GIPUZKOAKO HITZA

• Familiek astean elikagaietan gastatzen dutena, eurotan. Eustaten arabera, 2006tik 2010era, Gipuzkoako familiek, batez beste, 106 euro gastatu zituzten elikagaietan, astean. Bizkaian eta Araban, 96 euro.

Hotza, euria eta Aizkorriko tontorreko elurra gaindituta, Kilian Jornet eta Oihana Kortazar (irudian) izan ziren aurtengo Zegama-Aizkorri mendi maratoian helmugara ailegatzen lehenak, gizonezkoen eta emakumezkoen kategorian, hurrenez hurren. Joan den ...

Beste behin ere, Estatu Batuetatik datorren berri batek asaldatu nau, ez eguna aldrebesteraino, baina bai barrua nahasteraino. Zaborra, morbo zikina eta moral eskasa eskaintzen duten milaka telebista kate horietaz gain, beste kate bat sortzeko ideia berritzailea izan dute: txakurrentzat eginiko lehen telebista katea, Dog TV. Ez al dute nahikoa gu erasotzearekin? Ze kulpa dute txakurrek!

Ekoizpena Jasmine Television israeldarraren eskutik dator, eta bere lehen hilabetean milioi bat afiliatu lortu ditu; sinestezina da modan egoteko beharrak duen indar itsua. Kate horretako arduradunen esanetan, hilean bost eurogatik —eta, gainera, merkea dela aldarrikatzeko gibela dute— zure txakurrak entretenimendu bat izango du, eta ez duzu berarekin jolas egiteko beharrik izango. Eta horrela funtzionatzen du jendeak, haurrekin egiten den moduan; isilik egon dadin jar iezaiozu pelikula bat, edo emaiozu bideo joko bat; horrela, ez duzu berarekin jolasik edo hitzik egin beharko. Niri bakarrik iruditzen zait, edota geroz eta gaixoago gaude? Ez diot ezeri zentzurik aurkitzen. Orain arte pentsatzen nuen txakur bat duenak haren konpainiaz gozatzen duela jolas-mimo artean; eta gaur ikasi dut ez dela beti horrela —egunero ikasten da zerbait berria; gaurko lezioa ez da nire gustukoa izan, baina, tira—. Lerro hauek idazten ari naizela, nire alboan daukat Norka, 7 urteko txakur txuri beldurti bat. Ahoan bere jostailu kutuna duela, nirekin jolas egiteko zain daukat; "orain ez, Norka, hau bukatutakoan jolas egingo dugu" esan diot; badirudi ulertu duela, eta hasperen egin eta bere txokora joan aurretik azken begiratu bat bota dit; "baina gero bai, e?", esan didala iruditu zait.

Dog TV katearen azken berrikuntza, txakurrentzat eginiko Gran Hermano saioa izan da... Bai, irakurle, badakit sinestezina dela, baina begira ezazu Interneten, eta ikusiko duzu ez naizela adarra jotzen ari; nahi nuke! Txakurrentzat egokitutako kolore eta frekuentzien bidez, erakargarri irudituko zaien saio bat sortu dute, etxe batean bizikidetzan dauden txakur taldea, jaten, lotan eta elkarri zaunka egiten ikusi ahalko dituzte bere espezieko lagunek; saiatu naiz ezberdintasunak topatzen guk ezagutzen dugun Gran Hermano horrekin, eta ez diot batere aurkitu.

Nire txakurrak entretenimendua nahi duenean pilotatxoa botatzen diot, korri eginarazten diot, paseo luze bat ematen dugu, edota, egunaren arabera —gaizto xamar nagoenean— , bere jostailu kuttunenarekin —zapaldutakoan hotsa egiten duen gomazko Pluto bat— amorrarazten dut. Baina sekula ez zait bururatu telebista jartzea. Gu baino bizkorragoak, jakintsuagoak, leialagoak eta garbiagoak dira; beharrezkoa al da izaki inuzente baten nortasuna horrela bortxatzea? Ez da beharrezkoa, ez da osasungarria, eta ez da naturala. Baina errentagarria da; kito, hortxe bukatzen da eztabaida.

Konkista, eskuratze-sistema gisa, erakargarria da. Geuk aukeratu, geuk bideratu, geuk lortu, eta geuretzat. Begirada bat, begiradaren ausentzia, beste begirada bat, diseinatutako hitzak, milimetraturiko irribarrea, denbora, eta trofeoa. Sistema bertikala da erabat, baten sumisioan edo ahulgunean eta bestearen boterean edo botere nahian oinarritua. Konkistatzeak botere sentsazioa ematen du, eta, beraz, boterea. Horretara ohituta gaude, salbatzaile edo salbatu izatera, harremanetan eta botere-harremanetan. Harremanetan. Lau begiko begiradak eta elkar jan nahi duten garunak gustatzen zaizkit niri, baina. Elkar miazkatuz eta koxkaka jan nahi dutenak. Bihotzaren konkista.

Eta bihotzetik burura —gauza bera izan eta kontinente ezberdinetan bizitzearen paradoxa—, Euskal Herriaren konkistara. Konkistatu gintuzten, bandera lurraren kopetan jarrita —lurrean, udaletxetako mastetan— , eta konkista ez da konkistatzea eta kito; konkistatzea, lortzea eta konkista iraunaraztea baita, hitzaren adiera estuenean. Eta horretarako ez da aski lurra. Buruaren konkista. Konkistaren biziraupena lortzeko, lur hori zapaltzen dutenen —lur horren konkistatzaileek zapaltzen dituztenen— hizkuntza konkistatu eta aldatu behar da, bizitzeko modua, harremantzekoa… mundua ikusteko darabiltzaten betaurrekoak lurrera bota behar dira, zapaldu, eta berriak jarri, lokietan iltzatuta, ahal bada. Euskal Herrian badakigu horretaz zerbait. Baina gure prisma propioko prismatikoen bila gabiltza, etorkizuna konkistatu ez, berriz geureganatzeko.

Eta argentinarrek badakite jakin zer den konkista. Zer den konkista, eta zer den konkistatu zintuztela ezabatzeko amnesia kolektiboan bizitzea. Konkistatzaileek eta konkistatu diruzaleek bultzatuta. Euren larrutan eta lurretan bizi izan dute, eta bizi dute, baina apurtu dute katebegi bat dagoeneko, eta aurki lehertuko dute inguruan eta garunean duten kartzela. Ziur nago. Nazkagarria dena —fin esanda— zera da, norberarena dena berreskuratzeari traizioa deitzea. Hori ere konkistaren zati bat da, kontzeptuen, izenen konkista, konkistetan arriskutsuenetarikoa. Eta beraz, esan diezadala norbaitek, mesedez, nori otu zitzaion El Conquistador deitzea Argentinan grabatzen duten reality show-ari. Konkistadorearen figura baldin bada irabazlearena, ederki gabiltza.