Astelehenean aztertuko du ELAk grebak izandako erantzuna, eta zein estrategia jarraitu. Hala ere, Iñigo Zubeldia ELAko ordezkariak (Amezketa, 1964) argi du ez dutela atzera egingo. "Berdin zaigu hauteskundeetan zein emaitza dagoen. Aldundiarena da proposamena, eta dagoenari orain arteko berdina esango diogu".

Kalera atera zarete berriro. Zer eskatzen duzue zehazki?

Eskatzen duguna akordio integral bat da. Sektore honetan bi esparru daude hitzarmenetan: bata eremu sektoriala, eta bestea enpresa arlokoa. Berritu nahi ditugu sektoreko ituna eta sektore horretan dauden azpiko enpresen hitzarmenak, denak batera, eduki berarekin.

Zer hobekuntza lituzke langileentzat ituna berritzeak?

Diputazioak soldata igoera potente bat jarri du mahai gainean, eta, aldi berean, prekaritatezko elementuak ordenatzen ditu: batez ere egutegiak nola egin behar diren, zenbat atseden egun egin behar diren urte guztian, aldi baterako langileei zerrenda batean sartu behar zaiela eta eskubideak eman denboran mantentzeko... Oso eduki egokiak planteatu ditu, eta ikusten dugu akordio hori posible dela. Baina ikusita horren aurrean Adegik egin duen txanda pasa, grebara deitu dugu.

Patronalak ez du aldundiaren proposamena babestu, ezta?

Sektoreko eremua Adegiren esku dago; %75 dauka, eta Adegik erabaki politiko bat dauka hartuta: diputazioak eta sindikatuek onartutako edukiei ez diela estaldurarik emango. Onartu du ez duela hitzarmen hori sinatuko. Guk greba deialdia egin dugu, bai sektorekoa, eta baita hitzarmena duten enpresena ere. Adegi ez dago prest akordio hori egiteko, eta enpresak prest azaltzen dira. Elkarteak ez du nahi bere partaideek nahi dutena.

Enpresen aldetik, beraz, bestelakoa da jarrera?

Disfuntzio arazo bat dago enpresen eta Adegiren artean. Adegik ez ditu defendatzen enpresen interesak, enpresa bakoitza ari da berea defendatzen. Gutxi gorabehera 54 bat zentro deitu ditugu lanuztera, eta astearte eta asteazken artean, esaterako, enpresen %25ek akordioa egina zuten jada. Orain dela bi urte ere hala gertatu zen, eta berdin gertatzen ari da. Enpresa itunez gain, guk sektorekoa sinatu nahi dugu, baina hori Adegiren esku dago.

Hitzarmen sektoriala zertan da?

Hitzarmen sektorial bakarra izan da Gipuzkoako erresidentzietan, 2005-2008koa. Hurrengo hitzarmena gutxiengoan izan zen; CCOOk eta UGTk sinatu zuten, baina ez zen inoiz izan hitzarmen kolektiboa. 2013ko uztailaren 7an hil zena 2008koa izan zen.

Zer balorazio egiten duzue arlo honetan diputazioaren jardunaren inguruan?

Garbi dago klaseko borroka dagoela. Diputazioak badu legitimitate guztia planteatzeko berak azpikontratatutako langileei zein baldintza eman. Diputazioa langileei bere estaldura emanez ari da, gure eskubideak eta aldarrikapenak onartzen.

Bilerarik espero duzue Adegirekin?

Azken bilera martxoaren 13an egin genuen mahai sektorialean, eta Adegik esan zuen diputazioaren proposamena ez zitzaiola gustatzen baina erantzungo zuela. Erantzunik ez da izan. Mahaia ere ez du deitu.

2013ko gatazka luzea izan zen; mugagabeko greba ere egin zenuten. Haren ondoren, nola aurre egingo diozue datorrenari?

