gipuzkoa

“Buruak lagundu egin behar dizu margolanak egiten”
2016-05-202016-05-20Albisteak, gipuzkoa, Kultura

“Buruak lagundu egin behar dizu margolanak egiten”

Julene Frantzesena

Urrategi auzoko etxean, ezin toki lasaiagoan du Udane Juaristi artistak (Azkoitia, 1985) sormenaren txokoa. Naturaz inguratutako gunean sortzen ditu Udatxok —hori du izen artistikoa eta marka— bere lan "urbanoak". Arte Ederrak ikasi zituen, Bilbon, eta pinturan espezializatu zen. Ikasketak bukatutakoan hasi zen erakusketak jartzen, eta "saltseatzen eta ikasten" aritu da urteotan.

Zaletasuna eta lana. Non dago batetik besterako muga?

Gehiago da zaletasuna. Enkargu bidez zerbait eskatzen didatenean eta asko gustatzen ez zaidanean, lan bihurtzen da. Egin beharrekoa derrigorrezkoa denean, alegia. Kamisetak, altzariak, koadroak, erakusketak... sortzen dudan guztia zaletasuna da. Eta ederra da nire zaletasuna, askotan lan bihurtzen delako. Gustura sortzen dut, gustura aritzen naiz.

Koadroak ez ezik, arropetarako-eta diseinuak ere egiten dituzu.

Marrazkiak egiten hasi nintzen. Ideia nondik sortu zitzaidan ez badakit ere, arropekin probatzea erabaki nuen. Unibertsitatean serigrafia ikasi nuen, eta ideia bat baneukan. Polita da teknika. Materiala erosi, Interneten saltseatu, eta estanpatzen hasi nintzen. Dena etxean egiten dut, eta diseinu berriak sortu eta sortu nabil: elastikoak, jertseak, poltsak, kuxinak, edredoi nordikoen azalak... Astorerekin ere egin dut lan: arropetarako diseinuak egin dizkiet, udarako eta negurako.

Zer teknika erabiltzen dituzu koadroak egitean?

Hasieran, pintura soilik erabiltzen nuen obretan, eta, gero, papera sartzen hasi nintzen. Batez ere, argazkiak eta pintura erabiltzen ditut orain. Collageak egiten ditut, transfer teknika erabilita. Argazkiekin eta paperarekin testura desberdinak lortzen ditut, eta horiei kolore biziko pinturak gehitzen dizkiet. Errotuladoreak, arkatzak, Lego piezak, egur zatiak eta metakrilatoa erabiliz egiten ditut nahasketak. Olio pintura ere egin izan dut, baina denbora asko eskatzen du. Gehiago disfrutatzen dut gauza azkarrak egiten.

Zure lan askotan pertsonak, hiriak, bizikletak, autoak, ateak, leihoak... ikus daitezke. Diseinuetan, berriz, animaliak.

Bai, batez ere horiek gustatzen zaizkit. Hiriak atsegin ditut, baina beti sartzen diet natura ukitu bat lanei. Aurpegiekin ere izan nuen bolada bat. Dena den, egiten ditudan koadroak urbanoak, zikinak dira; lerro askokoak. Papera erabiltzen dut margolanetan, eta horrek narras ukitua ematen die. Argazkien zatiak erabilita, fantasiarekin osatzen ditut lanak. Koadroetan, abiapuntua beti argazkia izaten da, edo argazkiekin egindako muntaketa. Eta horri gehitzen dizkiot elementuak.

Zertan inspiratzen zara koadroak eta diseinuak egiterakoan?

Nire margolanak nahikoa kaotikoak dira, gauza asko nahasten baititut. Diseinuak, berriz, askoz ere sinpleagoak dira: animaliekin hasi nintzen, asko gustatzen zaizkit-eta margotzeko. Orain hasita nago koadroetako urbano ukitu hori sartzen diseinuetan: bizikletak, arrantzaleak... Arropetan diseinuak nola gelditzen diren begiratzen dut, batez ere. Koadroetarako, berriz, argazkiak ateratzen ditut bidaietan, eta horiek bideratzen dute margolana. Ditudan argazkien araberakoak izaten dira.

Erakusketa ugari ari zara jartzen azkenaldian, ezta?

Bai. Orain aste gutxi, Tabakalerako Non Galleryn izan dut erakusketa bat. Eta, orain, berriz, Donostiako Aldamar kaleko Tirikitauki galerian dauzkat nire lanak ikusgai.

Zer aurkituko du Tirikitaukiko Eraikiz erakusketara doanak?

Eraikiz izena jarri diot, lanak argazki batetik hasitakoak eta elementuak gehituz osatutakoak direlako. Eraikuntza lanak dira, toki desberdinen nahasketak, eta errealitatea eta fantasia dituzte nahastuta.

