Donostia

Astelehenetik ostegunera bitartean, 22 antzezlan emango ditu Donostiako dFeria arte eszenikoen jaialdiak. 22 horietatik hamalau estreinaldiak dira, eta sei agertokitan taularatuko dituzte: Viktoria Eugenia antzokian, Viktoria Eugenia klubean, Antzoki Zaharrean, Egiako Gazteszenan, Lugaritz kultur etxean eta Intxaurrondoko kultur etxean.

Lau talde nagusitan banatu dira aurtengo dFeria jaialdiko emanaldiak. Batetik, Euskal Herriko antzerki taldeen lanak daude: Ubera gorriak (astelehenean, 16:15ean), Itzulera (astelehenean, 23:00etan), Contra el viento del norte (asteartean, 20:00etan) eta La lechuga (ostegunean, 23:00etan).

Bestetik, nazioarteko lanak: Rosmersholm (astelehenean, 18:00etan), Cantica II (astelehenean, 20:30ean), Agosto, cuadros de amor y humor fresco (asteartean, 18:00etan), Materia Viva (asteazkenean, 11:30ean), Jose K. Torturado (asteazkenean, 18:00etan), Tio Vania (asteazkenean, 20:00etan), Aquí va a pasar algo (asteazkenean, 23:00etan), Instrumento de Cuerdas (ostegunean, 11:30ean) eta Estrés por tres (ostegunean, 18:00etan).

Dantzari loturiko ikuskizunek osatzen dute hirugarren taldea: Privola (asteartean, 11:30ean), Tempus -I (asteartean, 13:00etan), Animal's Party (asteartean, 23:00etan), In corpore sano (asteazkenean, 13:00etan), Act of God (ostegunean, 13:00etan eta 20:00etan) eta Arte-An (ostegunean, 20:00etan).

Azkenik, haurrentzako emanaldiak daude: Ali Baba eta 40 lapurrak (asteartean, 10:00etan), Sialuk hartz txikiaren bila (asteazkenean, 10:00etan eta 11:30ean) eta Ninika (ostegunean, 10:00etan) .

Ikuskizunetarako sarreren salmentei dagokienez, Viktoria Eugenia antzokian, Antzoki Zaharrean, Gazteszenan, Lugaritz kultur etxean zein Intxaurrondoko kultur etxean eros daitezke. Ordu Gaztea delakoa ere izango da: 30 urtetik beherakoek areto guztietan hiru euroren truke erosi ahal izango dituzte sarrerak, ikuskizunaren aurreko 30 minutuetan.

Arteen zerrenda bakarra ez dagoen arren, askorentzat komikia bederatzigarren dago ekinbide horien segidan. Horrek agerian uzten du jardueraren garrantzia, eta horrek azaltzen du, beste hainbat arrazoirekin batera, Gipuzkoako Foru Aldundiak Gasca bildu...

Aurten, oraingoz, ez doa oso ondo". Halaxe esan du Marian Izagirre Aizpeoleak (Errenteria, 1968), Txernobyl Elkarteko presidenteak, eta urtero legez Txernobyl ingurutik haurrak ekarri ahal izateko azaroan abiatu zuten kanpainaz mintzo da. "Urte hau ez da oso ongi abiatu; egia esan behar da. Lehengo urtean ere krisian geunden, baina, hala ere, 59 adingabeko gehiago gonbidatzea lortu genuen", azaldu du. Aurten, ordea, "gehiago" kostatzen ari zaiela onartu du: "Oraindik familia berri gutxi ditugu, eta horrek haur berri gutxi esan nahi du". Alegia, programan parte hartu nahi duten haur batzuk Euskal Herrira etortzeko aukerarik gabe uztea.