2013koa oso gogorra izan zen. Azken akordioa urtebete eta hiru hilabetera itxi genuen. Baina langileek oroitzapen ona ere badute; denek batera borroka egin genuen, eta jendeak ikusi zuen posible dela beste era batera gauzak aldatzea. Garbi dago azken urteotan Gipuzkoako adinekoen egoitzetako langileek hobekuntzak izan dituztela, Rajoyk egindako erreformatik kanpo daudela, bermeak dituztela beren bermeak mantendu ahal izateko. Oraindik jendea badago borroka horri jarraitu nahi diona. Guk ez dugu politikara jokatu nahi, baina argi daukagu norbaitek nahi duguna ematen badigu azkenera arte borrokatuko garela hori lortu arte.

ealeko zenbait jarraitzaileren eskutik sortu zen Ordiziako Emaneurre taldea, duela sei urte. Geroztik, eremua zabaldu, eta kirolarekin eta euskal kulturarekin zerikusia duten ekitaldiak antolatzen dabil. Horietako bat da Euskal Herriko Artisau Garagardo Azoka. Bihar egingo dute, Plaza Nagusian.

10:30etik 01:00era egongo da zabalik azoka. Dozenatik gora garagardo dastatzeko aukera izango da; besteak beste, Zerb, Falken Brewing, Mala Gissona, Olbea Pilsner, Garagart, Gross, Zarautz Beer Company, Bidassoa Basque Brewery, Boga eta Gar Gar.

Azokarekin batera, ordea, beste hainbat jarduera ere antolatu dituzte biharko. 09:00etatik 11:00etara, garagardoa ekoizteko ikastaroa egingo dute D' Elikatuz zentroan, Lupulu.com taldearen eskutik. Ordiziako Kirkil tabernan eman daiteke izena —25 euro balio du—. Arratsalderako, berriz, garagardo txapelketa prestatu dute.

Euskal Herriko Artisau Garagardo Azoka

Bihar, 10:30etik 01:00era, Plaza Nagusian (Ordizia).

Nerea Txapartegi (Donostia, 1961) Donostiako Udaleko Euskara eta Kultura arduraduna da. 2015-2019 epealdirako euskara planaz hitz egin du Gipuzkoako Hitza-k harekin.

Partaidetza handiarekin onartutako plana da hau. Alderdien adostasuna ere badu?

Esan behar da plan hau izan dela parte hartze prozesu baten emaitza. Prozesu horretan aurrez aurreko bilerak izan dira, eta aukera izan da ere webgunearen bidez ekarpenak egiteko. Aldi oro informazio guztia jarri da eskura. Aurrez aurrekoetan, Euskara Kontseiluko kideek parte hartu dute, eta alderdietako ordezkariak bertako kide dira. Beraz, haiek ere izan dute parte hartzeko eta informazio guztia eskuratzeko bidea. Ulertzen duguna da onartutzat jotzen dutela.

Beraz, udala eskuz aldatuz gero ere, planak bere bideari jarraitu beharko lioke, ezta?

Plan hau onartu izanaren bermea da eragileek, donostiarrek, Euskara Kontseiluko kideek landutako plana dela; alderdi, sindikatu eta euskalgintzako eragileak aritu dira horretan, eta baita auzoetako euskara batzordeetako ordezkariak ere. Beraz, bermea horixe da. Atzera egiteko aukera egon badago, baina ez dirudi zentzua duenik. Gainera, honezkero, bide bat egina badago; plan hau ez da hutsetik sortu, legegintzaldi honetan ereiten joandako zerbait da.

Zein dira aurreko euskara planarekiko ezberdintasunak?

Lehentasunak non ezartzen diren, horixe izan liteke aldaketa nagusietako bat. Eta, noski, auzoetako plan integralena. Auzoetako planak udaleko hizkuntza politikaren lan ildoan sartuko dira 2015-2019 epealdian, eta, aldi berean, planak jasotako helburu orokorrak auzo-herrietan aplikatzeko bidea izango dira. Ezinbestekoak dira. Helburua da Donostiako auzo-herri guztietan euskara batzordeak sortzea. Eta horien egitekoa da auzoko diagnostikoa lantzea eta, plan orokorrean oinarrituta, haien beharretara egokitzea, lehentasunak finkatzea eta urteko planak gauzatzea. Horretarako, udalak Bagerari esleitu dio horiek dinamizatzeko egitekoa, eta Euskara Zerbitzuaren diru laguntzak jasoko dituzte.