Saltzen al dituzu lanak halako erakusketetan eta?

Tabakalerakoa oso ondo joan zen; lan batzuk saldu nituen. Aste Santua zen, eta... Ez dakit tokiagatik edo zergatik, baina ondo joan zen. Tabakalera handia da, baina galeria horiek bereziak dira. Toki informala eta ederra da, eta denetarik saltzen dute han: liburuak, koadroak, arropa... Nire lanentzat aproposa zen tokia.

Erakusketetara begira, lanak egin egiten dituzu, edo aurretik dituzunak eramaten dituzu?

Normalean, prestatu egiten ditut. Tabakalerako kasuan, baina, astebete lehenago deitu zidaten, eta eginda nituenak eraman nituen. Asko neuzkan gordeta, eta gaitz erdi. Oraingo erakusketarako, berriz, batzuk egin ditut, eta aurretik eginda nituen batzuk eraman ere bai. Hala eta guztiz, margolan denek dute lotura elkarren artean. Ez dut edozer jartzen erakusketetan.

Margolaritzan aritzeko, teknika edukitzea nahikoa al da?

Teknika ikas daitekeen zerbait da, eta garrantzitsuagoa iruditzen zait inspirazioa-eta edukitzea. Buruak lagundu egin behar dizu margolanak egiten. Ikasi egin daiteke, teknikari dagokionez, baina gero norberak landu behar du sormena. Imajinazioa ere landu daiteke, ideiak hartuz besteengatik, baina... Pertsona batzuei atera egiten zaie barrutik, eta hori da ederra. Plus bat dauka pertsona horrek. Baina, esan bezala, ikas daiteke. Ikasitakoarekin disfrutatzeak helburua izan behar du, ez emaitza.

Mural bat baino gehiago egin duzu urteotan kalean, Azkoitian.

Bai, lau bat-edo badaude ikusgai, eta Azpeitian ere bai beste batzuk. Neure kasa egin izan ditut kaleko margolanak, eta horiek enkarguak ekarri izan dizkidate; tabernetarako eta etxeetarako, adibidez. Muralena ederra da, eta baita etxe barrukoena ere. Kalekoa beti dago hor ikusgai, edonork ikus dezake, eta hori gustatzen zait. Zestoako etxe batean egin dut mural bat orain dela gutxi. Kale bat margotu diet, eta ematen du kale horretan bertan zaudela. Hain dira handiak muralak, bertan zaudela sentiarazten dute. Koadroekin, aldiz, ez da hori gertatzen. Aurreneko kaleko murala Azkoitiko fabrika zahar batean egin nuen. Esne Beltzako DJak hura ikusi zuen, eta harremanetan jarri zen nirekin. Hori dela eta, Gazta Zati Bat proiektuaren bira egin nuen musika taldearekin, zuzenekoetan margotuz. Gainera,Gora diskoaren azala ere nik egin nuen.

Enkarguak eskatzen dizkizutenean, jendeak nahi duzuna egiteko esaten dizu, edo ideia zehatza izaten du?

Normalean, ez dit ia inork esaten "libre-libre, nahi duzuna egin". Ideia bat denek izaten dute, eta muga gehiago edo gutxiago jartzen dute horren arabera. Nik nahiago dut zer nahi duten esaten badidate; izan ere, gauza bat da nik nahi dudana egitea, eta bestea eskatu didanari egindako hori gustatzea.

Paisaia kulturaletan barrena
2016-05-202016-05-19Albisteak, gipuzkoa, Kultura

Paisaia kulturaletan barrena

Maite Alustiza

Ateak irekitzeko eguna izan zuten Gipuzkoako museo ugarik asteazkena, Museoen Nazioarteko Eguna baliatuta. Doakoa izan zen sarrera, eta jarduera bereziak prestatu zituzten. Beste askok, ordea, asteburura begira antolatu dute eskaintza. Honako hauek dira ekintzetako batzuk:

DEBABARRENA

Eibarko Armagintzaren Museoa

Gaurtik igandera sarrera doakoa izango da, eta iganderako bisita gidatua antolatu dute, 11:30ean, gazteleraz: Duela 100 urteko Eibartik zehar paseatuz. Izena emateko: museoa@eibar.eus edo 943-70 84 46 —bisita aurreko egunera arte—. Nerea Alustizak gidatuko du bisita. Irteera lekua: Euskotreneko geltoki nagusia.

