gipuzkoa

Nazien atzaparretatik ihesi
2017-09-082017-09-07Albisteak, gipuzkoa, Gizartea, Politika

Nazien atzaparretatik ihesi

Urko Etxebeste

Naziek ia Europa osoa zuten hartuta 1941ean. Ia dena zuten kontrolpean. Baina den-dena ez. Europako hainbat herrialdetan, armadez besteko erresistentzia talde antolatuak sortu ziren, hainbat zereginekin: informazioa batetik bestera eraman, naziek jazarriei ihesaldian lagundu, soldadu alemaniarren kontrako ekintzak egin... Comete sarea izan zen erresistentzia talde antolatu horietako bat. Euskal Herrian, Bidasoa-Oiartzualdea inguruan izan zituen kideak. Haien lana: naziek botatako indar aliatuetako hegazkinetako kideei —bizirik ateratzen zirenei— gune okupatuetatik ihes egiten laguntzea. Batez ere, Ameriketako Estatu Batuetakoak eta Britainia Handikoak izan ziren ihesean sostengua jaso zutenak.

Musikaren magia terapia gisa
2017-09-082017-09-07Albisteak, gipuzkoa, Gizartea

Musikaren magia terapia gisa

Ane Urkola

Musikarekin harreman berezia du Iñaki Zalakainek (Villabona-Amasa, 1964). Loatzo musika eskolako irakaslea da gaur egun, baina txikitatik izan du lotura musikarekin: "Amak apuntatu ninduen musika eskolan, eta aitaren ilusioa ere bazen". Irakasle ugari izan ditu bere musika ibilbidean: "Manolo Yabenekin hasi nintzen. Oso soinujole ona zen, eta harengana joaten nintzen nire bi anaia zaharrenekin". Bi anaiek utzi egin zuten, baina berak jarraitu egin zuen. "Tarragonarekin eta Larrañagarekin aritu nintzen ikasten, eskusoinu orkestran ere ibili nintzen, eta Mendiluzerekin ere egin nituen solfeo ikasketak".

Gailurra ukitu nahi duen beka
2017-09-082017-09-07Albisteak, gipuzkoa, Kirola

Gailurra ukitu nahi duen beka

Maialen Etxaniz

Mendizaletasunaren habia izan da Euskal Herria urteetan, eta, gaur egun ere, hala izateko ezaugarri guztiak ditu. Euskal mendizale askok ukitu dituzte bertako zein munduko hainbat txokotako gailurrak, baina, azken urteetan, aldaketak izan dira goi mendizaletasunean, eta, osasuntsu badago ere, maldan gora jarri du mendi elkarteen egoera. Gustuko lekuan ez dela aldaparik egoten esaten bada ere, hainbat arrazoi direla medio azken urteetan nahi baino malda handiagoa igo behar izan du Euskal Mendizale Federazioak, Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Azpeitiko Udalak martxan jarri zuten Joxe Takolo bekak.

Musika poesia bihurtuta
2017-09-082017-09-07Albisteak, gipuzkoa, Kultura

Musika poesia bihurtuta

Unai Zubeldia

Musika instrumentala eta ahots-musika, inguru paregabean. Horixe eskaintzen du urtero Antioko Musikaldiak, eta, Gipuzkoako Foru Aldundiaren eta Zumarragako Udalaren eskutik, menu dotorea dauka prest aurten ere. Bihar hasi eta urriaren 1era arte bost ikuskizunekin gozatzeko aukera izango da Antiguako ermitan, Zumarragan, eta Igartubeiti baserrian, Ezkio-Itsason. Artxipielagoa, Voces de Cine, Sariranaga Taldea eta Easo Eskolania izango dira ikusgai lehen lau larunbatetan, eta Músicas Medievales urriaren 1ean, igandean. Bost emanaldietarako doako autobus zerbitzua eskainiko dute Zumarragako Elizkaletik abiatuta.

[Museora] Hegoak geldi zeuzkan
2017-09-082017-09-07Albisteak, gipuzkoa, Kultura, Museora

[Museora] Hegoak geldi zeuzkan

Eider Goenaga Lizaso

Aurreko asteburuan mendian ibili zen Manuel Agirresarobe (Aia, 1941) tximeletak harrapatzen. 18 urte zituenetik dabil tximeletak biltzen eta katalogatzen, eta oraindik zaletasunari eusten dio, gogotsu. Urte hauetan guztietan eginiko tximeleta bilduma Munduko Tximeleten Erakusketa Iraunkorra museoan dago ikusgai, Irunen, Larritxipi kalean. Museoa Agirresarobek berak jarri zuen martxan, 1996an; eta, 2006an, Irungo Udalak erosi zuen erakusketa. Egun, udalak kudeatzen du, eta Agirresarobek egiten ditu gidari lanak; haren kargu daude, halaber, erakusketa berritzeko eta mantentzeko lana ere. Guztira, 7.000 tximeleta inguru daude ikusgai.