Beraz, berrikuntza nagusiak lirateke, batetik, metodologia, eta, bestetik, auzo-herrietako plan integralak jasotzea.

Auzoz auzo datuak oso ezberdinak dira; baina zein litzateke egoeraren diagnosi orokorra?

Guk ez ditugu diagnosi propioak egiten; besteek —Eustat, Soziolinguistika Klusterra...— egindakoak hartzen ditugu oinarri. Baina gu nabarmentzen ari garen datua da donostiarren %40 euskaldunak direla, eta nolabaiteko gaitasuna %70ekoa dela. Erabilera datuak, ordea, %16 eskasean gelditzen dira. Alde handia dago.

Jauzi hori gutxiagotzen joateko, euskaraz bizi ahal izateko aukerak eskaintzeari eman diogu lehentasuna: euskaraz lehen hitza egitea sustatzeko kanpainak abian ditugu hainbat arlotan, eta administrazioan donostiarrei euskaraz artatuak izateko eskubidea bermatzeko bidea lantzen ere ari gara. Euskararen jabekuntza eta erabilera dira planaren helburu nagusietako bi.

Ia agintaldi amaieran aurkeztu duzue plan berria, baina lau urteko bidearen jarraipena da.

Udal gobernu honek hasiera-hasieratik oso irmoki lehentasuntzat hartu zuen hizkuntz normalizazioa; borondate politikoa agertu genuen, eta argi genuen guk eredu izan behar genuela herritarrentzat. Uste dut lau urte hauetan oso nabarmena izan dela hori gauzatzen ari garela, ez direla hitz hutsak, eta ez dela paperean gelditzen den zerbait.

2019rako zein da helburu nagusia?

Plan honen helburua da donostiarrei euskaraz bizitzeko baldintzak eskaintzea; euskarazko guneak sortu behar ditugu, euskaraz ez dakien %30 hori erakarri behar dugu euskarara... Lau urte barru, badaude neurgailuak noraino iritsi garen ikusteko.

Proiektu ausartak ditu gustuko Migel Zeberio Etxetxipiak (Tolosa, 1966). Txorieri proiektuan ari da orain Et Incarnatus orkestrako zuzendaria, bi maisu bidelagun: François Rosse piano jotzaile eta konpositorea eta Mixel Etxekopar txirulari eta kantaria.

Nola sortu da hilaren 8an Hondarribian aurkeztuko duzuen Txorieri proiektua?

Bultzatzaile nagusia Mixel Etxekopar izan da. Zuberoko txirulari, kantari eta musikari oso inportantea da. Azken urteotan bere lagun François Rosserekin elkarlanean ari da. Rosse alsaziarra da; berak dioen bezala, mugakidea. Musikari handia da, eta etapa luze batean Bordeleko kontserbatorioko irakaslea, konposizioan. Pianista eta konpositorea da. Dioenez, emari nagusia Olivier Messiaen konpositorearen aldetik jaso du, bere ikasle izan zelako. Messiaen, besteak beste, ornitologoa zen. Rossek musika klasikoa, musika herrikoia eta abangoardian egon daitezkeen elektroakustikako soinuak uztartzen ditu. Baina, nire ustez, haren lana oso garaikidea izanik, entzuteko ez da hain urruneko kontua. Publikoari berehala ematen dizkio mundu horietara hurbiltzeko zantzuak.

Nola suertatu zitzaizun beraiekin aritzeko aukera?

Etxekoparek proposatuta. Azkenean, proiektu bitxietan gabiltzanoi hala gertatzen zaigu, zakurrari arkakusoak bezala guri halako proiektuak hurbiltzen zaizkigula. Atsegina da, eta, azkenean, ibilbide baten emaitza.