Makina Erreminta Museoa

Museoen Nazioarteko Eguna baliatuta, Gipuzkoan ekoitzitako makinez osatutako zazpi kabina dokumentatu erakusgai jarriko ditu Elgoibarko Makina Erreminta Museoak, Barakaldon (Bizkaia), BECeko erakustokian. Ekainaren 16ra arte ikusi ahal izango dira.

DEBAGOIENA

Gatz Ekomuseoa

Leintz-Gatzagako museoa ezagutzeko bisita gidatuak antolatu dituzte biharko eta iganderako. 12:00etan euskaraz izango dira, eta 13:00ean gazteleraz. Prezioa: helduek, 2,5 euro; 8 urte edo gutxiago dituzten umeek, doan.

DONOSTIA

San Telmo museoa

Aurten ere musikarekin lotu ditu San Telmok Museoen Nazioarteko Eguneko ekintzak, Donostiako udal kontserbatorioarekin eta musika eta dantza eskolarekin elkarlanean. Igandean, 12:00etan, musika eta dantza eskolako ikasleek koreografia bat eskainiko dute, Maider Urrestarazuk gidatuta. Ballet klasikoa eta garaikidea uztartuko ditu ikuskizunak. Museo osoan, une ezberdinetan, hainbat pieza entzuteko aukera egongo da. Gainera, gaurtik igandera arte doakoa izango da museorako sarrera.

Untzi Museoa

Emakumeak eta itsasoa erakusketara bisita gidatua antolatu dute biharko, 12:15ean. Gipuzkoa Solidariarekin elkarlanean eta Olatu Talka programazioaren barruan prestatu dute, Mikrocosmos ibilaldi turistiko sentsitiboa jardueraren barruan.

GOIERRI

Barandiaran museoa

Igandean, 10:00etatik 14:00etara, Ataungo Barandiaran museora bertaratzen direnek doan ikusteko aukera izango dute.

Igartza Monumentu Multzoa

Bihar, doakoak izango dira Igartzarako bisita gidatuak, Beasainen, aurrez erreserba eginda. Familientzat Gure museoa eta paisaia tailerra egingo dute, 11:00etatik 14:00etara. Jolasen bidez, haur eta gaztetxoek hainbat galdera erantzun beharko dituzte, baita hainbat proba gainditu ere.

D'Elikatuz

Ordiziako Elikadura eta Gastronomia Zentroaren eskutik, Erdi Aroko azoka egingo dute bihar eta igandean. Horrez gain, bihar, 17:30ean, haurrentzako ginkana prestatu dute. Ordiziako argazki zaharrak baliatuta, garai bateko paisaia, historia eta herriko jendea ezagutzeko aukera izango dute parte hartzaileek.

Zumalakarregi museoa

Ormaiztegiko museoan sarrera doakoa izango da bihar eta igandean.

Zerain Paisaia Kulturala

Baserri artean ibilbide gidatua egingo dute bihar, 11:00etan. Nekazaritza ustiaketak Zeraingo historian izan duen garrantzia eta gaur egun nola lantzen duten hausnartuko dute bidean.

Igartubeiti Baserri Museoa

Ezkio-Itsasoko museoan bihar eta igandean izango da ate irekien eguna, eta sarrera zein bisita gidatuak doakoak izango dira. Bisita gidatuak: 11:00etan, euskaraz; 12:30ean, gazteleraz; eta 17:00etan, taldearen arabera. Biharko, gainera, tailerra antolatu dute 7 urtetik gorako haurrak dituzten familientzat. Hiru ipuinen bitartez, parte hartzaileek Igartubeiti baserriaren iraganera, orainaldira eta fantasiazko etorkizunera bidaiatuko dute. Aintzira Oñederrak eta Izibene Oñederrak gidatuko dute saioa. Izena emateko: 943-72 29 78.

Urrelur

Urretxuko mineral eta fosilen museoan haurrentzako arkeologia tailerra antolatu dute gaurko, 17:00etatik 18:00etara. Suhar arkeologia taldearen eskutik, Historiaurreko gizakiek sua, artea, ehiza eta suharria nola egiten zituzten ikasiko dute. 5 eta 12 urte bitarteko haurrentzat; leku mugatuak.

OIARTZUALDEA

Oiasso Erromatar Museoa

Bihar izango da ateak irekitzeko eguna Irungo museoan, eta doakoa izango da sarrera.

TOLOSALDEA

Ekomuseoa

Askotariko jarduerak egingo dituzte, bihar, Larraulgo Ekomuseoan. Karobia dokumentala aurkeztuko dute, 11:30ean, eta Garai batean Erniopean ipuin eta ilustrazio topaketa egingo dute. Aurretik, Antton Amonarrizi eskainitako eskultura inauguratuko dute.

