Jose Miguel Ramirez kolonbiarra da. Tolosan da egunotan, eta estreinako aldia du Euskal Herrian. Bidaia lurraldea ezagutzeko eta Euskararen Gaitasun Agiria lortzeko baliatu nahi du. Izan ere, Kolonbiatik sekula irten ez arren, euskaraz hitz egiten du. 1998. urtean irrati batean entzun zuenetik egin zitzaion interesgarri, eta, pixkanaka, liburuen eta pelikulen bitartez eta Internet bidez egin dituen lagun euskaldunekin izandako elkarrizketatxoekin, euskara barneratuz joan da, menderatu arte.
Kolonbiako hizkuntza irakasle horren lekukotza eta gisa bereko beste hainbat pertsonarena jasoko ditu Euskara munduan besteen ahotan dokumentalak. Joan den urtean estreinatu zen lanaren lehen zatia, eta euskal herritarrak zituen oinarrian, Euskal Herrian jaio eta atzerrian bizi direnak. Salbuespen bat bazuen, ordea: euskal herritarrak izan gabe euskarara nola gerturatu ziren kontatzen zuten bi japoniarren kasua, hain justu.
Iñigo Asensio (Tolosa, 1985) dokumentalaren zuzendariak azaldu duenez, testigantza hura "oso interesgarria" iruditu zitzaion jende askori, eta, horregatik, euskara bereganatu duten atzerritarren testigantzek lehenengo zatia borobildu zezaketela pentsatu zuten.
Testigantza horien bila, Shanghain egin zuen lehen geldialdia. Antzuolako Elay enpresak han duen egoitzan, Huang Hui 25 urteko neska txinatarrak egiten du lan, eta harekin izan zen, duela urtebete hasi baitzen euskara ikasten. Handik Ameriketako Estatu Batuetara jo zuen. David Bieter eta Chris Bieterrekin izan zen, Boisen. Jatorri euskaldunekoa da David, bertako alkatea. Asensiok gogoratu du Euskal Herriko zazpi hiriburuetako alkateek euskaraz ez zekitela ere Estatu Batuetan bazela euskaraz zekien alkate bat. Chris, Daviden anaia, epailea da Boisen, eta euskaraz ederki egiten du. Ez zuten aitona-amonengandik jaso euskara, gazte hil baitziren; gerora euren gurasoekin Euskal Herrira etorri, eta horrela hasi ziren euskarara gerturatzen.
Lekukotza gehiago ere jaso ditu tolosarrak, David Romtvedt idazle eta musikari wyomingdarrarena, kasurako, baita Ipar Euskal Herrian euskara ikasitako quebectar batena ere, besteak beste.
Pertsona horiek euskararekiko duten militantziak harritu du Asensio, "batez ere, kontuan hartuta gurean zenbat kostatzen den jendea euskarara hurbiltzea". Dokumentalaren lehengo zatian, jendeak euskara altxor baten moduan urteetan nola gorde duen ikusteak gogoetarako bidea ematen zuen, eta, bigarren zati honetan, gogoeta "are eta gordinagoa" dela uste du Asensiok: "Munduan sakabanatuta dauden euskal hiztunek euskarari ematen dioten garrantzia sentitzen duzu, eta, Euskal Herrian garrantzi berbera emateko zailtasunak daudela alderatzen duzunean, zer pentsa ematen du". Egunotan Euskal Herrian den kolonbiarrak bizitzen ari denaz kontatutakoa jarri du adibide moduan: "Jose Miguel harrituta geratzen da hainbatetan, euskaraz hitz egiten hasi eta jendea euskaraz erantzuteko gai ez dela ikustean".
Lehen zatiak bezala, bigarrenak ere osagai emozionala baduela dio tolosarrak: "Une hunkigarriak ere izango dira, pertsona hauek euskalduntasuna oso barruan sentitzen dutela nabaritzen delako".
Bilboko Zinebi dokumental eta film laburren jaialdian estreinatuko dute lana, azaroaren 8an, eta, joan den urtean lehen zatiarekin egin bezala, ETBn ere ikusteko aukera izango da, Euskararen Egunean, abenduaren 3an. Egun berean, Bordelen aurkeztuko dute Euskara Munduan lanaren lehen zatia, frantseseko azpidatziekin; Argentinan, gaztelaniazkoekin; Boisen eta Sydneyn, ingelesezkoekin; eta Erroman, italierazkoekin —azken bi horiek konfirmatu gabe dituzte oraindik—. Bai Asensiorentzat, bai proiektu honetan buru belarri ari diren gainerako taldekideentzat oso pozgarria da hori, "lehen zatia oraindik bizirik dagoela erakusteaz gain, bidea ematen duelako euskarak guretzat duen garrantzia atzerrian erakusteko".