Krisiaz gaindi, ordea, Txernobyl inguruko haurren beharrek hor segitzen dute. "Osasunaren Mundu Erakundeak eta Nazio Batuen Erakundeak esaten dute haur hauek kutsatuta dagoen eremutik atera behar dutela, eta toki garbi batean egon behar dutela, janari garbia janez. Adituek diote lau, bost edo sei uda eremu horretatik kanpo bizitzeak modua emango diela heldu osasuntsu moduan garatzeko. Eta hori da gure lanerako oinarria", azaldu du Izagirrek. 1996az geroztik ari dira Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako familietara Txernobyl inguruko haurrak bideratzen. Iaz, esaterako, 262 adingabek Euskal Herrian igaro zuten uda —horietatik 178k, Gipuzkoan—. Izagirreren etxean, esaterako, Ukrainako bost haur batzen dira udan. Ukrainako bi haur adoptatuta dauzka; ikasketak direla medio, Ukrainako beste adingabeko bat etxean bizi du, eta haren bi senide udan harreran hartzen ditu.

Hain justu, besteak beste haurren osasunaren inguruko kezkak bultzatu zituen Itziar Ibañez (Andoain, 1944) eta haren senarra haur bat harreran hartzera: "Arduratu egiten zaitu munduan osasun arazoak dituzten edo oso baldintza txarretan bizi diren hainbeste haur daudela ikusteak". Arrazoi hori zela medio, lehendik hainbat haur besoetako hartu zituzten, "baina, beti, apur bat urrutitik. Ezin genuen haurrik harreran hartu: lan egiten genuelako, nire ama zaintzeko ardura nuelako...". Erretiroa hartzearekin batera sortu zitzaien aukera. "Irratian egiten ari ziren eskaera entzun eta pentsatu genuen: 'Hau da garaia'".

Kezka apur batekin jo zuten, ordea, Txernobyl Elkartera. "Gure kezka zen erretiratuak ginela biok, bagenuela adin bat, eta pentsatzen genuen, akaso, baztertu egingo gintuztela". Ez zen, ordea, hala izan. Aurtengo udan, laugarren urtez, etxean izango dute Dima: 10 urteko mutikoa. "Gure kasua oso-oso positiboa izan da. Gainera, epe luzerako zoriontasuna da; poztasun handia ematen du". Areago, bikotearen barnean "batzeko" ere balio izan diela uste du: "Etorri aurretik antolatu egin ginen, biok inplikatzeko, eta horrek biok batzeko ere balio izan du".

Berme guztiekin

Familiek, haurrak harreran hartu ahal izateko, ez dute baldintza zehatzik bete behar. Honela azaldu du Izagirrek: "Haur bakoitzak bere beharrak ditu, eta elkarteak, behar horien arabera, familia egokia bilatzen dio". Izan ere, familia guztiek egin dezakete ekarpenen bat: "Denbora eskaini dezakete batzuek; beste batzuek, gaztetasuna, jolastu ahal izateko etxean haurrak izatea, beste batzuek arreta... Hala, haur bakoitzaren beharrak eta familiak egin dezakeen ekarpena uztartzen saiatzen gara".

Eta uztarketa horretatik harremana sortzen da. Ibañez, esaterako, iaz Ukrainan izan zen, elkarteak Aste Santuan urtero antolatu ohi duen bidaian. "Txernobylgo leherketaren 25. urteurrena zenez, berezia zen. Han egon ginen haurraren familiarekin, ingurua ikusi genuen, haurrek eskutik helduta eskola erakusten ziguten...". Eta udako hilabeteek, Ukrainarako bisitek zein telefono deiek lotura estua sortzen dute, apurka. "Orain, telefonoz hitz egiten dugu. Eta euskaraz, gainera". Lehen urtean zalantza izan bazuten ere, euskararen aldeko hautua egin zuten Ibañezen etxean: "Orain gure komunikazio modua euskara da".

Familiek zein haurrek jasotzen duten babesa eta aholkularitza ere azpimarratzen dituzte: bai programan sartu aurretik, baita ondoren ere. Xedea, harrera "ongi" joatea: "Ongi joateak esan nahi du haurra gustura egotea, familia gustura egotea eta berriz egitea", adierazi du Izagirrek. Berriz egiteak modua ematen baitu urte osoan erradiazioa jasaten duten haurrak osasuntsu hazteko.