Urmara

Alkizan, iganderako prestatu dute egitaraua. 11:00etan, bisita gidatua izango da, eta Gipuzkoako Aldundiaren laguntzarekin egindako Soro eskultura gune berria erakutsiko dute. Koldobika Jauregi artistak Process erakusketa berria aurkeztuko du egun horretan. Bisita gidatuan eta erakusketaren inaugurazioan parte hartzeko, beharrezkoa da aurrez izena ematea 609-46 59 42 telefonora deituta.

UROLA KOSTA

Balentziaga museoa

Eskaintza berezia prestatu du Getariako museoak biharko eta iganderako. Bihar, Getariako semeen legatua: Balenciaga eta Elkano ibilbidea egingo dute. Horretan, museoa eta herriko alde zaharra bisitatuko dituzte. Cristobal Balentziagaren eta Juan Sebastian Elkanoren figura eta legatu kulturala ezagutu ahal izango da. Bi ordu iraungo du; doakoa da, baina beharrezkoa da izena ematea: 943-00 88 40.

Iganderako, ginkana antolatu dute 6 eta 12 urte bitarteko haurrak dituzten familientzat. 11:00etan hasiko da, eta ordubete iraungo du. Museoan ez ezik, herrian ere ariko dira parte hartzaileak. Doakoa da, baina izena eman behar da. Leku mugatuak.

Ekainberri

Zestoako Ekainberriko sarrerak erdi prezioan izango dira bihar. Bisita gidatuetan, historiaurreko paisaiak han bizi ziren gizakietan eta haien bizimoduan nola eragiten zuen erakutsiko dute. Ekain Abenturan, bisitariak Paleolito garaian murgilduko dira: sua egiten, margotzen eta ehizatzen ikasiko dute. Lekuak aurrez erreserbatzea komeni da.

Beste jarduera bat ere izango da bihar: Sortu (zure) labar artea. Ekainberriko liburutegi txokoan mahaiak izango dira margolanak egiteko; behin bukatuta, lanak etxera eraman ahal izango dira. Jarduera librea da egun horretan Ekainberri bisitatzeko sarrera erosten duen edonorentzat, eta museoaren ordutegiaren barruan edozein momentutan egin ahal izango da.

Lili jauregia

Zestoan, Lili jauregiko bisitetarako sarrerek %50eko deskontua izango dute bihar.

Natura eta kirola uztartzeko bideak
2016-05-202016-05-19Albisteak, gipuzkoa, Gizartea

Natura eta kirola uztartzeko bideak

Imanol Garcia Landa
Azken bi larunbatetan haurrak protagonista izan diren ezohiko irudiak ikusi dira Tolosako zenbait parajetan: Oria ibaian piraguan, Zumardiaundian korrikan batera eta bestera mapa batekin orientazioan trebatzen, Armeria plazan oreka ...

2016-05-202016-05-20gipuzkoa, Iritzia

Tribuaren berba debekatuak

Leire Narbaiza

Tribu berba entzunda, berehala etorriko zaizue burura Anna Gabriel, CUPeko politikari katalana. Izan ere, bere adierazpen batzuk aldrebestu eta Espainiako sektore erreakzionarioek bazterrak nahastu dituzte.

Gurean ere, entzun dira hainbat iritzi Gabrielek esandakoaz. Egia esatera, espantu gutxi sortu dituzte adierazpenok. Adibidez, Aritz Galarragak Twitterren esan zuen bezala, haurrak tribuan hazi behar direla. Erotuko ez bagara, behintzat. Umeak hazteko argi dago pertsona-multzo handia behar dela, familia izan, lagunak izan, kontratatutako norbait izan. Daramagun bizimodu zoro honetan ez dago beste erremediorik, kontziliazioarena animalia mitologikoa baita. Beste norbaiti ere irakurri nion umeak ordu luzez lagatzen ditugula tribu handi baten barruan, eskolan, eta inork ez duela ezer esaten.

Tradizionalki hala izan da seme-alabak haztearena, familia oso handi baten barruan elkar zaintzen zuten beste senide batzuekin batera. Tribu ez ziren izango, beharbada; klana da, agian, hobeto definitzen duen berba. Baina hitz hori ijitoei baino ez zaie egokitzen. Adierazgarria, benetan.

Neuk ere uste dut haurrak era globalagoan hazi beharko liratekeela. Txikiei on egiten diela jendez inguratuta haztea. Maitasuna eta goxotasuna emango dien jendez inguratuta, jakina. Adin eta molde desberdinetakoak badira, hobeto. Askoz aberasgarriagoa izango da ume horien handitze prozesua. Konbentzituta nago, eta horren alde egiten dut ahal dudan guztietan. Hezkuntza sozialaren alde, bizikidetza helburu.

