GIPUZKOAKO HITZA

Inbidia Viagra balitz, ETBko umore programek egotzi izan diguten gatazka sexuala aspaldi gainditua genuke. Money makes the world go round dio abesti ezagunak, dirua omen da mundua jiran darabilena. Baina, xoxak baino gehiago, bekaizkeria daukat nik egunero ohetik goizeko ordu txikietan jaikitzera bultzatzen gaituen erregaitzat. Inbidiarik gabe, oreinak lantzaz ehizatzen geundeke oraindik basoetan. Eta dirua bakarrik ez, depresioa ere asmatzeke legoke oraindik.

Lehengo batean okulistara bidean Amarako estaziora trenez iristen ari ginela, alboan eserita neukan bikotea marmar batean altxa zen aulkitik, Lasarte aldera abiatzera zihoazen bagoi berri-berriak ikusita. Urola Kostatik datozenak zaharkin onartezinak omen, eta lotsagarritzat jo zuten Euskotrenen utzikeria. Bi minutu geroago, atarian laga nuen bikotea, Donostiako Metroari buruz paratutako erakusketari begira. Zanpateko galanta jasoko zuten, seguru, aldundiko aurrekontuetan hura gauzatzeko tarterik batere ez dagoela entzundakoan. Bilbokoak adina izateko dirurik ez, beraz.

Eta Gipuzkoa plazan bakarrik ez, inguruko udaletxeetan ere estu antzera omen dabiltza, sortutako zulotzarrak ezin estaliz. Excelen 1.500 bat milioi gorriz margotuta omen dituen aldundiari berandu baino lehen txanpon mordoxka bueltatu behar, eta alkateak zeharo larritu dira. Zorrak kitatzeko modu xelebrea bururatu zaie: zorrik ez kitatzea. Aurten galdutakoak hiruzpalau urtean ordaintzeko plan bat gura omen dute, gainean dugun ekaitza baretuko delakoan (inuzenteak!). Formula balekoa den argitzeko boluntario aurkeztu naiz: asteburu honetan bertan Fernandori —Itxaskiko zerbitzari den errugbi jokalari itxurako argentinar erraldoiari— Gin-Tonica eskatu eta 2015ean ordainduko diodala esango diot, ea zer iruditzen zaion.

Herriko kiroldegian —eskualdeko inbidia izan dadin— hammam bat edo luxuzko hidroterapia gune bat izateko udaletxe bat zorpetzea eskandaluzkoa ote den, ez dakit. Horretarako udal langileen soldatak izoztu behar badira, baiezkoan nago. Hala eta guztiz ere, anabasa honek daukaguna bakarrik erabiltzeko ikasgaia barneratzen lagunduko baligu, gaitz erdi. Gaurko apetak asetzeko etorkizunetik sekula existituko ez den dirua ekartzea ez baitzaigu hain borobil ere suertatu.

Norbaitek autotzarra eta etxe ezin garestiagoa ordaintzeko kreditu bat lortu duela esaten digunean, zoriondu egiten dugu. Zorretan dabilela badio, ordea, tragoxka ordaindu eta kontsolamendua ematen saiatzen gara. Eta ekonomia zientzia zinez bitxia da, baina egin kasu niri. Kreditu bat eskatu eta zoriontzen bazaituzte, ez dena sinetsi, zorretan eta zeharo izorratuta egongo zara eta.

Ondo ezagutzen nautenek badakite, irakurtzen ikasi nuenetik, parean harrapatutako guztia irakurtzeko ohitura dudala; nire begiek aurrean ikusten duten hitz edo esaldi laburra irakurtzea nire ohitura literarioen parte bilakatu dela. Izan daitezke autoen markak, lantegien eta denden izenak, bizikletenak, erosketako poltsenak… Begiratu batean ikusi eta irakur daitekeen ororen jarraitzaile sutsua bilakatu naiz denboraren poderioz, eta batzuetan, antsietate apur bat sortzen dit ohitura honek. Adibidez, badago Bilbora bidean autobidean zoazenean urrunetik ikus daitekeen lantegi erraldoi bat. Lantegiaren izena ageri den momentutik hasten naiz behin eta berriz hitz berbera irakurtzen, autobusa urrunean desagertzen den arte. Zertarako balio duen horrek? Ezertarako ez! Mania hutsa. Eta etxeko komunean aulkitxo baten gainean pilatzen ditudan aldizkariak? Zenbat titulu memorizatu ote ditut? Gerora ahazten ditudan zenbat esaldi solte?

Azkenaldian, ordea, ikasi dut mania honi probetxua ateratzen, erabat entretenitzeaz gain fantasia eta sormena lantzeko ariketa ezin hobea bihurtu dena.

Gure herriko taberna askotako komunetako ateak, barrualdetik, nire maniarentzako plazer hutsa bilakatu dira. Era guztietako lema eta esaldiekin egin dut topo memoriaren aztarnak jasotzen dituzten ate hauetan. Urteetan egon dira hor beharbada, eta askotan irakurriko nituen, baina azkenaldian zerbait gehiago bihurtu dira, batzuetan inspirazio iturri eta dena! Gutxi gorabehera, esaldi bakoitza atearen zein paretan kokatuta dagoen ikastera iritsi naiz, gogoko ditudanak batez ere. Jolaserako tresna ezin hobea bilakatu dira: hau ez da herrikoa, beste hau euskaraz ikasten ari da, hau aspaldi idatzia dago, beste hau berri-berria da… Garaian garaiko egoeren berri ematen dutenaren zalantza izpirik ez daukat. Orain, adibidez, ez litzateke arraroa izango krisi ekonomikoari erreferentzia egiten dion esaldiren bat topatzea. Baina, dudarik gabe, ordu txikietako kontuen salatariak dira batez ere ate hauek. Ikus daiteke, argi eta garbi, zein herritako parrandazaleak izan diren gurean, ze futbol talderen garaipenekin gozatzen duten, zein den herriko gizasemerik preziatuena batzuen ustetan, ze hiru lagun izango diren odoleko adiskide hil arte, begien aurrean ikusi ezin duenaren izena, bera gabe bizi ezin duenaren erreferentzia… Beti maitemintzen naiz nitaz maitemintzen ez den hartaz. Hau irakurtzen dudan bakoitzean Camilo Sesto datorkit burura. Idatziaren jabeak seguru ez duela sekula Camiloren abesti ezaguna entzun, baina litekeena da bera txikia zela gurasoekin hondartzara joaten zen bakoitzean autoan behin eta berriz abesti bera entzun izana eta niri begietatik bezala berari belarritik sartzea!

Garenaren "zera hori" idazteko beharraren lekuko isilak bilakatu dira gure herrietako komunetako ateak. Nirea mania, denak irakurtzeko ohitura dudalako, baina gauean festara ezabatzea ia ezinezkoa den errotuladorea poltsan edo poltsikoan hartuta ateratzea zer da? Mania guztiak bezalaxe, beharra.

• Gipuzkoan haur lapurtuen auzian artxibatutako kasuak. Haur lapurtuen afera dela eta, orotara, Gipuzkoan 121 salaketa jarri dira. Horietatik bederatzi, ordea, artxibatu egin dituzte, delitu zantzurik ez dutelako aurkitu.

• 2011n Gipuzkoan izandako bidaiarien igoera. Iaz 2010ean baino %1 bisitari gehiago ailegatu ziren Gipuzkoara, Eustaten datuen arabera. Bisitariek igarotako gauei dagokienez, berriz, %2koa izan zen igoera.