Txernobylgo zentral nuklearraren leherketak kalte egindako Ukrainako bi eremutatik ekartzen dituzte haurrak: batzuk Kiev hiriburuaren ingurutik eta besteak landa eremutik, "baina, betiere, Txernobylgo ziurtagiria duten haurrak dira". Alegia, erradiazioak eragina duen eremuetan bizi direla ziurtatzen duen agiria duten adin txikikoak dira. Izan ere, Txernobyl Elkarteak berme guztiekin egiten du lana: "Beharra duten haurrak bakarrik etortzen dira".

Ibañezen arabera, bi eremu horietako errealitatea ere ezberdina da. "Haur batzuk hiriburuaren inguruan bizi dira: baldintza txarretan dauden herriak dira. Baina, landa eremukoak are baldintza txarragoetan bizi dira. Batez ere lurrak ematen dietenetik bizi dira, ez daukatelako besterik. Baina kontua da lurreko produktuek kutsatuta egoten jarraitzen dutela. Biziraupen kontua da".

Legezko epeak amaitu bitartean familia berrien bila jarraituko dute. Eta eurekin harremanetan jartzeko bideak, zabal-zabalik dituzte: 670-41 90 78 telefonora deituta, edo chernobil@asociacionchernobil.info posta elektronikora mezu bat idatzita. Informazio gehiago nahi izanez gero, sarean http://asociacionchernobilelkartea.blogspot.com helbidean ere lor daiteke. Helburua: ilusio eta behar hori duten Txernobyl inguruko haurrak aste batzuez handik atera eta osasuntsu hazi ahal izateko aukera eskaintzea.

Odol emailea izateko adin tartea 18 eta 65 urte artekoa izan da urte askoan. Tartea zabaltzea erabaki dute, ordea. Hala, 70 urtera arte odola ematen jarraitzeko aukera dago. Baldintzak, osasunez ondo egotea eta botikarik hartzen ez egotea. Gero eta ge...

Gipuzkoako Odol Emaileen Elkartearen webgunean hainbat informazio dago. Besteak beste, odola eman daitekeen herri guztien zerrenda, urte guztiko hitzorduekin. Hainbat argibide azaltzen dituen bideoa ere zintzilikatu dute.

• www.donantesdesangre.com/gipuzkoa.

Urteko garai jakin batzuetan ez da erraza izaten behar adina odol aurkitzea ospitaleetan. Gipuzkoan orokorrean ez da arazorik izaten, baina berdin-berdin pairatzen ditu gabeziak une jakinetan. Horri balazta jarri nahi dio Gipuzkoako Odol Emaileen Elkarteak. Kalkuluak egin, eta ondorio garbia atera du: beste 3.000 odol emaile behar ditu Gipuzkoak. Horretan jarriko dituzte indarrak aurten, elkarteko lehendakari Sabin Urzelaik Gipuzkoako Hitza-ri adierazi dionez: "Gaur egun 17.500 odol emaile ditugu, eta gure helburua 20.500 izatea da, gipuzkoarren %3 odol emailea izatea, alegia". Aurten ekingo diote erronkari, baina hurrengo urteetan ere jarraipena emateko asmoa dute: "Badakigu helburua ez dugula egun batetik bestera lortuko, eta hiru urteko epea jarri diogu geure buruari horretarako. Emaitzak poliki-poliki jasotzen dira".

Negu garaian ohikoak izaten diren gripeak eta halako gaixotasunek zaildu egin dute aurten ere herritarrek behar adina odol ematea. Horixe gertatu da aurreko asteetan. Euskadiko Odol Emaileen Elkarteak odola behar zela jakinarazi zuen eta, hala, larrialdi deia lau haizeetara zabaldu zen di-da batean. Joan den astean izan zen hori, otsailaren 21ean. Elkarteak emandako datuen arabera, herritarren erantzuna berehalakoa izan da: izan ere, otsailaren 21etik 28rako astean 3.572 odol erauzketa egin ziren, aurreko astean baino %58,5 gehiago.