Iruzkinen zurrunbiloaren erdian, asko molestatu nau kazetari atzerakoi eta usain zaharmindua duten hauek nola erabili duten tribu hitza. Gizon zuri europar heterosexualen aitakeria hutsa izan da. Salakota jantzita Afrikara giza talde berriak deskubritzera zihoazen esploratzaileen gisara. Ondoren, gizaki horietako ale batzuk Europara ekarri eta jendaurrean erakutsi, animaliak legez zoologikoetan. Patxi Huarte Zaldieroa-ren Gizon Zuriaren modukoak dira modernitate, kosmopolitismoa eta aurrerabidearen paladinak. Berba baten, tribuetakoak ez direla pertsona adierazi nahi digute. Halakorik?! Klasismo purua, nagusikeria.

Ez dakit, ordea, zergatik jarraitzen dugun harritzen eta asaldatzen iritzi-emaile hauen adierazpenekin. Aurreko baten ere hilekoaren kopak zirela-eta, sekulako iskanbila sortu zen. Hor hitz tabuetako bat agertu zen: hilekoa. Andrazkoondako oso gauza naturala eta arrunta bada ere, arlo pribatuan baino ezin da aitatu. Baina udaletxe bateko pleno aretoan? Ene! Sakrilegioa! Diskrezioz eraman beharreko kontua da, barren! Menstruatu, baina ez dadila igarri!

Argi dago, halako periodisten ahotik emakume batzuen adierazpen eta jarrerak beti izaten direla eskandalurako bide. Kopetako ilea dela, elastikoak direla, itxura dela, etengabe daude kritika hutsalaren jo-puntuan. Dena den, gero eta konbentzituago nago sasi-kazetariek (hori baitira) andre hauen adierazpenen aurrean zalaparta nahita sortzen dutela, behe-laino trinkoa osotzeko asmotan, dena lanbrotu dakigun eta ostendu. Andrazko hauek ilargia seinalatzen duten bitartean, publikoak —ergela delakoan— astrapalari begira diezaion. Anekdota hutsean gera gaitzen. Emakume horien berbak gustura debekatuko lukete, baita euren tribuak ere.

[Herriz herri] Ataun. Aurrera begira, katea eten gabe
2016-05-202016-05-19Albisteak, gipuzkoa, Gizartea

[Herriz herri] Ataun. Aurrera begira, katea eten gabe

Arkaitz Apalategi

Gipuzkoako herririk luzeena izateaz gain —14 kilometro luze—, mitologia eta esaunda zaharrengatik ezaguna da Ataun. Mendi aldeko herria izateak eta Joxemiel Barandiaran antropologo eta etnografoak egindako lanak izan dute zerikusirik horretan. Mendeetan nekazaritza giroko eta mendi inguruko herria izan da, baina, gaur egun, XXI. mendeko gizartearen erronkei erantzutea da esku artean duten erronka nagusia.

Hedaduraz handia izan arren, biztanlez herri txikia da Ataun; 1.674 lagun bizi dira. Demografia aldetik gorabehera ugari izan ditu azken hamarkadetan: XX. mende hasieran, Goierri eskualdeko herririk jendetsuena zen, 2.880 biztanlerekin. Industrializazioaren eta nekazaritza bizimoduaren galeraren ondotik, ordea, 1.550 biztanle izatera iritsi zen. Azken bi hamarkadetan etxebizitza ugari egin dira, batez ere San Martin eta San Gregorio auzoetan; horrek eta jaiotza tasaren igoerak biztanleriak berriz gora egitea ekarri dute.

Aralarren magalean eta Agauntza ibaiaren arroan kokatuta dago. Hamalau kilometro luze da, eta hiru auzo nagusi —San Martin, San Gregorio eta Aia— eta hainbat auzunetan banatuta dago. Horrek zaildu egiten du zerbitzu guztiak herritar guztiengana iristea, eta zenbait arlotan —osasuna, kultura, bilguneak...— San Martin eta San Gregorio dira herritarren erreferentzia nagusiak. Auzo txikietako biztanleei eustea eta gutxieneko zerbitzuak bermatzea da udalaren helburuetako bat.

Auzo guztietara iritsi nahian

Ataungo hiru auzoetan txikiena da Aia, eta baita herrigunetik urrunena dagoena ere. Horrek zailtasunak sortzen ditu oinarrizko zerbitzuetarako irismena bermatzeko garaian. Asier Rodriguez alkateak azaldu duenez, ordea, aurten hainbat hobekuntza egiteko asmoa dute han. Batetik, Behone etxea bota eta haren orubea eta plaza ingurua txukundu nahi dituzte. "Auzo guztietako parkeak berritzen ari gara; San Martingoa egin zen, eta aurki San Gregoriokoa eta Aiakoa egin nahi ditugu". Aiatik Urkillagara doan errepidean ere konponketa lanak egin nahi dituzte, urak kanalizatu eta azkenaldian eragin dituen lur mugimenduak saihesteko.