2017-09-082017-09-07gipuzkoa

“Jendea gertukoa da, eta horrek asko laguntzen du elkarbizitzan”

M. Osa Galdona
Realeko lehen taldeko aurrelaria eta medikuntzako ikaslea da Nahikari Garcia (Urnieta, 1993). Egunero Bilbo eta Zubieta artean ibili arren, Urnietan bizi da. Umetan etxe azpiko parkean igarotako orduek emaitza eman dute, eta, egun, hango eta hemengo futbol zelai onenetan golak sartzen aritzen da.

2017-09-082017-09-07gipuzkoa, Iritzia

Turistak Eibarren

Leire Narbaiza

Abuztua, oro har, ez da hilabeterik egokiena kazetaritzarentzat. Erredakzioak erdi oporretan egoten dira, irakurle/entzule/ikusleak firin-faran atzera eta aurrera etxean geratu barik, eta "benetako" albisteen sortzaileak —politikariak, alegia— desagertuta, horiek ere bakantzetan. Baina orriak eta albistegiak bete egin behar dira abuztuan ere, aurreko hilabeteetako tamaina (edo antzekoa) bera dute-eta.

“Azpeitiak jarraitu egin du sagardoaren kulturarekin”
2017-09-012017-09-01Elkarrizketa, gipuzkoa

“Azpeitiak jarraitu egin du sagardoaren kulturarekin”

Ane Olaizola

Euskal kulturari eskutik helduta bizi den pertsona nekaezina da Laxaro Azkune (Azpeitia, 1950). Oñatz auzoan jaioa da, eta harreman estua du jaioterriarekin eta herrigintzarekin. Lotura horiek uztartuta, Sagardoa Azpeitian liburua idatzi du, sagardoak Azpeitiarekin izan duen lotura islatzeko asmoz. Juan Joxe Agirreren argazkiekin osatu dute liburua; "kalitatezko produktu bat" egiteko asmoz, Azpeitian sagardoa egin izan duten eta oraindik egiten duten baserrien eta sagardo ekoizpenaren prozesuaren irudiak jaso dituzte. Azpeitiko Udalean eros daiteke liburua, 5 euroan.

Nola sortu zitzaizuen liburua idazteko ideia?

Sagardo elkarteak aurten 45 urte bete dituela eta, Azpeitiko sagardoaren egiaztapen bat utzi nahi zuten. Gaiari buruzko liburu bat egitea proposatu zidaten. Udalarekin ere hitz egin zuten, eta gustatu zitzaidan ideia. Nire esku egon da liburua antolatzea eta osatzea. Artxiboetara jo dut garai bateko sagardotegien informazioa lortzeko. Horrez gain, Imanol Elias eta Joxe Lizaso izan dira informazio iturriak.

Nolako harremana duzu sagardoarekin?

Gertutik ezagutzen dut sagardoaren kultura, eta gustatzen zait. Irratian lan egin nuenean, sagardoaren inguruko informazioa landu nuen urte askoan. Nire gustuko edaria ere bada sagardoa, eta horrek erraztu egiten du lana. Txikitan, gure baserrian ere egiten zen, eta auzoko baserritar mordo bat pasatzen zen gure baserritik sagardoa egitera. Bakoitzak bere egutegia zuen, eta beraiek ekarritako sagarrarekin egiten zuten gurean edaria. Hala funtzionatzen zuen beste auzoetako baserrietan ere.

Liburua esku artean izanda, berrets daiteke Azpeitiak tradizio handia duela sagardoarekin?

Oso kuriosoa da Azpeitiko kasua. Inguruko beste hainbat herriren aldean, ohitura handiagoa dago sagardoa edateko eta egiteko. Litro asko egiten dituzte, eta familia osoa elkartzen da horren aitzakian.