Kanpaina, martxo amaieran

Egoera itzuli da normaltasunera, baina odola eman duen askok eta askok ez du berriz emango, harik eta beste larrialdi dei bat jaso arte. Ondo dakite hori Gipuzkoako Odol Emaileen Elkartean. Erremedioa herritarrak kontzientziatuz odol emaile berriak erakartzea da; 3.000. Horretarako, kanpaina bat egingo dute. Otsailaren erdialdean ziren hastekoak ekimenarekin, baina atzeratzea erabaki dute. Aurreko astean egindako deialdiagatik, hain justu. Ez dituzte gauzak nahastu nahi, eta horregatik martxoaren amaieran abiatuko dute odol tanta bat ikur izango duen kanpaina.

Gipuzkoan 3.000 odol emaile behar badituzte ere, kanpainan "zehatzak eta gertukoak" izan nahi dute. Horregatik, herriz herrikako datuak atera dituzte: "Herri batean 14 odol emaile behar badira, hala jarriko dugu karteletan. Jendearen kontzientzietara iritsi nahi dugu", adierazi du Urzelaik. Behar gehien hirietan dagoela adierazi du, baina hori normala dela irizten dio: "Herri txikietan errazagoa izaten da mezua zabaltzea; zenbat eta herri handiagoa izan, zailagoa da". Kanpainako irudia odol tanta bat izango da, eta ekimena aprobetxatu nahi dute sare sozialetarako pausoa emateko ere. Facebooken eta Twitter-en kontuak irekiko ditu: "Badakigu jendearentzat askoz sinesgarriagoa dela informazioa lagun baten bitartez jasotzea, eta guk odol emaile gazte asko dugu". 30 urtetik beherako 1.700 lagun dira odol emaileak Gipuzkoan, hain zuzen ere.

Sare sozialak erabiltzearen arrazoia beste bat ere bada, ordea. Biztanleen %3 odol emailea izatea lortzen bada ere, biztanleen %97 horrekin zer gertatzen da? Urzelaik horiengana ere iritsi nahi du: "Kanpaina egiten dugunean, biztanleen %97k pentsatzen du kanpaina odol emaileei zuzenduta dagoela, ez beraiei. Norberaren gertuko bati transfusio inportanteren bat ez badiote egiten, ez du pentsatu ere egiten transfusioak daudenik. Odola jartzen zaionak, berriz, pentsatzen du bere eskubidea dela odola behar duen bakoitzean odol hori jasotzea. Baina ez da ohartzen eskubide hori mantentzeko norbaitek odola eman beharko duela, eta agian berak ere baietz".

Urzelairentzat elkarteari laguntzeko modu asko dago. Batzuk odol emaile izango dira, baina zerbaitegatik ezin duenak edo nahi ez duenak ere baditu beste aukera batzuk: "Odola eman daiteke, edo garrantziaz ohartarazi. Esaterako, irakasleek geletan horri buruz hitz eginez, kazetariek erreportajeak eginda, enpresetan lanorduetan odola ematen utzita, edo gure hitzaldi bat herriko ikastetxean ematea patrozinatuta, baita boluntario izanda ere… denok laguntzen badugu, azalduko dira odol emaileak".

Urzelaik uste du jendeak odola ematearen garrantziaz pentsatuko balu, 17.500 baino gehiago izango liratekeela Gipuzkoan: "Gainera beti entzuten dugunez munduko onenak garela odola ematen, jendeak bere eskuzabaltasuna beste arlo batzuetara bideratzen du".

Elkarteak eguneroko lanarekin egiten die aurre zailtasun horiei. Hezkuntzan esku hartuz, esaterako. Orain hilabete batzuk Zarauzko Antoniano ikastetxean izan ziren hitzaldi bat ematen. "Bihotzeko transplantea izandako bi lagunekin joan ginen, eta handik astebetera odola ateratzera joandakoan, 45 odol emaile berri etorri zitzaizkigun". Urzelaik badaki agian gazte horiek ez dutela odola ematen jarraituko, "baina behin behintzat eman dute, ikusi dute ez dela ezer gertatzen eta besteei on egiten zaiela". Agian orain ez, baina hemendik urte batzuetara gazte horiek beraiek berriz gerturatzea posible ikusten du: "Ikasketak direla, lana dela... gazteek erraz uzten dute, baina bizitza egonkortzen zaienean berriz itzultzen dira asko".