Zerbitzu aldetik ere, askotan beste auzoen atzetik gelditu izan da Aia, eta hori konpontzeko ahaleginetan ari dira. "Lehen, San Gregorioko medikua astean behin-edo joaten zen Aiara; orain, ordea, murrizketak direla eta, ez dute zerbitzu hori ematen". Osakidetzarekin harremanetan jartzen saiatu dira, eta idatzi bat ere bidali dute, baina oraingoz ez dute erantzunik jaso. Kontrakoa gertatzen da autobus zerbitzuarekin; iaz egin ziren linea aldaketekin, orain behintzat autobusa Aiaraino iristen da, eta bertakoak "gustura" daudela dio.

Buruan hainbat proiektu badituzte ere, egoera ekonomikoa eta udalen finantzaketa maila kontuan izanda, Ataun bezalako herri batek ez du inbertsio handirik egiteko aukerarik. "Proiektuak baditugu, baina arazoa finantzaketa da. Inbertsio berriak egiteko zailtasunak ditugu, eta egiten ari garen lan gehienak mantentze lanak dira. Batzuek, gainera, premia handia dute, eta derrigorrean egin beharrekoak dira".

Lan horietako bat herriko baserri bideak berritzea izango da. Azken urteetan hainbat bide konpondu badituzte ere, beste hiru gelditzen zaizkie oraindik, baina, horretarako ere, diru laguntzen zain daude. "Proiektua eta laguntza eskaera aurkeztuta daude Goimenen [Goierriko Landa Garapenerako Elkartean], baina izan dituzten aldaketa batzuk tarteko, proiektuak aztertu eta laguntza horiek emateko modua aldatu egin da, eta luzatzen ari zaigu kontua".

Herri bideen inbentarioa

Ataungo Udalak esku artean duen proiektuetako bat herri bideen inbentarioa da. Duela bi urte hasitako lana da, eta hainbat herritarren laguntzari esker osatu dute. Bilketa hori guztia egitea "lan handia" izan dela dio alkateak, baina etorkizunerako erreminta erabilgarria izango dela deritzo; "dagoeneko erabili dugu kontsultaren bat egiteko".

Hainbat mapa eta herriko bide eta bidexka publikoen zerrenda osatua egin dute. Inbentario horretan bi motatako bideak sartzen direla azaldu du Rodriguezek: "Batetik, baserrietara doazen bide publikoak, eta, bestetik, garai bateko gurdibide, bidezidor eta galtzadak". Beste bi astez ikusgai egongo da inbentario hori, herritarrek beste ekarpenen bat egin edo aldaketaren bat proposatu nahiko balute.

Turismoa, pixkanaka pizten

Duela urte gutxira arte turismoari ez zaio aparteko garrantzirik eman izan Ataunen, baina, pixkanaka, gero eta indar handiagoa hartzen ari den sektorea da. Horretan zerikusi handia dute Lizarrustiko Parketxeak eta Barandiaran museoak. Aralarko parke naturalaren interpretazio zentroa da parketxea, eta hura ezagutzeko hainbat ibilbide ateratzen dira handik. Horrez gain, aterpetxea eta jatetxea ere baditu. Barandiaran museoak, berriz, ikerlari ezagunaren bizitza, ibilbidea eta ikerlanak ezagutaraztea du helburu. 2010. urtean inauguratu zuten, eta, harrezkero, milaka bisitari hartu ditu.

Mitologia eta turismoa uztartzen dituen beste egitasmo bat Jentilbaratza elkarteak antolatzen dituen ibilbide mitologikoak dira. Ataungo paisaiak eta pertsonaia mitologikoak uztartzen dituzte, modu ludiko batean.

Auzolana eta herri partaidetza bezalako balioen bidetik, egungo behar eta erronketara egokitzeko ahaleginean dihardu Ataunek, baina sustraiak galdu gabe eta nondik datorren ahaztu gabe. Katea ez baita eten.

2016-05-202016-05-20gipuzkoa

Barandiaran zenaren oroimenak bizirik dirau

Ataungo mitologia eta kondairak Euskal Herri osoan ezagunak badira, hein handi batean Joxemiel Barandiaran antropologo eta etnografo ataundarrak egindako lanari esker dira. Aurten beteko da ikerlaria hil zeneko 25. urtemuga. Hori dela eta, haren izena...