Gotaineko (Zuberoa) Xiru jaialdian estreinatu zenuten Txorieri, eta haurrentzako kontzertua ere eman zenuten. Zaila dirudi halako lan bat haurren aurrean aurkeztea.

Xiru Jaialdiaren karietara prestatu dugu Txorieri, Mixel bertakoa delako eta berak antolatzen duelako jaialdia. Nik uste dut haurrentzako kontzertu hura oso polita izan zela. Hainbeste ume ikustea eta halako jarrerarekin... ni erabat hunkitu ninduen. Niretzat oso-oso polita da umeak dituzten erreakzioak ikusi ahal izatea, ez dutelako filtrorik.

Kontzertura Psilocybeneako gazteak eta gaztetxekoak gonbidatuko nituzke. Oso mundu estankoak ditugu; formalismoek muga asko jartzen dizkigute. Gotaineko jaialdia, adibidez, oso hippya da. Puskatu behar ditugu eskema horiek; normalean, gainera, errealitatetik ezer ez dutelako. Niri berebiziko ilusioa egingo lidake umeak egotea kontzertuan, eta baita gazte mugimenduetan ibiltzen direnak ere, filosofia hori delako.

Txoriei bereziki erreparatu diezue proiektu honetan. Zergatik?

Nire pasioak mendia eta natura dira, eta, alde horretatik, proiektuak asko erakartzen ninduen. Egia esan, txorien mundua kaletarrontzat ezaguna den bezala, ezezaguna ere bada, ez daukagulako gaitasunik txorien kantak bereizteko. Nik banituen ornitologiari buruzko erreferentzia batzuk. Euskal Herriko ornitologian eta hegaztien estudioan erreferentziazko bi pertsona izan dira; Ramon eta Jesus Elosegi anaiez ari naiz. Ramon Elosegi gazterik hil zen, eta Jesus oraindik bizi da. Euskal Herriko ornitologian aitzindariak izan dira biak. Hondarribiko kontzertua bi pertsona horien lana ezagutzera emateko probestuko dugu. Kontzertuan, Migel Mari Elosegi Luze bertsolariak parte hartuko du, haien ilobak. Berak egingo du kontzertu horren sarrera.

Zer espero duzu abiatu berri duzuen proiektuaz?

Niretzat, gure urteetako jardunean dugun pribilegio handienetakoa da beti daukadala aukera sekula pentsatuko ez nukeen jendearekin elkarlanean aritzeko. Hasteko, pribilegio bat da horrelako proiektuak egin ahal izatea. Horrez gain, espero dugu ahal den neurrian zabaldu ahal izatea, nahiz eta badakigun gure orkestraren funtzionamendua eta baliabideak oso mugatuak direla. Euskal Herrian, orkestra ofizial publikoak daude, eta ez dago gehiago ezer. Beste horrelako formazioentzako ez dago leku askorik. Beti izango dugu aukera gehiago Frantziako jaialdietan Euskal Herrian bertan baino. Errealitatea hori da.

Zirkuiturik ez, baina proiektuak soberan.

Grabaketak berrogeitik gora egin ditugu, baina zirkuituak mugatuak dira, eta, gainera, nahiko itxiak. Bakoitzak bere ingurumaritik tiratzen du, eta guk ez dugu izan ingurumari finko bat. Nahiko askeak izan gara, eta gure proiektua askea da. Hegalak ematen dizkigun bertute bat da hori, baina batzuetan mugatzen gaitu.

Et Incarnatus musika garaikidea lantzeagatik egin da ezagun. Zergatik garaikidea?

Ez dugu guk aukeratu. 1996. urtean hasi ginen, Gorritiren heriotzaren mendeurrenerako, baina, ondoren, berehalaxe gure garaiko jendearekin konektatu genuen. Jazz munduan Tejada eta Salvadorrekin, eta berehalako jauzia izan zen euskal kantautoreekin lan egitea. Guztiekin grabatu dugu, bai pop kantariekin eta baita euskal kantagintzakoekin ere. Valverde, Laboa, Imanol... Leterekin izan ezik, guztiekin lan egiteko aukera izan dugu. Gure garaiko eta gure adineko konpositoreekin lan asko egin dugu, eta horrek ate asko ireki dizkigu. Pelikuletarako eta telebistarako musika asko egin ahal izan dugu.