Odola, sarri lortu beharrekoa

Odol emaile berriak lortzearen beharrak zerikusi zuzena du odolaren ezaugarriekin. Izan ere, odola erregularki atera beharreko substantzia da, jendeari bizia salbatuko badio. Ez du balio ekainean odol asko ateratzeak abuzturako gordetzeko esperantzan: "Odola galdu egiten da; globulu gorriek, behin sakabanatu ondoren 42 egun irauten dute; plasma zero azpitik 50 gradutara izozten da eta urtebete irauten du, horrekin ez dago arazorik; baina plaketak 23 gradutara gordetzen dira, eta bost egun bakarrik irauten dute".

Horregatik da garrantzitsua sarea indartzea. Gizonezkoek urtean lau bider eman dezakete odola, eta emakumezkoek hiru bider. Urzelairentzat egokiena litzateke odol emaile bakoitzak urtean bi aldiz ematea odola. Hala, 20.500 laguneko sarea izanda, "edozein arazoren aurrean odol emaileen erdiei deitzeko aukera izango genuke".

Zizurkil

Hamargarren aldiz, Blues Jaialdia ospatuko dute bihar gauean Zizurkilen. Aurtengoa, ordea, berezia izango da. Agertoki batean egin beharrean, taldeek herriko hainbat tabernatan eskainiko baitituzte kontzertuak. Emanaldi batetik bestera, metro gutxiko distantzia egonik, eta kontzertuen ordutegiak ezberdinak izanik, entzuleek kontzertu batetik bestera mugitzeko aukera izango dute, gainera.

Gaueko lehen saioa Atxulondo tabernan izango da, 22:30ean. Bertan, Markos Untzeta trio taldeak kontzertua eskainiko du. Mississippi da Untzetaren azken lana, eta blues, gospel eta country doinuak dira bertan nagusi. 45 minutu geroago, 23:15ean leku berean, Xabi eta Pettiren —irudian— txanda izango da. "Arima bikiak" dira Xabi eta Petti, eta ezin hobeto ulertzen dute elkar agertokiaren gainean. Iazko abenduan kaleratutako Xabi ta Petti diskoan, country eta blues kantuen bertsioak moldatu zituzten. Xabik eta Pettik elkarrekin egindako lehen lana da hori.

00:15ean, Egarri tabernara zabalduko dira blues doinuak. Bertan, Nico Wayne Toussaint Band taldeak joko du, aho-soinua eta ahotsa oinarrian dituen taldeak. 2009. urtean kaleratu zuen azken lana, Blues entre les dents. Egun, hurrengo lana prestatzen ari da.

Ordu eta laurden geroago, 01:30ean, Pasus tabernan Los Mighty Calacas taldearen emanaldia izango da. Mexiko eta Galizia artean ernetako taldea da The Mighty Calacas: blues, soul, funk, surf eta groove musika estiloetan oinarrituriko taldea.

Gipuzkoako Odol Bankuaren datuen arabera, 2011. urtean guztira 19.777 odol erauzketa egin ziren Gipuzkoan. Orokorrean Gipuzkoan 17.500 odol emaile dagoen arren, iaz 18.125 lagunek eman zuten odola, iturri beraren arabera.

Andoainen bizi da, eta bere nortasun agirian bertan jaioa dela dio, baina usurbildartzat dauka bere burua Amador Granadosek (Andoain, 1967). Herritarrek kalean zein tabernan agurtzen dute, eta azkeneko txapelketan lortutako emaitzaz galdetzen diote k...

Gipuzkoako Odol Emaileen Elkartea herriz herri antolatzen da; guztira 72 ordezkaritza ditu. Gipuzkoako herrietatik hiru, ordea, Arabako Odol Emaileen Elkartean daude, Arabako mugan egoteagatik: Arrasate, Aretxabaleta eta Eskoriatza.