2016-05-202016-05-20gipuzkoa

“Aralar parke natural eta kultural bezala ulertu izan dut betidanik”

A. Apalategi

Mendizale gisa da ezaguna Joxe Ramon Agirre Marron (Ataun, 1959). Hainbat espedizio egin ditu munduan barrena, eta dokumentalgintzan ere sakondu du, bidaia horietan egindako ikus-entzunezko lanei esker. 2013az geroztik Lizarrustiko Parketxeko kudeatzailea ere bada.

Ataundarra eta mendizalea izanda, zer da zuretzat Aralar?

Aralar da agertoki natural bat, megalitikotik hasi eta milaka urtean gizakiaren bizileku izan dena eta gizakiari jaten eman diona. Gune bizi bat, oraindik ere bizirik mantentzen dena. Gaur egun, beste era batera bada ere, mantentzen du balio natural hori, baina gehiago denbora pasa edo aisialdi moduan.

Lizarrustiko Parketxea Aralarko atea dela diozue.

Aralarrek sarbide natural ugari ditu, bai Gipuzkoatik —hor dago Larraitz ere—, eta baita Nafarroa aldetik ere. Aralar bi aldeetako artzainen bilgune izan da urte askoan. Lizarrustin informazio gune bat jarrita, bisitariei harrera egiteko toki bat dela esan daiteke.

Zer eskaintzen diozue bisitariari informazio gune horretan?

Plataforma ezberdinen bidez, Aralarko parke naturalaren inguruko informazioa eskaintzen dugu. Euskal Herritik ez ezik, estatutik eta nazioartetik jende asko etortzen da, eta, horri esker, naturgune hau gero eta ezagunagoa egiten ari da. Jendea harrituta gelditzen da ikusita basoak, monumentu megalitikoak eta artzaintzak zer garrantzi duten, eta, batez ere, parketxea nola zainduta dagoen. Baina informazioa emateaz gain, jatetxe eta ostatu zerbitzua ere eskaintzen diegu bisitariei.

Ohiko ibilaldiez gain, gauza bereziak ere antolatzen dituzue. Ibilbide mitologikoak harrera ona izaten ari dira, ezta?

Aralar parke natural eta kultural bezala ulertu izan dut beti. Izan ere, naturaz gain, gizakiak ere presentzia handia izan du Aralarren, eta, mendez mende, eguneroko bizimoduan, sinesmenetan edo ospakizunetan oinarritutako kultur adierazpenak egin izan dira bertan. Horregatik saiatzen gara gu ere Aralarko gure eremu hau kultur erakustaldiekin lotzen.

Ataunen, mitologia aldetik oso lan interesgarria egiten ari da Jentilbaratza taldea, mitologia gaurkotu eta modu ludiko batean eskaintzen saiatzen direlako, batez ere umeentzat. Ibilbide mitologiko horietan, pertsonaia mitologikoak eta natur elementuak, biak uztartzen dira, ikuskizun ederra osatuz.

Urte osoan saiatzen gara ekintzak egiten. Iaz, Nepalgo ohiturak ezagutzeko aukera izan genuen, eta aurten gauza bera egiten saiatu nahi dugu Mongoliarekin. Aralarrek artzaintzarekin lotura estua izan duen moduan, mongoliarrek ere ganaduarekin eta bizimodu nomadarekin lotura handia dute, eta bi mundu horiek gerturatzen saiatuko gara.

2016-05-132016-05-13gipuzkoa

Hiru asteko atzerako kontua

Eider Goenaga Lizaso

Urtea betetzera doa Gure Esku Dago dinamikak, Anoetako estadioan (Donostia) eta Euskal Herriko beste lau hiriburutan, herritarrei galdetzeko urratsa egingo zuela iragarri zuenetik. Hautetsontzi erraldoien bidez irudikatu zuten egin beharreko urratsa. Espainiako hauteskunde orokorrak gorabehera, galdeketen data dantzan ibili da orain arte, baina joan den larunbatean zehaztu zuten eguna, Donostian. Ekainaren 5ean izango da. Hiru aste barru, Euskal Herriko 34 herritan galdera egingo zaie herritarrei, denetan batera, eta helburu berarekin: erabakitzeko eskubidea gauzatzeari begirako pausoak ematea, erabakitzeko ariketak egitea.

Gipuzkoan, Goierriko 23 herritan, Debagoieneko zortzi herritan eta Azpeitian egingo dute kontsulta ekaineko lehen igandean. Guztira, 145.000 herritar biltzen dituzte galdeketa egingo duten herriek, lurralde osoko biztanleriaren %20 inguru. Aramaio (Araba) eta Ispaster (Bizkaia) izango dira egun berean kontsulta egingo dute herriak.