36ko gerra baino lehen baserri guztietan egingo zen sagardoa. Kalean ere sagardotegiak gehiago ziren tabernak baino. Gerraren ondoren ere Azpeitiak jarraitu egin du sagardoaren kulturarekin, eta baserrietan, gutxiago edo gehiago, segitu egin da sagardoa egiten. Baserrietatik kalera lanera joaten hasi zirenean, 70eko hamarkadan, kultura hori mantendu egin zen, eta orduan sortu ziren sagardo taldeak eta kuadrillak. Barrikatxoak sagardoz bete, eta astean bizpahiru aldiz elkartzen ziren afaltzeko eta bakoitzaren barrikak dastatzeko.

Saltsa hori kuriosoa da Azpeitian. Azpeitiarrak hasi ziren sagardo muztioa eskatzen Astigarragako sagardotegiei. Haiek, hasiera batean, ez zuten halakorik eskaintzen, konpetentziatzat hartzen zituztelako. Gero, sagardotegi bat hasi zen eskaintzen, eta, ikusita Azpeitian eskari handia zegoela, beste batzuek jarraitu zuten. Azpeitira litro pila bat ekarritakoak dira Astigarragako sagardotegiak, eta oraindik jarraitzen dute ekartzen.

Ba al du berezitasunik Azpeitian egiten den sagardoak?

Sagardotegi askok diote sagardo mota bat bereziki gehiago gustatzen dela Azpeitian. Txapelketetan antzeman dute hori: sagardozaleek sagardo leunagoa ekartzen dute Azpeitira. Gaur egun, sagardo mota hori da kontsumorako nagusitzen ari dena. Gutxitzen ari da azidotasun gehiago duena, garratzagoa. Esaterako, sagardo mota hori gustukoago zuten Donostialdean, Tolosaldean edo Elgoibarren. Azpeitian, berriz, asko kontsumitu izan da sagardo egin berria, artean ondo heldu gabekoa. Azpeitiarrak ohituta daude zapore gozo horretara, eta hori izan daiteke sagardo leuna nahiago izatearen arrazoia.

Gerra baino lehen, baserrietan zenbateraino zegoen errotuta sagardoa?

Erabat. Etxe guztietan sagardoa zen edari bakarra. Garai hartan, ardoa ez zen horren ohikoa; egun berezietan bakarrik edaten zen. Sagardoa zen baserrietakoa, eta guztiek edaten zuten; umeengandik hasi eta nagusietaraino. Sagardo egin berria, gozoa, guztiek edaten zuten, eta hobeak zirenak botiletan sartzen zituzten.

Gerraren ondoren, ordea, aldatu egin ziren ohiturak.

Industrializazio garaian baserritarrak kalera joan ziren bizitzera, eta, horren eraginez, baserrietan galduz joan zen sagardoa egiteko ohitura. Esnea produzitzen hasi ziren, eta horretarako belardiak behar zituzten. Orduan, sagasti asko kendu egin ziren. Kalean, berriz, gizarte harremanetan sortu zen etenaren eraginez gelditu zen sagardotegien kultura. Gerora, sagardotegi bakan batzuek jarraitu zuten sagardoa ekoizten.

Sagardozalea al da Azpeitia?

Bai, zalantzarik gabe. Azpeitian, oraindik, ez dago txikiteoan sagardoa edateko ohiturarik, baina herri batzuetan errotzen ari da. Azpeitira, oraindik, ez da iritsi, baina botiletan sagardo asko kontsumitzen da. Diotenez, aurreko belaunaldietakoek nahiago dute elkartean txotxa egitea, baina oraingoek gustukoagoa dute botiletan edatea, mahaitik altxatu gabe.

Sagardoak bere lekua gordetzen al du oraindik?

Sagardoa, kalitatez, asko hobetu da azken urteetan. Gainera, sagardo elkarteek bat egin eta sagardoaren zigilua sortu dute. Horrek beste berme bat ematen du, eta pauso handia da alde horretatik. Sagardozaletasuna badago; gazteen artean asko kontsumitzen da, ardoa baino gehiago.

Burdinola bat Txillidarentzat
2017-09-012017-08-31gipuzkoa

Burdinola bat Txillidarentzat

Eider Goenaga Lizaso
Jose Mari Andueza (Legazpi, 1949) lanean hasi berria zen Patricio Echeverria burdinolan Eduardo Txillidaren eskulturak egiten hasi zirenean. Haizearen orrazia baino lehen beste bat egin zutela oroitu du Anduezak, eta, haren ondoren, artista hil zen arte iraun zuela elkarlanak.