Eta da nolako bidea egin duen eta egiten ari den bertsolaritzaren mugimendua. Zer zen bertsolaritza eta non dagoen gaur egun. Nola lotu dituzten Bertsozale Elkartearen jiran lehengo hariak berriekin. Nola joan den auto-antolatzen tradizio zahar izan den hori, aldiro bere burua inbentatzeko, urtetik urtera eta txapelketatik txapelketara. Nola lortu den, adibidez, "errimatzeari utzi gabe" Joxe Lizasok edo Manuel Lasartek egiten zutena eta orduko jendearentzat zirena lotzea eta jostea gaur egun, adibidez, Jon Maiak edo Uxue Alberdik egin dezaketenarekin edo sozialki direnarekin, aspektu askotan euren artean distantzia oso handiak egon arren. Ederra da lotura horri eutsiz zer eta nola berritu den, tradizioa nola ber-asmatu den. Bertsozale izan edo ez, txapela kentzeko modukoa da.

Irakurria diot norbaiti gure herri delako hau, gure etnokultura euskaldun delako hau ez dela "bere horretan iraun duen herri bat". Gaur arte iritsi den hau ez dela iritsi "beti gauza bera egiten jarraitze" batetik. Askoz gehiago izan duela moldagarritik, eta jaso dugun hura aldiro berritzen eta ber-inbentatzen jakitetik. Berritzetik izan duela gehiago irautetik baino. Betaurreko horiekin jarri naiz begira bertsolaritzaren jiran azken 20-30 urteetan egindakoari. Noski, baditu bere gabeziak eta ajeak. Eta bertsolaritza ez da txapelketa soilik, jakina. Baina lau urtez behingo zita honek begira jartzeko leku on bat eskaintzen du, eta, 2013ko begiratoki honetatik, ederra da ikusten dena. Eten handirik sortu gabe egin den eta egiten ari den berritze hori. Eta hartu dituen jite berriak. Ez da makala egindakoa. Eta ez da izan inork "oparitua", nahiz eta, gozatzen dugunontzat, oparia izan. Ez hori bakarrik; beste modu batean izan arren eta horretaz kontziente ez izanda ere, suerte bat da gozatzen ez duten haientzat ere.