Herri horietan, sentsibilitate ezberdineko jendea elkartu, galdeketaren aldeko plataformak eta batzordeak eratu, galdeketak egin ahal izateko legezko elkarteak sortu, sinadurak bildu, atxikimenduak lortu, galderak zehaztu, sentsibilizaziorako ekitaldi eta jarduerak gauzatu... urte osoa eman dute lanean, herritarrei nolako estatus politikoa nahiko luketen galdetu ahal izateko. 16 urtetik gorako herritarrek izango dute botoa emateko eskubidea.

Aurrera begira

Ekainaren 5ekoa, ordea, bidearen hasiera baino ez dela dio Gure Esku Dago-k. Aurrera begira ari dira lanean. Azaroan Diman (Bizkaia) eta Bakaikun (Nafarroa) egingo dituzte galdeketak, eta 2017ari begira ari dira lanean jada Oiartzualdean, Usurbilen eta Hernanin; baita Bizkaian, Aulesti, Barrika, Bermeo, Busturia, Elorrio, Sopela eta Uribe Kostan ere. Eta atzetik gehiago helduko dira. Dozenaka herritan martxan dira jada galdeketak egiteko prozesuak. 2018an dute jarria jomuga. "Akordio zabal bat erdietsi nahi dugu 2018ra bitartean, hiru milioi biztanleko herri honek libreki bere etorkizuna erabaki dezan", esan zuen Angel Oiarbide Gure Esku Dago-ko kideak, larunbatean Zurriolako hondartzan egindako agerraldian.

"Euskal Herri osoan ari da urratsak egiten Gure Esku Dago, hurrengo bi urteetan aurreikusi dugun plangintza gauzatzeko". Plangintza horretan lehen olatua izango da ekainaren 5ekoa. Herritarren parte hartze ahalik eta handiena sustatzeko buru-belarri ari dira lanean egunotan, hiru aste barru herritarrek hautetsontziak boto-paperez bete ditzaten. "Erabakia elkarrekin eta herritarren parte hartzearekin hartuz gero, zilegizkoa eta herritarrok onartua izango da, emaitza edozein dela ere. Eta horrek gizarte kohesionatuagoa, sendoagoa, kritikoagoa eta jantziagoa ekarriko du".

Erabakitzen hasi

Ekainaren 5eko galdeketak badu jada irudia. E5 handi batekin ilustratu dute egun horretako afixa, botoa irudikatzen duen gutun-azal batekin eta hiru eskurekin osatzen dena. Azpian, esaldi bat: "Erabakitzen hasi gara". Erabakitzeko eskubidea erdiesteko bidean, ariketa praktikoak eta eskubide hori gauzatzeak duten garrantzia islatu nahi du Gure Esku Dago-k.

Joan den igandean, halaber, Azpeitiko eta Debagoieneko galdeketak sustatu dituzten Erain Debagoiena eta Hitzartu elkarteek ekitaldia egin zuten, Elosuan (Bergara), ekainaren 5ari begira. Orain arte egindako lanarekin pozik eta bozketa egunari begira baikor, Erain Debagoieneko kide Jon Ugarteburuk jasotako babesa nabarmendu zuen. Debagoienean, izan ere, 9.000 sinadura batu dituzte dagoeneko —Oñatin eta Antzuolan sinadurak biltzen jarraitzen dute—. "Oso datu positiboa da guretzat: herri askotan biztanleen %15ek sinatu dute".

2016-05-132016-05-12gipuzkoa

Gure Esku Dago. Herri galdeketak

Azpeitian, Debagoienean eta Goierrin egingo dute galdeketa ekainaren 5ean. Honako hauek dira herriak, eta galderak.

AZPEITIA

14.822 biztanle.

Galdera: "Nahi al duzu izan euskal estatu independente bateko herritar?".

DEBAGOIENA

64.325 biztanle. Debagoieneko zortzi udalerri eta Aramaio (Araba). Galdera: "Nahi al duzu izan euskal estatu independente bateko herritar?".

• Antzuola

• Aramaio (Araba)

• Aretxabaleta

• Arrasate

• Bergara

• Elgeta

• Eskoriatza

• Leintz-Gatzaga

• Oñati

GOIERRI

67.670 biztanle. 23 herri.

Galdera: "Nahi duzu izan euskal estatu burujabe bateko herritar?".

• Altzaga

• Arama

• Ataun

• Beasain

• Ezkio

• Gabiria

• Gaintza

• Idiazabal

• Itsaso

• Itsasondo

• Lazkao

• Legazpi

• Legorreta

• Mutiloa

• Olaberria

• Ordizia

• Ormaiztegi

• Segura

• Urretxu

• Zaldibia

• Zegama

• Zerain

• Zumarraga