'TXORIERI'

Sortzaileak. François Rosse, Mixel Etxekopar eta Et Incarnatus orkestra, Migel Zeberioren zuzendaritzapean.

Non. Hondarribiko Itsas Etxea auditorioan.

Noiz. Hilaren 8an.

Ordua. 20:00.

Egun osoko musika jaialdia antolatu dute biharko Donostiako Dabadaba aretoan: hamabost orduz, etengabeko musika, zuzeneko lau talde eta zortzi Dj. 12:00etan hasiko da For Your Love jaia, eta Javier Sun musikari donostiarrak egingo du atarikoa. Iluntze...

Kultura guztiak sortu, garatu eta hil egiten omen dira. Izaki bizidun baten antza handia dute kulturek; horien antzera, azken arnasa hartzen dute, eta denboraren zulo beltz honetan betirako ahazten dira, noizbait garai bateko kulturez interesatua dago...

Milaka lagun aterako dira gaur kalera, Maiatzaren Lehenean. Langileen eskubideen alde egingo dute, eta murrizketen kontra. Badira, hala ere, pankarta atzean hilero hilero euren eskubideak aldarrikatzen ari direnak ere. Duintasuna Gipuzkoako pentsiodun...

Zaharkitutako eredu bati" alternatiba eskaini nahi dio Miren Albistur PPren alkategaiak (Donostia, 1975). Azken lau urteetan erritmo "oso motela" izan du hiriak haren iritziz, eta lehiakorragoa izateko beharrezkotzat jo ditu akordioak. "Lehentasuna Donostian besteekiko akordioak lortzea da, kolore politikoak albo batera utzita". Akordioa herritarrekin lotu nahi du, ez siglekin. Hiritarrekin harremana izango duen udal bat proposatu du, talde lana sustatuko duena.

Albisturren izendapenak oihartzuna izan zuen. Euskal Autonomia Erkidegoko PPko zuzendaritzak aukeratu zuen hautagai gisa, lurraldeko zuzendaritzaren erabakiaren aurka —Ramon Gomez proposatu zuten haiek—. Albisturrek Irutxuloko Hitza-ri adierazi berri dionez, ordea, ordezkaria aldatu arren PPk proiektu bat defendatu izan du Donostia "merezi duen lekuan jartzeko", eta orain ez du "gauza arrarorik egingo". Badira hiriarentzat lehentasuna duten arlo jakinak, Albisturrek aurkeztu duen dekalogoan: Donostia 2016, autobus geltokia eta Tabakalera, ekonomia suspertzea... Bestetik, ezinbestekotzat du administrazioaren kudeaketa aldatzea, batez ere hiritarrek administraziora jotzen duten gaietan.

"Memoria eta duintasuna" izango duen hiria nahi du, erresuminik gabekoa, tolerantea. Elkarbizitza espazioak sortzeko, ordea, ETAk armak entregatu eta barkamena eskatu behar duela uste du. Langabeziari aurre egiteko beharrezko ikusten du aukerak sortzea, gazteei dagokienez bereziki: "Gazteak oso ongi prestatuak daude, eta atzerrira ateratzea ona da, baina itzuli nahi dutenek aukera izan behar dute hirian". Zergak eta udal tasak jaistea ere proposatu du: "Horrek ez luke zerbitzuen kalitatea gutxituko".

Bestelako Donostia baten aldeko apustua da Eneko Goiarena (Donostia, 1971). Inkestek alkate izateko lehia betean kokatzen dute. Harentzat, ordea, kontua ez da alkate bat aukeratzea: "Hiri eredu zehatz bat aukeratuko dugu". Proiektu "ireki eta plurala"...