Gaztelaniaz Economía del bien común esaten zaio, eta ingelesez, Economy for the Common Good. Badirudi euskaraz Guztion Onerako Ekonomia bezala itzulita hasi dela erabiltzen. Jatorrizkoa, ordea, izenburuan jarritakoa, alemanez dago, Austriatik eta Alemaniatik baitator.
Galdera interesgarriak dakartza eredu ekonomiko berri honek. Esate baterako: nork esan du jarduera ekonomikoaren helburu nagusia irabazi-asmoa dela? Edo zehatzago, nork esan du dela irabazi-asmoa... gainerako guztiaz ahaztuta? Non dago idatzita hori? Jarduera ekonomikoak derrigor konpetentzian oinarritua behar al du? Zer ondorio dakartza hala izateak?
Galdera horiek eta beste batzuk besapean hartuta etorri zen duela bi aste Christian Felber austriarra Donostiara hitzaldi bat ematera. Baina ez zituen galderak bakarrik ekarri. Erantzunak ere bai. Edo, erantzunak baino gehiago, proposamen ireki bat. Bera baita Guztion Onerako Ekonomia eredu berriaren sortzaileetako bat. Eredu ekonomiko bat da, kapitalismoaren alternatiba izan daitekeen eredu ekonomiko oso bat; zalantzan jartzen ditu gure Mendebaldeko gizartearen joan-etorriak gobernatzen dituzten arauetako asko, idatzitakoak batzuk eta idatzi gabekoak besteak.
Esate baterako: jabetza pribatua ukiezina da. Beste gauza asko uki litezke eta ukitzen dira. Baina jabetza pribatua ez. Ez ukitzen eta ez mugatzen. Eredu ekonomiko berri honek ez du proposatzen jabetza pribatua kentzea, baina bai mugatzea, gehienezko langa batekin. Oso alderaketa grafikoa egin zuen honetan Felberrek, jabetza pribatua, autoen abiadura eta askatasuna lotuz. Gutako edonori esaten zaionean hiri barnean gehienez 50 kilometro orduko abiaduran joan daitekeela, ulertzen dugu hori dela muga bat, bakoitzaren askatasuna mugatuz, guztiona posible egiten duena. Batek eskubidea balu hiri barnean orduko 200 kilometroko abiaduran joateko, gainerako guztiek oso-oso mugatuta izango lukete kalean ibiltzeko euren askatasuna, bizia galdu gabe behintzat! Modu bertsuan, bistan da familia, enpresa edo pertsona batzuen jabetza pribatua neurri izugarrietaraino hazten eta pilatzen denean, horrek nabarmen mugatzen duela beste agente ekonomiko askoren askatasuna. Hala bada, zergatik ez mugatu?
Galdera gehiago: Zeren arabera neurtzen dugu "arrakasta ekonomikoa" gure gizartean? Zergatik begiratzen zaio bakarrik Barne Produktu Gordinari (dirutan neurtuta)? Benetan horrek esaten al digu gizarte horretako bizi-kalitatea ona den? Diruarekin batera ez al dira beste kontu asko gizarte baten ongizatea, eta ondasun komuna zenbatekoa den esaten digutenak? Denok dakigu baietz. Hala bada, gizarte bateko common good hori diruarekin batera beste gauza askok adierazten badigute, zergatik ez horiek ere kontuan hartu "arrakasta ekonomikoa" neurtzean (dirua bakarrik neurtu beharrean)?
Albisterik onena da planteamendu ekonomiko berri hau ez dela galderetan soilik geratzen. Proposatu egiten du bide bat —bide irekia— ariketa demokratikoaren bitartez, eta behetik gorako dinamiken bitartez, gaur egungo Mendebaldeko eredu ekonomikoa beste parametro batzuen arabera funtzionatzera eraman dezakeena. Eramanarazi dezakeena. Eta eredu ekonomikoa aldatu esaten duena, gizarteko baldintzak eta harremanak aldatu ere ari da esaten; bereziki gaur egun, non iritsi garen puntu batzuetara ematen duena "diruak" edo "ekonomiak" —horrela, modu itxuraz inpertsonalean eta neutroan— esan behar dutela zeri eman behar zaion lehentasuna gizarte-bizitzan.
"Beste mundu bat posible da", esaten da batzuetan. Horra mundu askoz hobe baterako bide orri bat mahai gainean. Egia bihurtuz joan litekeena, Austrian, hemen edo Australian, gaurtik bertatik hasita...
